3e Jaargang.
as
BUITENLAND.
BINNENLAND.
No. 877.
e Ccictaetie Sou/ta/nt
Bureau OUDE SINGEL 34, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
tn het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
Augustus
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiên: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-adverientiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regelmeer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Katholieke tiemeente-werklieden
Nu niet langer getalmd of gedraald.
Geen woorden, maar daden. Ieder, die
jn deze medewerken kan, moet het als
^ijn plicht beschouwen door alle hem
iten dienste staande middelen ook wer
kelijk mede te werken. De R. K. Ge-
meeote-werkliedenvereeniging, onderafd.
,van de afdeeling Leiden van den N. R. K.
Volksbond, moet groeien, moet groo-
iter worden!
Dit schrijven wij naar aanleiding van
de feestviering van de afdeeling Leiden
,van tien Bond van Ned. Gemeente-werk
lieden van wege haar tienjarig bestaan.
JDe afdeeling had reden om feest te vieren,
als zij beschouwde haar afgelegde levens-
ibaan en wij verheugen ons er om,
jin zooverre wij ons verheugen om den
■bloei van het verenigingsleven. Niet die
(feestviering zelve, maar de woorden, die
(daarbij gesproken zijn, maakt van onze
zijde een protest noodig. Een protest,
dat wij, helaas, moeten laten bij woorden,,
jinaar dat door onze Katholieke gemeente-
iwerklieden, naar wij hopen, zal wórden
omgezet in daden!
Daar is op die feestvergadering gespot
met de Katholieke werkliedenverenigin
gen, en haar bestaansgrond is belachelijk
gemaakt door de in haar bedoeling zoo
ontzettend oppervlakkige en absoluut val-
sche bewering: „het gaat niet om een
Katholieke (of Protestantsche) boterham,
maar om een goede boterham". Daar is
gewaarschuwd tegen „secte-organisaties,
die de kracht en de macht versnipperen".
Katholieke gemeenie-werklieden, door
schouwt het, dat in die woorden indi
rect een beschuldiging ligc tegen uwe
priesters, tegen uwe bisschoppen. Uwe
bisschoppen hebben gezegd, dat de actie
in uwe verenigingen wel is waar gaat
om „een goede boterham", maar dat er
bij die actie ook zedelijke, ook godsdien
stige beginselen gemoeid zijn. Uwe bis
schoppen hebben als hun ernstig en uit
drukkelijk verlangen te kennen gegeven,
dat gij u afscheidt van de neutrale orga
nisaties en u verenigt op Katholieken
grondslag.
Maar afgezien van die uitspraak van
'het doorluchtig Episcopaat als de actie
in de werkliedenverenigingen alleen gaat
om „een goede boterham", hoe kan er
;dan sprake zijn van een rechtvaardige en
onrechtvaardige actie, van een recht
vaardige en onrechtvaardige staking bvf?
Dat is toch een bewijs, dat er ook zede
lijke, ook godsdienstige beginselen mede
gemoeid zijn?
Als uw collega, lid van den neutralen
bond, u voor de voeten werpt, dat gij
jdoor in een Katholieke vereniging te
[treden, nutteloos scheuring brengt onder
'ide vakgenooten, zeg hem dan, dat gij de
(leden van den neutralen bond blijft be
schouwen als uw collega's, uw vrienden,
'dat gij met hen wilt medewerken, hun
\aciie wilt steunen, maar dat .gij ook voor
|ji het recht opeischt om te oeoordeelen,
Lof in een bepaald geval die medewerking,
Üdie actie geoorloofd is volgens uwe be-
fginselen. En dat gij dat het best kunt
Moen in een Katholieke vereniging, on-
|.!der voorlichting van een geestelijken ad
viseur. Zeg hem, dat een eensgezinde
factie veel gemakkelijker .tot stand zal
Hkomeii en veel sterker zal zijn als zij
■[uitgaat van verschillende verenigingen,
Viie ieder op zichzelf staan, dan wanneer
zij zou moeten uitgaan van ééne vereeni-
Jiging, bestaande uit leden van verschil
lende beginselen, welke beginselen tegen
iielkander zouden aanbotsen. Zeg hem,
Mat gij als zelf-bewust man, als man
.'van karakter, altijd en in alles wilt han
delen in overeenstemming met uwe be-
fginselen, en ook van ieder man van ka
rakter eischt, dat hij zulk oen beginsel
vast handelen respecteert.
Daar is op die feestvergadering be
weerd, dat de adviseurs er „achter zaten"
'jom de werklieden uit den neutralen bond
|lte halen. Onze priesters werden voor
gesteld als onredelijke drijvers van onna
denkende menschen. Katholieke ge-
jmeente-werklieden, toont, dat gij uit
^overtuiging lid wordt van een Ka
tholieke vereeniging! Maakt zelf pro
paganda voor die vereeniging onder uw
jlRoomsche mede-werklieden! Stelt hun
'1de vraag eerstens of zij gehoorzaam
willen zijn aan hun Bisschop, tweedens
of zij veronderstellen durven, dat hun
Bisschop zoozeer zijn plicht zou vergeten,
zijn plicht om voor het geestelijk en
tijdelijk weizijn der geloovigen te zorgen,
dat hij hun iets zou voorschrijven, wat
niet tot hun geluk strekte, wat niet voor
hen noodig was. Die vraag alleen reeds
zal hen als ware Katholieken beschamen
Welnu, zegt hun dan, dat hun Bisschop
ernstig en uitdrukkelijk van hen verlangt,
dat zij zich vereenigen in Katholieke ver-
eenigingen. En zij zullen ook gaan in
zien de redelijkheid en de nood
zakelijkheid van dat verlangen.
Laat dan niet de Katholieke vereeni-
gingen minachtend neerhalen, laat dan
niet de uitspraken van het Doorluchtig
Episcopaat met groote woorden afbre
ken, laat dan niet de priesters als onrede
lijke drijvers bestempelen! Neen, Katho
lieke gemeente-werklieden, dat zult gij
niet toestaan! Het is, het moet zijn
uwe vereeniging; het zijn uwe bis
schoppen, u w e priesters, in wie gij er
kent de dragers van het wettig gezag in
de Katholieke Kerk, die uwe Kerk is.
Gij zult tegenover dat alles stellen uw
protest, uw protest door de daad, door
u aan te sluiten bij de Katholieke ver
eeniging voor gemeente-werklieden.
En wij -durven hier, ons makend tot
een zwakke echo van den wensch van
onzen Doorluchtigen Bisschop, de Ka
tholieke gemeenie-werklieden van Leiden
herinneren aan hun plicht van gehoor
zaamheid, hun plicht om zich af te
scheiden van de neutrale vereeniging, om,
zoo zij zich willen vereenigen, dat te
doen op Katholieken grondslag.
Toont u Katholieke mannen! Er
is niet zooveel moed voor noodig öm,
als anderen het niet zien, het hoofd te
buigen voor de voorschriften van uwen
godsdienst. Maar zedeljjke grootheid,
mannen-kracht vereischt het, dat te
doen in het openbaar, als anderen die
voorschriften als onredelijk of bespotte
lijk voorstellen. Toont die zedelijke groot
heid, toont die mannen-kracht te be
zitten!
Nogmaals„Zedelijke Op
voeding".
Ten Congresse voor Zedelijke Opvoe
ding welke internationale samenkomst
louter een vrij gemoedelijke debatingsl-
club bleek werd ook het woord ge
voerd door dr. W. Meijer,, voorzitter der
welbekende vereeniging „Zedelijke Op
voeding," die haar pupillen zolder gods*-
dienst wil grootbrengen,.
Wijl zijn vereeniging den laatsten tijd
tot zooveel discussie aanleiding gaf en,
binnenkort ook weer geven zal, mocht
het woord van haar president wel wat
nader beschouwd.
En daarbij trof ons vooral deze pas
sage uit het verslag zijner rede:
,jWij hebben in de 19e eeuw ver
geten dat tegenover rechten, plichten
staan. Het is de taak der 20e eeuw
door een menschelijke moraal de
menschheid aan haar plichten, te her
inneren. Het spijt spr. daarbij te moe
ten concludeeren dat een moreele op
voeding, die van verschillende we
reldbeschouwingen uitgaat, z.i. onmo
gelijk is. Het eenige wat ieder kan
doen, is naar zijn, eigen wereldbe
schouwing aan de hem toevertrouwde
kinderen een, moreele opvoeding te
geven."
't Staat er alzoo nog niet erg best voor
met die moreele opvoeding. Zij mist
blijkbaar vooralsnog ieder basis, anders
zou deze praeses zoo niet klagen. Hij
heeft uitgevonden al klinkt het ons
niet erg nieuw in, de ooren dat we
de menschheid nu eens noodig aan haar
olichten moeten gaan, herinneren, maar
zoodra hij daarmede begint stuit hij op
„verschillende wereldbeschouwingen,".
Ja, wat zou 't voor dr. Meijer gerief
lijk zijn, indien, we allemaal een en de
zelfde wereldbeschouwing hadden. Maar
waarom wil hij 't dan niet beproeven,
met de eeuwenoude wereldbeschouwing
van het Christendom, welke haar volge
lingen bij millioenen telt?, Waarom wil
hij de 'kinderen liever laten, dobberen tus-
schen „verschillende wereldbeschouwin-
gen", waarvan n.u eens deze, dan een
andere hun als de beste wordt voorge
houden? Zou hij op die wijze werkelijk
de „bepaalde gevoelens" aankweek'en0
waarnaar hij in een, ander deel zijner
rede bleek te verlangen? We betwijfelen,
het ten zeerste. Vervuld integendeel met
allerlei onbepaalde denkbeelden, zullen
zijn pupillen de niaatschap|>jj inga^
waar zij bij 't gewirwar der mensche
lijke hartstochten nog meer de kluts zul
len kwijt raken.
Het woord, door dr. Meijer ten con
gresse gesproken, heeft alzoo ons wan
trouwen ten aanzien zijner vereeniging
niet weinig aangewakkerd.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Nog steeds is er geen oplossing ge
vonden voor het geschil tusschen
Turkije en Montenegro
maar tot een oorlogsverklaring schijnt
het evenmin te zullen komen. Uit ambte
lijke Montenegrijnsche bron wordt om
trent de gespannen verhouding bekend
gemaakt, dat de vertegenwoordigers der
groote mogendheden naar aanleiding
daarvan bij den koning en zijn regeering
vriendschappelijk tot vredelievendheid
hebben aangemaand. Koning en regee
ring hebben geantwoord, dat zij, ondanks
den moeilijken toestand, zooveel moge
lijk aan de wenschen der mogendheden
gehoor wilden geven. Montenegro voert
geen aanvallende politiek in het schild
en wil enkel zijn grenzen tegen schending
van Turkschen kant verdedigen. Het kan
niet dulden, dat Turkije wachtposten zet
en verschansingen opwerpt op Montene-
grljnsch gebied. Verder drukten koning
en regeering de hoop uit, dat de mogend
heden beslechting van het grensgeschil
zouden bewerken.
Op een vraag van de „Neue Freie
Presse" heeft de Montenegrijnsche minis
ter van b:<itenlandsche zaken. Zaterdag
geseind: „De vrede zal niet verstoord
worden door de gebeurtenissendie
laatstelijk op de Turksch-Montenegrijn-
sche grens hebben plaats gehad. Maar
alles staat te vreezeii, als de Turken
er in volharden, willekeurig Montene-
grijnsch grondgebied te bezetten.
Zeer optimistisch heeft zich een Mon-
tenegrijnsch diplomaat tegen den corres
pondent van de „Voss. Zeitung" uitge
laten. Hij zeide o.a., dat zoolang Rusland
geen duidelijken wenk gaf, er ook geen
oorlog tusschen Montenegro en Turkije
komt. Soortgelijke gebeurtenissen, als
dïe te Berane, vallen periodiek voor. De
opwinding bestaat steeds, waar de Mon-
tenegrijnen volgens een oer-oud gebruik
voor iederen gesneuvelde op drie Turken
tfloedwraak nemen. Of daarmede de
grens wordt geschonden en zij het Turk-
sche gebied tot 20 K.M. ver binnendrin
gen, daarop wordt niet gelet. Tusschen
zulke wraaktochten, die periodiek terug-
keeren, en een oorlogsverklaring ligt nog
een lange weg.
Op den Balkan
is het ook elders nog verre van rustig.
Zooals men weet, heeft Turkije het zoo
wat met allen aan den stok en dreigt van
alle kanten oorlog. Zoo wordt uit Sera-
jewo ^an de „Neue Freie Presse" ge
seind, dat in politieke kringen daar ter
stede verluidt, dat op het departement
van buitenlandschezaken met eenTurksch-
Bulgaarschen oorlog gerekend wordt.
Aangezien voor het geval, dat Bulgarije
en Turkije elkaar den oorlog verklaren,
Oostenrijtk-Hongarije erin beirokken zou
worden, is het Bosnische parlement er
van in kennis gesteld, dat in dat geval
niet alleen de Bosnische Landdag, doch
dat ook de Bosnische grondwet gedu
rende een oorlog van Turkije en Bul
garije buiten werking gesteld zou worden.
In Belgrado wekt de voorzichtige hou
ding der Servische regeering ten opzichie
der gebeurtenissen te Sjenitza (de moord
partijen worden intusschen door Turkije
ten stelligste ontkend) groote verbitte
ring. De officieren zouden gisteren in het
casino bijeenkomen om te overwegen
wat hun te doen staat Zij willen het
leger gedeeltelijk gemobiliseerd en troe
pen naar de grenzen gezonden hebben.
De studenten zullen morgen te hoop
loopen.
Van het oorlogsterrein
komen voor den Turk bemoedigende be
richten. Enver-bei, dien de Italianen dood
of uiterst zwak heeten, roert zich weer
geducht. Naar berichten uit Bengasi mel
den, bombardeeren Turken en Arabieren
sedert veertien dagen het Italiaansche
kamp te Derna zonder van het vuur des
vijands te lijden. Dit lukt hun door telkens
na ettelijke goedgemikte schoten de bat
terij snel te verplaatsen, zoodat het Ita-
ÜMn_s£!l® êêl ledige: pl^ treft Pen
Ssten dezer moet de beschieting aan de
Italianen groote schade toegebracht heb
ben. Er zouden drie Turksche artille
risten gewond zijn.
Voorts wordt uit Konstantinopel ge
meld, dat het vroegere Kamerlid voor
Tripolis, Nadsji, met den Turkschen mi
nister van buitenlandsche zaken een be
spreking heeft gehouden, waarbij hij hem,
naar verluidt, het standpunt van de be
woners van Tripolis tegenover de vredes-
geruchten uiteengezet heeft. Dezen willen
zich niet tevreden stellen met een vrede,
die voor hun belangen nadeelig is.
Dat zal een riem onder het Turksche
hart zijn.
Voor Ferrer-vrienden
bevat de liberale „Köln. Zeitung'*-, dus
zeker geen „clericalen"-vriend; een aar
dig stukje. Het geeft daarin den geest
verwanten van dien drijver, die nog altijd
aan zijn onschuld mochten gelooven, een
goeden raad.
„Aan alles, wat zich om den dooden
Spaanschen revolutionair afspeelt, zegt dit
blad, is een luchtje, en de midden-Euro-
peesche radicalen, die nog altijd meenen
zijn aandenken in eere te moeten hou
den, zouden goed doen, eindelijk hun
ontgoocheling eens te bekennen.
„Het nieuwe in de Ferrer-zwendelarij
is het verdwijnen van den secretaris eener
Parijsche vereeniging, die zich ten doel
stelde van Parijs uit het werk van zijn
leermeester Ferrer als trouwe volgeling
voort te zetten. De verdwenen persoon
heet Sanchez Gonzalez en moest voor
de Parijsche gezworenen verschijnen, om
zich wegens bigamie te verantwoorden.
Hij was in Spanje gehuwd, toen hij in
Frankrijk kwam, waar hij onder den
aangenomen naam van Miguel Villalobos
een Parissienne huwde. Toen dit feit
bekend werd, ging hij er met de kas
zijner vereeniging, groot 80.000 francs»
van door. Het laatst werd hij daarna in
Cuba gezien. Zijn veroordeeling zal bij
verstek geschieden, daar de Fransche
regeering geen lust gevoelt, de 10.000 frs.
uit te geven, die voor de uitleverings
formaliteiten noodig zijn.
GEMENGD.
Naar de „Köln. Zeitung" uit Uskub
verneemt, bereiden de Albaneezen
nieuwe stappen voor. Zij achten zich
door de Turksche regeering bedrogen,
aangezien hun de geëischte wapenen nog
niet zijn uitgereikt. Te Prisjtina hebben
zij alle ambtenaren afgezet.
De kind erverlammi njj heerscht
sterk in Zweden. In de eerste helft
van Augustus kwamen er 340 gevallen
voor, tegen 145 in hetzelfde tijdvak van
1911. Van 1 Januari af tot 15 dezer zijn
er 476 gevallen geweest. Van het jaar
komt de ziekte het meest voor in Hal
land, verleden jaar in het land Jönköping.
De bisschop van Madrid, Al-
cala, heeft aan den Spaanschen minister
president een schrijven gericht, waarin
hij protesteert tegen de wet op de
congregaties, bij thans bij het con
gres is ingediend. Deze wet is, zoo
.schrijft de bisschop, tegen de openbare
meening, die nooit zal dulden, dat ordes
geestelijken in de vervulling van hun be
loften zullen gehinderd worden, een open
bare meening, welke door haar geest van
vrijheid niet zal toelaten, dat personen,
die zich uitsluitend aan God en den
godsdienst wijden, in hun vrijheid zullen
beperkt worden.
Terecht wijst de bisschop er op, dat
in Spanje heel andere lieden geduld wor
den, die niet, gelijk de orden, een steun
zijn voor altaar en troon, maar knagende
wormen aan het lichaam der wereldorde.
Ten slotte noemt mgr. Alcala het wets
ontwerp ongelukkig en zonder doel, wijl
het slechts aan een heel kleine, woelige
minderheid beantwoordt.
Gisteren zijn 300 matrozen van het
Russische Zwarte Zee-eskader
wegens hun revolutionaire plannen aan
land gebracht en daarmee is het duidelijk
geworden, waarom te Sebastopol de staat
van beleg werd afgekondigd. Al die Jan
tjes, die nu te Sebastopol gevangen zitten,
zullen terecht staan, en bij dit groote
proces zal ongetwijfeld aan den dag
komen welken omvang de revolutionaire
gisting onder de marine reeds heeft aan
genomen.
Ook in Kroonstad, verwacht men, dat
tal van matrozen in hechtenis zullen ge
nomen worden, want de schepen, die
daar voor anker liggen, moeten even
eens „geïnfecteerd" zijn.
Congres voor christelijke opvoeding.
Van 8 tot 11 September a.s. zal te
LWeenen het eerste Internationaal con*
gres voor Christelijke opvoeding ge
houden worden.
Het gaat uit van den „Katholische
Lehrerbund" in Oostenrijk en is gesteld
onder het beschermheerschap van den
aartshertog-troonopvolger. De openings
rede zal gehouden worden door Kardi*
naai Merci er. Verder zullen o.a. spreken
prof. dr. O. iVillmann, de groote Oosten*
rijksche paedagoog, pater V. Cathrein
S. J., e. a.
iten einde een overzicht te verkrijgen
van den stand van het Katholieke onder*
wijs in Europa, werd door het bestuur,
van het congres uit ieder land een spre*
ker uitgenoodigtï, (ook uit de Vereenigde
Staten). Ieder zal daar het onderwijs in
zijn land behandelen. Voor Nederland
werd daarvoor gevraagd de heer Poel-
hekke, directeur der H. B. S. te Nijmegen,
die echter, door ambtsbezigheden verhin
derd, moest bedanken. Daarop werd uit*
genoodigd prof. J. Knaapen> van de abdij
Berne, die nu Nederland op dit eerste
Congres, waarvan groote verwachtingen
worden gekoesterd, en dat breed wordt
opgezet, zal vertegenwoordigen.
Inzameling voor de West.
Naar bericht wordt zijn op het Loo
de laatste dagen alle handen, druk aan
het werk om heide-bouquetjes voor Aru
ba, Bonaire en Curasao te vervaardigen,
die opKoninginnedag tegelijk met die
der padvinders en meisjesgezellen, door
het gdheele land verkocht zullen worden,.
De Koningin, bindt, vol toewijding,
zelf aanhoudend mede, terwijl al 'het
werk onder het persoonlijk toezicht van,
H. M. plaats vindt. In de vestibule van,
het paleis zijn twee lange tafels op
geslagen, waar de bloeiende heidebos-
sen liggen opgetost, terwijl een 25-tal
hofdames en leden van, het vrouwelijk
personeel bezig zijn de bouquetjes te
schikken, waaraan ook de kleine prin
ses spelend nu en, dan haar jonge krach
ten oefent.
Met geestdrift en ijver wordt deze;
arbeid verricht.
KORTE KRONIEK.
H. M. de KoninginrMoeder heeft
zich bereid verklaart als beschermvrou
we op te treden van de vereeniging tot
behoud van Natuurmonumenten in Ne*
derland. Naar men weet was eene der
gelijke bereidverklaring reeds vroeger
ontvangen van H. M. de Koningin, ter
wijl Z. K. H. de Prins der Nederlanden,
beschermheer der vereeniging is.
Op een tot de H. IJ. S. M. door
Middenstands-vereenigingen te Delft,
Schiedam, Vlaardingen en Maassluis ge
richt verzoek, om de exploitatie van de
lijn Schiedam—Gouda weer ter hand te
nemen, heeft de maatschappij geant
woord, dat zij, op grónd van de ongun
stige uitkomsten bij de vorige in deze
richting genomen proef en de naar hare
meening slechts weinig veranderde ver-
keersomstanidgheden er vooralsnog niet
toe wenscht over te gaan aan dat ver
zoek gevolg te geven. i
Binnen, enkele dagen zal, naar de
Tel. meldt aan den gemeenteraad van
Amsterdam een adres worden gezonden
vanwege het bestuur van den Amster-
damschen Politiebond. In dat adres zal
aan den raad de medewerking worden
gevraagd voor de totstandkoming een.er
commissie van advies, die, indien, de zich
ten onrechte disciplinair bestraft mee-
nende agenten zulks wenschen, den bur
gemeester van voorlichting zal dienen,
bij het nieuw in te stellen, disciplinair
onderzoek.
In de „Zaanl. Courant" lezen wij
dat de burgemeester van Zaandam de
toestemming tot verkoop van de z. g.
Oranjebloem op 31 Augustus, waarvan
de opbrengst uitsluitend zal strekken ten
bate van de christelijke militaire tehui
zen, heeft geweigerd.
De burgemeester van Hoorn heeft
eveneens de toestemming tot verkoop
van de z.g. Oranjebloem op Koninginne
dag, waarvan de opbrengst uitsluitend
zal strekken ten behoeve van, de Chris
telijke tehuizen in Ned.-In,dië, gewei-
gerd.