(Tweede Blad, behoorende
bij DeLeidsche Courant van
Zaterdag 26 Oct. no. 928.
KAMEROVERZICHT.
TW BEDE KAMER.
De invallditeits- en ouderdomsverzekerlng.
- 'Het doet ons genoegen, dat het eerste
iKanverlid van C.-H. huize, dat het ont-
foverp-vTalma steunde, de afgevaardigde
Jjvati Leiden is. In menig opzicht stem-
jpien wij met zijn korte, doch sympa
thieke verdediging in.
I Dr. de Visser staat op ongeveer het
zelfde standpunt als dr. Nolens, Hij,
[(evenals da leider der Kath. Kamerclub,
Weeft aan vrijwillige verzekering de voor
beur,- mits deze doorvoerbaar ware. De
(jpractijk leert evenwel anders. Daarvoor
jberiep idr. de Visser zich op het Regee-
liringisrapport over de Belgische vrijwillige
IjVerzekeringy die dreigt een mislukking
'Je worden. Noodgedwongen aanvaardt
pij daarom! het stelsel van verplichting,
[zich schrap zettend tegen staatspensio-
'jjieering.
f Ook dr. de Visser leerde de ervaring
Jdes levens,- dat invaliditeitsrente van meer
jbdang dan ouderdomspensioen, en
,}hij jujcht daarom toe, dat de invalidi
teit in de regeling voorop staat.
De onzjnnige hatelijkheid van mr.
IPatijn,- idat een Protestantsch dominé het
tfeoomsche stelsel had aanvaard, weer
legde dr. de Visser door erop te wijzen,-
jfl'at het z.g. Roomsche stelsel vroeger
ifirveneens het stelsel der vrijzinnigen was!
Stonden die dan onder Roomschen in
vloed? Terwijl in België de Katholieken
tegen de verplichte verzekering stemden!
Slotsom van dr. de V.isser's betoog
8j&ras,- dat hij gaarne zijn stem aan het
lönhverp geeft.
De jn hooge politieke sfeer en zwe
tsende beschouwingen van mr.Troelstra
fjen het geschetter van Duys, dat Dins-
'jdag wordt voortgezet, stippen wij slechts
;ieven ;aan. Reeds vijf van de zeven soda-
'iisten hebben nu het woord gevoerd,
j^t Is schande!
De Week
in tiet Buitenland.
Eigenaardig snel, ofschoon votor den
jdoorsneê-kranteniezer nog niet snel ge-
ijnoeg, hebben zich de gebeurtenissen op
'iden Balkan ontwikkeld, nadat eenmaal
'jde eerste stap 'op het gebied der vijan
delijkheden was gezet. Eerst verbaasde
tmen er zich 'over dat het zoo lang duuT-
jde eer er 'in werkelijkheid iets van den
tocrlog 'kwam, en 'allerwege werden ver-
Onderstellingen gemaakt, waar de re-
f)den van dat t almen schuilde. Waren de
^vechtlustige mogendheden nog 'niet ge-
meel met hun 'mobilisatie klaar; wacht-
|ten 'zij op ;munitiezendinge)i uit het bui-
fiteiilandof durfden ze om de groote
ïmogendhedeii niet goed 'de vijandelijk-
iiheden beginnen en bleven ze daarom
.maar liever afwachten tot de Turk de
Oerste klap uitdeelde.
Ieder dezer vragen 'bevestigend beant-
iWoord, za.i wel voor een gedeelte de re
iden doen kennen van de groote tus-
schenruimve tusschen de algemeene, ge
lijktijdige mobilisatie der Balkanvolken
ten de oorlogsverklaring. Dat getalm had
'echter den tegenstanders van Turkije lee-
lijk gevaarlijk kunnen worden.Waren niet
f 1de onderhandelingen mei Italië over de
)ivrede nog hangende geweest, de Turk
[had zich met alle macht op de mobili-
[jsatie kunnen werpen en zijn legers in
^Macedonië zoo geducht versterken dat
'jde Serven en Bulgaren er zich te pletter
rjop zouden iloopen. Nu1 zat echter de oor
logstoestand met Italië hen danig 'In den
i£vveg. Toch wilde hij ook aan dien kant
'toog niet van toegeven weten, denkend
.ran Italië meer te kunnen verkrijgen cn
.minder behoeven te geven, nu de oor
logsdreiging in den Balkan Italië in een
mal parket bracht. Italië toch had be
loofd niets aan den status quo te zullen
[^veranderen op den Balkan; zijn bondge-
t'üiooi, Oostenrijk, had hem er wei toe
gedwongen na den dollen stap van den
'hertog der Abruzzen voor Prevesa, en nu
-bracht Italië, zij het dan indirect, dezen
status quo weer in gevaar.
Echter, de vrede kwam tot stand, de
/vrede, waarmee men in geen der beide
54anden tevreden is,, en nu kon .Turkije
jtzich op zijn aartsvijand Bulgarije werpen,
jjpaarnel had hij daarbij de andere, minder
'gevaarlijke Balkan-mogendheden uitge-
ftschajkeld, maar het 'Balkanverbond was
§ta hecht; dat zelfs geen slinks beloven
^v,an kadotjes Griekenland 'er van ver
vreemden kon. Geen wonder dat dit
[laatste beproefd werd. Door het slui-
jiten van den 'vrede was de Egeïsche zee
SiWeer open gekomen voor de Turksche
j.vlootnu zou echter Griekenland Italië's
j tpjaats gaan innemen 'en de troepen in
itAzië beletten over zee zich naar Mace
donië te begeven." De gegrondheid van
j jdeze vrees is aanstonds bewezen door de
(bezetting van de eilanden, die de Darda-
j Fnellen heheerschcn, door de Grieksche
lyloot. Nu weer zit de Turksche vloot
ifelaar gevangen en durft er blijkbaar niet
dftkomen, terwijl Griekenland intusschen
'gelegenheid heeft zijn 'mannetjes over zee
LÏtiaar vijandelijk gebied te transporteeren
J(in de golf vanSaloniki zijn ze reeds geland)
|èn desgewenscht de verbindingsspoor-
fegen, noodrg voor den aanvoer der
urksche reservetroepen, van uit zee on
klaar te maken. 'Onbegrijpelijk is het dat
zulks nog net geschied is. Wel hooren
we van een dergelijke poging bij De-
deagatsj,- maar het bericht is niet nader
bevestigd. Een groote actie is er in de
Egeïsche zee nog niet ontplooid. Blijk
baar wacht de Grieksche vloot of de
Turksche zich nog niet even buiten de
Dardanellen vertoonen wil, om dan te
laten zien wat vermag.
Maar in leder geval is dit bereikt, dat
geen enkel troepentransportschip uit
Aziatische havens de Egeïsche zeeindurft.
Intusschen is men te land met de
meeste voortvarendheid te werk gegaan
en na! nog geen week van voorpos-
tengeworstel is reeds de eerste groote
slag geslagen. Immers 'al blijkt het be
richt van de gevangenneming van zoo
vele duizenden Turken Schromelijk over
dreven,- een groote overwinning mee-
nen we toch de inname van Kirk-Kilisse
te mogen noemen, al was het alleen dat
nu de verdere opmarsch naar de hoofd
macht der Turksche troepen, die meer
zuidelijk zich even boven den spoorweg
naar Konstantinopel bevindt., Voor de Bul-
ga ren openstaat.
Van 'een tweeden grooten strijd kun
nen we eerstdaags 'evenzoo de beslis
sing wachten. De 'Grieken hebben, nog
slechts weinige mijlen van het vijande
lijke land ingetrokken, een groote macht
der Turken weten te omsingelen, die nu
strijd zal moeten leveren. Iets later wel
licht zal in 'het noorden een groot ge
vecht geleverd kunnen worden. Hoewel
hardnekkig standhoudend, zoolang het
eenigszins kan, moeten 'de Turken voor
voor de overmacht van Serven en Bul
garen, zij het dan duim voor duim, te
rugtrekken op Uskub. Van alle kanten
staan daartegenover de verbonden vol
ken. Montenegrijnen bij 'Prisren, Serven
bij Pristina en Koemanova (aan de lijn
Nisj-Uskub) Bulgaren en Serven bij Kots-
jana, al dichter zich opiwringend om Us
kub.
Zoo zit over de gansche Unie het
Turkenleger in gedrang, dat ook elders
door spoorwegongelukken zijn gelederen
reeds ziet dunnen, vóór de manschappen
in het vuur zijn geweest. Met dat al
is het zeer gevaarlijk zich aan een voor
stelling te wagen, vooral ook omdat van
alle kanten de grootste geheimzinnigheid
en zwijgzaamheid betracht wordt. We
moeten ons bepalen tot berichten die
uit offiaieele bron tot ons komen en die
eerstens uit den aard der zaak sterk ge
kleurd zijn wat de overwinningen aan
gaat en vervolgens van de verliezen in het
geheel niet spreken. Gewonden worden
er wel opgegeven, maar van gesneu
velden hoort men niets. Doch de ver
melding van de talrijke bajonetgevechten
die aan de orde van den dag, neen van
het uur schijnen te zijn, doen een bloe
dig visioen voor onze oogen opdoemen
van met lijken bezaaide slagvelden. En
we vermoeden, dat dit een der bloedigste
oorlogen zal worden, die ooit gestreden
zijn. Moge echter bewaarheid worden
het spreekwoord: „dat strenge heeren
niet lang regeeren", en de mogendheden
spoedig een gelegenheid vinden om tus-
schenbeide te komen. Als ze dan de za
ken maar niet erger maken dan ze al
zijnV.
Weekpraatje.
't Is werkelijk een succes geweest, de
vergadering, Woensdag 11. door het PI.
Comité van de Katholieke Sociale Actie
te Leiden belegd. De opkomst was zoo
talrijk als men 't maar w.enschen kon
de groote zaal van dem Staadsgehoorzaal
was tot in alle hoeken bezet De klare
uiteenzetting van mr. Aalberse, degloei-
ende geestdrift van pater Borromeus de
Greeve hebben het succes van dezen
avond verzekerd. Er blijven natuurlijk
altijd nog veel menscNen „tegen". Dat
schijnt een aanlokkelijk standpunt te
zijn: zich tegen iets verklaren. Men-
schen, die zelden of nooit door daden
hebben getoond voorstanders van een
of andere zaak te zijn, beroemen zich
op 'n heel lijstje van dingen, waar zij zich
„pertinent tegen" verklaren! Ze zijn
tegen allen en alles, behalve tegen zich-
zelven en tegen wat zij zelf doen; en
dat zij niet een meer invloedrijke positie
in de maatschappij innemen, is alleen
te wijten aan de perfide jalouzie, de
akelige kleinzieligheid en de bedroevende
domheid van anderen! 'tIs opmerke
lijk, dat onze politieke tegenstanders ook
hun kracht en hun glorie zoeken in het
„tegen-zijn". Verleden week nog ver
klaarde het liberale „Vaderland", dat de
vrijzinnigen waren tegen de verzekerings
wetten, tegen de tariefvvet, tegen de be
lastingwetgeving, tegen het voortdurend
hooger opdrijven der subsidie aan de
scholen met den Bijbel en de klooster
scholen tegen partijdigheid en schijn
vroomheid in bestuur en wetgeving,
tegen het ver-orthodoxen van onze
hoogcscholen tegen het bij voorkeur
bezetten van ambten en bedieningen
door vriendjes en geestverwanten der
regeering, waarbij geschiktheid en be
kwaamheid óf niet, óf slechts in de
tweede plaats in aanmerking komen
Dat laatste is een staaltje van brutali
teit,' waarbij toch' wiaarlijk alle grenzen
worden overschreden; ?tis voor wie ook
maar eenigszins de statistieken hebben
bijgehouden, waarin met cijfers werd
aangetoond de achteruitzetting van de
Katholieken door (de vrijzinnigen,- ge-
woon-weg verbluffend! 'Ze moesten eens
met cijfers of al was *t slechts met 'n
paar sprekende feiten aankomen!
Dat is waar ook: Van de week heb ik
twee keer in de courant gelezen van
zoo'n „sprekend feit", een feit nl. dat
sprak ik zou haast zeggen boekdeelen
sprak ten gunste van de tariefwet!
Eerstens nl. -dat te Roosendaal (Nbr.)
reeds lang leegstaande fabrieken door
een Belgische grootindustrieel wederom
in exploitatie zullen worden gebracht.
Ten tweede, dat er bij Arnhem een groot
stuk weiland is gekocht om daarop een
fabriek te bouwen (een weverij). Maar
wat zijn die menschen toch dom, die hun
kapitaal aan zoo iets durven wagen!
Als de tariefwet er is, zal de industrie in
Holland zeker niet bloeien; wat zeg ik?
(stel u hier voor een verheffing en tril
ling van de stem)zij zal achteruit gaan,
neen, meer nog: (nog sterker trilling)
de industrie in ons dierbaar vaderland,
vrij gemaakt ten koste van het bloed
onzer vaderen, zal door belemmering
van den v r ij h a n d e I, ten onder wor
den gebracht, reddeloos verloren gaan!
Door de redeloosheid van die dank
zij hun clericale neigingen! domme
rechtsche partijen, komen we in een
toestand, dat we reddeloos en radeloos
zijnZóó sipreken vrijzinnige redenaars,
maarmannen van de practijk den
ken er blijkbaar anders over! Zij voor
zien, dat er in Holland, als de tariefwet
aangenomen zal zijn, geld te verdienen
is.
Ik! moet nog even een feit commemo-
reeren, dat ons dieze week allen ver
schrokken heeft, dat ons allen ook heeft
ontroerd, nl. het "bericht betreffende de
Koningin. Te dieper ontroerde de tij
ding omdat onze Koningin reeds meer
dere malen datzelfde lijden heeft door
worsteld. 't Zijn niet alleen de kleine
huisjes, die hun kruisjes hebben, ook de
paleizen..... JAN.
Rond den Oorlog.
Het Katholicisme op den Balkan.
In de „Univers" vin,dejn; wij de yol-
gende belangwekkende uiteehZetting van
den toestand der Katholieken in de Bal-
kanstaten.
In Servië is de uitoefening van; den
Katholieken godsdienst bij de wet ver
boden en openbare godsdienstoefeningen
hebben inderdaad ryet plaats. Servië is
misschien het eenige Ian,d, waar de Ka
tholieke Kerk geen hiërarchie b(eeft, zelfs
bestaat er geen' organisatie als in, eejn!
missieland. In het heele land worden
slechts in hun kwaliteit als geostelijken,
twee Katholieke priesters als aalmoeze
niers van het Oosten,rij'ksch-Honlgaarsöh
gezantschap geduld. Het exclusivisme
van de orthodoxe kerk en de antipathie
ën tegen het Katholicisme laten niet toe
te hopen1 op een verbetering op de toe
standen voor den, Katholieken godsdienst
in dit land.
In Monten.egro geniet de Katholieke
Kerk eene tamelijke vrijheid. De regee-
r,ende koning; heeft met dej:i heiligen
Stoel een concordaat gesloten; Hij ver
langt zijn onderdanen den godsdienst
vrede te verzekeren. Zijn rijk vormt het
aartsbisschoppelijk diocees van Antivari.
De aartsbisschop, sinds korten tijd Mgr.
Dobrichich, draagt den titel van primaat
van Servië.
In Roemenië wordt het Katholicisme
geduld, maar de uitoefening er van, is aan'
beperkende voorwaarden 'gebon.deh,
waardoor dikwijls onaangename inciden
ten ontstaan,. Het diocees Boekarest
heeft tot aartsbisschop een Duitsch Be
nedictijn Mgr. Netzhammer. De Katho
lieke bevolking bestaat bijna uitsluitend
uit vreemdelingen. Er worden, op het
oogenblik pogingen, aangewend om een
Griëk'sch geünieerde kerk te stichten.
Heel Walachije ressorteert onder "Boe
karest. Het diocees Jassy omvat Mol
davië. Het is sedert jaren toevertrouwd
aan de orde der Conventueelep'. Oók' de
tegenwoordige aartsbisschop Mgr. Ca-
milli, een Italiaan,' behoort tot deze
orde.
In Bulgarije wordt het Katholisme
getolereerd. Er bestaat een apostolisch'
vicariaat, aan het hoofd waarvan ge-
geplaatst is Mgr. Doulcet, een Passio-
nist van Fran^che afkomst, bisschop vair
Nicopolis. Zijn residentie is Roetsjoek
aan den Don.au. Verschillenide Passio-
nisten (s'taan, hem ter zijde. Bovendien
bestaat in Bulgarije een tweede vica
riaat, waar Mgr. Manini, een, Italiaain'sctt
Capucijn er pater apostolisch vicaris is. De
stedeni Sofia en Philiplpopel behooren,
tot dit kerk el ijlt gebied. Mgr. Manini.
resideert in de hoofdstad van Oost-
Roem en ië.
In geheel het koninkrijk' Griekenland
bedraagt het aantal katholieken njet
meer dan 25000. waarva/n 12.000 te
Athene en 6000 in Patras, de rest woofat
verspreid. Een1 derde van de Katholieke^
is Grieksch van afkomst, de overigen zijn
vreemdelingein, Oostenrijkers, Italia'Ten
en Fra'nschen,
De metropolitaanzetel is te Athene.
De Franschmau; Mgr. Petit, van; de orde
der Assumptionisten, is kort geleden, met
het bestuur belast. Hem staan ter zijde
15 priesters en' bovendien; bezit de mis
sie enkele Fransche en, Italiaa:i!sche sdió-
len, bestuurd door congregaties.
In Griekenland geniet de Kerk e,en
zekere beperkte vrijheid, maar het ds
haar, evenals trouwens in, de alnjderej
Balkanstaten verboden, eetnïge p'roipa-
ganda te maken. Het behoeft dan; ook
niet te verwonderen dat fci' bovejnlgjeH
noeinde landen bekeeriinjgem tot het Ka
tholisme hela&s zeer zeldzaam zijn1.
.(M,sW
Uit Bulgarije.
Van bevriende zijde wordt aan, de
„Tijd" de inhoud medegedeeld van een
schrijven^ door een Hol land schei' kloos
terling-missionaris gezondqn| ,uit Lagenz
(Bulgarije) Het schrijven i§. gedateerd
van 4 October en wïj ontl eel-Ten daaraan
het volgende:
Wat er in Bulgarije opi het oogetnb'lik!
eigenlijk omgaat, weet metf hier in, 't
land zelf niet. Alleen ziet me|n(,/ jdat dei
menschen geheel en al buitejn zidhzelve
zijn, want iedereen verwacht zich aahi
oorlog. Als een donderslag is de groo
te mobilisatie ons uit den slaap komen,
wekken. Deze week om een uur in delij
nacht van Maan,dag op Dhsdag is het
bericht der mobilisatie in ons dorp aan
gekomen. Dadelijk werden de klokken
geluid, en iedereen kwam verschrikt aan,
geloopen, om te vragen wat er gaan.de
was, men verwachtte zich aan brand of
iets dergelijks.
Doch wat waren alle gemoederen ter
neergeslagen, toen men vernam, dat alle
mannen, beneden den leeftijd van vijftig
jaar onder de wapenen moesten komen
en nog denzelfden dag naar de kazerne
vertrekken.
De Bulgaren, alhoewel niet buiten
sporig in hun patriotisme, zien; dein toef-
stand heel koelbloedig aan en, zullefcil
toch weten te toonen0 dat zij voor helt
vaderland hun leven, veil hebbeinl On
ze Katholieken toonden, in deze omstan
digheden; wat zij voor mannen] waren,
Pas had men hier de mobilisatie afge
kondigd, of al de opgeroejpenen, be
gonnen, eerst eui vooral hun geweten in
orde te brengen, zoodat ik gansch den
nacht en heel den, morgen in den biecht
stoel moest blijven. Onze daplperen, zijn]
nu onder de wapenen, maar verblijven
meestal nog in de steden* waar zij in-
gekwartierd blijven; totdat men weet,
wat er verder gebeuren zal. 't Geheeie
land verkeert in een eigenaardige stem
ming: men wil oorlog en ook wil mdnl
vrede. Geven de Turken Macedonië af,;
dan vreest men voor geen oorlog, maar
de Turk is zoo geefachtig niet. Arm
Bulgarije, als de oorlog uitbreekt. In de
streek hier zie ik wat al huisgezinnen
in de grootste ellende en gebreik zullejnj
vervallen, wijl er geen manvolk meer
is om voor vrouw en kinderen, brood
te verdienen. En daarbij, dit jaar is
de belasting nog verhoogd, zoodat de
meeste menschen n,u reeds het noodza
kelijke niet bezitten. Geve Gn^e Lieve
Heer, dat de vrede hersteld worde...
Gij kent den bloedigen, haat der Bulga
ren ten opzichte der Turken, en: meer dan
een heeft er de uitwerkselen reeds van
gevoeld. Voorzeker zijn de Turken hier
veel on menschel ijker te werk gegaan)
maar Christenen moeten toch iniet
zooals nu voorvalt -een ontwapelTden
vijand mishandelen
Misschien js het u aangenaam,, ihog
eene kleine bijzonderheid over onze ka
tholieke soldaten te vernemen Wieet da|ti'„
dat vele, ja net meerendeel, den rozen
krans om den hals dragen* overtuigd]
dat God alleen en het gebed in, d^zei
omstandigheden kiinlnen helpen. Niet één
deserteur of achterblijver wordt hier ge
kend, maar allen zijn Dinsdag getrouw
opgekomen. Toen eenige jaren geleden
de oorlog met Servië uitbarstte, verscho
len zich eenigen, in de velden, om zich
zoo aan alle gevaar te onttrekken,: riü
is zoo iets niet voorgekómen.
Meerdere inlichtingen. gevelT is mij
niet mogelijk. Men zegt hier zooveel
tegenstrijdigheden, dat het moeilijk is,
nog iets anders te gelooven, :da|~r hetgeen
met eigen oogen gezien wordt. Wij ho
pen nog altijd een, gu]n!stigen uitslajg
ent houden njet op dagelijks met galnisch
onze bevolking te herhalen,: „Va]n! pest],
lionigersnood en oorlog, verlos oh!s,
Heer"
Adrianopel.
Waar de Arda en de Toendzja in de
Maritza vloeien lag vroeger de oude
hoofdstad Uskudama van den Thracie-
schen stain der Bessiers.
De geschiedenis wil, dat de Romei'n-
sche keizer Hadrianus de vervallen sterk
te weder heeft laten opbouwen en er zijn
naam aan verbondAdrianopel-stad van
Hadrianus.
Vele en groote veldslagen die iq, de
vlakte rondom haar gestreden werden
hebben haar naam in menig tijdperk der
geschiedenis doen noemen.
Zoo versloeg hier Konstantijn de
Groote ini 323 Licinius. In 1189 Werd zij
ingenomen, door de kruisvaarders en
eerst ini 1361 heroverd door sultan Murat
I, die de stad in 1366 tot zijn residentie
verhief. Sinds de. verovering van Kon
stantinopel is het de tweede hoofdstad
van Europeesch-Turkye.
In den Russisch-Turk'schen, oorlog
werd Adrianopel op 20 Augustus 1829
do.Qr generaal Diebitsj ingenomen, lat
gevolge waarvan op 14 September 1829
de vrede van Adrianopel tot stand 'kwam.
In den Krim-oorlog werd het in, 1854
door 15.000 Franschen onder generaal
Bosquet bezet. In den Russischi-Turk-
schcn oorlog van 1377-78 slaagden de
Russen erin, nadat zij den Kodzja-Balkia|i!
omgetrokken waren, het leger van Soe-
leiman pasja van Adrianopel af te snij
den, waarop dit op 20 Januari 1S78
weerloos in handen van delf vijand viel
en op 31 Januari te Adrian/oj>el een wa
penstilstand werd gesloten
De stad is de zetelplaats van een]
Griekschen aartsbsischop, een Bulgaan-
schen en ee;>. Armenischen' bisschop van
talrijke consuls en het stafkwartier van
1 H§t 2<Jc Turksche legercorpst ^an een
ouden stadsmuur, die wegens de omligt
gende hoogten nooit veel te beteekenejn]
heeft gehad, zijn maar weinig overblijf
selenl over. Over de vestingwerken, spre^
ken wij hieronder nader.
Te Adrianopel vereenigen zich niet
alleen de drie genloemde rivierdalen; met
hunne wegen, maar ook] bijna alle voopi
name verkeerswegen, die van de pas
sen van! den Balkan m'aar den Bosporus,!
de zee van Marmora, da Dardanellen, en]
de mondingen, van dp Maritsa leideril
De invoer beliep in 1899 7.95 millioen]
de uitvoer 7.26 millioen frs. De voor
naamste gebouwen zijn van Turkscben|
oorsprong en zijn afkomstig uit den tijcÜ
dat te Adrianopel de Sultans verbljjq
hielden-; zoo de moskee Selimié vanf
Sultan Selim II, het njeuwepaleis (serai)'
en de Michaëlsbrug over de Toendzja,
Het vroegerige paleis der sultans buiten|
de stad is vervallen1 en n,u een ambtel ijldel
woning van den gouvertneur-generaa 1 f
(wali). De merkwaardigste gebouwen
Zijn de twee bazaars, waarvan er een^
door Ali pasja gebouwd en naar hem]
genoemd, ongeveer honderd overwelfd^
winkels omvat. Er zijn te Adrianopel eenl
menigte chans, d. w. z. huizen waar
reizigers onderkomen vinden, een groow
te waterleiding, vele tsjesmen (wel
putten), talrijke scholen, armenkeukens^
ziekenhuizen en andere stichtingen vanj
Muzelmansche weldadigheid. Tusschenj
de Maritsa en de Toendzja ligt de bel*
langrijke voorstad Ildyrym, aan genei
zijde van de Maritso de voorstad Kara-
gasj. In beide is een bloeiende nijver
heid gevestigd, voornamelijk leerlooier
rijen (Maroldajnsch leer), distilleerder
rijen van reukwateren* zijdewol- en kar
toenweverijen en tapijitfabrieken.
Adrianopel is door elf meei-enjdeelsl
moderne forten omgeven, waarbij de na
tuurlijke ligging van de stad een krachT
tige verdediging zeer te stade komt.
Het terrein voor de vesting wordt dood
de drie rivieren doorsneden In het ger
deelte dat tusschen de Arda en da Ma
ritsa ten W. van de stad ljgt zijn geen]
vaste verdedigingswerken. Het land is
hier, evenals ten Z. van, de stad aan defrl
westelijken oever van de Maritsa, zeer
drassig, wat de nadering van belegen
ringstroepen bemoeilijkt Het sterkstel
front vormen drie forten# die in heti
noordelijke vak tusschen de Maritsa enj
de Toendzja, dus naar den klant vajrl
de Bulgaarsche grens, liggen. In een]
kring van 8 tot 10 K.M. om Adrianopet
heen liggen hier ook een aantal huipb
vereddigingswerken van beton e|i geH
pantserd staal, die met de nieuwste!'
Krupp-kanonn.en van' het zwaa riste ka
liber gewapend moeten zijn Aan de wa^
pening en verdere voltooiing vajn did
werken wordt op het oogenblik jiieii
koortsachtige haast dag en .nacht voort-
gewerkt. Ten O. en ten Z. van de stad
bevinden zich verder een krans va|n! vier,
sterke forten, die eveneens in dein1 laat-
sten tijd gemoderniseerd zijn of zouden]
worden. Het zuidelijke front van.de ves
ting is ten gevolge van, de verbreedir^
van het Maritsa-dal door de natuur wei
nig begunstigd, zoodat hier het zwakste]
punt van de vesting ligt. 'Men heeft daar
in den laatsten, tijd een fort i'T de onmid
dellijke nabijheid van de Maritsa aange
legd, dat tot versterking van het ste
delijke front moet dienen.
Bij hevige regens en n,a Jiet smelten*
van de sneeuw treden, de rivieren in da
buurt van Adrianopel buiten, hun oevers
vooral is dit het geval met de Maritsa
ten Z. van de stad. Het lan,d ten O.
van de spoorlijn staat daar dan, geheet
blank.
De toekomst zal leeren' of de Turken
er weer het hechte bolwerk van' gemaakt
hebben' waarvoor het eens gold.
Skoetari.
Deze stad, welke herhaaldelijk genoemd
is als doel van de met ware doodsver
achting voortrukkende Montenegrijnen;
die nu reeds de belegering en beschie
ting begonnen zijn, is de hoofdstad van
het voornaamste Albaneesche vilajet. De
Slaven noemen haar Skadar, de Turken
Schkodra.
Lang heel lang geleden, was die plaats
de hoofdstad van den iilyrischen, stam
der Labeaten, de versterkte residentiel
van Gentius, kOn,ing vau Illyrië. Nog
168 jaren' voor Christus' geboorte werd
ze veroverd door de Romeinen en, ges-
durende verscheidene eeuwen, deelde
Skoetari de wisselende lotgevallen der
Romeinsche grensvestingen Tijdejns de
volksverhuizing gedurende eeujigen tijd
door de Gothen' bezet, dan ini handen1 gel-
raakt: van Slavische volkstammen, einde
lijk' bufferstad tusschen' het Oostromeuil-
sche en Westromeinsche Keizerrijk1
met klappen van weerskanten en meestal
aan Westromeinsche zijde staand ligt
de glansperiode van Skoetari oiqder Ser
vische heerschappij. Stephen Duschart
was in 1346 koning der Serven. Alba-
neezen en Griekejn'.
Toen begonnen in 1362 zware tijden
voor Albanië en Skjoetaride Turkeni
kwamen. En sinds vele eeuwejn1 -weet
men ginds wat dit zeggen wil. De sterke
Servische vesting Rasapha kon het njet
houden tegen de Ösmandn!: de halve
maan zegevierde over het kruis. £en|
kleine eeuw later stond Skan.derberg opi
en wist Albanië weer vrij te maken van
het Turksche juk. Skioetari zelf edhteri
was intusschen reeds in, 1386 door dlejn]
woiwode Georg Strassimir aan Venietiè
verpand en een, belangrijke wapenplaats
geworden voor die machtige republiek.
En! dit bleef zoo ook na Skandcrbergfs
succes op de Turken: De sultan zon]d
ftiettejmin het een,e leger gi,a het andere
