16
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
4e Jaargang,
No. 919,
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIOEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/a cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
October
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Wethouder Duys.
Nu opgelet.
Te Zaandam, waar een vrijzinnig wet
houder aftrad, omdat de Raad B. en
W. te vaak in 't ongelijk stelde, werd
met 14 van de 18 stemmen tot wethou
der gekozen.het Kamerlid Duijs.
Zou dit nu ernst wezen of kortswijl?
Vinden de Zaansche heeren den heer
Duys primus inter pares, of heb
ben zij hem maar eens in de hoogte ge
stoken in de hoop, dat hij duizelig zal
worden.
De nieuwbenoemde scheen van dit
laatste iets te vermoeden, want hij nam
de functie aan in de veronderstelling,
dat de Raad met deze benoeming het
gemeentebelang op het oog heeft geacht
en niet een politiek spelletje, om eens
te zien in hoeverre sociaal-democraten
in staat zijn tot opbouwen, waartegen
over hij nu reeds te kennen gaf, dat het
hem niet mogelijk zal zijn het lek te
stoppen, dat het schip door verkeerd
manoeuvreeren van zijn tegenstanders
heeft opgeloopen. Verklarende bij zijn
houding ten opzichte van B. en W. en
de meerderheid- van den Raad te zullen
volharden, nam hij de benoeming voor-
loopig tot de periodieke verkiezingen in
1913 aan.
Hij voelt zoowaar al nattigheid. Wel
riep hij sinds jaar en dag: „zoo, moet
je doen, dan gaat Zaandam vooruit",
maar nu hij mede aan den stuurstoel
mag staan, nu waarschuwt hij al, dat hij
het lek niet kan stoppen.
Opgelet hoe stuurman Duys manoeu
vred en zal. Dat kan heel leerzaam wor
den. Jammer dat Z.H.Ed.Gestr. de be
noeming nog slechts voorloopig tot na
de stembus van '13 aannam. Dat 's maar
zoo'n kort tijdje. Of voelt hij ook in die
richting nattigheid? Dan kon zijn voor
gevoel wel eens juist zijn.
„Kitteloorig"?
In een openluehtsamenkomst van „vrij
zinnige godsdiensiigen" te Wester-Blok-
iker (N.-H.) wekte de heer B. H. S. Stie-
lér, arts te Westwoud, onder het motto:
j,Niet met den mond maar met het hart,"
óp tot aankweeking van het Protestant-
sche bewusizijn en zei-de, dat dit zich dan
ook moest uiten in daden. Hij verklaarde
het af te keuren, dat sommige boeren bij
voorkeur Katholieke werklieden in dienst
namen, en noemde het ook al geen blijk
van Protestantsch zelfbesef, dat Protes
tanten, gelijk gebeurd was, een Rooin-
schen burgemeester gingen gelukwen-
schen,'wanneer die, gelijk gebeurd was,
bij het feestonthaal alleen de Katholieke
armen wist te vinden, doch de Protes-
tantsche armen had vergeten.
Nu, dit laatste keuren wij. beslist af.
Indien een burgervader als zoodanig trac-
teert moet hij al zijn gemeentelijke kin
deren wat gunnen, zonder onderscheid
van godsdienstige of politieke gezindheid.
Ook de ophitsing van dr. Stieler inzake
het ontslaan van Roomsche arbeiders
Keuren we echter af, wat ieder begrijpe
lijk zal vinden.
Ieder ten minste, die niet vrijzinnig
js, want ziet: een inzender in de „N. R.
(Ct.", wiens proza onmiddellijk men
moet „volledig" zijn, nietwaar? door
het „Hbld." wordt overgedrukt, haalt er
locale toestanden bij om te kunnen zeg
gen, dat de woorden van den heer Stie
ler „volkomen op hun plaats" waren en
,Om de Roomschen, die er tegen protes-
Iteeren en tegen den spreker ageeren,
^kitteloorighcid" te kunnen verwijten.
^Zelfs komt het dien inzender onverklaar
baar voor, dat de protestantsche burge-
meester van Blokker in den Raad bij een
interpellatie over de meeting heeft kun
nen zeggen, dergelijke taal niet meer op
gemeenteterrein te zullen dulden.
O.i. toont die burgemeester zich met
terdaad vrijzinnig, maar dan in den goe-
Iden, oprechten zin des woords, dat door
ide politiek zoozeer wordt misbruikt.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het is vreemd, maar we mogen nog
steeds niet van oorlog spieken hoewel
'de Turksche troepen
op de grens van ServiS
[juist doen alsof de oorlog al verklaard
(was. W,e moeten dus ppg onder dei ru
briek grensincidenten de strijd bij Risto-
wats onderbrengen. Over liet verloop van,
den strijd ontbreken n,og bijzonderheden.
Ambtelijke berichten melden, dat er
slechts een schermutseling is geleverd.
Vijf Turken zouden gedood en eenige
gewond zijn. Van Servische zijde wor
den geen verliezen genpemd. Daar echter
de strijd tien uur geduurd heeft, schijnt
het toch tot belangrijke krijgsverrichtin
gen gekomen te zijn. Een, ander bericht
meldt, dat de gevechtslinie 2 K.M. lang
was.
Een bericht uit Wranja aneldÜ: De Tur
ken hebben op het iheele front van, Risto-
wats af den strijd begon nen, Er vinden
verbitterde gevechten met omze troepen
plaats. Hier hoort men den geheel en
dag kanongedonder. Een, vleugel van on
ze troepen is op Turksch gebied binnenr
gedrongen. In Belgrado veroorzaakt het
uitbreken van den oorlog groote opwinj-
ding, maar het uiterlijk van de stad is
volmaakt rustig.
Een gedeelte van dit bericht wordt
ook uit Turksche bron waar gemaakt.
Officieel wordt uit Konstantinopel ge
meld, dat de Serviërs gisteren aan den
kant van Tasjlidyaet het sandzjak Nowi
Bazar zijn binnengetrokken. Het vech
ten wordt op verschillende plaatsen
langs de grens met goed gevolg voor
de Turken voortgezet.
Dit schijnt niet bepaald grootspraak
te zijn, want ook de correspondent van
de „Deutsche Tagesztg." te Belgrado
meldt aan zijn blad: Na een verbitter
den strijd hebben de Turken Ristowais
en Wrstogosj veroverd. Zij zijn doorge
drongen tot Wranja. (In, Servië, een 7
K.M. van de grens). Zij werden ten,
slotte lot staan gebracht en moesfren
tot op 3 K.M. van de grens terugwijken.
Het artillerie-vuur duurt voort. Vermoe
delijk krijgen beide partijen versterkin
gen.
Het geluk der Turken schijnt men te
moeten toeschrijven aan de passieve hou
ding der Serviërs die het zoolang moge
lijk willen doen voorkomen alsof zij den
vrede wenschcn.
Een militaire autoriteit verklaarde den
correspondent van de „New York He
rald", nog, dat het voortrukken der Tur
ken van gering belang is, uit strategisch'
oogpunt. De bij Vranje samejngetrokk'en,
troepen zijn zeer wèl in staat den,vijand
terug te drijven, zoo het blijkt dat het
met den aanval ernst is.
Zoo het noodig is, kan het Servische
leger binnen cn,kele dagen volkomen zijn
samengetrokken.
Van de laatste
Montenegrijnsche krijgsfeiten
wordt gemeldt, dat ze weer met succes
bekroond zijn. Het fort Hoem, de laatste
versterking tusschen Toezi en Skoetari
is gisteravond gevallen. Liet garnizoen,
heeft zich overgegeven. Onder de ge
vangenen zijn, 62 officieren, waaronder
de bevelhebber van Toezi.
Na de inneming van, Toezi zal de
divisie van den kroonprin,s nu met het
leger van Martinowits, dat uit het zui
den tegen Skoetari optrekt, kunn.èn sa
menwerken. De oorlogscorrespondent
van de „Neue Freie Presse" meldde
Maandag dat het leger van Martinowits
ten Zuiden van het meer van, Skoetari
opgerukt was en den aanval op de ver
dedigingswerken van Skoetari voorbe
reidde. Het voornaamste verdedigings
werk op den rug van Tarabosj is met
zware kanonnen, bezet, 570 M. hoog, niet
te bestormen en kan alleen, niet belege
ringsgeschut met goed gevolg beschoten
worden .De Montenegrijm.en staan ten
Zuiden van Skoetari op een afstan.d van
slechts 2 K.M.
Dc Montenegrijnsche strijdmacht trekt
in drie verschillende richtingen, opnaar
Skoetari, over Dzjakbwa naar Prizren, en
het Sandzjak in, waar de Montcncgrij-
nen zooals men weet reeds Bjelopolje
bezet hebben. Deze laatste afdeeiür^
schijnt van plan te zijln,, om zich met de
Serviërs, die klaar staan, om op Sjenitsa
aan het Sand'zjak binnen te trekken, te
vereenigen. Volgens een, telegram uit
Turksche bron, is in die buurt al ge
vochten. Vijftienhonderd man, uit Hcrze-
gowina hebben zich als vrijwilligers bij,
de Moutenegrijtaen, aangesloten.
Volgens berichten uit Podgoritza heeft
koning Nicolaas het Montenegrijnsche
hoofdkwartier op Turkschen bodem ver
plaatst. De Koning is met zijn staf reeds
te Milesi aangekomen.
Uecjurcnde de la&tste vijf dagen heb
ben de Montenegrijnen 255 dooden en
800 gewonden gehad.
Dat de oorlog ook tot mooie tooneel-
tjes'aanleiding geeft bewijst de volgende
episode uit de overgave van Sjipsnits:
De Turksche commandant kwam met zijn
troepen en met de bevolking naar de
brug, waar kroonprins Danilo wachtte.
De Montenegrijnsche muziek speelde het
Turksche volkslied en de troepen pre
senteerden het geweer voor de Turk
sche officieren. Kroonprins Dan,iio
wenschte den Turkschen commandant
met de heldhaftige verdediging geluk.
Toen deze hem zijn sabel" overgaf; gaf
Danilo deze terug met de woorden: gij
zijt een held en een held ge:ef ik zijn)
sabel terug.
De verhouding
der verschillende staten is nog niet ver-
slimrnerd. Op de eisch van Griekenland
heeft Ide Porte besloten de Grieksche
schepen die een voor het buitenland be
stemde lading voerden, vrij te laten. Hier
door is dus ecnigszins aan de Grieksche
eischen voldaan, ofschoon 'het te betwij
felen valt of Griekenland zich daarmee
tevreden zal toonen.
De Porte heeft hare gezanten te Bel
grado en te Sofia gelast, om terstond
hun post te verlaten wggens het ge
brek aan eerbied jegens de Portg, In
de laatste nota aan den dag gelegd.
Ook den gezant van de Porte te Athe
ne heeft zij teruggeroepen en wel omdat
de Kretenzische afgevaardigden in de
Kamer zijn toegelaten.
In de onderscheidene hoofdsteden,
blijft alleen een secretaris achter, die
met de zorg voor het archief "belast
blijft.
Dit sluit niet noodzakelijk een verbre
king van de betrekkingen, in, want de
Porte heeft den gezanten van, Bulgarije,
Servië en Griekenland te Kon,stantinopel
hun paspoorten niet teruggegeven,.
De Kreta-kwestie
zal van Grieksche zijde althans geen
oorzaak van wrijving worden. Volgends
juiste inlichtingen heeft Vqn.iselos ver
klaard, dat de Kamer met betrekking tot
de regeling van de staatsinrichting van
Kreta niet alleen zou staan met haar
streven naar een radicale oplossing van
het Kretensische vraagstuk. Intusschen
zou zij, om geen nieuwe moeilijkheden te
maken, om de pogingen in, het belang
van het behoud van deii algemee^en
vrede niet te dwarsboom en, en in de
overtuiging, dat er geen oorlog uit zou
voortkomen, zich vergenoegen met een,
nieuwe voorloopige oplossing. De door
de beschermende mogendheden in, Ihet
leven geroepen staatsregeling zou wor
den geëerbiedigd, maar Griekenland zou
zich met het bestuur belasten en de Kre
tensische afgevaardigden zouden in, de
Grieksche Kamer niet meer worden toege
laten. Men moest in 'deze formule, die bij
de Kretensers misnoegen zou wekken, den
wensch zien om den mogendheden ter
wille te zijn
In politieke kringen te Athene ge
looft men, dat Engeland met zijn, oor
logsschepen, die zich thans in de Soe-
da~baai bevinden, voor heeft, in geval
Griekenland den oorlog verklaart, de on
zijdigheid van Kreta te waarborgen en te
voorkomen dat van Kreta troepen n,aar
Griekenland vertrekken.
De vrede
tusschen Turkije en Italië is nu einde
lijk tot stand gekomen. Gisteravond is
voorloopige verdrag onderteekend. Het
definitieve vredesverdrag zal nog deze
week worden geteeklend. Het is waar
schijnlijk dat het het Verdrag van Lau
sanne zal worden genoemd.
Dc afgevaardigden, der beide landen-,
die zich achter een voorbehoud ver
schuilen, dat de omstandigheden hun, op
leggen, verklaren dat zij de groote lij^-
nen van de overeenkomst niet kunnen
mededeel en.
Ongetwijfeld komen die groote lijnen,
overeen met wat reeds is openbaar ge
maakt, maar zij kunnen er op sommige
punten van afwijken,. Er moeten overi
gens nog detailkwesties geregeld wor
den, die echter in geen geval het werk
des vredes meer twijfelachtig kunn(en
maken.
Turkije heeft nu de handen vrij. In,
ambtelijke kringen loopt voortdurend
bet gerucht, dat de Sultan morgen een
iradée zal afkondigen, dat aan Tripoli
en Barka zelfbestuur toekent.
GEMENGD.
Uit Faca wordt aan de Kpln. Ztg.
gemeld, dat men gereed is met de
doorboring der Pyreneën in de
nabijheid van Canfrune. Toen de Fran-
sche en Spaansche werklieden elkander
ontmoetten, nadat men het laatste ge
deelte van den scheidsmuur door dyna
miet had weggeruimd, begroetten zij el
kaar geestdriftig. Dank zij dezen tunnel
en de spoorbaan, die er doorgelegd zal
worden, zal de afstand tusschen Madrid
en Parijs met 100 Kilometer worden
verkort.
Naar aan de Temps uit Madrid ge
meld wordt, bestaat daar de meening dat
de Fransch Spaansche overeen
komst deze week eindelijk geteekend
zal kunnen worden, daar men het over
de geschilpunten betreffende de grens
der Moelwia vrijwel eens geworden is.
Gisteren ging er te Madrid zelfs een
gerucht, volgens hetwelk Garcia Prieto,
de Spaansche minister van buitenland-
sche zaken met zijn ontslag gedreigd
had, zoo de overeenkomst niet gisteren
geteekend werd.
De verkiezing voor den R ij k s-
dag in het 1ste (paleis-) district te
Berlijn is volgens de Voss. Ztg. op 5
November bepaald. De vrijzinnigen, so
ciaal-democraten en democraten zullen
candidaten stellen.
De consuls van Frankrijk, Rusland
en Engeland zijn te Wathy aangekomen.
Zij slaagden er in om het gezag van 6en
prins van Sa mos të herstellen. Het
normale bestuur is hersteld. Fransche en
Russische matrozen hebben het houden
van een constitueerende vergadering be
let.
Volgens een bericht in de Engel-
sche bladen verwacht men morgen een
algemeene staking aan de Noord
ooster spoor, indien niet eenige man
nen, te Newcastle ontslagen, weer in
dienst worden genomen.
In den omtrek van T i f 1 i s heeft
een hevige aardbeving plaats gehad
die nogal veel schade aanrichtte.
De man, die den aanslag op
Roosevelt pleegde, is blijkbaar een
gek. Een der dokters, die de wond heb
ben onderzocht, verzekerde, dat de
kwetsuur niet ernstig is. De kogel zat
in het spierweefsel. De dader heet John
Schrank, en was vroeger caféhouder in
New-York (stad.) Hij is geboortig uit
Beieren. De man "werd, onmiddellijk na
dat hij het 'schot gelost had, door Roo
sevelt secretaris gepakt en op den grond
gegooid, waarbij de secretaris hem het
wapen ontrukte.
Roosevelt maakte, toen de kogel hem
trof, bijna geen beweging.
Schrank heeft bekend dat hij Roose
velt al weken lang is achterna gereisd,
met het doel hem bij de eerste de beste
gelegenheid van kant te maken. Maar
die gelegenheid had zich pas gisteren
voor de eerste maal voorgedaan.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot nota
ris te Vlaardingen P. Ch. W. 'Baron van,
der Feltz, candidaat-notaris aldaar
is aan J. de Bruin, te Groesbeek, de
eere-medaille der orde van Oranje-Nas-
sau, in goud, toegekend.
De Rijksmiddelen.
September 1912 schijnt al een bij
zonder ongelukkige maand voor 'de schat
kist te zijn geweest, indien men, tenmin
ste uitsluitend rekening houdt met het
eindcijfer. De opbrengst van September
1912 was toch slechts f 14,695,445,365,
terwijl in September 1911 was ontvan
gen f 15,854,323,70\ Wij zijn derhalve
f 1,158,878,34 achteruitgegaan.
Die slechte indruk vermindert echter,
als men enkele omstandigheden, in aan
merking neemt. Zoo hadden de Septem
bermaanden der laatste jaren voortdurend
een groote stijging vertoond. Verleden,
jaar was er een nccrès van 16 ton en,
de beide vorige jaren telkens van onge
veer 7 ton, zoodat men vermoeden kbn„
dat die stijging we! eens wat geringer
zou worden.
De geheele opbrengst in de afgeloo-
pen 9 maanden is f 134,423,665.,275, te
gen f 130,627,810,33 in het vorig jaar,
zoodat we altijd nog f3,7 95,8 5 4.895 op
1911 vooruit zijn.
Nog meer amendementen.
Naar de „N. Ct." meldt, heeft de heer
Trc.'b ontwerp-Invaliditcitswet
een aa '.dementen ingediend, die
eigenlijk als een geheel nieuw stelsel!,
tegenover dat van het regeeringsonjtwerps
te beschouwen Zijn.
Christendom en Sociaal-Democratie.
Het Centraal Bureau voor de Kathoj*
lieke Sociale Actie gaat voort met zijni
reeks van vlugschriften uit te geven.
Onlangs is reeds nummer 38 verschep
nen. Het draagt tot titel: „Chris/ten*
dom en Sociaal-Democratie", en is een:
e enigs zins verkorte bewerking van een!
gelijkelijk betiteld artikel in de „Stim-
men aus Maria Laach" van den bekend
den Jezuiet Pater A. Lehmkul.
Het is een prachtig en actueel vlugH
schrift. j'
Wij hopen, dat klit acht en dertigste
Vlugschrift, dat, gelijk alle vorige, slecht*
1 cent per exemplaar kost, een zeer ruin
mé verspreiding zal vinden. En, dit niet
alleen door de sociale vexeelnijginlgetnJ
maar ook door onze Kath. Kiesvereelni*
ginigen on propagan,daclubs.
Kamerverkiezingen 1913.
Het bericht van de „Tijd", dat het
Kamerlid voor Maastricht, !mr. F. J. J,-
Janssen, niet voornemens zou zijln, zich!
wederom een candidatuur te jaten wel*
gevallen, mist volgens de „Limb. Koer.'*
allen grond. j
Commissie van Voorbereiding her
ziening Ongevallenwet.
Tot leden der Commissie vaii Voor*
bereiding voor het wetsontwerp tot hen
ziening der Ongevallenwet 1901 zijn
door den voorzitter der Tweede Kameq
benoemd de heeren Nolens, Van, Vliet,
De Visser, Rink en Schaper, en tot
plaatsvervangende led£n_d£-jheenai~Koo—
len, De Vlugt," Van Idsinga, Roodhuijzen
en Duys.
KORTE KRONIEK.
Te Amsterdam is gisteren een eleo*
triciensstaking uitgebroken bij de firma,
Alberts en Kleeft. 'Zij omvat 40 man.
Het Stsbl. no. 303 bevat de wet
van den 23sten September 1912, hou
dende bepalingen tot bescherming vani
in het wild levende vogels.
B. en W. van Zaandam .hebbent
bij den Raad een ontwerp-verorderyng!
tot invoering van verplichte winkelslui
ting ingediend.
Te Arnhem heeft een ingesteld^)
enquete betreffende de negen,uursluitingl
uitgewezen, dat van de 1031 winkeliers,
die de hun toegezonden circulaire invul
den 734 voor een dergelijke regeling
waren, 119 er tegen, 173 zich onthiel
den.
LEIDEN, 16 October.
Groene Kruis.
Onder leiding van dr. j. Schreuder,
werd gisteravond in het- Magazijn voor.
verplegingsartikelen aan de Pieterskerk-
gracht de algemeene vergadering gehou
den van de afd. Leiden der Zuid-Holl.
Ver. Het Groene Kruis.
Na opening door den voorzitter en
vaststelling der notulen werd allereerst
mededeeling gedaan van de ingekomen
stukken, o.a. van candidaatstelling voor
't hoofdbestuurslidmaatschap door enkele
afdeelingen. De penningm., de heer Graf,
las vervolgens de begrooting voor 1913
voor, sluitend in ontvangst en uitgaaf op
f 1700, het geraamd batig saldo is f670,
hiervan zal in den loop van het jaar een
gedeelte worden besteed voor het uit
zenden van kinderen der leden, naar ge
zondheidskolonies.
Dc voorzitter constateerde dat de ver-
eeniging in goeden toestand verkeert.
Langzaam maar zeker gaat zij vooruit
De penningmeester wees erop, dat de
wijkverpleging nog te veel inslikt; zij
helpt verschillende personen, die feite
lijk bij het Groene Kruis terecht moesten
komen.
Tot bestuursleden werden herkozen
mej. G. van Rhijn, en dr. W. de Jong.
Tot afgevaardigde naar de algemeene
vergadering werd benoemd dr. J.
Schreuder en tot diens plaatsvervanger,
dr. J. Boonacker.
Dr. W. de Jong, lichtte vervolgens de
wijziging toe, welke mede in verband
met de uitbreiding van den verplegings
dienst, wenschelijk zijn gebleken. De le
den hebben voortaan alleen recht op
gebruik van artikelen uit het magazijn
voor inwonende kinderen, die geen zelf
standige positie en geen onafhankelijk!
bestaan hebben. Een nieu\V hoofdstuk1
