4e Jaargang. No. 9rs. Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. Interc. Telefoon 93S. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, ƒ1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Vrijdag November 1912. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 een ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentien: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geenhandels-aavertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. V Katwijk. Onder „Kamerverkiezingen 1913" kan men lezen, dat in het district Katwijk de centrale liberale kiesvereeniging een vergadering heeft gehouden, waarop is besloten op den grondslag van het vrij zinnig concentratieprogram een actie, in bet district te voeren en een candidaat te stellen. „Wij staan sterk", denken misschien de onzen, doch laten zij dan wel weten, dat zij niet zóó sterk staan, dat zij niet tengevolge van hun eigen werkeloosheid zouden kunnen overwonnen worden. Ook de centrale liberale kiesvereeni ging weet, dat wij in hef district een sterke meerderheid hebben, doch zij en van haar standpunt is dit zeer juist gezien wil toch den strijd aanbinden, heeft toch nog nog de zekerheid, dat niet alle kans op een overwinning voor haar is buitengesloten. Onze strijd, die er om gaat de vesting te behouden, is zooveel te gemakkelijker Idan die der liberalën, die de vesting moeten verover-en, en daarom zou het des te schandelijker zijn, als wij ons nog te laks toonden, om dien betrek- 'k el ijk gemakkelijken strijd te gaan voeren. Waarop zal de centrale liberale kies vereeniging het gemunt hebben; waar zal zij ons zwakke punt zoeken? 't Is goed dat te weten. Vóór alles zal zij trachten, vooral naar aanleiding van de door den uitslag van Ommen verwekte verbittering, antipathieën te stijven, ver deeldheid te stichten, wantrouwen te ver- wekken. En daarom moet bij ons vóór alles vast staan, dat wij als een vast-aaneen- gesioten leger optrekken in onze kies verenigingen, dat wij trouw zullen zijn aan de leiding, die er uitgaat van onze centrale kiesvereeniging een leiding, zoo .noodzakelijk voor onze eenheid! Links wordt aaneengesloten door het concentratie-program, dat eigenlijk niets anders is dan een .negatieve leuze: tegen de Christelijke partijen. Rechts zal sterk staan welke de candidaat ook, tengevolge van het be sluit onzer centrale, ook zij door haar deviesvóór de heerschappij der Christe lijke beginselen. De kleine broer. Als zoodanig kenschetste ia een te Charlois (Rotterdam) voor geestverwan ten gehouden rede onze stadgenoot dr. Schokking de positie der Christelijk-His- [lorische partij in de coalitie: De Christ.-Hist. zijn de „kleinste jongen" in de coalitie. Dat kan nu wel eens aardig zijn; de kleinste jon- gen in het gezin krijgt van zijn oudere broers wel eens wat zoetigheid, maar „hii moet zich niet verbeelden, dat hij met hen gelijk staat, anders laten zij hem duchtig voelen dat het niet zoo is. Zoo worden den Chr.-Hist. wel eens vriendelijkheden bewezen, maar zij mogen niet willen deelnemen aan de leiding, of hun wordt op hoogen toon herinnerd, dat zij minderheid zijn in de coalitie, juist die toon heeft veel meer bedorven dan het eigenlijke ver schil. Dit- verdroot dr. Schokking, die voor tijn partij het recht van vrijer optreden verdedigde, wijl zij nu eenmaal niet in alles eender denkt als de coalitiegenoo- ten. Wel keurde hij het te Ommen ge beurde af, maar over de vraag, of de jChr.-Historischen op den duur deel van 'de coalitie willen blijven uitmaken, wilde apr. in een openbare vergadering geen antwoord geven. Wèl sprak hij uit, dat het in Ommen gegeven antwoord te voor barig en daarom on'uist is geweest. Ook de liberalen hebben zich met de ver kiezing te Ommen geblameerd; zij heb ben op de verdeeldheid in de coalitie gespeculeerd en vooral het feit, dat zij bij de tweede verkiezing geen candidaat gesteld hebben, keurde spr. af. Daardoor is er een bedriegelijken schijn geweld,alsof er eigenlijk niet zooveel verschil was tus- schcn den liberaal en de ietwat ontevreden Christ.-Historischen. Volgens den heer jSchokking is er feitelijk rechts nog niets veranderd; de coalitie is niet kunstmatig ju elkander gezet. De groepen hebben ielkanJer in gemeenschappelijke grieven kerc.ii vindeu. VQQral pa het laatste jaar moet gezegd worden, dat het liberalisme nog hetzelfde gebleven is. Dit laatste zette spr. nader uiteen, waarna hij tot de conclusie kwam, dat de Chr.-Hist. hun houding bij de a.s. ver kiezingen zich zullen doen voorschrijven door hetgeen zij 's lands belangen achten, zonder zich door partij-overwegingen daarvan te laten afleiden. Ds. Schokking, al behoort hij uit voorliefde voor het predikambt niet meer tot de kamergroep, is geenszins de eerste de beste in de Christelijk- Historische partij en daarom verdient zijn .woord gehoor. Nu onvriendelijk jegens de coalitie klonk het niet, maar om bijf vlje beeldspraak van den redenaar te blijven de kleine broer is wel wat lastig. We willen een gelukkiger beeld kie zen. Laten we de coalitie een familie raad noemen, waarin drie gelijkgerech tigden zitting hebben. Maar mag dan een der drie tot de andere twee wel zeggen: „Ik moet m'n eigen zin mogen doordrijven, anders....", en toch lijkt ons dit de grondtoon van dr. Schok- kings rede. Zoodat we maar zeggen willentot klaarheid zijn we nog niet gekomen. Dc heer Schokking wees er in den loop zijner rede op, dat de Christelijk-Histo- rische partij niet zooals de coalitiegcnoo- ten een program van actie heeft en daar door vrijer staat tegenover de voorstellen der regeering. Maar zou het dan niet hoog tijd worden, eens een program van actie voor de heele coalitie te maken, opdat we weten waaraan ons te houden? Een goed punt van bespreking voor den familieraad. Uit de Leidsche Vroedschap. Wat stond er gisteren een massa be langrijks op het raadsbriefje! En wat bleef er veel onafgedaanDe gemeente raad zal in de eerste weken druk werk hebben: er zijn al drie vergaderingen in vooruitzicht gesteld en wij betwijfelen of alles voor Nieuwjaar af komt. De heefen zijn tegenwoordig erg breed sprakig over onderdeden en lezen de stukken bovendien met een verkeerden bril, zoodat zij ook verkeerd lezen. Mr. Fokker vergiste zich gisteren deerlijk; mr. van der Eist dito en de lieer Hoo- genboom evenzoo, terwijl mr. van der Pot een waardig pendant wordt van zijn partijgenoot Fokker en z'n kracht zoekt in het maken van allerlei pietlutte- rige opmerkingen, waarover hij dan tot in den treure zit te praten. Prof. Heeres is ook al zoo'n Jantje-secuur en col lega Carpentier Alting zoekt als een goed strafwethoogleeraar mazen in de voorstellen om ze te kunnen stoppen. Zóó kan er geen schot in het werk komen. Laat men over de hoofdlijnen van een voorstel debattecren, maar de finesses aan B. en W. overlaten wier voorstellen vrucht zijn van rijp beraad ne nauwgezette overweging, welke ge toond hebben tegen critiek bestand te zijn. Voor alle door zijn scherpzinnig ver nuft ontdekte „leemten" of „onduide lijkheden" in het contract met Woubrug- jge over de electriciteitslevering vond mr. Fokker b.v. bij niemand steun en en W. zwichtten dan ook heelemaal niet voor zijn spitsvondige opmerkingen. Het contract werd ongewijzigd goedgekeurd en het debat had cfen krap toegemeten tijd slechts opgehouden. 't Zelfde verging den heer Sijtsma, die natuurlijk (want 't loopt tegen 1913) de roodc broeders een lonkje gaf door hun wenschen te ondersteunen. De Leidsche Bestuurdersbond dreint nu al eenigen tijd om de verplichte aanmelding der werkloozen bij de Arbeidsbeurs af te schaffen. B. en W. vinden zulks volmaakt overbodig; eenige maanden terug is am pel over deze quaestie gedebatteerd en heden bleek -nog eens, dat de inge voerde controle-maatregel tot dusverre geen moeilijkheden had opgeleverd. Dr. Zwiers, voorzitter der Arbeidsbeurs-com missie, verzekerde dat met veel mildheid het artikel werd toegepast. Maar tóch wou de heer Sijtsma praeadvies hebben.1 Hij was eens op een vergadering van socialisten geweest en deze socialisten schenen het beter te weten dan B. en W., het werkloozenfonds en de Arbeids beurs. De Raad was verstandig genoeg de zaak te laten zooals zij was. Ook ten opzichte van een ander punt handelde de Raad evenzoo. Het betrof het salaris van den ingenieur van ge meentewerken. B. en W. stelden voor de wedde tot f 2400 te verhpogen en al- zoo de personeele toelage, door den heer Rückert genoten, bij het salaris te voegen. Het verzet kwam van de Commissie van Fabricage, van de hee- ren Vergouwen en Roem, die despreek- oordelijke voorzichtigheid wilden be trachten en niet te hoog wilden begin nen om aan den nieuwen titularis niet al te vast te zitten. Hij mocht eens te genvallen. En als hij meeviel, kon hij immers f 400 als personeele toelage ont vangen. De Raad is dan scheutig genoeg. Wij kunnen voor f2000 geen geschikte krijgen, zei wethouder Fischer. De Raad dacht er anders over en verwierp met groote meerderheid het voorstel. Toen zat men voor de moeilijkheid, dat reeds was besloten den opvolger van den heer Rückert tot adjunct-directeur te promo- veeren. Trek dat nu ook maar in, zei de voorzitter, en na eenig debat gaf de Raad toe. Beter slaagden B. en W. met hun voorstel inzake de Zijlpoortsbrug. Want al had de voorzitter daarover heelemaal geen debat, veel minder daartegen ver zet verwacht, toch ging het er ten slotte met een groote meerderheid door. Onze lezers kennen liet voorstelDe Holl. Electr. Spoorvv. Maatsch. is ver plicht tot aanleg, ondërhoud en bedie- pning van een nieuwe beweegbare brug ning van een nieuwe beweegbare brug aan de Zijlpoort en kwam dienten gevolge met plannen bij B. en W. Deze brug was even breed als de be staande en hield aUe"e&. rekening met de maatschappij, wier belang het is dat schepen de losplaats aan den Zijlsingel kunnen bereiken. Maar B. en W. hielden ook rekening met de belangen van het verkeer te land. Dit kon in de toekomst zeer toenemen en dan zou opnieuw verbouwd moeten worden. Want op het oogenblik valt nog niet te voorzien hoe de stad zich aan de Lage Rijndijkzijde zal ontwikkelen. Het kan best gebeuren dat een tramlijn naar dat gedeelte der stad wordt gelegd. Daarom hadden B. en W. met de Maatschappij geconfereerd en kwamen nu met het vólgende voorstel: le. de Maatschappij wordt van haar verplichting tot bouw, bediening en on derhoud van een nieuwe brug ontsla gen; 2e. de gemeente legt een hulpbrug aan en vóór 1922 de nieuwe brug bo venbedoeld; 3e. de Maatschappij betaalt aan de gemeente de helft van de kosten der be weegbare hulpbrug, benevens f 20.000 d. z. de geraamde kosten van de nieu we brug. De voorzitter vond deze transactie voor de gemeente zeer voordeelig. Er wordt uitstel gekregen inzake den defini tieven bouw der brug en de kosten der hulpbrug worden voor de gemeente ge dekt door de rente van het te storten ka pitaal. De bediening der nieuwe brug kan gemakkelijk ^geschieden door de brugwachters van de Schrijversbrug. Ook de maatschappij heeft een belang rijk voordeel, daar zij van bediening en onderhoud af is. Zonderen wij den heer van der Eist uit die de stukken niet goed had gelezen, dan heeft het debat hoofdzakelijk geloo- pen over de vraag, of de gemeente niet van 'de verplichting kan afkomen de brug vóór 1922 te bouwen, als *de hulpbrug ineens op de door de Maatsch. geëischte doorvaartwijdte van 8 Meter wordt gebracht. De heer Hoogenboom betoogde dit met klem en kracht, ge steund door mr. Fokker. De voorzitter maakte de o.i. volkomen redelijke ver onderstelling, dat de Maatsch. geen f20.000 aan de gemeente uitbetaalt voor den bouw eener nieuwe brug, zonder dc zekerheid te hebben, dat- deze brug binnen een bepaalden termijn er komt. De minister van Waterstaat zou trou wens zoo'n ongelegitimeerd contract niet goedkeuren. De heer Hoogeboom gaf geen kamp, las in de bestaande voorwaarden iets anders dan de burge meester eruit haalde en zoo werd het debat tamelijk scherp. Het voorstel werd ten slotte goedgekeurd. Ons rest nog iets te zeggen van het adres der firma Gebrs. Stork, die zich beklaagd had te zijn achtergesteld bij de lveering van een turbo-generator aan de electrische centrale. Uit het gevoerde debat is wel ,(en .duidelijkste gebleken dat van benadeeling van de vaderlandsche nijverheid in dit geval geen sprake is geweest. De gemeente heeft niet anders kunnen handelen, hoe zeer het gewenscht is eigen industrie te bevorderen. Deze overtuiging van den Raad werd in een bij acclamatie aange nomen motie uitgedrukt. Niemand in den Raad heeft zich dan ook tegen de han delwijze van commissarissen verzet, ten zij mr. Fokker, door den voorzitter als 'n„trouwe page van Stork" geschilderd. Mr. Fokker beging de fout voetstoots voor waar aan te nemen, wat de hee- ren Stork beweerden. Deswege werd hij door den voorzitter terechtgewezen. Een poging van mr. van der Pot, om in af wijking van de bestaande gewoonte het adres van Gebrs. Stork te beantwoor den, faalde. De rest van de agenda werd aange houden, winkelsluiting en kermis, tot 12 December. BUITENLAND. ALGEMEEN OVERZICHT. Men zcu bijna gaan aannemen, dat het goed loopt met de vredesonderhandelingen nu men verneemt, dat de landingsdivisies der vreemde oorlogsschepen te Konstan- tinopel gaandeweg weer worden inge scheept. De angst voor een paniek in de stad bij een mogelijk oprukken der Balkanlegers is blijkbaar zeer vermin derd en we zijn dus geneigd meer ge loof te schenken aan de berichten, die de hoop op een goeden afloop der on derhandelingen melden. Naar wordt gemeld, erkennen -de Turk- sche vertegenwoordigers, dat de Bulga ren opmerkelijk tegemoetkomend zijn; zelfs loopt het gerucht te Konstantino- pel, dat zij hun eisch betreffende Adria- nopel hebben laten varen. Het bombardement dier stad hebben ze echter met meer kracht voortgezet ge lijk draadloos geseind wordt door de vreemde consuls in die belegerde stad. Men beweert dat een groot gedeelte der stad in brand staat. Het vuur zou zijn veroorzaakt door uit vliegtuigen gewor pen pyroxyline-bommen. Over de onderhandelingen wordt nog uit Konstantinopel het volgende aan de „Berl. Ztg. a. M." geseind: De ministerraad besloot als eerste vre desvoorwaarde het afstaan van het ge bied van Kirk Kilisse aan te nemen. Adri- anopel en Dede Agatsj moesten echter Turksch blijven. Daar de Bulgaren veel hooger eischen stellen, hebben de vre desonderhandelingen tot nog toe niets opgeleverd. Men acht het waarschijnlijk, dat de vijandelijkheden over twee dagen weer zullen beginnen. Volgens de op vatting van de Turksche regeering, is de toestand van Turkije op het oogenblik zoowel in militair als in diplomatiek op zicht gunstig. De vesting Adrianopel kan het nog lang uithouden en in de Tsja- taldsja-linie worden de versterkingen van dag tot dag sterker en zijn de troepen zeer krijgszuchtig. Van andere zijde wordt nog gemeld, dat de Turksche gevolmachtigden er gis ter op bleven staan, dat de nieuwe grens zoo wordt getrokken, dat al het land liggende ten O. van de lijn Saloniki- Kirk Kilisse Turksch blijft. De Balkan- statcn houden echter vast aan de linie Enos-Sarai-Midia. Van de Turken is dus blijkbaar niet veel toegevendheid te verwachten. De geruchten die in de laatste dagen herhaaldelijk opduiken over een conferentie varè ambassadeurs tot het in orde brengen van den Balkan kwestie, heeft thans eindelijk, zegt de „Berl. Lok. Anz.", vastere vormen aan genomen. De Britsche minister van buitenland- sche zaken, Sir Edward Grey, heeft bij de groote mogendheden een desbetref fend voorstel gedaan. En wel zou hij gaarne de drie volgende kwesties op een conferentie, in een der Europeesch hoofdsteden te houden, besproken zien Ten eerste de Albaneesche kwestie, ten tweede de kwestie van de Aegeïsche eilanden, ten derde de Dardanellen-kwes- tie. Het Oostenrijk-Servische conflict zal dus op deze conferentie niet besproken worden. Men zal de loyale bedoelingen van Sir Edward Grey, om de solidariteit der groote mogendheden te versterken door de thans reeds belangrijke vragen van internationale beteekenis aan een ge- dachtenwisseling der diplomaten te on derwerpen, met volle sympathie begroe ten, al kan ook over het succes van dezen stap thans nog niet met zekerheid geoor deeld worden. De begrenzing van de con ferentie tot de vragen van het veelzijdige Balkan-probleem, waarvan liet interna tionale karakter niet bestreden kan wor den, is in elk geval een zeer goede gedachte, en zal den onderhandelingen, die anders in het onbepaalde zouden kunnen uitloopen, betere kans geven op positief resultaat. Buiten bespreking blijft de wijziging van het Europeesch bezit van Turkije, hetgeen alleen een onderwerp voor de vredesonderhande lingen met de regeeringen van den Bal- kanbond vormt, en eveneens het speciale conflict, dat Oostenrijk met Servië te regelen heeft, wanneer eventueel de te genwoordige verstandhouding tusschen deze staten tegen de verwachting in slechter zal worden. Niet duidelijk is het, of de Adriatische kwestie als een integreerend bestanddeel zal gelden voor de op de conferentie te bespreken Alba neesche kwestie. In dit opzicht zal waar schijnlijk, wanneer deze twijfel beves tigend beantwoord wordt, graaf Berch- told alleen onder bepaalde voorwaarden zijn toestemming tot het voorstel van Sir Edward Grey geven." De „Echo de Paris" die eenzelfde be richt lanceert voegt er nog bij: De mo gendheden zouden zich verbinden de on afhankelijkheid van Albanië onder hun gezamenlijke waarborg te erkennen en naar geen uitbreiding van gebied te trachten. Alle mogendheden zouden in de zeeëngten gelijke rechten hebben. Naar het heet hebben Berlijn en Wee- nen er ooren naar. Oosterijk blijft stof geven voor oorlogs geruchten: Gister verklaarde, naar aan de „Voss* gemeld wordt de minister-presi dent in de conferentie van het Senioren- konvent van het Huis van Afgevaardig den dat de regeering heden drie voor stellen zou indienen. De regeering hecht bijzondere waar de aan het snel afdoen van deze voorstel len: le. De verzorging van vrouwen en kinderen van onder de wapens geroepen reservisten 2e. het bezorgen van paar den voor militaire doeleinden3e. het verleenen van onderdak aan gemobili seerde troepen. De minister-president voegde er aan toe, dat de buitenlandsche toestand stationnair is, dat de regeering*. voor hedenavond echter zekerheid moet hebben, of het Huis van Afgevaardigden de drie ontwerpen spoedig wilde afdoen. De president van het Huis van Afge vaardigden riep tegen hedenavond 7 uur het senioren-convent opnieuw bijeen, en vroeg den partijleiders, heden antwoord te geven, welk standpunt hun partijen tegenover de voorsteilen innamen. De afgevaardigden hebben de overtuiging, dat de ingediende voorstellen verband houden met de militaire audiëntie, giste ren door den keizer verleend, en dat de buitenlandsche toestand ernstig is, al moeten ook de aangekondigde voorstel len beschouwd worden als voorzichtig heidsmaatregelen. GEMENGD De Duitsche Bondsraad nam in de zitting van gister over de uitvoering van de Jezuietenwet het volgende be sluit: Verboden wordt ordenswerkzaam- heid ten behoeve van anderen, alsmede het onderrichtgeven. Onder verboden gods- d en iige we k aain eid vallen niet, tenzij plaatselijke regelingen anders bepalen, het lezen' van stille Missen, de binnen fami liekring gevierde Eerste H. Missen en het toedienen van de Sacramenten der Stervenden. Niet verboden zijn weten schappelijke voordrachten, die hetgods- dienstiggebied niet betreffen. Schrijvers werkzaamheden zijn in het verbod niet begrepen. Volgens een bericht uit Derna, door de „Stampa" ontvangen, zal de hervat ting van de vijandelijkheden in Cyrenaïka onvermijdelijk blijken. Enver Bey tracht tjjd te winnen om zijn troepen en de bewapening te versterken, en, daar sedert het sluiten van den vrede, Egypte de grenzen niet meer gesloten behoeft te houden, is Enver bey's toestand veel gunstiger geworden. De Arabieren voor Derna, Tobroek en Benghasi zijn vijan delijk jegens de Italianen gezind en be schieten de Italiaansche voorposten. De Italianen zullen moeten oomkken uaar

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1912 | | pagina 1