Maandag
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 869.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bi] onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post t L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27a cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
19
Augustus
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regelmeer 10 cent.
V Goedkoope journalistiek.
De goedkoopste journalistiek js wel
de-Roomsche, die immers slechts werkt
ancf de beruchte schaar en de dito lijm
pot! Men hoort het toch dag aan dag
beweren, niet alleen ,door tegenstanr
ders, maar zelfs door sommige Katho
lieken, die dan pog durven beweren, het
goed met hun eigen pers te meenen.
,,'tls jammer, ze zouden zoo graag hun
liberaal blad laten loopen en zich op
leen blad uit eigen kamp abonneeren;
«laar deze zijn zoo achterlijk, knippen
piun berichten uit de liberale bladen en
komen dan natuurlijk ,een paar dagen,
te laat. En mooie correspondenties, pret
tig geschreven brieven uit het buitenland
zooals bijv. de Nieuwe Rotterdammer,
.welke van de Katholieke bladen heeft ze."
Dergelijke beweringen moeten we
meestal met schouderophalen laten pasc
Seeren, zonder zelfs .te trachten ze te
weerleggen, 't Is toch vechten tegen de
bierkaai.
Nu echter meenen we te kunnen, bei-
wijzen dat het zulk een toer niet is,
(zelfs voor kleine bladen, om even mooie
(Correspondenties te hebben als die groo
te liberale.
Dezer dagen bevatte de N. R. Ct.
jjeen brief uit Berlijn, met het kopje „Ber-
|1ijnsche zwerftochten" en gedateerd
(.Berlijn, 12 Augustus.
Heel persoonlijk begint de correspon
dent: „lk heb hem lang gekend, reeds
'jtoen hij als jongman te Berlijn aanj-
'jkwam...." enz.
Deze heele prachtcorrespondentie, 380
Iregels tellende, zouden we letterlijk
jecnsluidend den lezer kunnen voorzet
ten, als we de moeite wilden nemen ze
jUit de „Neue Züricher Zeitung" te ver-
'talen.
We zouden er ook, zonder gevaar van
pp onze vingers getikt te worden in
'Zurich kent men toch waarschijnlijk ons
blad niet kunnen bovennettenParti
culiere correspondentie. Berlijn, 12 Aug.
algemeen overzicht.
Al ernstiger worden de geruchten, die
'Spreken over
de vrede in zicht
Ofschoon vroeger steeds tegengespro
ken werd dat onderhandelingen, zij het
ridan officieus, ook van den kant van Tur-
Ifcije werden gevoerd, verzekert men nu in
iKonstantinopel dat tusschen nieuwe afge
vaardigden van Turkije en vertegenwoor-
'digers van Italië, officieel nu, besprekin
gen zijn begonnen om te komen tot een
(grondslag voor den vrede. Van de vroe-
Igere onderhandelingen is nu ook nieuws
'losgekomen.
De „Tansimalt" publiceert een reeks
onthullingen over de onderhandelingen
die door den vroegeren president van
den Turkschen Staatsraad Said Halim
i'Pasja in Zwitserland met Italië zouden
Zijn gevoerd.
Volgens dit blad zou een voorloopig
.vredesverdrag zijn opgesteld; het moest
FEUILLETON.
De Erfgenaam van hertog Jean.
NAAR HET FRANSCH.
.21)
Mejuffrouw Espérit had een verkoud
heid opgeloopen door op het terras te
hlang" naar de sterren te kijken, wat in
[Öen herfst gevaarlijk kan wezen. Zij wik
kelde zich dan ook huiverig in haar sajal,
bij elk woord, dat zij waagde te spreken,
[(geschokt door een vreeselijk genies. Dat
'belette haar intussqhen niet voor ons in
[(dichterlijke taal de lof van dit einde van
ihet seizoen te bezingen, de tempering
Lyan het zonlicht, het geruisch van den
itwind door de pijnboomen, de nevels als
[teen grijs gordijn van den berg neerdalend.
Ondanks zijn beleefde houding scheen
.broeder Claudius in dit gebabbel niet
jyeel belang te stellen. Zijn oogen dwaal
den als werktuigeli*.< door het vertrek
'heen, en vestigden zich dan weer in
leen gedwongen beweging op ons, om
Jechter spoedig hun zwerftocht te hen-
lyjat ten.
„Kijkt u naar de schilderijen?" vroeg
'ik, er eindelijk in slagend aan het woord
'te komen. „Ik zal er u een verklaring!
voor geven."-
nog slechts onderteekend ,worden, toon
het bericht kwam dat het kabinet Said-
Pasja afgetreden was. De „Tansimat"
verklaart verder over dat verdrag niets
te mogen mededeelen. Slechts cén be
paling publiceert het, een bepaling, die
zeer compromitteerend iis voor de Jong-
Turksche partij. Italië zou nl. een som
gelds storten in de partijkas van de Jong-
Turketn. .Die gelden, die z.g. voor het
stichten van scholen bestemd zouden zijn
zouden verschaft worden door do Banco
idi Ram a en Banco di Commercio Ita-
liano; ze zouden niet in de begrooting
verantwoord worden.
Uit Albanië
dat geheel in rust heette te zijn, komen
weer ernstiger berichten. ,Het „Berl. ,Ta-
geblatl" bevat een telegram van den vol
genden inhoud uit Uskub d.d. 16 dezer.
Terwijl de gouverneur-generaal heden
in groot-uniform bij den consul zijn eer
ste officieele bezoek aflegde, bestormden
de Albaneezen de gevangenis en bevrijd
den alle Mohammedaansche en Christe
lijke gevangenen. De verschillende natio
naliteiten moeten thans, naar verhouding
van hun zielental, belastingen voor het
onderhoud van de hier vertoevende Alba
neezen betalen. Van eenige rijke Deis
werd geëischt dat zij 1000 poond zouden
storten. Gisteren zijn met den posttrein
500 andere Albaneezen aangekomen. Mor
gen zullen stellig 15.000 Albaneezen in
•de stad zijn. De toestand wordt steeds
hachelijker. De hier aanwezige Albanee
zen staan er op naar Saloniki op te
rukken; 300 gewapenden zijn reeds als
voorhoede naar Köprulu gezonden.
Uit Elbasan zijn 3000 Albaneezen ver
trokken, om anciere plaatsen, te bezetten.
Soldaten trekken hun tegemoet.
De hoofden der Albaneezen, die te
Prisjtina bijeengekomen zijn, hebben den
gewapende benden, die Uskub zijn bin
nengetrokken, gelast, de stad onverwijld
te verlaten.
De minsterraad besloot den Albanee
zen niet toe te istaan Saloniki binnen
te dringen
Het gerucht gaat, dat gewapende Al-
baneesche benden Koumangva binnenge
trokken izijn. In kleine groepen kwamen
150 gewapende Albaneezen te Saloniki
aan. ,Het gouvernement gaf aan den com
mandant der troepen opdracht om Ab
dul JHamid naar een andere plaats, wel-
kle geheim gehouden wordt, over tebren-
glen. .Bevestigd wordt dat aan alle perso-
nlen, die aan den ptpstand in Albanië me-
dje pliebtig .zijfn, amnestie is verleend.
Aan de Montenegrijnsche grens
is hlet (ook ,vveer Spaansch toegegaan.
D|e christenbevolking van de landstreek
Blerane kwam in opstand, plunderde en
maakte zich meester van twee naburige
plaatsen. Turksche troepen verwoestten
met hunne kanonnen de dorpen. De Chris
tenen vielen daarop drie Turksche blok
huizen op de Montenegrijnsche grens aan
en verwoestten ze. De strijd bij Berane
duurde gisteren den geheelen dag tot aan
het vallen van den nacht. Verscheidene
gewonden werden naar de Montenegrijn
sche grens getransporteerd.
Ik stond op, hij evenzoo, en ik maakte
met hem de ronde door het salon, hem
op goed geluk af de onderwerpen der
verschillende schilderstukken, die de
wanden sierden, verklarende. Ikgieloof
zelfs dat ik hem een portret van Sully
voorstelde onder den naam van maar
schalk van Sommerive en een Anna van
Oostenrijk als de echtgenoote van dien
zoogenaamden krijgsheld.
Gelukkig kon mijn toehoorder mijn
vergissing, noch liet anachronisme (tijds-
tegenstrijdigheid) achterhalen. Hij luis
terde naar mij met de meest oplettend
heid, en toen ik geëindigd had, ging hij
heen, ons dankend voor onze vriende
lijke ontvangst.
Maar mijn eerste succes als redenaar
had me bcgeerig gemaakt naar nieuwe
lauweren, en ik besloot dus onzen gast
de volle maat van geluk uit te meten,
door hem de overige merkwaardigheden
van Sommerive te doen bewonderen. Dit
zou me een uitstekende gelegenheid bie
den, om -mijn geliefdkosod verhaal te
plaatsen, dat, natuurlijk, te pakkender
zou zijn op de plaats zelve, waar die)
dramatische gebeurtenissen hadden ge
speeld. Bijgevolg hield ik broeder Clau
dius, de de triap wilde afdalen, tert<gl
„Mijnheer", voegde ik hem op veel-
belovenden toon toe, „ik zal u in de
.appartementen van hertog Jean, ropdlei-
De .Turksche autoriteiten dreigen de
geheele christenbevolking in de aangren
zende landstrekeii van Montenegro te ver
delgen.
De gevechten duren voort De staat
van beleg is voor Berane afgekondigd.
De aardbeving in Turkije
heeft, naar hei stationschip Scorpion dat
teruggekomen s van liet tooneel van de
ramp, meldt, e n veel grooteren omvang
en veel ernstiger gevolgen gehad dan
men eerst dacnt.
Het aantal .'ooden wordt geschat op
7000, dat der gewonden op 6000. De lij-
ikenstank maak; den toegang tot vele dor
pen onmogelijk
Andere dorpjjn liggen in puin en asch.
De schokken juren voort. In een dorp
werden de bev oners nog in verdoofden
toestand aangetroffen. Zij zaten in groe
pen bij elkaar en klaagden over de ramp.
Het Roode Kruis en de Grieksche liefda-
'digheidsgenootschappen zijn ijverig be
zig met hulpbetoon.
Als een donderslag uit helderen hemel
komt plotseling het bericht [uit Peters
burg dat de
sta-it van beleg
as afgekondigd voor Kroonstad, een be
richt, dat aanleiding geeft tot allerlei ge
ruchten. x
Van weling., lichte zijde .wordt ver
klaard, ,dat dt^-reden te zoeken is in de
revolutionuaijja-bewegingen bij de Russi
sche marine.. ,in had den maatregel wil
len uitstellen d 4 Jia het vertrek van den
Fransdien jjnï*$ ter-president, doch er wa
ren belangrijk ^redenen om deze stappen
vroeger t e doi?s. De staat van beleg was
tegen liet ei ui. van het vorige jaar op
geheven, nadat hij in October 1905 afge
kondigd was. Men verzekert, dat een
reeks arrestaties en verbanningen plaats
zullen hebben. Verontrustende verschijn
selen zijn niet alleen waargenomen bij
de Oostzeevloot, doch ook bij de Zwarte
Zeevloot. De commandant van de Zwar
te Zee-vloot, admiraal Eberhardt, heeft
ontslag gekregen, omdat hij niet op de
(hoogte was van de gisting onder de ma
trozen van ?ijn eskader.
Zooals men weet zullen spoedig naar
Peru jn het land der
rubbergruwelen
Oen aantal jEngelsche missionarissen, wier
namen wij reeds meldden en welke keuze
idoor Z. 'H. den Paus is goedgekeurd, ver
trekken.
'Men is van plan de missiestatie in het
hoofdkwartier van de rubbermaatschappij
op te richten, om vandaar uit de streek
te bereizen en met de Indianen in Contact
te komen. Dan zullen scholen gebouwd
worden en andere instellingen. De mis
sie zal blijvend zijn, want daardoor al-
lleen hoopt men de inboorlingen uit de
hand van hunne beulen te kunnen red-
iden. Iedere mishandeling zal intusschen
onmiddellijk1 in Lima en ook in Engeland
bekend worden gemaakt.
Men heeft juist de Franciscaner-orde
■uitgekozen omdat in die streken de her
innering aan de werkzaamheid van die
orde uit de dagen van de verovering
'den."
Hij stamelde wat, wijzend op liet late
uur, op broeder Regimbcrtus, mijne
vriendelijkheid, waarvan hij gieen mis
bruik mocht maken, enz.
„Ik ben geheel tot jjw dienst", ant
woordde ik beleefd, „en wijl ik de vol
gende week naar het Lyceum terugkeer,
zult u goed doen met van mijn aanbod
gebruik te maken, 't Is de moeite van
het zien waard."
Ik duwde hem zacht voor mij uit in
de bibliotheek ein reeds begon ik, zoo
goed als ik de bijzonderheden door on
zen concierge bij onze komst opgedreund
te verhalen.
„H,ier", zei ik, „heeft hertog Je,an het
grootste gedeelte van zijn tijd doorge
bracht."
Ik meende alsnu op het gelaat van
den Broeder een ongewone uitdrukking
waar te nemen. Men zou gezegd hebben
dat eene aandoening langzaam uit de
diepte v,an fcijn ziel oprees, zi,ch in zijn
rustige oogen weerspiegelde en door zijn
ruw' gerimpeld masker heendrong.
Dat verschijnsel werd te zichtbaarder
naar gelang wij onzen wandeling voort
zetten en aanvankelijk schreef ik er de
oorzaak van toe aan den onweerstaan-
baren indruk van mijn welsprekendheid.
Ik geraakte nu in vuur over mijn om
verwerp. en Vet verhaal van den cqnqierge
idoor de Spanjaarden, nog altijd voort
leeft. Het bruine habijt zal allen vertrou
wen inboezemen, verklaarde nog onlangs
een reiziger, die in Pujtumayo vertoefd
had.
De Missie in dit afgelegen gebied zal
zeer veel geld kosten. Tot nu toe zijn
fondsen bijeengebracht, die de paters in
istaat zullen stellen hun eerste statie op te
richten en zich eenigen tijd te onderhou
den. Ook vele Engelsche protestanten,
idie inzagen dat alleen de Katholieke mis-
tsie daar zegenrijk werkzaam kon zijn,
jhebben bijgedragen. Bovendien hebben
•eenige aandeelhouders van de Putumayo
Rubbermaatschappij, het dividend, dat zij
ontvangen hadden, aan de missie ge
schonken. j
GEMENGD.
Gisteren vierde keizer Frans
Joseph zijn 82sten verjaardag. Meer
dan 63 jaar staat de keizer-koning nu
reeds aan het hoofd der Donau-monar-
chie, een der langste regeeringen van de
geschiedenis.
Generaal Botha de Zuid-Afri-
kaansche premier is door den koning van
Engeland tot Engelsch -eere-gene-
r a a 1 benoemd. Het zal wel de eerste
maal zijn in de geschiedenis, dat een
veldheer, die gedurende twee jaren een
machtig rijk in bedwang hield, enkel over
eenige duizenden mannen bescliikkend,
tien jaar later den generaalstiitel krijgt
van het land, dat hij toen bevocht.
Volgens de Parijsche bladen staat
El Hiba, de zoon van Ma el Ainin, met
2000 goed gewapende lieden voor Ma-
rak es j. Hij vindt slechts ,100 man van
de Marokkaansche Tabor tegenover zich,
die onder bevel staan van een Fransch of
ficier en 6 onderofficieren. Te Parijs ver
onderstelt men dat alle Europeanen de
•stad reeds hebben verlaten.
Naar Reuter uit Madrid meldt, heeft
de Spaansche regeering bij onderzoek
van de jongste voorvallen te Mazagan
den indruk gekregen, dat de Spaansche:
consul juist heeft gehandeld en zijn be
voegdheid niet heeft overschreden. Naar
men zich herinnert, had de consul een
kaid, door de Franschen vervolgd, hel
pen ontvluchten.
Naar uit Mexico (stacty gemeld
wordt, moeten de opstandelingen in de
provincie Morelos zich aan de vreese
lijk s t e „wreedheden schuldig ma
ken. Menschen, die het doen der opstan
delingen verraden, wordt de tong uitge
rukt, worden de oogen uitgebrand en de
beenen afgesneden. De regeeringstroepen
vinden telkens onthoofde lijken aan boo-
men hangen. De wreedheden tegenover
de Amerikanen moeten in bedenkelijke
mate toenemen.
Het oproer in Nicaragua.
Volgens een te New-York ontvangen be
richt uit Managua, 'heeft de aankomst van
350 Amerikaansche mariniers den toe
stand aanmerkelijk verbeterd. De opstan
delingen hebben opgehouden de stad te
•bombardeeren.
Uit Saloniki wordt gemeld dat alle
dorpen van het eiland Sinbros dóór de
jongste aardbeving verwoest zijn.
dat mij eerst bijzonder getroffen had,
zou bleek, onbeduidend nietig hebben
|gescjhenen bij 'dat, hetwelk ik in elkaar
zette met steeds meer gloed, steeds gnx>-
ter geestdrift. Ik wist behendig te scha-
keeren. Ik schetste hertog Jean in zijn
vreedzamen voorspoed, hertog Jean als
aanzienlijk heer, kunstenaar, geleerde,
stralend van verstand en van smaakzijn
mooie onverschrokkenheid, en ik had
nog niet gezinspeeld op den geheinv-
zinnigen roman, die zijne schitterende
loopbaan had afgesneden door de apo
theose van het ongeluk, toen we beiden
de kamer van den heer Louis de Som
merive binnentraden.
Mijn stem kreeg nu een doffen treur
spelklank, een grafkeldertoon, de hym
ne der zegepraal maakte plaats voor
den lijkzang, en langzaam met opzette
lijke korte tusschenpoozen, verhaalde ik
de vreeselijke gebeurtenis.
Ik had de vensters wijd opengezet
om den vollen glans op te vangen der
ondergaande zon. Een straal van purper
en goud verlichtte het vertrek en viel
op de canapé, waarvan de bloedige vlek
als verlevendigd door dit intens licht zich
scherper afteekende, en ik wees ze aan
met den vinger, vestigde er zijn bijzoro-
dere aandacht op en sprak borg voor
de echtheid ervan. Ik was er nu niet
meer bajig voor als in de .eerste dageji.
De speelhuishouder Rosen
thal, die den 16den Juli 1.1. te New-
York door huurlingen van de politie ver
moord werd, heeft een vermogen vatt
8.400.000 gulden nagelaten.
Rosenthal was uit de Rijnprovincie af
komstig. Zijn bloedverwanten, die daar
wonen vier in getal zullen de erfenis!
te deel en hebben.
Een van hen is een invalide, een vroe
gere boekbinder, Lodewijk Rosenthal gö-
heeten, die in het ziekenhuis te Bergisch-
Gladbach ,op "kosten van den $taat ver
pleegd werd.
Toen de wijbisschop van Keulen,-
Monseigneur Pfluger, zich gis
ter voormiddag half elf in vol ornaat
en begeleid door zijn dienaren van het
bisschoppelijk paleis naar de Stephanus-
kerk begaf voor de hoogmis ter gelegen
heid van den verjaardag van JceLzer Frans
Jozef, werd 'hij plotseling door een in
dividu melt een mes in den s cho ui-
de r gesitoken. iDe dader werd on
middellijk in hethftenis genomen. Hij wei
gerde bij het verhoor eenige inlichtingen
ite geven. .Volgens op hem bevonden pa
pieren heat hij lierman Prinz en werd
nog kont geleden in een krankzinnigen
gesticht verpleegd.
De verwonding van den bisschop blijkt
niet van ernstigen aard.
Uilt Lausanne wordt bericht, dat
de bond van beambten bij de el ee
lt ris q he spoorwegen gisteravond
tot staking besloten heeft. Het ver
keer sitaat geheel stil. De remises worden
door de politie bewaakt.
Uiit Essen aan de Ruhr wordt ge
seind, dait de groote garenspinner ij
van Gruhinger totaal is afgebrand.
De slchade bedraagt 500.000 Mark.
Koninklijke besluiteo.
Bij kon. besluit zijn bij den marine-
stoomvaartdienst benoemd tot officier ma
chinist der 2e kl. de hoofdmachinisten J.
Smit, H. C. Besanson, H. G. Booghstijn,
!j. A. Lanz, H. G. L. Yaux, A. J. Linden-
hovius en J. C. Duyff;
zijn benoemd tot leeraren aan de Mid
delbare landbouwschool te Groningen
en tevens belast met Tgeven van onder
wijs aan de rijkslandbouwwinterschool
aldaar: K. R. Labbertc, H. Sdhuitema, J.
iBotke en H. 'A. Kroes, onder toekenning
van eervol ontslag als tijdelijk leeraar aan
de rijkslandbouwwinterschool te Gro
ningen. j
Pest op Java.
Bij het departement van koloniën is
ontvangen het volgende telegram van den
gouverneur-generaal van Ned.-Indië d.cL
17 dezer, betreffende pestgevallen op Ja
va, gedurende het 14-daagsch tijdperk
Van 31 Juli tot en met 13 dezer:
Afdeeling Malang 81 nieuwe pestgeval
len, 79 dooden; Madioen 7 nieuwe
•pestgevallen, 6 dooden; Toeloengagoeng
!1 doodelijk geval; Kediri 9 doodelijke ge-
Vallen.
In de vorige periode 3 pestgevallen.
Ze maakte deel uit van mijn poeëm ik!
zou niet gewild hebben dat men zehadde
verwijderd, het afschrikwekkende er van
kwam me belangrijk en grootsch voor
als een historische herinnering.
„Daar", zeide ik, „heeft de heer Louis
de Sommerive zich het leven benomen,
en hier is de vlek van het bloed dat uit
zijn keel vloeide."
Den volzin voleindend, keek ik broe
der Claudius aan.
De uitwerking, beken ik, ging boven
mijn verwachtingen.
Zijn trekken waren niet veranderd, ik
geloof, dat niets ter wereld in staat ware
geweest, daarin eenige wijziging te
brengenmaar een bloedgolf kleurde zijn
gelaat donkerrood, en hij leunde wanke
lend en met saamgewrongen handen
tegen dep muur, als dreigde hein een
beroerte. In zwijm gevallen voor een zoo
treffende historie, hoe goed ook verteld,
kwam me onwaarschijnlijk voor. Ik zelf,
zoo gevoelig, zoo ontvankelijk voor in
drukken, zou tot zulk een uiterste niet
gekomen zijn. De toestand, waarin ik
mijn toehoorder zag, was in zoo zonder
lingen strijd met zijn natuurlijke bedaard
heid, dat ik bang werd en^ mijn verhaal
eensklaps afbrekend, vroeg:
„Gevoelt gij u onwel, Broeder?"
£Wordt vervolgd.)