3e Jaargang,
No. 882.
Bureau OUDE SINGEL, 54. LEIDEN.
r latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHI1NT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
[en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
ff L10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
"per post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent;
Dinsdag
3
September
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van I5 regels f 0.75, elke regel meer 15cenl
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratij
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoof
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangebodei
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Theosofie.
De schrijver der rubriek „Godsdienst
,.tig IeVen. in Nederland'' van 't „Hbld.';
•is niet best te spreken over de godsr-
(dienstige verwachtingen der Theosofisr
Sten. Wat deze geloovigèn der nieuwer-
^vetsche tijden leeren omtrent de „Komst
wan den nieuwen wereldleeraar" ,acht
.hij „willekeurig en weinig gemotiveerd",
iter wijl hij de beweging der „Orde van
.de Ster in het Oosten", welke die ver
pachting propageert, „zoo verward en
Weinig tot daden dringend acht, dat Ze
'piet veel vertrouwen verdient."
We kunnen met een en ander won
derwel accoord gaan, terwijl ons sper
fciaal treft de critiek van den schr. op
(hei gemis aan eenheid irt de beweging.
(Niet alleen zal, volgens de Theosofisten,!
f„de Verwachting zich overal aanpassen;
Pjaan do eigen beschaving van ieder land
ten elk regime", maar opk bij ras- en
llandgenooten merkt men al onderlinge
[Verschillen op. „Waar blijft dan deeen-
jheid vraagt de penvoerder in 't
^Hbld."
Er is inderdaad reden voor die vraag,
.welke wij intusschen ook zouden willen
^toepassen op andere godsdienstige rich-
i'tingen dan het Theosofisme, dat per slot
ivan rekening wel louter sofisme zal blij-
iken te zijn.
Waar is de eenheid bij allen, die van'
de Katholieke kerk zich hebben afge>-
- schei den
Een vruchtbaar punt ter overweginjg
jn een volgend artikel over „<Gods-
dienstig leven in Nederland."
V Eten genoeg I
Zouden er niet langzamerhand teveel
menschen komen in verhouding tot de
bestaansmiddelen onzer planeet?
Deze vraag is op wetenschappelijke
[wijze onder 't oog gezien door Karl
iBallod in het „Jahrbuch für Gesetzge-
bung und Volks wirtschaft im Deutschen
iReich", uitgegeven door Prof. Schmol-
ler (II 1912).
Schrvgaat na, welke hoeveelheid voed
sel als grensstandaard voor de levens
behoeften dient te worden aangenomen
berekent hoeveel oppervlakte cultuur
grond er op aarde voor ieder mensch
gemiddeld noodig en voorhanden is tot
Voorziening in zijn bestaansmiddelen
vergelijkt deze uitkomsten met elkaar en
komt zoo tot de conclusiedat een maxi
mum bevolking van 5600 millioen door
de aarde verzorgd kan worden bij een,
eenigermate menschwaardigen levens
standaard.
En hoeveel menschen zijn er nu?
Ongeveer 1534 millioen.
Er is alzoo;nog ruimte voor velen, zoo
dat zekere heer Malthus op zijn zachtst
genomen ietwat voorbarig is geweest.
BUITENLAND.
ALGEMEEN overzicht.
Hoe moeilijk het bewind in eenigen
staat ter .wereld ook zij, moeilijker dan
in
Turkije
kan het haast niet. Daar heeft de politiek
FEUILLETON.
De Erfgenaam van hertog Jean.
NAAR HET FRANSCH.
34)
Mijn vader, die tot nu toe gezwegen en
ine alleen door teekenen zijn afkeuring
ite kennen gegeven had., stond nu op,}
jnaderde den Broeder, en dezen zijne
jhand op den schouder leggend, sprak hij:
„Wel, als er gebeurt wat u zegt, zoo
die arme drommel een rechtschapen
mensch wordt, dan zal de Goede God
;u daarvoor loonen, want dan zult gij
?n kind, dat verloren was, hebben gered."
Een glimlach, zooals ik nog nooit ge-
jzien had, verhelderde het gelaat van
broeder Claudius. Het scheen me toe,
jdat zijn oogwimpers trilden, alsof er een
traan aan hing.
In den geestestoestand, waarin ik mij
bevond, bracht me dit slot tot het top
punt van kwaadheid. Zonder de hand
te willen zien, welke de oude Broeder
|mij toestak, volgde ik slecht geluimd
|achter mijn vader, die hard zijn neus
Snoot, zijn gebruikelijke methode om
fcijn ontroering te verbergen.
Gedurende eenige minuten liepen mijn
vader en ik zwijgend naast elkaar. Toen
(w.e eindelijk ojize woning bijna, hadden
zooveel klippen te ontwijken, dat er bij
na geen veilige koers voor haar over
blijft.
.Ten 'eerste heeft men het weer te
k,waad met Griekenland. Het Grieksche
gezantschap heeft een note verbale bij de
Porte ingediend om haar aandacht te ves
tigen op de voorvallen aan de grens,
waarnaar Griekenland een onderzoek
verzoekt.
Dan komt Servië den toestand nog
wat benauwder maken. Een volksverga
dering te Belgrado heeft een besluit aan
genomen, waarin van de regeering wordt
verlangd, dat zij voldoening zal eischen
voor den moord te Sjtenitsa en Akowa
op Serviërs gepleegd. De vergadering
ging uiteen met den kreet: „Oorlogmet
Turkije!" ?t Schijnt dat het Turksche ge
zantschap te Berlijn wel wat al te beslis
send in zijn verklaring was, toen het me
dedeelde, dat de berichten over de bloe
dige onlusten tusschen Christenen (Ser
viërs) en Mohammedanen te Nowiba-
zar, Stjenitsa en andere plaatsen volko
men on waar zijn, dat daar tusschen Chris
tenen en Mahomedanen volkomen kalm
te heerscht. en dat inmiddels twee batal
jons tc Stjenitsa zjjn aangekomen om de
beangstigde gemoederen gerust testellen.
De volksvergadering te Belgrado zal zich
toch waarschijnlijk niet door onware be
richten hebben laten opstoken en daar
enboven men zendt geen twee bataljons
om beangstigde gemoederen gerust te
stellen. Hoe het zij, dat het pais en vre
de is tusschen Christenen en Mohame-
danen gelooft niemand.
Dan heeft men ook nog tegemoet te
komen aan de eischen van Bulgarije.
Uit Konstantinopel werd gisteren ge
seind, dat het onderzoek van de voorval
len te Kotsjana de schuld van den aan
val op de Bulgaarsche ingezetenen, wier
deelneming aan het bommen,weipen niet
is te bewijzen, legt op verscheiden of
ficieren, ambtenaren en soldaten. Over
hen zal een krijgsraad uitspraak doen.
Er is den Raad voorgehouden, dat hij
zonder aanzien des persoons moet oor-
deelen. Wie ter dood wordt veroordeeld
zal vermoedelijk op stel en sprong te
rechtgesteld worden. Zoo zal de regee
ring de eischen van Bulgarije tegemoet
komen.
Volgens een officieuse mededeeling
van Turksche zijde zijn er bij de ontplof
fing van de bommen 26 personen om
gekomen, van wie 19 Bulgaren, en zijn
er bij de onlusten, die er op volgden,
21 personen gedood en 30 Mohamedanen
en 15 Bulgaren gewond. Onder verden
king van schuld aan den bommenaan-
slag en de moorden zitten'16 menschen
gevangen.
"En ten slotte komt nog het bericht,
dat de
vredesonderhandelingen
tusschen Italië en Turkije ten gevolge van
de hardnekkige houding der Italianen
op een dood punt zijn geraakt. Zij zijn
echter nog niet afgebroken.
Generaal Lyautey heeft in oen ges'prek
met een Franschen journalist verklaard,
bereikt, stond mijn vader eensklaps stil
om aan de gedachtengang, waarmee zijn
geest zich bezig hield, den vrijen loop te
laten.
„Wel", vroeg hij me, „jij, die een
gevoelige ziel hebt, jij die in geestdrift
ontsteekt voor alle groote dingen, heeft
wat je daar gehoord hebt, je niets gezegd.
Vindt jij het niet mooi, een mensch zijn
geheele leven te zien wijden aan de ver
betering van zijn evenmensch, zijn ven-
stand te zien besteden om de onwe
tenden te verlichten, zijn hart te zien
geven om de veriatenen te beminnen,
hen, die de wareld veracht en uitwerpt.
Welk edeler, nuttiger werk, welke meer
absolute zelfverloochening, welke meer
volledig offer kan er bestaan?"
„O", antwoordde ik licht-spottend, dat
hangt af van de omstandigheden, Broe
der Claudius is een fatsoenlijk man, dat
betwist ik nietmaar zijn roeping komt
me wejnig verdienstelijk voor. Zijn te
genwoordige dienst is minder onaange
naam dan die, welken hij vroeger ver
richtte, en bezorgt hem bovendien res
pect, een niet-verwachte positie. Ik kan
dus niet in zoo hooge verwondering ge
raken over zijn offerOverigens, waan-
toe zou hij anders nog deugen op zijn
leeftijd, zwak en gebrekkig als hij is.
't Is niet meer dan een ruïne, een men-
scjielijk wrak."-
dat de toestand jn
Marokko
ernstig was. Hij uitte het vermoeden,
dat hij binnen 'enkele dagen nog ernstiger
zou wordei? Intusschen verwachtte hij
de versterkingen, die de regeering hem
toegezegd had. Hij zou twee bataljons
Alpenjagers best kunnen gebruiken, om
dat de troepen tusschen Fez en Mekines
een zeer afinattenden dienst hadden te
doen en hij gaarne troepen voor aflossing
beschikbaar zou willen hebben.
„Wat onze landgenooten, die te Ma-
rakesj zijn Opgesloten betreft,"- besloot
de generaal, „hun toestand is stellig
hachelijk, maar geenszins hopeloos. In
vloedrijke inboorlingen hebben zich met
groote offervaardigheid hun lot aangetrok
ken. Laten wij hopen, dat hun pogingen
een gunstigen uitslag zullen hebben.
Garcia Prieto, de Spaansche minister
van buitenlandsche zaken, heeft te San
Sebastian gezegd: Ik heb met den Fran
schen gezant een samenspreking gehou
den, waarbij wij van gedachten wissel
den en naar een formule zochten, die ons
in staat zou stellen, de moeilijkheden,
welke Duitschland en Engeland ons ter
zake van de Marokkaansche invoerrech
ten bereiden, uit den weg te ruimen. Ik
hoop, dat het geschil gemakkelijk bij te
leggen zal zijn.
Teneinde gedaan te krijgen, dat Rai-
soeli bij het innen van belastingen min
der streng te werk zou gaan, is gister
ochtend een kolonne onder bevel van
kolonel Sylvestre opgebroken. De ko
lonne richtte zich naar Oelad Bwaira.
Hare voorhoede werd verrast door een
licht geweervuur van een mehallah. De
Spanjaarden dreven haar uiteen. De vij
and leed eenige verliezen en liet mate
rieel en wagens in den steek. Het oor-
logscóntingent uit El Ksar kreeg twee
dooden en twee gewonden. De Spanjaar
den hebben daarna de stelling zonder
verlies bezet.
Uit Keulen komt bericht, dat het
legerluchtschip
de Zeppelin II Zaterdag te Keulen zwa
re averij heeft gekregen. Het ongeluk
droeg zich als volgt toeDe manschap
pen, die het luchtschip uit de loods
moesten brengen, gleden uit pp den
grond, die tengevolge van de régens van
de laatste dagen glad en glibberilg was
geworden. Zij verloren de macht over
het gevaarte, en de wind wierp het te
gen de deur van de loods, waardoor het
stuur beschadigd werd. De gezagvoer
der van het luchtschip moest niettemin!
opstijgen, omdat de .manschappen het
onmogelijk konden houden. Een lan
ding voor de loods mislukte, maar einde
lijk kwam men toch 500 M. verder neer.
Bij deze landing werd het schip opnieuw
naar een kant geworpen en werden er
twee gascellen itngedrukt en twee schroe
ven beschadigd. Gelukkig kon men den
ballon daarna naar de loods sleepen.
Majoor v. Schulz, de commandant vam
het bataljon luchtschippers, en ,eenpaar
manschappen hebben lichte kwetsuren
opgeloopen.
In verband hiermede is het wel eigen-
Ongeduldig stiet mijn vader met zijn
wandelstok op den grond.
„iWat je daar zegt, is slecht," verklaar
de hij. „Sedert eenigen tijd zie ik tot
mijn leedwezen, dat je op een verkeerden
weg bent. Je veracht de kleinen^ de
armen, d<e eenvoudigen. Je droomt
slechts van dwaasheid en ijdelheid, je
wordt aanmatigend, zelfzuchtig, hard
vochtig. Je moet je trachten te bete^
renanders zou God je hoogmoed wel
eens kunnen neerslaan door een har
de les."
Ik antwoordde niet op die berisping
maar van dat oogenblik af wrokte ik
tegen mijn vader, had ik een zoo diep
mogelijken afkeer van broeder Claudius,
en zette ik nooit meer een voet in de
school.
Mijn verblijf te Sommerive liep trou
wens t en einde. Op den morgen van
Allerheiligen ontving ik een brief van
mijn vader, die den vorigen dag naar
Besangon was teruggekeerd. Hij bericht
te me, dat de epidemie geheel en al ver
dwenen was, en gelastte me, den volgen
den morgen te vertrekken, ten einde niet
afwezig te zijn bij de opening vaft de
lessen van het lyceum op den, 3den No
vember.
X.
QJschopn Voorrien, was mij die terug-
aardig te vermelden, dat dezer dagen iii
Engeland het eeuwfeest is gevierd van
het
eerste stoomschip
In 1807 voer de Clermont, Robert
Fulton's stoomboot, op de Hudson. Dat
was de eerste bruikbare stoomboot, die
de wereld heeft gehad. In Europa brak
in 1812 op de Clyde de Cornet de baan.
Het was een raderboot van, 15 M. lengte
en 4 paardekrachten, gebouwd te Pprt
Glasgow door Henry Bell, met wien
Fulton samen heeft gewerkt. Er is re
den te gelooven, zegt een Engel'sch
blad, dat deze zijn denkbeelden van Bell
ha<L.
.Wat daarvan zij, de Comet was het
begin van een nieuwen scheepsbouw aan
de Clyde, die wereldvermaard is gewor
den en Glasgow, Govan, Partick, Ren
frew, Clydebank, Bowling, Pprt Glas
gow en Greenock tot grooten blo ei "heeft
gebracht. Vrij'dag en Zaterdag is het
eeuwfeest luisterrijk aan de Clyde ge
vierd.
Er komt nog steeds meer nieuws
over den zwendel op grooten schaal1
bij de
presidents-verkiezing
in Amerika. De democratische partij
heeft een handboek uitgegeven ten dien
ste van de propaganda bij ,de verkiezing.
Daarin staat o.m. vermeldt, dat in 1904
door de Staaltrust 'een bedrag van 25,000
gulden was gecontribueerd voor het ver-
kiezingsfonds van Roosevelt.
Roosevelt antwoordt op de beschul
digingen van Penrose en Archbold, vol
gens wie Roosevelt 100,000 .dollars van
de Standard Oil Company zou aange
nomen hebben, dat hij niet kan zeggen,/
of Bliss, die in 1904 penningmeeister,
van de republikeinsche partij was, ge
zegde som van de Standard Oil Cy. heeft
gevraagd of ontvangen, maar dat dit, in
dien het gebeurd is, in elk geval ge
schied is buiten zijn weten en tegen
zijn bevelen in.
gemengd.
De „St. Petersburgsche Zeitung"
zegt van goeder hand vernomen te heb-
be,n, dat het bezoek van Sasonoif te
Londen ten doel heeft om het misver
stand, dat tusschen Engeland en Rus
land met betrekking tot den Balkan, Per-
zië en Tibet heerscht, voorgoed uit den
weg te ruimen.
M o e 1 a i H a f i d slentert nog al
tijd door Parijs en doet inkoop en. Za
terdag heeft hij twee herten^ twee Nor-
mandische koeien, twee Deensche dog
gen en twee andere honden gekodit.
Aan het negerdorp in den Jardin d'ac-
climatation bracht hij een langdurig be
zoek. Hij wilde er negers koopen en
scheen zeer teleurgesteld, toen hij ver
nam, dat de slavenhandel in Frankrijk
en al zijn bezittingen was afgeschaft.
De aardschokken te Konstan
tinopel hebben nog altijd niet opgehou
den. Bij een avondfeest, dat in de voor
stad Sjichli ten bate van de slachtoffers
van de aardbeving aan de zee van Mar
mora werd gegeven, voelde men Vrij-
roeping zeer onaangenaam. Een der
meest gewone menschelijke afdwalingen
is die, welke steeds doet gelooven, dat
men allen tijd voor zich heeft, en steeds
doet uitstellen, wat men dadelijk zou
kunnen volbrengen, zoodat men vaak
aan het einde van zijn leven komt, met
een actief van heel weinig goede wer
ken en een menigte uitstekende voorne
mens, bewonderenswaardige, maar niet-
uitgevoerde plannen.
Eerst daags voor mijn afreis van Som
merive, constateerde ik ontsteld alles!
wat ik had moeten doen en niet deeld,
en minstens van dezQji laatsten dag
wilde ik profiteeren, om althans dat
plan ten uitvoer te brengen, wat me het
naast aan het hart lag.
Het was prachtig weder, 's Morgens
had het gemist, maar de zon was stra
lend opgegaan, een van die mooie herst-
zonnen, die de nadering van den winter
doen vergeten. Het was schier warm,
toen ik, even voor den middag het kasteel
verliet met lustigen tred, fier geheven
hoofd, de borst uitgezet in mijn fluwee-
len jachtkostuum, en de beenen omsloten
door leeren slobkousen en een alpen-
stok in de hand.
„■Neem uw overjas mee, mijnheer
Léonriep moeder Crustaud, mij ach
terna loopend, uit.
„Waar ga je na^r toe?" vroeg _Meg,
dag een nieuwen aardschok, die groote
opschudding veroorzaakte. i
De hoofdingenieur van het P., a na*
m a-k anaal verklaart in een brief aan
het havenbestuur van Los Angeles dat
het kanaal nog in 1913 voltooid zali zijn,
Terwijl Zaterdag de heer Wi Fenn
ton, oud 23 jaar, zijn auto stuurde eol
door Pangbourne reed, stierf hij plot
seling. De auto was in een rivier ge
reden, als een van de inzittenden niet
bijtijds het stuurrad had gedraaid.
In Engeland zal d e pi a a n d(
Augustus, zooals in vele Europeeschei
landen, een droevige herinnering nala
ten. Zij heeft meer regen gebracht dan!
na 1878 een Augustusde zon heeft er
minder in geschenen dan in eenige an
dere Augustus, behalve in 1896: zij is!
de koudste maand Augustus .geweest*
waarvan men aanteekening heeft ge
houden. Zoover men weet is er geen,
maand Augustus geweest, waarin de
thermometer geen enkelen dag de 70 gr.
F. heeft gehaald.
Uit de Vereenigde Staten komen!
berichten over een verzengende
hitte. Bij een gymnastiekfeest op het
plein voor de hoogeschool te Columbus,
in Ohio werden 60 kinderen en 40 vol
wassenen door de hitte overmand, zoo*
dat de vertooning moest afgebroken
worden. Te Chicago wees de thermome
ter Vrijdag 40 graden Celsiushet was!
daar de warmste dag van den zomer.
Vier menschen bezweken aan zonnesteek.
Te New-York was het daarentegen guur
en herfstachtig.
Uit Washington wordt geseind, dat
het Amerikaansche ministerie van bui
tenlandsche zaken van Wilson, den ge
zant in Mexico, een telegram heeft ont
vangen, meldende dat te Cananea in,
den staat Sonora 2000 Amerika
nen door opstandelingen ingeslo
ten zijn. De inneming van de stad was.
ophanden en men duchtte een bloed
bad. Wilson dringt er op aan, dat de
Amerikaansche regeering van de regee
ring te Mexico onverwijlde uitzending
van de troepen tot bevrijding van dq
Amerikanen zal verlangen.
De Duitsche Keizer is gister
avond naar Zwitserland vertrokken.
Uit Keulen wordt gemeldt, dat de
metaalarbeiders in West-Duitschland
met een staking dreigen. In het dis
trict Keulen-Multheim alleen zijn dü.OOO
metaalarbeiders in deze beweging be
trokken.
BINNENLAND.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besl. is aan den kapitein der
artillerie A. G. Landaal eervol ontslag
verleend;
zijn benoemd tot leeraar aan de Mid
delbare Landbouwschool te Deventer dr.
L. Vuyck, dr. G. H. Coops, P. N. Ww
van Dam en M. Bron, onder toekenning
van eervol ontslag als leeraar aan de
Rijkslandbouwschool te Wageningen en
tot tijdelijk leeraar aan eerstgenoemde
school L Brocx te Wagenin.gen;
is aan den kapitein K. Kooiman, van
zich uit het venster voorover buigend.
Met een gebaar legde ik aan deze
vrouwen het stilzwijgen op. Ik stond er
op duidelijk en klaar aan te toonen, dat
ik, in weerwil van mijn kleine gestalte,
een sterke man was, die kon gaan, waar
heen hij wilde, zich een "verkoudheid op
den hals kon halen, als hij daar plezier
in had, en dan ook was ik bang, dat men
zich zou verzetten tegen mijn al te ge
vaarlijk geachte onderneming, en ik had
ze aan niemand toevertrouwd, ofschoon
ik er sinds verscheidene weken toe be
sloten had, sedert den dag, waarop mijn
vriend de generaal, mij van verre de
„Roche-Courbe" wijzend, van het laatste
heldenstuk van hertog Jean had verhaald.
Zeker, ik zou er verre de voorkeur aan
hebben gegeven om, evenals mijn door
luchtig model, op een vurig paard de
steile helling van de rots te beklimmen;
maar ik had nog genoeg gezond verstand
behouden, om te begrijpen, dat mijn oud
grijs paard, hoewel gedecoreerd met den
naam van Ferragus, bij den eersten stap
mij den nek zou laten breken. Ik zou er
mij dus ditmaal toe moeten bepalen, te
voet naar den rotsstop te klauteren,
o<p zich zelf al 'een vrij moeilijke en roem
volle poging, als men de lieden uit dfl
streek gelooven kon.
(Wordt vervolgd.)
