4
3e Jaargang,
No. 883.
Bureau OUDE 3 IN GEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
September
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhnur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V De moordenaar van het
springlevende Barbertje.
De y ader lander, die door den
(heer Roodhuizen volgeschreven wordt,
■Zou ten aanzien van den kiesrechtoptocht
'zoo gaarne „objectief" deze vragen on
der *t oog zien
lo. of het aangaat, dat eenige po
litieke partij voor eene geregeld jaar-
lijksclie manifestatie beslag legt op een
van onze nationale feestdagen, wat
'zeer zeker eene vraag is, te meer, waar
bet succes van het betoogen voor alge
meen kiesrecht in geen enkel opzicht
afhankelijk is van een bepaalden dag;
2o. of door twee optochten van de
kracht van de politie, wier dienaren
toch ook arbeiders zijn, op één dag
niet te veel wordt gevergd.
Verbazend verstandige vragen, waarop
Jiet antwoord o.L moet luidenlo. neen
Bo. ja, zoodat dan ook eigenlijk De V a
derlander ingenomen moest zijn met
jhet verbod van den Haagschen burge
meester.
*Van dergelijke, ingenomenheid is ech-
jter bij het blad geen spoor te vinden. Ja,
jals verleden jaar de Koningin wel zelf
Me Staten-Generaal geopend had, dan zou
bet orgaan der „Liberale Unie" die vra
gen „objectief" onder de oogen kunnen
zien, maar nu kan het zulks niet doen,
zoodat De Vaderlander hoogst ver
bolgen is op den Haagschen burgervader
pardon, deze „is allerminst de
hoofdschuldige"op de Regeering,
voor wier „slappe houding" van verleden
(jaar „geen enkel excuus" is. De Regee-
fing heeft het toen „niet aangedurfd" te
zorgen, dat de Koningin wèl naar Den
Haag kwam, en daarom had de burge
meester nu maar weer permissie moeten
geven aan de S. D. A. P. „alie verant
woordelijkheid" latend aan het Ministerie
Wat 'n kronkelredeueering. Ze is waar
lijk de moeite van het weerleggen niet
waard.
'i Ware trouwens ook boter aan de
galg, want de huidige regeering is voor
Men heer Roodhuizen de moordenaar van
het springlevende Barbertje en die man
moei in ieder geval hangen.
Uit de Leidsche Vroedschap.
Vijtf en twintig jaar raadslid!
Vijf en twintig jaar de wisselende
kiezersgunst getrotseerd25 jaar een
plaats 'ingenomen in Leiden's eerbied
waardige raadszaal 't is wel 'n feit,
de herdenking waard.
Wethouder van Hamel vierde giste
ren dit jubilé en had mitsdien een
huldigingstoespraak van den Voor
zitter in ontvangst te nemen, plus de
persoonlijke gelukwenschen van de
leden, die gaarne hun medelid van hun
belangstelling blijk gaven, overtuigjd als
zij zijn dat hij, geleid door zij:n begin
selen, naar beste krachten de belangen
der gemeente diende.
In zijn antwoord zinspeelde de heer
van Hamel op de mogelijkheid van een
spoedig heengaan. Gedwongen of vrij
willig
Zoo'n jubilé is anders iets buiten
gewoons in den Raad en de heer Pera
fcwanr zelfs op den lumineuzen inval, ter
leere van den feestenden wethouder 'n
sigaar op te stekenDeVoorzitter vond het
prachtig on binnen enkele minuten hing
oen blauwe sigarendamp in de zaal, zoo
dat de concierge vlug de ventilator aan
zette om de temperatuur niet al te on
dragelijk te maken. In een bui van jovia
liteit en dankbaarheid stak de heer van
[Hamel broeder Pera zijn koker toe en
gretig werd de sigaar eruit aangepakt.
Door gezelligen kout werd de tijd
gedurende de lange reeks benoemingen
verkort. Alles ging aanvankelijk van een
leien dakje, tot opeens de linkerzijde
rechts een kool stoofde door de vervan
ging van den heer Pera in de Commissie
voor de Huishoudelijke Verordeningen.
Links had hem gewogen en te licht be
vonden. De meer corpulente heer Sijts-
hia had de vereischte zwaarte.
't Werd toen toch wel wat stiller in
de zaal. Zoo'n verrassing is altijd pijn
lijk, te meer wijl verreweg de meeste
commissieleden reeds tot de linkerzij
de behooren.
'i Bleef niet .bij die ejeite verrassing.
De heer Driessen kon als commissaris
der Stedelijke lichtfabrieken geen ge
nade vinden bij 's Raads meerderheid en
moest het veld ruimen voor den liberalen
heer Fischer.
Verlichte vrijzinnigheid
Een nog benepener staaltje van vrij
zinnige onverdraagzaamheid bracht het
einde der vergadering. Verleden week
heeft de burgemeester iemand tot adjunct-
inspecteur van politie benoemd, die
Roomsch-Katholiek is. Dit kon de
heer Sijtsma niet verkroppen en hij viel
den nieuwbenoemde, die eenige jaren
aan de redactie van onze courant verbon
den was, tamelijk heftig aan.
Wij zijn zoetjesaan gewen'd aan cri-
tiek uit het vrijzinnig-democratisch kamp,
wanneer het benoemingen van Katholie
ken geldt, 't Is niet voor de eerste maal,
dat wij in den Raad bezwaren tegen
Katholieken hoorden ontwikkelen.
De heer Sijtsma dreef gisteren de
vrijmoedigheid echter al te ver. Niet al
leen was het van hem zeer incollegiaal
iemand aan te vallen, die hem in zijn ver
slaggeversambt evenals zijn andere col
lega's meermalen van dienst was, maar
bovendien matigde hij zich een minach
tend oor,deel aan over iemand, wiens
capaciteiten hij niet in staat was te be-
oordeelen.
De burgemeester liet den interpellant
dan ook niet uitspreken en ontzegde
hem het recht de motieven eener benoe
ming te beoordeelen, verzekerende, dat
hij de beste had benoemd, dien hij kon
krijgen. Later, nadat de heer Sijtsma in 't
algemeen iets had opgemerkt over de
eischen aan het politiecorps te stellen,
herhaalde de burgemeester die verzeke
ring en verklaarde meer waarde te hech
ten aan een persoon met algemeene ont
wikkeling dan aan iemand, die voor een
bepaald vak pasklaar is gemaakt.
Met de kous op den kop kon de vra
gensteller afdruipenhij kwam van een
koude kermis thuis.
't Is wel opvallend, dat bij benoemin
gen de critiek altijd Roomschen treft.
Wat zou de heer Sijtsma zeggen, als wij
hem ongeschikt verklaarden voor adjunct-
inspecteur, omdat hij verslaggever van
een courant is?
In ander opzicht vorderde de politie
eveneens de belangstelling van den
Raad op. De Vereeniging van bezol
digde agenten had namelijk weer
een verzoek om salaris herziening inge
diend. Evenals in Maart stelden B. en
W. voor het verzoek voor kennisgeving
aan te nemen.
Ongetwijfeld ondersteunde de Voor
zitter dit voorstel met krachtige argu
menten. De nieuwe salaris - regeling
die tot algemeene tevredenheid werd
vastgesteld, dateert van 1 Januari
1911 en is dus nauwelijks li/g jaar oud.
Hierbij bleef het niet, want in overleg
met den Commissaris van politie voerde
de burgemeester een nieuwe dienstre
geling in, waardoor het agenteniperso-
neel gemiddeld een vrije dag per week
is verzekerd. Al mogen nu in eenige an
dere plaatsen de salarissen hooger zijn,
de burgemeester is er op uit voor de
agenten te doen wat hij kan en vandaar
dat de begrooting een bedrag van f 250
vermeldt voor promotieverbetering. De
promotie gaat te langzaam, en de agen
ten blijven te lang in denzelfden raqjg.
Geleidelijk wil de burgemeester dit ver
béteren. B. en W. meenden dus, dat er
geen termen bestaan op het verzoek in
te gaan, daar zij de salarieering voldoen
de achten en de eerste periodieke ver
hooging nog niet is ingetreden.
Tegenover deze argumentatie stond
die van de heeren Sijtsma, Pera, Ver
gouwen en Zwiers. Spraken de drie
eerstgenoemden onomwonden als hun
oordeel uit, dat de bezoldiging onvol
doende was, de laatste was meer gere
serveerd in zijn uitingen en wenscht ee(n!
praeadvies om op zijn gemak de zaak
te kunnen overwegen.
B. en W. leden een echechun voor
stel werd verworpen met 15 tegen 11
si, zoodat thans de agenten een praead
vies op hun adres krijgen in tegenstel
ling met Maart, toen hetzelfde request
met een stem meerderheid voor kennis-,
geving werd aangenomen.
Het voorbeeld van Voorschoten* tot
aansluiting bij den Leidschen keurings
dienst is thans gevolgd door Warmond;
het contract daarvoor werd gisteren
goedgekeurd.
Ten slotte bracht de Raad een ver
andering in de financie.ele .verhouding
tusschen gemeente en gasfabriek. De
zaak komt feitelijk hierop neer, dat de
gasfabriek en de electrische centrale op
meer commercieele leest worden ge
schoeid. Zij zullen retributie aan de ge
meente verschuldigd zijn voor het leg
gen van buizen en kabels, terwijl de ge
meente voor rente van verstrekte kapi
talen een vast percentage van 41/2 in
rekening zal brengen. De gemeentekas
wordt door deze verandering niet ge
stijfd, want hetgeen er meer aan rente
vergoeding en retributie in vloeit, wordt
gederfd aan winst uit de fabrieken.
BUITENLAND.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Een staaltje te meer van fel sectarisch
drijven biedt ons de
Schoolstrijd
in Luxemburg. Men weet, dat de groot
hertogin de nieuwe schoolwet, waarbij
op de volksscholen van het Katholieke
Luxemburg alle godsdienstonderwijs ver
boden wordt, na een aanvankelijke weige
ring toch den lOden Augustus heeft on
derteekend (zie daaromtrent ook een en
ander onder ons persoverzicht van heden)
Volgens het vigeerend staatsrecht wordt
de wet eerst twee maanden later, den lOn
October 1912, van kracht. Daarbij komt,
dat krachtens een speciale wet deze nieu
we verordening, betrekking hebbend op
het schoolwezen, eerst mag worden door
gevoerd in het nieuwe schooljaar na het
van kracht worden.
Het nieuwe schooljaar begint den len
October, de wet wordt dus doorgevoerd
den len October 1913.
Maar nu heeft de minister van Binnen-
landsche zaken op drijven der Loge, on
gemotiveerd, het begin van het nieuwe
schooljaar bepaald op 14 Juli, terwijl het
sedert 1815 steeds op den lsten October
viel. Tegen dit willekeurig machtsge-
bruik protesteert niet alleen het Katholie
ke Luxemburg, maar verzeiten zich ook
de onbevangen niet-Katholieken. Aan de
gerechtigde en gewettigde verwachting
van de Katholieken, dat zij tot den len
October bevrijd zouden blijven van de
doorvoering van de aan hen opgedrongen
wet, is de bodem ingeslagen, tengevolge
van een fel-sectarischj drijven. Zoo is
de uiteenzetting van de feiten in de Duit-
sche bladen, o.a. in de „Köln. Volksz."
waaraan wij meer waarde hechten als bv.
aan een berichtje in'tliberale„Vaderland"
hier te lande, waarin het wordt voorge
steld alsof er niets bijzonders van den
kant der Loge heeft plaats gehad.
Tusschen
Engeland en Tibet
neemt het geschil grooter omvang aan.
Engeland heeft verklaard, dat Tibet niets
met China en China niets met Tibet te
maken heeft en dat Engeland moet wor
den geraadpleegd over de innerlijke aan
gelegenheid van Tibet.
Maar China vindt dat niet zoo maar
goed.
In 1890 heeft Engeland de suzereiniteit
van China over Tibet erkend, doch na
dien tijd is het Hemelsche Rijk verder
gegaan, heeft den Dalia Lama verjaagd
en het land pogen te veroveren.
Tijdens de revolutie in China kwam
de Lama terug, belegerde Lhassa en
dwong de Chineesche bezetting tot den
aftocht.
De Chineezen bereidden nu een expe
ditie voor tot herovering van Tibet en
daartegen komt Engeland door zijn ver
klaring op.
Een soort suzereniteit mag China be
houden, maar zich niet mengen in de Ti-
betaansche binnenlandsche aangelegen
heden, aldus verklaart Engeland, terwijl
China beweert, dat door het verdrag van
1890 ook de regeling van binnenlandsche
aangelegenheden aan het Hemelsche Rijk
is toevertrouwd.
De zaak is bijzonder ingewikkeld, door
dat ook Rusland daar „rechten" wildoen
gelden en terwijl de Dalai Lama een
vriend is der Engelschen, heeft een an
dere groote autoriteit de Tachi-Lama, die
meer de burgerlijke zaken behandelt, Mos
covische neigingen.
Uit vertoorndheid over deze Britsche
nota betreffende Tibet, dreigen de Chi
neezen met een algemeene boycott-bewe-
ging tegen koopwaren van Britsche her
komst. Het schijnt daar in de verte ook
een soort Marokko te worden, een bron
bron van Europeesche verwikkeling. (De
toestand jn Maro,kkc> maakt het jiog
noodzakelijk, dat ertelkens nieuwe Fran-
sche troepen heentrekken.)
In de
vredesonderhandelingen
tusschen Italië en Turkije is, naar ambte
lijke mededeelingen getuigen, geen stag
natie gekomen. Over den inhoud der
onderhandelingen maken de bladen aller
lei gissingen, waaraan echter niet de
minste geloofwaardigheid kan worden
gehecht.
Intusschen nemen
de troebelen
op den Balkan steeds grooter omvang
aan.
Uit Uskub wordt geseind, dat spoor
wegwachters bij Keuprulu twee bommen
gevonden hebben. Een trein, die onder
weg was, kon nog bijtijds tot staan
gebracht worden.
In een bosch bij Uskub heeft men het
lijk van den veertienjarigen zoon van den
notabel Abdoel Bevim gevonden. Ver
moedelijk hebben de Bulgaren hem ver
moord, om de Moslimsche bevolking
schrik aan te jagen.
Aan Mehmed-pasja, een Albaneezen-
hoofd uit Kalkandelen, is de post van
mutessarif (hoofd van een sandzjak) van
Prisren aangeboden. Hij heeft echter voor
de benoeming bedankt. De hoofden La-
ni en Moessa zijn naar Prisren vertrekken
waar de opstandelingen-leider jahia nu
als mutessarif wil optreden en met ge
welddadige maatregelen dreigt. De Mu-
zelmansche Albaneezen daar eischen o.a.
dat de klokken uit de katholieke en Ser
vische kerken zullen worden weggeno
men.
Niet veel beter, maar erger nog, is het
gesteld met de inwendige aangelegenhe
den in
Mexico
Blijkens berichten uit de stad Mexico
heeft president Madero thans het hoofd
te bieden aan 18000 opstandelingen, die
over 17 Mexicaansche staten verspreid
zijn Er wordt van talrijke beroovingeu
melding gemaakt, alsook van verschei
dene moorden, door de rebellen bedreven
die hun slachtoffers door ophanging van
het leven berooven.
Er schijnen wel een half dozijn ver
schillende revolutietjes te heerschen, waar
van de deelnemers elk door een aparten
leider worden aangevoerd. Alleen daar
in stemmen deze aanvoerders allen over
een, dat ze zonder uitzondering de aftre
ding eischen van president Madero. Vol
gens berichten, uit Tenancingo ontvan
gen, zijn 300 Zapatisten na een gevecht
van een uur op de vlucht gedreven, met
achterlating van 60 dooden en gewonden.
De verliezen der federale troepen zijn
onbekend.
De ontvangst van
Keizer Wilhelm
in Zwitserland is buitengewoon hartelijk.
Gistermiddag om half vier kwam hij te
Bazel aan en reisde van daar naar Zürich.
Hij werd ontvangen door den Bondspre
sident, een afvaardiging uit den Bonds
raad, de overheidspersonen van Zürich en
vertegenwoordigers van het leger. Door
de groote menigte begroet, liep Z. M.
met president Forres langs het front van
de eerecompagnie.
President Forres heeft ter eere van
keizer Wilhelm een banket gegeven,waar
aan 36 personen deelnamen.
GEMENGD.
De H. Vader zegende onlangs een
kaars, misschien de grootste, die
ooit gemaakt is. Zij is. bestemd voor het
altaar van San Biasio in St. Pieter te
Rome. De kaars weegt 208 pond, is 11
voet en 3 duim (Eng.) hoog en is onder
aan den voet 2 voet 9 duim (Eng.) breed»
't Is een ex-voto van een beroemd Ita-
liaansch zanger, die zijn stem verloren
had en zich tot St. Blasius, den Heilige
voor keelaandoeningen, wendde. Hij
kreeg zijn stem terug, en nu heeft de
kunstenaar een kaars laten maken van
10.000 lire (goud). Na de wijding door
den Paus, werd zij aangestoken, en met
haar helder vlammetje zal het zes jaar
duren eer zij heelemaal opgebrand is.
Een Duitsch militair blad meldt,
dat het eiland B o r k u in in de Noord-
zee bij den mond van de Eems op de
zelfde wijze versterkt zal worden als
Helgoland.
Het te Boekarest verschijnende
blad „Adoerui", tot de Roemeen-
sche regeering Iv. betrekking staat,
verklaart zoo si mogelijk, dat het
doel van het b«.zoJc, dat graaf Berch-
t o 1 d aan den koning van Roemenië tel
Sinaia heeft gebracht, was, Roemenië,
over te halen om niet tegen Bulgarije!
op te trekken, indien ,tüt laatste land1
Turkije mocht aanvallen.
De villa San Martino, het huis dat
Napoleon op Elba bewoond heefh
is Maandag voor 300,000 lire aan mar
kies Ruspoli verkocht.
Pp het te Newport in Monmouth
gehouden 45e congres van vakver-
cenigingen in Engeland zijn ruim 2
millioen arbeiders vertegenwoordigd.
Uit New-York wordt melding ge
maakt van een merkwaardige on'tsnap-
p i n g uit de Tombs Prison aldaar. Een
der gevangenen wist n.I. Maandagnacht
terwijl de bewakers sliepen, door een
ventilator te klimmen en zoo zijn vrij
heid te herwinnen.
Een der meest bekende overwin
naars van de Olympische spelen
te Stockholm, Hans Kolehainan, die gis*
teren aan boord van de „Californian"-
te New-York aankwam, werd krachtens
de bepalingen van de Immigration laws
niet in het land toegelaten en naar het
Ellis Island overgebracht om weer te
ruggestuurd te worden. Hij was jnaaii
Amerika gekomen om als metselaar
dienst te doen. Werelds roem....
In de mijn Clarence bij Bruay,
heeft een ontploffing plaats gehad.
Van de 73 mijnwerkers, die in de Cla-
rencemijn waren, zijn er 10 in geslaagd
bijna zonder brandwonden door eigenf
middelen eruit te komen; velen, die boven
kwamen hadden ernstige brandwonden^
en zijn naar het ziekenhuis gebracht,,
waar een hunner bezweek. Er zijn 49,
dooden bovengebracht. De enkele mijn
werkers, die nog inde mijn waren,worden
als verloren beschouwd.
Een zeer dichte rook vult alle gale»-
rijenèlk oogenblik hebben er ernsti-
instortingen plaats.
Te Londen is het bericht ontvangen
dat in het gezicht van de Butt of Lewis
een visschersboot is vorgaan.
Torpedobooten hebben den ganschen
omtrek der eilanden afgezocht, maar te
vergeefs.
Een sneltrein uit Florence is aan
het station Riola met een goederentrein'
in botsing gekomen. Er zijn drie doo
den en twaalf gewonden.
De steenkoolmijnen in een plaats
bij Pennsylvanië zijn door een wolk
breuk vernield. Men vreest, dat ver
scheiden personen zijn omgekomen.
De buitenlandsche couranten spreken
van eenige tientallen dooden.
Aan de gisteren te Berlijn gehou
den herfstparade van het garde-corps en!
het 3e legercorps hebben voor het eerst
een aantal militaire vliegers
deelgenomen. Terwijl de infanterie langs
den Keizer trok, stegen 5 Rumbler-tauJ
ben en 3 Albatros-tweedekkers op, kruis1-1
ten boven het veld en daalden na twilntig
minuten in zweefvlucht.
Volgens verklaring van de sterre-
wacht van Ukkel is er, zegt het „H. v.'
Ant.", in België 177 millimeter wa
ter gevallen op 26 van de 31 dagen:
der maand Augustus. Slechts tweemaal1
bereikte de hoogte van het gevallen wa
ter meer dan 100 millimeter in Augus
tus.
Nooit bereikte het eene hoogte als in
deze maand. De hoogste cijfers waren
tot nu toe: 155 mM. in October 1896,
149 mM. in Juli 1910 en 142 mM, in
October 1894.
Te Tolosa in Spanje is de alge
meene staking uitgeroepen.
Te Marseille hebben de ingeschre
venen aan de marine besloten het werk1
te hervatten.
In Berlijn zijn gisteren 76 vergade*
ringen gehouden van sociaal-democrati
sche zijde tegen de duurte. Geëischt
wordt de onmiddellijke bijeenroeping van
den Rijksdag om over den toestand te
beraadslagen.
BINNENLAND.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is aan J. Botke, op
zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
leeraar aan de R. H. B. S. te Leeuwar
den.
Geschenk van Prins Hendrik.
Het geschenk dat Prins Hendrik aart
de Koningin op Haar verjaardag heeft
geschonken, bestaat naar het Hbl. meldt
uit twee groote antieke zandsteencn va
zen op hardsteenen voetstukken. De!
