Uit Stad en Omgeving.
HERMAN F. A.DAMEN&Zn.
ningin in de provincie Limburg, staats
raad in buitengewonen dienst; alsmede
benoemd tot lid van gelijk Hof mr. P.
tW. A. Cort van der Linden, oud-mi
nister van Justitie, lid van den Raad
van State.
Grondwetsherziening.
Naar het „Centrum" uit volkomen be
trouwbare bron verneemt, zal bij de a.s.
regeeringsvoorstellen tot herziening der
Grondwet, zoowei het eerste als het
tweede lid van art. 171 der Grondwet
geheel ongewijzigd worden gehandhaafd.
Gelijk men weet, betreft dit artikel de
tractementen en pensioenen der leeraars
van de onderscheiden godsdienstige ge
zindheden.
Tentoonstelling kerkelijke kunst.
Men meldt uit 's Hertogenbosch aan de
„Msbd.", dat de raad dezer gemeente
bij acclamatie en onder applaus besloten
heeft namens de gemeente voof een som
van f 10.000 deel te nemen in het te
stichten garantiefonds door het comité
voor de totstandkoming eener nationale
tentoonstelling van kerkelijke kunst te
's Hertogenbosch in 1913.
Oorlogsgeruchten
Naar de „O. H. Ct." verneemt, heb
ben Duitsche militieplichtigen, die te
Haarlem wonen, aanschrijving ontvangen
zich voor oproep onder de wapenen
gereed te houden.
De actie van de sigarenmakers.
Men meldt uit *s-Hertogenbosch, d.d.
19 November aan de „Maasbode":
De Zuidelijke Bond van R.-K. pa
troons in het sigaren- en tabaksbedrijf
vergaderde heden den geheelen dag met
de besturen der vier werkliedenorganisa
ties te 's Bosch, om tot overeenstemming
te geraken.
De uitslag dezer conferentie is, dat
de Patroonsbond andermaal een officieel
schrijven heeft gericht tot het hoofd
bestuur der werkliedenorganisaties, aan
het adres van den heer Bruens te Am
sterdam, waarin wordt meegedeeld, dat
,de patroons geneigd zijn tot een nieuw
ontworpen loonsverhooging voor siga
renmakers.
Tevens wordt vóór Vrijdagmorgen 9
uur een definitief antwoord gevraagd,
hetzij de werklieden de voorstellen aan
nemen of verwerpen. In het laatste ge-
.val stellen de patroons nogmaals voor de
loonsregeling aan arbitrage te onder-
Werpen.
Vrijdag komen de Zuidelijke fabrikan
ten opnieuw te Eindhoven bijeen om de
uitsluitingskwestie te bespreken.
Nader meldt men:
De voorzitter dan den R. K. Zuidelijken
Bond van Tabaks- en Sigarenfabrikanten
heeft een schrijven ontvangen van Z.D.H.
den Bisschop van 'sHert ogen-
bosch, waarin deze er zijn leedwezen
over uitspreekt, dat, nu de werklieden in
het sigarenmakersbedrijf te 's Hertogen
bosch het werk hebben neergelegd, deze
bond van fabrikanten met uitsluiting
dreigt.
„Staking en uitsluiting", aldus Mgr.
in bedoeld schrijven, „zijn toch geen din
gen die liggen op den weg der Katho
lieke organisaties."
In denzelfden brief geeft Z. D. H. te
kennen, dat het hangend conflict binnen
eenige dagen op een voor beide partijen
bevredigende wijze zou kunnen worden
opgelost, mits de patroons thans niet tot
uitsluiting overgaan.
Naar men verneemt, zal, als gevolg
van dit bisschoppelijk schrijven, de ver
gadering van den R. K. Zuidelijken Bond
van Tabaks- en Sigarenfabrikanten, waar
in een besluit omtrent de uitsluiting zou
worden genomen, Vrijdag a.s. niet door
gaan.
KORTE KRONIEK.
De „Arnh. Ct." verneemt, dat de
ambulance van dr. Sikemeier niet Zater
dag, maar Maandag zal vertrekken. Dit
oponthoud wordt veroorzaakt doordat de
ambulance, wegens het uitbreken van de
cholera, een hoeveelheid cholera-serum
meeneemt. Prof. Spronck in Utrecht, die
voor de bereiding van het serum zorgt,
kan daarmede niet voor Zaterdag ge
reed zijn.
Na langdurige besprekingen, ge
houden tusschen den Bond in de Kle
dingindustrie en de firma A. Herzberger,
is het conflict in de kleedingindustrie
te Amsterdam opgelost.
LEIDEN, 21 November.
St. Jozefsgezellen-Vereeniging.
Gisteravond werd de eerste winter-
uitvoering gegeven voor donateurs, dona
trices en genoodigden der St. Jozefs-
gezcllen-Vereeniging. Onder de talrijke
aanwezigen, die de zaal tot in de uiterste
hoekjes vulden, werden opgemerkt de
iHoogeerw. heer Mgr. N. J. Smeulders,
deken en pastoor van Warmond, de Wel-
eerw. heeren Bekkers, van Leeuwen
kapelaans der St. Petrus-parochie, en
Dessing, kapelaan te Zoeterwoude. Hun
allen werd het welkom toegeroepen door
den praeses der vereeniging, den Wel-
eerw. heer Th. J. A. van de Laar. Tot
zijn groote vreugde kon spr. mededeelen,
dat de vereeniging in het afgeloopen jaar
met rassche schreden vooruit is gegaan,
niet alleen in ledental, dat reeds over de
400 klom, maar bovenal in den echten
go-eden geest, die de leden onderling be
zielt. Ook ditmaal huldigde spr. den be
kwamen decorateur, den heer L-
iManceau van Warmond, die zoveel eer
met zijn werk inlegt. Het was spr. daar
om aangenaam hein naast warmen dank
ook een blijk te mogen aanbieden van
hoogachting: het eereli;'.maatschap der
St. Jozefsgezellen-Vereeniging. Onder da
verend applaus hechtte spr. den heer
Manceau het insigne op de borst.
De afwerking van het programma was
uitstekend* niets haperde. De pauzen
voor décor-wisseling waren kort en wer
den aangevuld door de heerlijke Aleo-
nora-muziek der symphonic onder leiding
van den heer Schinck, waarvoor ditmaal
veel meer belangstelling wérd getoond
dan de eerste keer. De spelers ha
perden geen oogenbiik en na hetgeen wij
reeds vroeger schreven, kunnen wij dit
maal met de vermelding volstaan, dat
ook gisteravond hun succes groot was.
Tentoonstelling De Vrouw 1913.
Daartoe bijeengeroepen door het Leid-
sche Comité, waren gistermiddag in den
foyer der Stadsgehoorzaal een zeer groot
aantal dames bijeengekomen om de
plannen voor de tentoonstelling DeVrouw
1S131913 nader te hooren uiteenzetten.
Ook de burgemeester, jhr. mr. dr. N. C.
de Gijselaar, woonde een deel der bij
eenkomst bij.
Nadat mevr. Kluyver-Honigh de aan
wezigen had verwelkomd, werd allereerst
het woord gevoerd door mevr. dr. G.
Docters van Leeuwen-van Maarseveen.
Uit haar mededeeiingen bleek, dat de
tentoonstelling, welke van 1 Mei1 Oct.
te Amsterdam op Meerhuizen aan den
Amsteldijk, gratis door het gemeente
bestuur afgestaan, wordt gehouden, dc
belangstelling niet alleen trekt van de
Nederlandsche vrouwen, maar ook van
de buitenlandsche. Spr. verdedigde het
goed recht dezer tentoonstelling, erop
wijzende, dat er 't volgend jaar wel veel
tentoonstellingen worden gehouden, doch
slechts één door en voor vrouwen. De
tentoonstelling van vrouwenarbeid in 1S98
is bovendien ook een succes geweest;
waarom zou deze het niet zijn? Het
comité, bijgestaan door talrijke sub
commissies, zal z;m kracht zoeken in
het aantoonen van het verschil in leven
en werkkring der vrouw in 1813 en 1913.
De plannen daartoe werden in finesses
door spr. behandeld en in den geest
maakte zij nu reeds een uitstapje met
haar gehoor over het tentoonstellings
terrein.
Mevr. J. P. Odijk-Wouters, penning-
meesteres van het dagelijksch bestuur,
betoogde vervolgens, dat het welslagen
van den opzet niet afhangt van het
kunnen of hei willen der vrouw, doch van
den financieelen steun, die de Neder
landsche vrouwen aan het comité zullen
verleenen. Overal in het land toonden
de vrouwen te willen werken voor de
tentoonstelling, welke een grootsche,doch
vreedzame betooging voor de vrouw is.
Het doel is een waarborgfonds te stichten
van f 100.000 en een bedrag van f50.000
aan giften en bijdragen te verzamelen.
Spr. wekt krachtig op tot hulp in den
vorm van financieelen steun.
Had de eerste spreekster meer nadruk
gelegd op het moderne gedeelte van de
tentoonstelling, de laatste, mevr. dr. Chr.
Kroes-Ligtenberg, lid der Historische
Commissie, behandelde het historisch ge
deelte en zette daarom den toestand van
ons land in 1813 uiteen en de rol, door
de vrouw in de gebeurtenissen van dat
gedenkwaardig jaar gespeeld. Het doel
der tentoonstelling op historisch gebied
is zonder eenige tendenz het leven der
vrouw onder allerlei opzicht in 1813 te
toonen.
Alle spreeksters werden met appiaus
beloond.
Met een woord van dank door mevr.
Kluyver-Honigh werd de bijeenkomst ge
sloten en thee rondgediend. Ondertus-
schen stelden de comité-leden zich be
schikbaar tot het geven van inlichtingen
of het in ontvangst nemen van bijdragen.
Aan de firma E. Vocking, Hooge-
woerd alhier, is opgedragen de complete
electrische installatie van de St. Petrus-
kerk.
Voor het examen vrije en orde-oefe
ningen der gymnasteek zijn geslaagd te
Breda de heeren A. M. Rotteveel en J.
Peerenboom van Leiden, te Amster
dam mej. M. E. J. Patasse van Haar
lemmermeer en te Rotterdam de
dames J. j. E. Kabel en C. M. Flux
van Gouda.
ROOMSCHE AGENDA.
Donderdag, 8 uur 's avonds.
Bon.dsgebouw Rapenburg 10. Propa-
gan.davergadering voor den R. K. Volks
zang. Spreker de heer F. X. M. Schip
horst.
Zaterdag, 8 uur 's avonds Bonds-
gebouvv, Rapenburg 10. Biscope-voor-
stelling.
Zondag 1 uur n. m. Kapel R. K.
Begraafplaats Bidstond der St. Barbara-
Vereeniging.
Maandag, 8 uur 's avonds St. Jo
zefszaal, Rapenburg 52. Geloof en We
tenschap. Spreker de Weleerw. heer L.
J. Willenborg. Onderwerp: Een aquarel
van het bovennatuurlijk leven naar St.
Thomas van Aquino.
LEIMUIDEN. De tooneelvereenigfing
Voorwaarts zal hare gewone jaarlijksche
uitvoeringen geven op Dinsdag 26 en
Woensdag 27 Nov. a.s. in het café van
den heer J. Keijzer. Er zullen enkele
voordrachten en eenige blijspelen wor
den opgevoerd.
NIEUWKOOP. Gisteren hielden de
dames be"'.rr.d"r der St. Eüsabeth-
vereenigmg in het Liefdegesticht alhier
de gewone jaarlijksche uitdeeling van
kleederen enz. Aan een 26-tal behoeftige
weduwen en huisvrouwen werden eenige
onontbeerlijke kleedingstukken verstrekt,
die dankbaar werden in ontvangst ge
nomen.
NOORDWIJK. Gisteravond gafNoord-
wijk's Zangkoor een welgeslaagde uit
voering in het Hof van Holland Het zeer
afwisselend programma werd vlug en
vlot afgewerkt, met slechts een korte
pauze, een navolgenswaardig voorbeeld
voor andere vereenigingen. Van de ver
schillende koornummers trof ons voor
al „Hemelhuis" van E. Hul lebroek, een
eenvoudige, doch lieve melodie, die door
het koor op uitnemende .wijze werd ge
zongen. De soli in het eerste nummer,
koren en soli uit het Oratorium „Elias"
kweten zich goed van hun taak.
Voor de pauze werden we vergast op
een sonate voor 2 violen cn piano, een
tamelijk omvangrijk werk, met vele tech
nische moeilijkheden, die door de hee
ren jhr. A. Rappard en Duijster Jr.
schitterend werden overwonnen. Dc be
geleiding door den directeur, den heer
C. B. Duijster, was zooals we dat van
hem gewoon zijn.
Dc uitvoering werd besloten met een
Lied aan Noordwijk's Zangkoor, een
compositie van den directeur. De aan
gename melodie werd goed vertolkt en
oogstte veel bijval van het dankbaar ge
hoor. Onze algemeene indruk was, dat
er onder de uitnemende leiding van den
heer Duijster, goed is gestudeerd. De
mutatie, die het koor blijkbaar heeft on
dergaan, leek ons, alhoewel het stem-
menmateriaal voldoende is, niet ten goe
de te zijn gekomen aan den samenklank.
Misschien een gevolg van de zeer jeug
dige krachten, waarmede de vereeniging
is aangevuld.
NOORDW1JKERHOUT. Voor 'tcafé
Het Wapen van Noordwijkerhout werd
gisteravond een serenade gebracht aan
het lid van den Gemeenteraad, den heer
P. Verdegaal en echtgenoote, die hun
25-iarig huwelijksfeest vierden. Er werd
vroöliik door de Echo gespeeld, zeer ten
vermake van de feestvierenden binnen en
van de menigte buiten. De jubilaris bracht
den leden dank, mede namens echtge
noote en familie, voor dit onverwacht
huldeblijk, waarna de spelers op ver
snaperingen werden onthaald. Vervolgens
gaf men nog eenige nummers teil beste,
waarnade muziek, gevolgd door een
groote menigte, wegtrok.
ROELOFARENDSVEEN. De bouw
van verscheidene schoollokalen, naai
school etc. is zoover gevorderd, dat
gistermiddag op het terrein der bijzon-
derc scholen, bestuurd door de Eerw.
Zusters van 's Hertogenbosch, de plech
tigheid der eerste steenlegging kon ge
schieden. Daartoe waren dé oudste meis
jes onder leiding der Zusters rond het
terrein opgesteld, terwijl de Nederland
sche driekleur vroolij'k wapperde boven
hun hoofden. Onder de aanwezigen wer
den opgemerkt de Zeereerw. heer pastoor
en heeren kapelaans, de Eerw. overste
cn zusters^ architect, aannemer en op
zichter, het kerkbestuur en verdere be
langstellenden. Klokslag 12 uur traden
naar voren de jonheer Castclijn en twee
jongejuffouwen v. d. Meer, allen klein
kinderen van leden van het kerkbestuur.
De steen, door de kleintjes gedragen op
een versierd plankje, werd voorafgegaan
door den jeugdigen steeniegger, gewa
pend met den troffel. Met behulp van den
heer Schot, opzichter, die het cement
aanbracht en uitspreide, werd de steen
gelegd en gaf de jeugdige bouwer daarop
een paar flinke troffelslagen. Hierna werd
een toepasselijk lied gezongen. Daarop
betrad onze Pastoor het podium, in deze
de balklaag van het nieuwe gebouwen
de eerste plaats om de Eerw. Overste
en Zusters onderwijzeressen geluk te
wenschen en om toen de kinderen aan
te manen heel goed te leeren en later
trouwe bezoeksters van de naaischool
te worden.
WARMOND. Gisteravond heeft de
„Harmonie van Warmond" haar jaarver
gadering gehouden. De kas sloot met
een batig saldo van f 2.47. De aftre
dende bestuursleden, de heeren B. Rotte
veel en W. Haakman, werden herkozen.
Nog werden eenige mededeeiingen ge
daan omtrent de aanstaande festival, ter
herdenking van het 45-jarig bestaan der
harmonie. O.a. werd bekend gemaakt,
dat het eerevoorzitterschap is aanvaard
door burgemeester A. J. Schölvinck. In
het eerecomité zullen zitting hebben de
heeren L. graaf van Limburg Stiru-m,
Noordwijk, jhr, van Schuylenburgh, bur
gemeester vaii Bennebroek, Verkouteren,
gep. kolonel alhier, Frijlinck, notaris al
hier, Romeijn, eand.-notaris alhier en A.
van Aarderine, voorheen beschermheer
der vereeniging. Aan het bestuur zal wor
den geassumeerd de heer Ch. Macken. Er
is door eenige personen ;toezegging ge
daan van medailles voor de gezelschap
pen, die alsdan zullen bekroond worden.
WASSENAAR. Gisteravond gaf de
harmonie Excelsior haar eerste uitvoering
in dit winterseizoen. De heer L. C. Veer
man mag zeker met genoegen op deze
eerste uitvoering onder zijn leiding terug
zien. Getrouw aan net genomen besluit,
werden alleen leden en donateurs toe
gelaten. Muziek was hoofdzaak in tegen
stelling met vorige uitvoeringen, toen
ook een groot deel van den avond in
beslag werd genomen door het tooneel.
Het programma, waarop ook de num
mers voorlavamen, waarmede de vereen,
prijzen behaalde op concoursen, bevatten
voorts meerdere nieuwenummers. Alle
nummers werden zeer goed geblazen. Een
trio door de heeren H. H. Elkan Hangjas
(viool), L. C. Veerman (violoncel) cn
Joh. N. Zandbergen (piano) werd uitste
kend uitgevoerd. Vooral de pianopartij
van Opus 49 Mendelssohn werd uitste
kend gespeeld. Jammer, dat zulke wer
ken door allen niet worden begrepen
en dat de uitvoerenden nog al hinder
hadden van gelach en gepraat. De heer
J. Huysse oogstte veel succes met zijn
voordrachten.
GEWESTELIJK GEMENGD.
Plotselinge dood.
Aan den Lisserweg werd Woensdag
morgen het lijk gevonden van den aan
den Kanaaldijk nabij O u d e w e t e r i n g
woirenden W. R. Hij was dien morgen
als gewoonlijk naar zijn werk gegaan en
vermoedelijk door een beroerte of hart
verlamming getroffen.
Gisteren geraakte een driejarig zoontje
van H. dc K. te Lei muiden spelende
te water. De heer J. B., die juist voor het
raam zat, hoorde den plons en bemerkte,
dat het kind te water was geraakt; hij
snelde naar buiten en begaf zich te wa
ter, waardoor hij er in mocht slagen het
kind te redden. De kleine drenkeling
kwam met de schrik vrij.
Door het wippen van een plank had
gistermorgen de metselaar H. T. te
Noordw ij kerhout het ongeluk te
vallen van het dak der nieuw te bouwen
woningen nabij den Goovveg. Met een
partij steenen en kalk overdekt, werd hij
door mede-arbeiders opgenomen cn in
een naburig huis binnengebracht. Wijl de
man over pijn klaagde, werd genees
kundige hulp ingeroepen, welke verleend
werd door dr. Sengers. Nadat de man
behandeld was, werd hij per rijtuig naar
zijn woonplaats Hillegom vervoerd.
Kerknieuws.
Men meldt aan de „Msb."
In den ziektetoestand van den Zeer
eerw. heer J. H. Eeuvvens, pastoor te
Zoeter meer onlangs door een be
roerte getroffen en voorzien van de laat
ste H.H. Sacramenten is tot nog toe
geen verandering gekomen, integendeel,
de verlamming duurt voort en Zijneerw.
lijdt erg aan hoofdpijn, terwijl hij steeds
minder, zoo goed als geen voedsel meer
tot zich neemt.
Onderwijs.
Sectie B.
Zondag 1 Dec. zal dc algemeene R. K.
onderwijzers-vereeniging sectie B. te
Amsterdam haar 32ste algemeene verga
dering houden.
Op de agenda staat o.a. een voorstel
van het bestuur betreffende een te voe
ren actie tot verkrijging van wetswijzi
gingen in de pensioensregeling. Alsmede
een bestuursvoorstel tot 't oprichten van
één of meer leeskringen voor de leden
van Sectie B. (in te leiden door den heer
P. Viddeleer.) En een rede van rector W.
van den Hengel uit Hilversum over „Het
Godsdienstig onderwijs op de Lagere
Scholen."
Academienieuws.
LEIDEN. De bevordering gisteren van den
heer Haslinghuis tot doctor in de Nederl. letter-
k nde geschiedde niet het prtedicaat euro laude.
Met gunstigen uitslag afgetegd het doctoraal
examen in de plant- en dierkunde door den heer
M. J. Sirks (Leiden).
GRONINGEN. Doctoraalexamen geneeskunde
mej. E. A. H. C. Wichers.
Faillissementen.
Uitgesproken: J. Bloemhof, herbergier,
handelaar in rijwielen enz., te Scherpenzeel (Fr.)
Cur. Th. Bnrbach. A. Grisel, koopman in aarde
werk te Ti el. Cur. mr. S. Rink. M. Zegers, com-
missionnair te Kapelle. Cur. mr. W. M. Paarde-
kooper Overman. T. W. de Graaff, mannfactu-
rier te Rotterdam. Cur. mr. A. J. van Schelven.
Verhoef te Rotterdam. Cur. mr. J. Drost.
C. Boogaard, kleermaker te Hoek van Holland.
Cur. mr. J. P. Mooyman. W. Soesman, koopman
in vleesch te Rotterdam. Cur. mr. L. E. Roes.—
C. J. Tielle, werkman te Rotterdam. Cur. mr. H.
G. Kronenberg.
Geëindigd: H. Kolderie Tbz., fourage-
handelaar te Haarlem. J. van Deventer,bloemist
te Heemstede. J. B. Anthonisse, koopman en
winkelier te Haarlem. G. G. de Hoog, winkelier
in daines-confectie, te Amsterdam. K. Vollenga,
ex. editcur, te de Rijp. F. J. Hesse, bakker te
Nieuw-Buinen.
Opgeheven: Th. J. van Staveren, verlof-
houder tc Amsterdam. J. van der Schaaf
weduwe van F. A. G. van der Voort, te Bussum,
Ingezonden Stukken.
Buiten verantwoordelijkheid derRedactie.
Mijnheer de Redacteur.
Tot mijn spijt kan ik, gezien de brab
beltaal van Werkman-buitenstaander, de
discussie niet voortzetten.
Niemand zal wel van mij verlangen
om met pasbeginnende schooljongens
te debatteeren.
M. de R. mijn dank.
Blommetje Blomnieman.
STATEN-GENERAAL.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Wo ia" 20 Nov. verv
Bij een regeling van werkzaam-
he den wordt op voorstel des Voor
zitters besloten om van nu tot Kerst
mis eiken Maandag te vergaderen om
half twee en verder Maandags, Woens
dags en Vrijdags de vergaderingen des
avonds voort te zetten. De heer H u-
genholtz (§.D.) verzoekt, dat,de avond.-
Ingezonden Mededeeiingen
h 30 cents per regel.
Wijnhandelaren Hofleveranciers
Kantoor: Burgsteeg
tot 's avonds 8 uur geopend.
(5271)
vergaderingen niet langer dan 12 uur
's nachts zullen worden voortgezet. De
Voorzitter moet dit overlaten aan
de prudentie van dengene, die de ver
gadering 's avonds presideert.
Maandagavond wordt met dc Justitie-
begrooting aangevangen.
Men zet de beraadslaging voort over
de Indische begrooting en wel
met tie rede van den heer Hug e n-
h o 11 z (S.D.), die de vlaggenkwestie bij
de Chineesche relletjes breedvoerig be
spreekt en daarbij den autoriteiten in
consequentie en het geven van tegen
strijdige en verwarrende bevelen verwijt.
De toegezegde hervormingen zijn het
naspel van de Chineesche relletjes („vol
strekt niet", roept de Minister). Sfw.
houdt dit beslist vol (de Minister roept
nog eens, dat daarvan niets waar is).
Spr. blijft het volhouden en hoopt ook,
dat de Chineezen er nu succes mee
zullen hebben.
De heer de Beaufort (O.L.) be
toogt, dat in onze houding en ons op
treden tot de Chineezen rekening moet
worden gehouden, dat de toestanden in
het Oosten geheel veranderd zijn. Het
gezag moet een krachtige houding aan
nemen en alle schijn, dat men wijkt
voor pressie, moet worden vermeden.
Daarom moet men de noodige hervor
mingen invoeren vóórdat de Chineezen
er om vragen. Gewaakt moet worden
tegen dc opvatting, als zou de Regeering
het volk het Christendom willen qpdrrn-
ge.n Men vergete niet, dat wij heerschen
over 20 a 30 millioen Mohammedanen
en dat de zending onder hen toch geen
resultaat heeft van eenig belang.
De heer Bogaardt (R.K.) waar
schuwt tegen opdrijving van de ambte
naarssalarissen. In zake den opiumhandel
heeft spr. een motie ingediend, ten doel
hebbend, dat het verhandelen of in voor
raad hebben van opium voor heel het
gebied onzer koloniën worde verboden.
De gelijkstelling van de Chineezen wordt
door velen van hen geëischt uit ijdel
heidsoverwegingen, maar die gelijkstel
ling past niet in de Europeesche maat
schappij. Ook de gelijkstelling van de
Japanners is een fout geweest. Komende
tot het algemeen beleid van de Regee
ring, erkent spr., dat deze in de jongste
tien jaren veel heeft gedaan in de rich
ting van de emancipatie van Indië. Even
wel moet men bij de eischen van zelf
bestuur in het oog houden, dat Indië
slechts 70.000 Europeanen telt tegenover
zooveel millioenen inlanders. Dat dit
wordt vergeten is de groote fout. Waar
om wordt nooit gevraagd naar de mede
werking, naar het oordeel van de Indo-
Europeanen, die in Indië blijven, doch
alleen van die van de gewone Euro
peanen, welke alleen in Indië komen om
wat geld te verdienen en dan weer weg
gaan? Spr. is er niet afkeerig van, dat
men in Indië ook een begin make met
een vertegenwoordiging, welke in den
aanvang zeer zeker nog alleen advisee^
rend moet zijn.
Donderdag zet spr. zijn rede voort.
Zitting van Donderdag 21 November.
Aan de orde is de Indische Be
grooting.
De heer Bogaard (R.K.) zet zijn
gisteren afgebroken rede voort met een
verdediging van de Regeering tegen de
gedane verwijten ter zake van het op
wekken van het fanatisme der Mohame-
danen. Spr. ontkent, dat de Javanen al
len zoo trouwe Mohamedanen zouden
zijn als dat wordt voorgesteld. Zij zijn
dat evenmin als de Hollanders Christe
nen. Het verzet tegen de onderwijspoli
tiek van de regeering schrijft hij toe
aan het drijven van een paar fanatieke
vrijmetselaren. Eigenlijk neutraal onder
wijs kan in Indië niet bestaan. Het on
derwijs, ook van de Regeering gaat te
gen de Indische opvattingen in en dat
brengt Westersche begrippen. Spr.
klaagt, dat de campagne tegen de Chris
telijke onderwijspolitiek ook onder de
inlanders wordt gevoerd. In de inland-
sche pers vindt men uitingen van dien
aard, die volstrekt niet van inlanders
zelf afkomstig zijn, doch slechts vertaald
uit Hollandsch-Indische bladen.
Spr. ontkent dat er in Indië tegen den
huidigen gang van zaken een sterke be
weging in gang is, zóó dat er gelden
worden ingezameld om de vrijzinnige
concentratie in Nederland geldelijk te
steunen in verband waarmede spr. uit
eenzet dat er absoluut geen reden voor.
is om de staatkundige verschillen in Ne
derland, naar Ned.-Indië over te bren
gen. Alleen door Westersche bescha
ving bij tc brengen aan den inlander r:aar
algemeene christelijke beginselen, kan
men een waarborg van verbroedering
krijgen. De waarschuwing tot de rechter
zijde gericht is dus niet op haai
plaats. Zij dient gericht te worden te
gen hen, die in Indië weinig vader
landsliefde toonen.
De heer van Karnebeek (O. L.)
jj wenscht tegenover den jubeltoon oveii
den goeden financieelen toestand enden
economischen vooruitgang van Indië, hoi
