3e Jaargang.
No. 881.
Maandag
3
September
1912.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
e S^ictaelve ©ou/tomt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DlT BLAD VERSCH1INT ELKEN DAQ, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27s cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
In benauwdheid.
Het zoogenaamd vrijzinnige comité,
Üat zich in Indië vormde om geld in, te
Zamelen voor de kamerverkiezingen in
[Moederland, zit een beetje in benauwd
heid of de dubbeltjes wel goed tot hun
techt zullen komen. Het geeft toch per
ingezonden stuk in Indische bladen
juiting aan de vrees, dat „in districten!,
iwaar de vrijzinnige partijen mtet meer
Jdan één caudidaat uitkomen, het In-1
disch geld zal worden aangewend om
'elkaar wederzijds te bestrijden."
Ja, dat zou natuurlijk zonde van de
duiten zijn, zoodat de heeren ze dan
net zoo goed in hun zak zouden.' kunnen
houden. Dat gaat echter niet meer: er
■is A gezegd.
De heeren weten er echter wel wat
jop. Zoo uit de verte kunnen zij 't zaakje
moeilijk controleeren en daarom zal in
'Nederland eene commissie van beheer
van het Indisch verkiezingsfonds wor
den samengesteld. „Deze commissie kan!
ïnet de verschillende hoofdbesturen in
joverleg treden, doch zal zelfstandig be
slissen, in welke districten de verkie
zing van den vrijzinnigen candidaat uit
het Indische fonds zal worden ge
steund."
Wat zegt u van zoo'n beginselloos
Strooien met twistappeitjes Den heeren!
in Indië kan 't niet schelen, welke nuan
ceering der vrijzinnigheid zij zullen steu
nen dat vinden ze maar kouwe drukte.
Als hun goeie geldje maar niet dient
„iom elkaar wederzijds te bestrijden" zijn
ze al dubbel en dwars tevreden.
Geen wonder dat zulke koudbloedige
politici nog meenen, dat op die manier
„langs indirecten weg een krachtige
steun zal kunnen worden verleend om
te komen tot vrijzinnige concentratie
door daar, waar meer dan één vrijzinnige
candidaat is gesteld, te pogen, de stem
men der vrijzinnigen op een dier beide
candidaten vereenigd te krijgen."
Och Indische heeren, wat zijt ge naïef.
jDenkt ge dat de kiezers maar daldelijk
„>op een dier beide candidaten zullen;
lovergaan als men uw dubbeltjes in de
schaal werpt? Integendeel: waar gij in
politieke onwetendheid of onverschillig
heid geen voorkeur aan den dag legt
voor een of andere richting, daar zal
iedere vrijzinnige fractie meenen, dat
zij recht heeft op uw geld. In stede-van
uw geliefde concentratie te bevorderen!
brengt gij kostbaar brandhout aan voor
het nijdige vuur der vrijzinnige verdeeld
heid.
Aan het slot van hun ingezonden stuk
meenen de hèeren toch eeni^ermate t<?
'moeten aangeven, in welke richting zij
wilfen. sturen. Luister naar hetgeen zij
met breed gebaar verkondigen:
„|In het bijzonder zullen stappen;
worden gedaan om de belangen van
Nederlandsch-Indië te behartigen en
deze met nadruk onder de aandacht
der kiezers te brengen. Niet alleen!
toch is eene rustige economische ont
wikkeling van Indië van beteekenis
voor dit land zelf, maar in niet min
dere mate voor Nederland en die ont
wikkeling loopt beslist gevaar door
FEUILLETON.
De Erfgenaam van hertog Jean.
NAAR HET FRANSCH.
33)
Zich alsdan tot den Broeder-overste
richtend, sprak hij: „Ik had mijn zoon
aanbevolen met .omzichtigheid en dis
cretie te handelen, twee zeldzame hoe
danigheden op zijn leeftijd. Ik had zelf
moeten komen, of liever: ik had heele-
maal niets moeten doen, want er viel
niets te verrichten. Er heeft geen dief
stal bij me plaats gehad, en het doet
me innig leed, dat ik de aanleiding ben
geweest voor deze onvrijwillige dwaling
en voor dat schandaal.''
De Broeder-overste' liet een blijden
kreet hooren. De tranen van den kleinen
Gauchenet waren, aanstonds gedroogd,
en broeder Cisturnus was een bezwij-
hiing nabij. 1 i
„Wie kon zoo iets ook veronderstel
len", ging mijn vader driftig-zenuwachtig
voort. „De arme mejuffrouw Espérit heeft
ide enveloppe, waarin mijn bankbiljetten
{Waren gestoken, gehouden voor die
welke de verzen van broeder CLsturnus
bevatte. Gelukkig heeft zij die verzen
het drijven eener Regeering, die zich
ten doel stelt de kerstening van den
Inlander en het hem opdringen van
christelijke scholen."
De klap op de vuurpijl
Veel effect maakt het schouwspel
evenwel niet, want dat hebben we hier
al zóó dikwijls gezienOm beu van
te worden.
Intusschen zal zelfs die roerende pe
roratie niet helpen om de concentratie
te bevorderen, want de eene vrijzinnige
is het er al net zoo stevig mee eens!
als de andere.
En zoo blijft het Indische geld een!
bron van naijver.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Nu zal, verwachten we, Turkije wel
spoedig uit de misère komen. Er is nu
immers een nieuwe partij ontstaan, (de
Halassi Vatan) (redders des vaderlands)
Deze redders zullen spoedig hun pro
gram openbaar maken. Onze verwachting
is gespannen maar veel hoop hebben
we niet.
Uit Albanië
blijven de berichten ongunstig luiden.
Er is anarchie in heel Albanië, zoo
seinde men uit Uskub. Grubhofer, inge
nieur bij den wegaanleg te ïpek, seint
dringend om hulp, de toestand wordt
steeds gevaarlijker. Er is een tweede re
giment uit Mitrowitsa naar Ipek.
Opstandige Malissoren, van Tsjin ver
dreven, hebben zich naar het Noorden
gericht.
Albaneezen hebben te Gussinje de ge
vangenis opengebroken en de gevange
nen bevrijd.
De opstandelingen hebben Ibrahim
pasja een stuk overhandigd, waarin hun
eischcn zijn vervat, met name en zake
het beheer der financiën overeenkom
stig het landsgebruik in Albanië, dienst
plicht slechts in de Roemelische provin
cies tenzij in porlogstijd, de benoeming
van eerlijke ambtenaren die de landstaal
verstaan, het ter verantwoording roepen
van het kabinet Said, de algemeene am
nestie en de teruggave der aan de be
volking ontnomen wapenen.
De inwendige toestand
geett ook weer reden tot ongerustheid.
Naar de Times uit Konstantinopel ver
neemt, .beginnen weer geruchten van het
ontslag van ministers de ronde te doen.
De naain van Moechtar pasja wordt dik
wijls genoemd als die het meest voor ont
slag in aanmerking komt. Hij bevindt
zich in te moeilijker positie, omdat ver
scheiden der vurigste aanhangers van het
ministerie de vervolging verlangen van
het kabinet Hakki pasja, waarin hij de
portefeuille van marine had. Verder heeft
het onderhoud, dat hij onlangs met Ta-
laat bei had, het wantrouwen der vijan
den van het comité opgewekt.
Nu Turkije het
voorstel Berchtold
heeft afgewezen is men, vOigens een te
legram uit Saloniki, bang dat de toe-
willen herlezen, en eenst toen ze er met
haar neus op lag, heeft ze haar zotte
vergissing opgemerkt. Bijzienden en ver
strooide menschenze zijn oen ware
ramp! Waarlijk, ik weet niet, hoe mij
te verontschuldigen. Kom hier, mijn
jongen, en geef mij de hand."
Niet zonder aarzeling naderde de
kleine Gauchenet en legde zijn zwarte
hand in die van mijn vader.
„Zeg ook jij hem, Léon", hernam mijn
vader, „dat het je spijt, hem leed te
hebben aangedaan."
Ik had een prop in mijn keel. Dat
openbare échec maakte me ontzettend
verlegen, en wijl in mijn bekrompen
geest niet een van die welwillende woor
den was te vinden, die alles uitwisschen,
bleef ik zwijgen, het aan mijn armen
vader overlatend, zich alle mogelijke
moeite te geven om mijn flater te her
stellen. Hij verontschuldigde zich ook
tegenover den Broeder-overste en troostte
den kleinen Gauchenet geheel en al door
een edelmoedig geschenk.
Alleen broeder Claudius bleef stil
droevig, blijkbaar diep geschokt. Slechts
met de grootste moeite slaagde mijn
vader erin zijn aandacht te trekken door
zich met lof over den geliefkoosd en leer
ling van broeder Claudius uit te laten.
,,'t Is aardig, dat dit kjn,d zich sinds
stand in Macedonië erger zal worden.
Het Bulgaarsche revolutionaire comité
werkt ijverig voor autonomie. De gegoe
den worden door dreigbrieven geprest
geld voor de benden op te brengen.
Volgens een telegram uit Belgrado aan
de Vossische Zeitung, kondigt het ofïici-
cieuze blad Samo Uprawa de spoedige
opening van een conferentie op den Bal
kan aan, waaraan ook Servië zal deelne
men.
De Neue Freie Presse en de Zeit
vernemen, dat de samenspreking der mo
gendheden over het voorstel van Berch
told in de eerstvolgende dagen zal begin
nen.
Berchtold heeft aan alle gezanten van
Oostenrijk-Hongarije nauwkeurige beve
len gezonden.
De besprekingen zullen in het buiten
land plaats hebben door tusschenkomst
van de gezanten van Oostenrijk-Honga
rije en te Weenen tusschen Berchtold en
de gezanten der mogendheden.
In Marokko
hebben de Franschen, mag men hun be
richten gelooven, i n de laatste dagen suc
ces. Volgens geruchten van ernstige in-
landsche zijde, zoo seint men, heeft kolo
nel Mangin, wiens troepenmacht bij Soek
-el-Arba gekampeerd is, op 27 en 28
dezer slagen geleverd tegen de aanhan
gers van El Hiba. Kolonel Mangin
heeft hun enorme verliezen toegebracht.
Onder de dooden zijn een broeder van
El FLiba en vele kaids.
Den 29sten stootte de kolonne Mangin
's morgens op alle troepen van den chali-
fa el Hibaj 'Jiaar zette den tocht voort,
groote verliezen aan de opstandelingen
toebrengende.
Van de te Marakesj gevangen gehou
den negen Franschen wordt niets naders
bekend. Alleen meldt men uit Algeciras
waar de familie van den Franschen con
sul verblijf houdt, dat de daar in den
nacht van Donderdag op Vrijdag ontvan
gen berichten omtrent de plannen, die
Moelai el Hiba, de pretendent, ten op
zichte van de gevangen Franschen koes
tert, met elkaar in tegenspraak zijn.
De watersnood
te Norwich begint te minderen. Sinds
Vrijdagmiddag is er gelukkig geen re
gen meer gevallen, waardoor de toestand
in de „benauwde veste" aanzienlijk ver
beterd is. Weliswaar staan verscheidene
straten nog onder water, maar men heeft
nu weinig moeite om de menschen, die
in de on dergel oopen huizen blijven, van
voedsel te voorzien.
De burgemeester der stad heeft een
inschrijving geopend, welke reeds 120.000
gulden heeft opgebracht. In de geïmpro
viseerde tehuizen voor dakloozen is de
benoodigde ruimte tot hospitaal ingericht,
en een aantal geoefende verpleegsters
en dames, die zich vrijwillig hebben be
schikbaar gesteld, wijden hun zorgen aan
de zieken. Een oude vrouw is reeds ten
gevolge van den Dinsdagavond doorge-
stanen angst gestorven.
Nu de regen opgehouden heeft, valt
ook een snelle daling van het water waar
te nemen. Overal zijn thans mannen in
eenigen tijd op verbazende wijze betert",
zei broeder Regimbertus, die zijn ge^-
woon goed humeur reeds herkregen had,
„U kent den last, welken hij ons aan
deed, de kwajongensstreken, waarvan hij
iedereen de dupe maakte. Heeft hij niet
bij wijze van welkomstgroet bijna broe
der Claudius gedood, toen hij hem van
een ladder deed vallen. Ik wanhoopte,
aan hem, ik wilde hem de school uit
jagen. De goede Broeder heeft er zich
tegen verzet, heeft hem in zijn eigen'
klas genomen, en na acht dagen herken
de men hem reeds niet meer. Hij heeft
zich zoo zeer aan zijn meester gehecht,
dat hij zelfs hinderlijk is, de goede Broe
der kan schier geen stap verzetten, of
Gauchenet volgt hem, en nu is hij wat
rustiger gehoorzaam, zoo ijverig als dat
bij de mate van zijn verstand kan. Als
dat zoo voortduurt, zal hij de volgende
week.het kruis van goed gedrag krijgen
en mijnheer pastoor spreekt ervan, om
hem tot de H. Communie toe te laten.
Voor mij is het een wonder, en zoo u;
er een verklaring van verlangt, vraag
die dan aan broeder Claudius."
„iDe zaak is zeer eenvoudig," zei broe
der Claudius, „ik heb het zekerste mid
del gebruikt. Mij niet kunnende richten
aan het verstand van het kind, heb ik
gesproken tot zijn hart. Ik heb hem
de weer om hun hebben en houden van
slib en modder te zuiveren, 't Is treurig
om te zien, hoe hun huisraad tot het laat
ste stuk bedorven is.
De gezondheidscommissie heeft de
noodige maatregelen genomen om een
epidemie te voorkomen. Verschillende be
drijven konden weer worden voortgezet.
'De schade bedragt alleen in Norwich
meer dan 1 millioen gulden.
GEMENGD.
Een telegram van het Centtra!
News-agenfschap uit Rome meldt, dat
de nieuwe keizer van 'Japan een;
eigenhandig schrijven gericht heeft aan
den Paus. Daarin geeft hij uiting aan
zijn wenscfi om de bestaande hartelijke
betrekkingen tusschen het Vatikaan en
zijn overleden vader te bestendigen. Aan
alle Katholieke missies, die zich aan de
Japansche wetten willen onderwerpeji
belooft de keizer een krachtdadige be
scherming.
Het beheer'Van de vuurtorens aan
de Zwarte Zee meldt, dat in de Darda-
nellen door een storm losgeraakte
schokmijnen drijven en naar het
Zuiden afzakken.
Een bericht uit Rome zegt, dat het
hospitaal voor besmettel ij ke ziek
ten te Tripoli gesloten is, omdat
er in twee maanden geen geval van dien
aard was voorgekomen.
Het Grieksche gezantschap diende
bij de Porte een verbale nota in, waarin
haar aandacht gevestigd wordt, op dei
incidenten aan de Grieksche
grens, en een onderzoek gevraagd
wordt.
Op het einde van een Vrijdag op
S a m o s gehouden rumoerige volksver
gadering, werd een motie, eischende het
vertrek van de Turksche troepen en her
zien van het organieke charter aan dei
consuls der beschermende mogendheden
ter hand gesteld. De gendarmes, die wil
den tusschenbeiden komen, werden ont
wapend twee werden er gewond. De
consul van Rusland beloofde, dat de!
troepen het eiland dadelijk zullen ver
laten als de gendarmerie van Samos ge
organiseerd zou zijn.
Van fiet stoomschip „Kursk" van
de Vereenigde Stoomvaartmaatschap
pijen te Kopenhagen, dat den 26sten
Augustus van Antwerpen naar Peters
burg vertrok, werd sedert het ver
trek niets gehooird. Het stoom
schip had een equipage van 20 man. Bij
Brouwershaven en Ouddorp zijn een boot
en een reddinggordiel met den naam van
de maatschappij en eenigie wrakstukken
aan de landingsplaats aangespoeld. Ook
is de loods niet naar Vlissingen terug
gekeerd.
Koninklijke benoemingen.
H. M. de Koningin heeft den kapitein
ter zee G. L. Goedhart benoemd tot
commandeur in de Huisorde van Oranje
en in diezelfde orde benoemd tot ridder
2e klasse den gep. officier-machinist 2e
kl. ijit. der Kon. Marine G. Philipse.
lief gehad, en hij heeft zich aan mij
gehechtwant hij is zeer gevoelig."
„Gevoelig.... de kleine Gauchenet..."
riep ik uit met een ietwat gedwongen!
lach, „gevoelig als een takkenbos, eep!
idioot, waarvan men nooit iets maken
kan." i i
Ik kon mijn dommen wrok niet open
lijk lucht geven en derhalve trachtte ik
dat te doen door bijtenden spot.
„:Men kan niet op absolute wijze oor-
deelen over een kind van twaalf jaren",
hernam broeder Claudius, zonder zich
boos te maken. jDe rede en het hart
ontwaken vroeger of later, overeenkom
stig den aard of de omstandigheden',
ik voor mij heb kinderen gekend, jonge
lieden zelfs van wien men niets hoop
te, die niet anders dan gebreken aan
den dag legden. Naar allen schijn een
ondankbare grond, waarop slechts on
kruid groeide. En toen kwam een aan
doening, een groote levensles, een zon
nestraal, of een stortbui, en de goede
zaden ontkiemden, men zag een onver-
wachten oogst rijpen. Die arme kleinen
waren niet slecht, zij waren slechts ach-
terlijk."
Ik had het vage gevoel, dat broeder
Claudius een blik naar mijn kant had
geworpen, dat hij bij die verdediging
niet Allee.n den klein,en Gauchenet had
Koninginnedag.
Uit alle richtingen komen nieuwstij
dingen betreffende de feestviering van
1.1. Zaterdag ter gelegenheid van den
verjaardag van H. M. de Koningin. De
meeste aandacht trekt natuurlijk de feest
viering te Apeldoorn, waar H. M. zelf
het middenpunt van de vreugde vorm
de. Zaterdag omstreeks. 10 uur werdj
H. M. de Koningin op het Loo een;
aubade gebracht, waarbij de vorstelijk
ke familie op het bordes van het paleis;
verscheen. Na afloop dankte H. M. den
president en den directeur van de Han-
mqnie voor deze attentie.
Half 11 kwamen H. M. de Koningin;
en Prinses Juliana per rijtuig in de
Oranjelaan. Daar werd uitgestapt en ver
volgens een wandeling door het Oran
jepark gemaakt, waarbij de vorstelijke
personen door den burgemeester van,
Apeldoorn werden begeleid. In 'tOranje-
park waren duizenden kinderen opge
steld en telkens stond H. M. die Kol
ningin stil om van de bloemenmeisjes
een bouquetje te koopen. Het was een
aardig moment H. M. zoo telkens te zien
keuvelen met de bloemenverkoopsters.
Ten slotte werden de rijtuigen weer.
bestegen v oor den terugkeer naar het
Loo. j
Gistermiddag te 3 uur 25 kwam de
vorstelijke .familie in een a ïa daumont
bespannen rijtuig met groot gevolg op
het feestterrein. Zij werd ontvangen door.
den burgemeester en vier leden der feest
commissie, H. M. de Koningin ontving
een bouquet rose rozen van jongejuf
frouw A. de Vries. Het feestterrein werd
rondgereden en er werd getoefd bij Don
Bosco, bij het blokjes rapen en ezeltje
steken!
Intusschen defileerde, voorafgegaan
door de Harmonie, een afdeeling Weer
baarheid, de vaandels van verschillen^
de vereenigingen en een afdeeling pad-
verkenners.
Bij het tonkruipen werd lang getoefd.
De leden der feestcommissie gaven in
lichtingen.
De versierde sportkarren en wagentjes!
werden met zichtbaar genoegen bezien en
voor de tribune werd stilgehouden.'t Wil
helmus weerklonk, de padverkenners op
gesteld in W.-vorm, salueerden met het
vaandel en versierde rijwielen werden;
naderbij gereden. H. M. de Koningin
had 'smorgens een tuiltje heidebloemen'
gekocht en een oranjebloempje en dat
ieder met f100 betaald, terwijl later
nog verscheidene bloempjes gekocht wer
den, nu ook kocht men heidetuiltjes.
Bij het weggaan betuigde H. M. def
Koningin, dat het zeldzaam mooi was
en dat er zooveel kleine kinderen waren
niet grooter dan „onze dochter". Onder
luide hoera's reed het rijtuig naar het
Loo.
De door Prinses Juliana vervaardigde
bloempjes hebben overal grage koopers
gevonden. Bij het openluchtfeest op
Zorgvliet te 's Gravenhage, is Zaterdag
middag 't bouquetje van heidebloempjes
vervaardigd door Prinses Juliana en door.
H. M. de Koningin, aan het comité toe
gezonden voor f52 verkocht.
Te Utrecht werd een zelfde bouquetje
bedoeldmaar de oneerbiedigheid was
zoo groot, dat ik er met mijn gedachten
niet bij kon stilstaan. Evenwel hernam
ik' op uitdagenden toon„U kunt goed
praten, uw beschermeling zal met dat
al een treurig sujet blijven. Men heeft
zich alleen zijn verleden te herinneren,
om er zich van overtuigd te houden.P
„Een kind van dezen leeftijd is niet
altijd geheel verantwoordelijk voor zijn
daden. Die arme kleine heeft slechts 'n
half verstand. Zijne moeder eene vrouwi
zonder beginselen, zonder godsdienst,1
heeft hem slechten raad en nog slechter
voorbeeld gegeven. Kunnen hem dus zijn
verkeerdheden wel zoo zwaar worden
aangerekend? Wie weet, of hij in andere
handen niet een geheel ander wezen zou
zijn geworden, en hij nog niet, met de
goedheid van God en de weldaden der
christelijke opvoeding, ooit een recht
schapen mensch zal worden."
De Broeder sprak met vuur, in zijn dof
oog lichtte een jeugdige glans. Ik had
al meer die bezieling opgemerkt, die zich'
van hem meester [maakte, zoqdra de groo
te theorie der christelijke en moreele*
opvoeding werd aangevoerd, de grondi-
slag van zijn Congregatie, reden van zijn
eigen bestaan, zijn stokpaardje, zooals!
Meg zich uitdrukte. i i
(Wordt vervolgd.)