1
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
3e Jaargang,
No. 904.
Bureau OUDE SINGEL. 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
September
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeeiingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
't Gewone verschijnsel.
Van ongeveer alle „neutrale" vak1-
vereenigingen is het gewone verloop al
geweest, dat ze langzaam, soms wat
(iVlugger, maar in ieder geval zeker
.Waar de socialistische en antigodsdiens
tige richting afdaalden.
't Zelfde zien we nu weer gebeuren
met den z.g. „neutralen" politiebond,
die er zoo langen tijd reeds prat op
Iging van „onversmeden neutraliteit" te
Xijn
In het nummer van „De Politieboder'
van 20 Sept. 1.1. begint de bond odk hare
ware gedaante te vertoonen, d.i. haar af-
Ikeer van den godsdienst, althans van de
godsdienstige opvattingen.
In een hoofdartikel in dat blad be
handelt een H. J. W. Jansen, uit Rot
terdam, het onderwerp: „Godsdienst en
Vakbeweging".
Die mijnheer Jansen zegt over de
godsdienstige opvattingen het vojgende:
„Wij moeten iets anders in den
„godsdienst zien, dan wat er tegen-
„genwoordig van gemaakt is, n'.l. een
stelsel van onbegrijpelijke oneenigj-
„heden en persoonlijke meeningbestrij-
„ding, met een onnaspeurlijke woor-
„denzifterij, welke nergens anders op
„uitloopt dan op persoons- (men-
„schen) vergoding, heerschzucht, ego
ïsme, eigenliefde, of begeerlijkheid,
„wat zelfs nog niet ophoudt aan het
„graf. Dit is niets dan een namaak-
'„sel, wat verderf in zich draagt, 't
„Is slechts een karituur van den gods
dienst."
Natuurlijk „Woordenzifterij" is glad
.verkeerd, alle godsdienstige richtingen
jihebben gelijken groot gelijk zou-
iden ze zelfs hebben, wanneer ze nog
'zouden willen erkennen, dat men alleen
[jdoor het strijden van den klassenstrijd
'in den hemel kon komen.
Alleen reeds het innemen van een
standpunt tegenover den godsdienst, als
^iUiit het aangehaalde blijkt, moet voor een
jgioed geloovige een r.eden zijn zich niet
met dien bond in te laten.
Ook de uitdrukking in hetzelfde hoofd
artikel „Men beoefene de godsdienst
•in kerken of binnenkamers....", m. a.
ijw. de godsdienst moet uit het openbare
re leven zulke uitdrukking gaat lijn
recht tegenover onze stellingen in.
Alle moeite doet het orgaan dan ook
iom te betoogen ,dat het niets meer
idan redelijk is, dat godsdienst buiten
de vakbevvegfng gehouden wordt, maar
hare pogingen zijn vruchteloos en voe
den tot de grootste inconsequentiesl
Zoo lezen we blv. in het artikeli
„Béiden, godsdienst en vakbewe-
„ging behooren niette genstaan-
„d e zij hetzelf de als het wa-
„r e beoogen (spatieering van ons
„Red.) behoorlijk van elkander ger
„scheiden te worden."
Ons dacht juist, dat ze zeer goed bij
Jjelkaar passen, wanneer ze beiden het
zelfde beoogen. Dat lijkt toch meer
gonsequent.
1 Gelukkig, dat de Katholieke politiebe
ambten hun eigen Katholieke organisatie
(gekregen hebben
algemeen overzicht.
•f Sedert bekend is geworden, dat Tur
kije heeft gemobiliseerd, is in Servië
iiwederom dei
oorlogzuchtige stemming
Üie aanmerkelijk' was gezakt, plotseling
(opgelaaid. Uit bepaalde maatregelen der
iiregeering, met name van den minis-
liter van oorlog, meent men te kunnen op-
diaken, dat een oorlog op handen is.
jfToch is er slechts sprake van noodzake
lijke voorzorgsmaatregelen van dien
ijaard; dat de regeering zich aan ernsti
ge verwijten zou blootstellen, indien ze
(ze naliet.
i Men verwacht dat bij Koninklijke!
jhoodschap het mobiliseeren van het Ser
vische leger zal worden gelast.
Van andere zijde beweert men even-
ivvel, dat de regeering te dezen opzichte
Ivoor het oogenblik nog geen beslissing
(genomen heeft, daar nog steeds de sleu
tel van den toestand niet in Servië maar
in Bulgarije ligt. De algemeen e stem
ming is in alle geval zeer ernstig.
In Bulgarije is men echter al
thans volgens den Jurkschen minister van
oorlog niet van plan oorlog te gaan
voeren. Wij hebben geen enkele reden,
zeide minister Moeradoengjan, om te
twijfelen aan het vredelievende streven
van het Bulgaarsche kabinet en als Bur-
garije een vredelievende houding be
waart is het niet twijfelachtig, dat de
andere Balkanstaten hetzelfde zullen
doen. De minister verzekerde ten slotte,
dat Turkije den steun der mogendheden
met sympathie had begroet
We nemen gaarne aan, dat de minis
ter zelf gelooft, wat hij zegt. Maar de
wensch is zoo dikwijls de vader der
gedachte! En de wensch, dat aan Tur
kije een oorlog bespaard blijft, heeft
de heer Moeradoengian ongetwijfeld
door den wel wat te optimistische bril
doen zien.
De
spoorwegstaking
in Spanje neemt steeds grootere afme
tingen aan. Troepen uit alle streken
van Spanje zijn te Barcelona aangeko
men, waar de toestand ernstiger wordt.
De burgerlijke gouverneur heeft strenge
maatregelen genomen. O.a. heeft hij sa
menscholing en het verkoopen van vuur
wapenen verboden.
Tengevolge van sabotage moet op het
Catalaansche net een trein zijn ont
spoord. Er zouden menschen bij zijin om
gekomen.
Bij San Celoni heeft een ontsporing
plaats gehad. Er zijn drie dooden en
verscheiden gewonden. i
Men meldt uit Barcelona, dat het
stoomschip Nazaro met troepen aan
boord, alsmede de kruiser Pelayo, in de
haven is omgekomen.
Toen stakers, die zich op een viaduct
over den spoorweg hadden begeven, een
dreigende houding tegen ingenieurs,
die met locomotieven rangeerden, be
gonnen aan te nemen, heeft de politie
hen met een charge uiteen gejaagd.
De regeering heeft besloten om
20,000 soldaten, die met onbeperkt ver
lof zijn, onder de wapenen te roepen
De oproep zal over enkele dagen wor
den verspreid.
Volgens de bladen heeft de minis
terraad het plan overwogen om het
spoorwegpersoneel gel ijle te stellen met
Staatsambtenaren en vervolgens de sta
king voor onwettig te verklaren.
Het „Handelsblad van Antmerpen"
vertelt een 'voor sommige nog altijd
leerzaam geval
ondanks al de waarschjuwinlgen op dat
punt reeds gegeven.
„Twee meisjes, de eene 17 en de an
dere 18 jaar oud, tot eene poqlsche fa
milie behoorend en te Antwerpen wo
nend waren in betrekking gekomen met
twee kerels, .die zich deden doorgaan
voor de bestuurders van een groot plaat
singsbureel van Brussel. Deze kerels
beloofden haar een winstgevende plaats
in een rijke familie der hoofdstad. De
meisjes akkoord piet haar moeder, na
men de schitterende voorstellen, welke
men haar deed, aan. Woensdagmorgen
brachten de twee mannen ze naar Brus
sel en leidden ze in een hotel bij de
Noordstatie, waar zij tot den avond
moesten wachten. Om 9 uur kwamen
de kerels haar terughalen en leidden
haar naar de Noordstatie. De perso
nen bij wie zij in dienst moesten gaan,
zeide een der schurken, zijn dezen mor
gen naar Londen vertrokHcen, waar gij ze
zult moeten volgen."
„Hij had drie kaartjes genomen voor
Londen en overhandigde er een aan elk
der meisjes Het derde was voor zijn
makker, die hen naar Engeland zou ver
gezellen. Doch de zaalwachter had de
yerdachte houding en manieren bemerkt
van de twee kerels. Hij wendde zich tot
een der meisjes en overtuigd met han
delaars in blanke slavinnen te doen te
hebben, verwittigde hij de politie. Toen
deze in de wachtzaal kwam, namen de
twee kerels de vlucht. Een hunner kon
aangehouden worden. Het is oen
Franschman, hij werd ter beschikking
van het gerecht opgesloten. De per
soonsbeschrijving van zijn medeplichtige
is in alle richtingen rondgestuurd. De
twee meisjes werden naar haar moeder
gebracht.
GEMENGD.
Uit het Reuzengebergte en het
Zwartei iW(oud komt bericht, dat er, als
ware het midden in den winter, over
vloedig sneeuw valt.
Vergaderingen van verschillende
socialistische vereenigingen der Ji a ven-
arbeiders te Antwerpen hebben
moties aangen' >men ten gunste van sta
king. De metaalbewerkers hebben zich
solidair verklaard. Eenzelfde beweging
is bij de liberale werklieden merkbaar.
Naar het „Journal" uit New-York
verneemt, is een officier met zijn twee
dekker gevallen en is hij doodelijk
gewond.
In sommige streken van Frank
rijk is de koude voor den tijd van het
jaar reeds buitengewoon groot. TeOllain-
ville o.a. is een 60-jarige vrouw tenge
volge van de felle koude gestorven.
De burgemeester van Nantes heeft
een verordening uitgevaardigd, waarbij
aan de vrouwen, wier hoedenspel-
d e n niet van dopjes zijn voorzien, ver
boden wordt zich over straat te bewegen
en haar de toegang tot schouwburgen,
trams, rijtuigen en stoombocten ontzegd
wordt.
Een bom ontplofte op de spoor-
weglijn Saloniki-Monastir, waardoor een
persoon gedood werd.
Een aardstorting had plaats
in een mijn te Perruna (Spanje). Twaalf
personen werden gedood.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluii zijn benoemd tot lee-
raar aan de R. H. B. S. te Winterswijk
W. Grooters te Groningen, en dr. G. Wil-
helmy te DoetiirJiem
is C. Kaaitrocek, oud-hoofd een er
openbare lagere school en oud-directeur
der vormschool tot opleiding van onder
wijzers te Rotterdam, benoemd tot ridder
in de orde van Oranje-Nassau
is benöemd tot inspecteur van het
middelbaar onderwijs dr. G. H. Coops,
thans leeraar aan de middelbare kolo
niale Landbouwschool te Deventer;
is benoemd tot directeur van het tele
graafkantoor te Venlo, H. Freie, thans
hoofdcommies der telegrafie;
zijn bevorderd tot opzichter van den
Rijkswaterstaat 3e kl. P. Siekinan en C.
Schagen; tot bureelambtenaar van den
Rijkswaterstaat 2e kl. W. van Wijk, zich
noemende W. Hoornik, en P. M. Knie
riem.
Actie voor 1913.
De „G. Ct" meldt de oprichting van
een comité voor vrijzinnige propaganda
in het district Gouda, dat zich ten doel
stelt het verspreiden van vlugschriften,
het houden van lezingen en wat meer
dienstig kan worden geacht om een
actieve propaganda te voeren in vrij
zinnigen geest in alle tot het district
Gouda behoorende gemeenten.
De leiding van dit comité is opge
dragen aan een bestuur, bestaande uit de
heeren I. van der Want, Gouda, voor
zitter; A. C. Mijnlieff, Krimpen a. d.
Lek, vice-voorzitterF. Tieter, Gouda,
le secretaris; W. de Ruyter, Boskoop,
2o secretaris; S. Hervveyer, Boskoop, le
penningmeester, en A. W. v. Cappellen
te, Capelle a. d. ijssel, 2e penningmeester.
Wij brengen dit bericht onder de oogen
onzer lezers, opdat de actie van vrij
zinnige zijde niet alleen in het district
Gouda, maar overal hen aanzette tot
een tegen-actie
Wat het district Gouda betreft, dit is
met krachtsinspanning van onze zijde
zeker te winnen'Wij herinneren er
aan, dat bij de herstemming in 1909 de
unie-liberaal 4526 stemmen op zich ver-
eenigde en de anti-rev. 4247; een be
trekkelijk klein verschil dus, hetwelk wel
te boven is te komen.'
Patronaten in het bisdom Breda.
Ook de hoofdbesturen van de patro
naten in het bisdom Breda hebben ver
gaderd onder voorzitterschap van den
Hoogeerw. heer E. P. M. Raymakers,
deken van Bergen op Zoom. De Zeer-
eerw. heer W. v. d. Hengel, rector aan
de R. K. Kweekschool te Hilversum,
behandelde 's morgens „Theorie over de
Katechese" en sprak rs middags over
„Godsdienstig onderwijs op de patro
naten'". Beide redevoeringen werd ge
volgd door practische oefeningen.
Besloten werd op de volgende jaarver
gadering te spreken over de veelvuldige
H. Communie op de patronaten.
KORTE KRONIEK.
M, dji Koningin-MQëdei: heeft
aan de Maatschappij van Weldadigheid
te Frederiksoord f 100 geschonken.
Naar het „Volk" meldt, heeft Mi
nister Talrna ook aan een groot aantal
organisaties van belanghebbenden toege
zonden een ontwèrp-algemeenen maat
regel van bestuur als bedoeld bij de arti
kelen 6 en 7 der Steenhouwerswet.
De staking der binnenschippers
te 's Gravenhage, die het vuil van de
Aschtaal vervoerden voor den aannemer
van dat vervoer, is geëindigd.
De plannen voor den aanleg van'
een spoor- of tramlijn GoudaUtrecht
via Montfoort nemen vas'.jefren' vorm aan.
LEIDEN, 28 September.
Apologetische cursus.
Gelijk in de beide voorgaande winters
zoo zal ook in de volgende wintermaan
den in de St. Lodewijkschk'erk (Steen-
schuur) een Apologetische cursus ge
geven worden. De advertentie in dit
nummer geeft daarvan meerdere bijzon
derheden.
Het groote succes van dezen cursus,
dat uit het steeds groote bezoek' mag af
geleid maakt eigenlijk ieder woord van
aanbeveling overbodig.
Om wederom vele hoorders te trekken
?al het voldoende zijn in enkele woorden
het algemëene onderwerp van den ko
menden cursus aan te geven.
Dit zal zijn „de Sacrament©nf."
In de beide vorige leergangen zjjn
voornamelijk uiteengezet de gronden van
het geloof in God en de verplichtingen
die daaruit voortvloeien; het goed recht
der Katholieke Kerk om zich als de
plaatsbekleedster van Christus aan te
dienen, en de redenen, waarom wij1 vei
lig haar leiding kunnen volgen.
Dezen winter zal meer aandacht wor
den gewijd aan den grooten inn er lijken
zegen en de zedelijke verheffing die
's menschen deel wordt door de genade*
en die de Kerk in naam van Christus door
de Sacramenten uit deelt.
De heiliging van ieder indi
vidu is toch de groote roeping der
Kerk: daartoe gebruikt zij alle krachten,
die in haar leven: daardoor brengt zij
der maatschappij zegen op zegen, daar
om is het voor iedereen oud en
jong, arm en rijk zulk een groot
p e r s o o n l ij k' voorrecht Katholiek te
zijn. Wie dit goed begrijpt, zal nog dui
delijker inzien, dat katholiek-zijn aller
minst bestaat in uiterlijkheden, maar be
rusten op innerlijke heiliging, op het
aankweek'en in ons van de vrucht van
Christus' Verlossingswerk, van de
vriendschap Gods, welke ons deel is
door de heiligmakende genade, die ons
tot Gods kinderen gemaakt heeft.
Om dit dieper in het verstand en in
de harten te doen doordringen zal ge
tracht worden zoo duidelijk mogelijk'
uiteen te zetten, wat de „genade Gods"
is, hoe zij tn ons werkt, en hoe de Ka
tholieke Kerk als een zorgzame moe
der met haar Sacramenten hare kinderen
vergezelt en helpt in alle omstandig
heden des levens, opdat zij nooit of
nimmer van dien onwaardeerbaren schat
zouden beroofd zijn, maar dien steeds
kunnen bewaren, aank'weeken en ver
meerderen.
Op deze wijze hoopt deze Apologe
tische cursusonder Gods zegen
mede te werken het geloofsleven der
Katholieken te verlevendigen en te ver
diepen op die wijze hoopt hij ook aan
niet-Katholieken (die er evengoed toe
gang hebben* en die ieder gerust mag
medebrengen) eenigsziris duidelijk' te
maken, hoe de grootste schat des men
schen door de Katholieke Kerk wordt
begrepen, verzorgd en bewaard.
De Leidsche Brandweer.
De Commandant der brandweer, de
heer J. C. Stam, deelt in zijn aan B.
en W. uitgebracht verslag allereerst me
de dat het vorige jaar de brandKveer
47 maal in kennis werd gesteld van
branden, binnen deze gemeente ontstaan,
terwijl bovendien nog 3 maal valschl
alarm werd gemaakt. De branden wa
ren als volgt verdeeld8 schoorsteen
branden 30 kleine binnenbranden5
kleine en 3 groote uitslaande branden
en 1 buitengewone brand. In 36 ge
vallen werd het vuur gebluscht met
kleine middelen (Mini,max, emmers wa
ter, zoei li-
Het aantal brandkranen vermeerderde
met 20 en bedraagt thans 231.
De drooging der slangen op de stadsn
werf eischt gewoonlijk vele dagen en,
geschiedt dan ook nog zeer gebrekkig»
wat de levensduur der slangen verkort
en een grooten reserve-voor raad ver-
ei scht. Een goede drooginrichting is noori
dig.
Aan 5 opperbrandmeesters, tw. dq
heeren W. H. Marks, J. Sirag, W. U
J. de Nie, W. Christiaantse en J. G. H„
Eggink werd in verband met het be*
reiken der leeftijdsgrens eervol ontslag
verleend. Door B. en W; werd hun toes
gestaan als souvenir aan hun langdurig
opperbrandmeesterschap het bij uitoefe
ning dier functie steeds gedragen in-
signe te behouden.
De kosten der brandweer bedragen
aan onderhoudsuitgave f3010, aan trac-
tementen en werkloonen f5660, en aan
buitengewonen aankoop f1510, totaal
f 10.180, overeenkomende met 17,2 c,
per inwoner. Dit bedrag is hooger dan
verleden jaar door de aanschaffing van
snelblusschersj reservevoorraden en ver
nieuwingen. j
De Stadsbank van Leening.
Uit het jaarverslag over 1911 van dq
Gemeentelijke Bank van Leening blijkt,
dat er 3905 beleeningen minder wer
den gesloten dan in 1910, terwijl de
gemiddelde beleenwaarde f2,57 bedroeg
tegen f2.62 in het voorgaand jaar. Als
naaste reden voor de verminderde be
leening geldt voornamelijk, dat, zoodra
de pandhuizenwet was aangenomen, da
delijk door Ide Bank art 5 werd toegepast
en dus geen panden werden aangenomen
van kinderen beneden 16 jaar, terwijl
door de houders aan particuliere inrich
tingen met die bepaling eerst na een
jaar rekening is gehouden, als zijnde
dan eerst door de wet daartoe verplicht
Tengevolge van de voortdurende ver
mindering der waarde van de wollen
goederen konden wederom alle ter be
leening aangeboden pand niet aange
nomen worden.
De winst- en verliesrekening sluit met
een nadeelig saldo van f2052,48 tegen
f 1550.15 in het voorgaand jaar.
Aan het hoofdkantoor werden be
leend 22.862 panden tot een bedrag van
f81.625 en 7 pensioenen tot f 516,78i/a
aan het hulpkantoor A( Utrechtsche Veer)
33.681 panden voor f74.738,75, en aan
het hulpkantoor B (Lammermarkt) 34.303
panden voor f77.359,50, totaal 90.846
panden voor f233.723,50.
Het grootste aantal panden werd be
leend in Januari, het Kleinste aantal in
Augustus.
Er werden gelost 90.362 panden voor
f 233.908,25. Verreweg de meeste pan
den waren z.g. „weekpanden".
De luitenant-kolonel W. D. A. Op-
horst, van het 10e reg. infanterie, sedert
1 Juni gedetacheerd bij het 2e reg. veld
artillerie alhier, wordt 30 Sept. van deze
detacheering ontheven en teruggeplaatst
bij zijn korps.
De manoeuvres.
Men meldt ons uit A 1 p h e n
Gisteren passeerden alhier tusschén
half één en één uur de militairen van
het 4e regiment uit Leiden. Op de eer
ste boot bevond zich de stafmuziek diq
met korte tusschenpoozen nog enkele
nummers ten gehoore gaf. De booten
voeren heel langzaam, terwijl de muzietó
prachtig over het water weerklonk'.
Uit Nieuwkoop.
De afdeeling Ponteniers, die Don
derdagmiddag omstreeks twee uren in
onze gemeente verwacht werd, kwam
eerst 's avonds om half elf aan. In plaats
van de kwartieren te betrekken, moesten
de manschappen eerst naar de „Sluit-
kade" om daar een brug over den Ara»
stel te leggen. Onderweg zakte een der
voorste wagens in den slappen grond,
waardoor de geheele trein halt moest
houden. Na afgeladen te zijn werd de
wagen met heel veel moeite op het
goede pad gebracht en de kuil met aar
de eii planken dicht gemaakt, waarna de
tocht werd voortgezet. Een en ander gaf
zooveel oponthoud, dat vele burgers
's nachts om half drie werden gewekt
om de manschappen in kwartier te ne
men.
Uit Roelofarendsveen:
Begunstigd door prachtig weder, bo
den de aanvallende operaties over de
geheele forienlinie en de verdediging uit
de versterkingen vooral gedurende dep
