7 BUITENLAND. BINNENLAND. Uit Stad en Omgeving. 3e Jaargang, No. 860. S)e £cicbe he Qouticmt Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. latere. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCH1|NT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, t 1.10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Woensdag Augustus 1912. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. V Teekenend. In het „Nederlandöch Onderwijzers>- gienoótschap", dat thans jaarvergjadert, [jammerde de voorzitter in zijn openings- Irede, dat „de openbare school in gevaar is." Gezien het college, waar die woor- Iden werden geuit, zou men meenen dat Idie spreker doelde op het socialistisch Igevaar, maar neen hij beoogde de ko-- 'mende Grondwetsherziening, welke niet langer het openbaar onderwijs, doch |eenvoudig „h e t onderwijs" tot voor- iwerp van Regeeringszorg zal verklaren. (Dit bracht den praeses tot den strijd kreet: „Op voor de openbare school." Hoezeer hij daarmede sprak naar het hart der vergadering zou weldra blijken. 'Aan de orde kwam toch deze conclusie Van het Hoofdbestuur: „Het Ned. Ond. Genootschap ver- klare zich voor het stelsel, waarbij on verminderd de mogelijkheid tot subsi- idieering van bijzondere scholen, het 3Rijk ter vervanging <San de tegenwoor dige openbare scholen, Rijksscholen op richt en onderhoudt, terwijl^ door ge meenten-, provinciën of waterschappen geen uitgaven ten behoeve van het lager onderwijs worden gedaan." De afdeeling Haarlem nu, wilde in die conclusie achter het woord „waar bij" schrappen de woorden„onvermin derd de mogelijkheid tot subsidieering van bijzondere scholen." De afgevaardigide van Haarlem deed uitkomen, dat de afdeeling terug wil tot de wet van 1878. Zoo de „sectarische school" wat meer dan „algemeeiie hu maniteit" op hare school wenscht, dan moet zij voor dat beginsel ook maar offeren. Geen verdere subsidieeringi Wenscht de afdeeling. De heer Van der Horst (hoofdbestuur der) betoogde, dat de strijd voor de openbare school met eerlijke middelen moet worden gestreden. Niet op kunst matige wijze moet de bijzondere school worden teruggedrongen, maar door pro paganda voor de openbare school. An ders blijft de strijd toch voortduren. Dit bezadigd woord mocht niet baten. (Dan maar een oneerlijke en kunstma tige strijdwijze, zei de vergadering, die liet amendement-Haarlem met groote meerderheid goedkeurde. Teek en end, niet waar? Men ziet brutaal over het hoofd, hoe- iveei gouds al voor de „sectarische school" is en wordt betaald door haar voorstanders; men negeert hooghartig de rechten dezer voorstanders op gelijkstel ling hunner kinderen met die van anders denkenden men sluit hardnekkig de loogeii voor de toch onmiskenbare ge breken der openbare school en decideert minachtend, dat de voorstanders van het bijzonder onderwijs geen schrede meer ;nader mogen komen tot de gelijkstelling hunner school met de openbare. Van den Ossendorpschen Onderwij zersbond hadden we zoo iets wel ver wacht, maar niet van het Onderwijzers genootschap, waarin we meer bezadigd heid en gezond verstand hadden ver ondersteld. Deze tegenvaller is ons een prikkel te meer voor onze onderwijs-actie. Daar zit 't 'm niet in. De Aarde en haa. r Vol ken bracht een opstel naar het Fransch van G. Le- carpentier, getiteld: „Een bezoek bij de iDeensche boeren". In dit opstel wordt natuurlijk over de Deensche landbouw coöperatie gehandeld, die Denemarken in ieconomisch opzicht zoo sterk deed voor uitgaan. De landverhuizing is dienten gevolge afgenomen; de zelfmoord echter tot verwondering van den schrijver .verminderde nauwelijks. „De verhouding van de zelfmoorden op de honderdduizend inwoners is tot boven de twintig gestegen in de laatste twintig jaren en is zelfs tot 22.7 ge rezen tusschen 1901 en 1905. Op de Vijf zelfmoorden rekent men vier mannen en één vrouw. Sinds vijf jaren is nu een vermindering van de zelf- moorden op te merken in Kopenhagen, maar in de provinciesteden en op het i platteland is ze nog haast niet te be speuren. De officieel e statistieken over 'de zelfmoorden, die zeer nauwkeurig worden bijgehoudenleveren merk waardige resultaten. De verhouding van de zelfmoorden is zóó, dat er veel meer onder de ongetrouwden dan on der de getrouwden voorkomen, onder weduwen meer dan onder de weduw naars; maar er komen minder zelf moorden voor onder gescheiden vrou wen dan onder de gescheiden mannen. „Armoede is zelden de oorzaak, want want Denemarken is het land, waar de hulp voor zwakken, armen en ouden het allerbest is georganiseerd. Groote moderne toevluchten zijn er voor de oude mannen en vrouwen, en er is inderdaad zoo weinig armoede in Denemarken, dat in de hoofdstad het aantal van degenen, die op het ouder domspensioen aanspraak hebben en er om vragen, geen drie percent van de bevolking uitmaakt." Is vooral deze laatste alinea niet ver bazend leerzaam en merkwaardig? Geld is er volgens de moderne wereldbe schouwing het eenig noodige. En toch knoopen de menschen zich nog in groo- ten getale op. Als de moderne levensbe schouwing niet ziende-blind was, zou zij wel moeten toegeven, dat 't'm dan ook in dat geld, in het materieele goed niet zit. Niet levensgenot, maar levensmoed houdt den mensch staande. En dien moed put men slechts in voldoende mate uit die hoogere beginselen, welke de mo derne wereldbeschouwing pleegt te min achten en te verwerpen. ALGEMEEN OVERZICHT. Trots het ontbindingsbesiuit heeft het Jong-Turksche comité, naar men weet, besloten de zittingen der Turksche Kamer voort te zetten, zij het dan niet in Kon- stantinopel. Op het ©ogenblik kan het comité alleen staat maken op de garnizoenen van Er- zeroem en Ersindzjan, doch, daar de ver houding der krachten nog blijken moet, zijn verrassingen niet onmogelijk. Drie officieren van den ^generalen staf hebben, volgens den correspondent van de Kölnische Zeftung" verklaard, dat het Comité op hen en hun mannen kon reke nen. De langdurige crisis heeft de of ficieren in drie groepen verdeeld. Behal ve de militaire bond, die Nazira pasja, de minister van oorlog, naar men zegt, heimeljjk een goed hart toedraagt, al dringt lijj in het openbaar op een spoo- dige ontbinding van den bond aan, en de Comitégeziiide officiersvereeniging, heeft men nu nog een derde bond, die in theorie alie bemoeienis van de officieren met de politiek uit den booze acht, maar ondcrtusschen scherpe eischen stelt ten opzichte van de Albaneezen. Tot de eerste groep moeten de garni zoenen van Konstan ti nop el en Smirna behooren. Aanhangers van het Comité zitten overal, terwijl de derde groep in Saloniki overheerschend en ook in Kon- stantinopel vrijsterk moet zijn. De verwarring is ten top gestegen. Door een instinctmatige vrees voor de gevolgen voor het land, heeft men tot nog toe botsingen vermeden. Toch wordt het steeds onwaarschijn lijker dat de crisis zonder bloedvergieten zal afloopen. Men rekent op aanslagen, die eerder mogelijk zijn dan groote onlusten, daal de regeering de teugels krachtig in han den houdt. De Albaneezen zijn nog niet voldaan met de ontbinding van de Kamer. Zij zul len nu eischen, dat de troepen uit Alba nië teruggetrokken worden. Is deze wensch i ugewilligd, dan zullen zij eerst met hun eigenlijk programma komen en de decentralisatie van de regeering, dat wil in de practijk zeggende autono mie, verlangen. Wat betreft de vredesonderhandelingen die te Eviant-les-Bains door prins 5aid Kalib, een neef van den Khedive van Egypte en vroegeren president van den Turkschen staatsraad eenerzijds en de vroegere staatssecretaris van buitenland- sche zaken Fusinato anderzijds gehoord werden, deelt de „Tribune de Genève" mede, dat deze geen resultaat hebben ge had. De conferentie had plaats, zoo weet het blad te melden, op initiatief der Turksche regeering. De Prins moet in op dracht der Porte het aanbod hebben ge daan, dat den Italianen Jfcgt feösit van Tripoli en Cyrenaika door Turkije zou worden toegestaan. Italië moest in ruil daarvoor echter goedkeuren, dat Tur kije politieke autonomie in de geannexeer de gebieden werd gewaarborgd en den sultan de soevereiniteit in beide provin cies werd verzekerd, die door de aan stelling van een Turkschen vorst zou worden vastgelègd. Intusschen schijnt Italië geen partij te willen trekken van den verwarden toestand in Turkije, door een hernieuwde actie in de Aegeïsche zee, doch liever zijn toestand in Tripolis te versterken. De Oase van Zoeara is dezer dagen zonder noemenswaardi- gen strijd bezet. Aan deze operatie na men deel de troepen van Ferua, Sidi-Ali en de afdeeling infanterie, die de laatste dagen in Augustus was geconcentreerd. Om den vijand te beletten een deel zijner troepen, die voor Tripoli ope reerden, naar Zoeara te verplaatsen, voer den de Italiaansche strijdkrachten eer gisteren eerst twee troepen-demonstra ties uit, de eenelvan Ainzara naar het Zuiden, de andere van Gargaresj naar Tondouk-el-Tobar. Dank zij dezen demon straties was het den Italianen gelukt Turksch-Arabischè troepen naar die twee punten te lokken, die zich echter dadelijk terugtrokken, alleen een afdeeling ver kenners achterlatende. De Italiaansche troepen brachten den nacht in de bezette posities door en voerden gistermorgen de bovenbedoelde operatie uit. Roosevelt heeft nu ook zijn conventie die gister te Chicago aangevangen is. In de zitting van gister las Roosevelt zijn program voor. Hij verklaarde daarin, dat de nieu we partij moet steunen op beginselen, waarmede het geheele rijk kan instem men en die h et volk het recht verleenen de grondslagen van zijn staatkunde naar eigen inzicht vast te stellen. Ten opzichte van de trusts, beval hij aan, dat de huidige bepalingen op de transportondernemingen zouden worden toegepast op alie industrieele onderne mingen, die den handel monopoliseeren of invloed hebben op de markten hij drong aan op de instelling van een com missie, die het toezicht op de groote in- -dustrieele ondernemingen zal regelen, deed verschillende voorstellen ter verbe tering van de arbeidsvoorwaarden o. a. tot benoeming van commissiesj die de minimumloonen zullen vaststellen en be val kiesrecht voor vrouwen aan. Omtrent het tarief zeide hij, dat het Amerikaansche volk het protectionnis- tisch tarief wil ,maar zich verzet tegen een onrechtvaardige toepassing. Hij ried geleidelijke herziening der tarief lijsten aan, ten einde plotseling schokken in de handel te voorkomen, bepleitte ver sterking van het Panama-kanaal en ge lijk e kenaalrechten voor de groote vaart voor alle volken, ook Amerikanen, maar vrijen doortocht voor Amerikaansche kustvaarders. Ten slotte wekte hij het volk op om in geest van broederschap te streven naar opheffing van de natie. GEMENGD. Uit Tandzjer meld men, dat, vol gens berichten van inboorlingen, Sul tan Moelai Hafid over een dag of tien met Ramasan te Tandzjer zal aan komen en, na daar 14 dagen te hebben vertoefd, zijn pelgrimstocht naar Mekka zal beginnen. Naar aanleiding van de onlusten in Nicaragua zijn, op verzoek van de regeeringi van Nicaragua, honderd solda ten van de Amerikaansche kanonneer boot Annapolis te Corinto aan land ge zet en te Managua ingekwartierd, om de Amerikaansche spoorwegen, het scheepvaartverkeer en het eigendom der Amerikanen te beschermen. De infanterie en marinetroepen te Panama hebben bevel ontvangen om zich in te schepen naar Corinto om de Ame rikaansche troepen die daar zijn te ver sterken. De opstandelingen zijn gesom meerd omi terstond de meerbooten terug te geven, die behooren aan een Ameri kaansche spoorwegmaatschappij. Nadat de Turken aan de grenzen herhaaldelijk aanvallend waren opge treden en daarbij zelfs op Montene- gir ijnschgirondgebied waren door gedrongen, zijn de Monterijnen* die twee dagen lang de grootste lankmoedigheid hadden betoond, eindelijk tot den aanval fiy&rfiesmfflLMfeai 2Ü luita PW de grenzen gedreven en drie Turksche grensstellingen genomen. De spoorwegarbeiders in Zuidelijk Spanje hebben der regee ring meegedeeld, dat ze den 12den •Augustus zouden gaan staken. Hoewel de staking te Londen geëindigjd is, heerscht er nog groote ellende in de gezinnen der dokwerkers. De radicale „Daily News and Leader" heeft tot leniging een inschrijving ge opend, waarop gisteren reeds ruim 19*1.000 gulden was ingekomen. Koning George heeft 7200 gulden gegeven, ko ningin Mary 1200 gulden. Bij den brand van het paleis van Peter den Groote, zijn 30 hou ten huizen, de kazerne van de grens wacht, een wachthuis van den brandweer en vele houtloodsen vernield. Een aan tal arbeiders van een houtzagerij is ver- verbrand. In het paleis was een menigte stukken uit den tijd van Peter den Groo te, waaronder vele dingen, die Peter zelf gemaakt heeft, zoo o.a. een tafel met houtsnijwerk en een stoel. Verder wa ren er kostbare aquarellen en gobelins. Slechts kleinigheden zijn gered. De ma- teriëele schade bedraagt ongeveer 3.600.000 gulden. Een brandmeester, wiens kleerea vuur hadden gevat, sprong in de Newa en werd met zware brand wonden bedekt opgehaald. Ook een automobiel van de brandweer vatte vuur en moest in de Newa worden geworpen. In het tuighuis kwam een schildwacht om. De soldaat verliet zijn post niet, toen zijn kleeren al brandden. In een houten huis verbrandde een moeder met 7 kinderen. De vlakte, waar de brand gewoed heeft, is 2i/3 K.M. groot. Eerst in den morgen werd men den brand meeste.. Zware rookwolken handen nog steeds over de stad. Twee treinen zijn in den tunnel van Lozanne dwars op elkaar i n g e- l o o p e n. Bij het spoorwegongeluk zijn 4 doo- den en een 20-tal gewonden. De te 2 uur van Paray Monial vertrokken trein met bestemming voor Tyvor, was reeds bijna geheel in den tunnel bij het station van Lozanne verdwenen, toen de snel trein, die om 1.30 van Vichy naar Lyon vertrekt, op de achterste 5 wagens van den eerstgenoemden trein liep. Koninklijke besluiten. Bij kon. besluit is benoemdtot officier in de orde van Oranje-Nassau A. J. Terlaak, notaris te 's Gravenhage. De glasblazersstaking. Wij lezen in de „Schiedamsche Crt." Het geheele personeel van „De Schie" te Schiedam omvat bijna 600 menschen. Van de dagploeg zijn er slechts een 40 aan het werk gegaan, zoodat aan de 5 steeën, te zamen één hut, wordt gewerkt. Maandagmiddag had de direrteur van „De Schie" nog geen kennisgeving om trent het besluit, noch omtrent de aan leiding of de eischen. Omtrent de mogelijkheid om op de fa brieken liler te lande den nachtarbeid af te schaffen, deelt het blad het volgende jnede ln Nederland worden jaarlijks vervaar digd 70 millioen flesschen. In Duitsch- land 544 millioen, in Engeland enFrank- 5rijk elkongeveer 400 millioen flesschen. Waar nu in die drie omliggende rij ken waar te zamen 20 maal zooveel ge fabriceerd wordt als hier te lande, de nachtarbeid regelmatig plaats heeft, daar is het voor de Nederlandsche industrie wel mogelijk tot afschaffing van den nachtarbeid over te gaan. De exploitatie der fabrieken blijft natuurlijk even duur, of er 's nachts gewerkt wordt of niet, terwijl de arbeiders op stuk werken. Schaft de Nederlandsche industrie dus den nachtarbeid af, dan heeft zij dubbele exploitatiekosten tegenover haar buiten- landsche concurrenten. De Duitsche arbeiders hebben zich wel bereid verklaard een gelijke actie te be ginnen als in Nederland de nachtarbeid zal zijn afgeschaft, maar dat is een toe zegging waarbij de Nederlandsche indu strie al heel weinig baat heeft. Het is voor de buitenstaanders natuur lijk niet mogelijk deze quaes'fie volledig te bezien en te beoordeelen, maar het voorstel tot arbitrage zou zeker het mid del zijn geweest om het noodige licht daarin te doenopgaan. Xe meer ljjkt het jammer, dat tot sta king is overgegaan, waar de glas-indi*« strie nog een moeilijke periode wacht door de ingebruikstelling van de Owen's flesschenmachines, die in de laatste ja ren herhaaldelijk zijn verbeterd, zoodat er thans machines zijn voor één soort flesschen, die 60 flesschen per miuuut kunnen maken. Naar wij vernemen ligt het in het voornemen nog deze maand de Owen's machine, die in Delft aanwezig is, doch tot heden niet in werking was gesteld, in gebruik te gaan nemen, terwijl er in het volgend jaar twee in Leerdam zullen ge plaatst worden. Op het oogenblik zijn er in Europa 2Q zulke machines in werking. De vierkante stuiver. Dezer dagen deelde de 4,Gron. Crt.'-4 mede, dat de nieuwe vierkante stuiver, reeds in September in circulatie zal ge bracht worden. Dit bericht is onjuist. Het zal nog geruimen tijd duren vooraleer men tot de inomloopstelling overgaat* Herleving van den tulpenhandel? Men schrijft uit Haarlem aan de „N< Crt.": Tegenwoordig wordt jn Gladiolus-bol len een handel gedreven, die doet den ken aan den beruchten tulpenhandel. Som mige soorten gelden ongehoorde prij zen. Een kweeker, die enkele jaren voor f3000 Gladiolusbollen kocht, kon nu da partij overdoen voor.... f50.000! Hij sloeg het bod af. KORTE KRONIEK. De Petrus Canisius veeeeniging deelt mede, dat voor.de tweede keer bij haar een gift van 1000 gulden is inge komen ter ondersteuning van haar werk: het kosteloos inlichtingen verschaffen aan andersdenkenden betreffende den Katho lieken godsdienst. De berichten over het al of niet verhoogen in het volgend jaar van da Amsterdamsche gemeentelijke inkomsten belasting wisselen nog al eens af. Nu weer luidt het in het „Hbld." dat bij het opmaken der gemeentebegrooting B. en W. er in geslaagd zijn deze zoo sa men te stellen, dat geen belastingverhoo- ging noodig is. Men meldt uit Rome aan „De Tijd", dat den heer Gerard van der Heijden, kunstschilder te Breda, is verleend de zilveren medaille, die elk regeeringsjaar van den Paus wordt geslagen en slechts aan hoogst verdienstelijke personen' ge schonken wordt. De gewone audiëntie van den mi nister van binnenlandsche zaken zal Za terdag 10 dezer, die van den minister van waterstaat op Vrijdag 9dezer niet plaats hebben. LEIDEN, 7 Augustus. Een intercommunale waterleiding. Gelijk men weet is eenige maanden geleden in een te Nieuwersluis gehouden vergadering een comité tot stand geko men voor een intercommunale waterlei ding, waarbij ook verschillende gemeen ten uit den omtrek van Leiden zijn be^ trokken. De ingenieur, kapitein der genie, W. Handgraaff, te Bussurn, heeft nu een rapport uitgebracht inzake deze drink waterleiding voor het Oostelijk deel der provincie Zuid-Holland, liet Westelijk deel der provincie Utrecht en het Zuid oostelijk deel der provincie Noord-Hol land. Het rapport heeft de bedoeling aan de betrokken' gemeentebesturen eenige gegevens te verstrekken om zich een denkbeeld te kunnen vormen omtrent de rentabiliteit van zulk een onderne ming. Allereerst gaat het rapport na de hoe veelheid water, die de waterleidingin staat moet zijn, in de verschillende ge meenten na verloop van tijd te leveren. Het neemt daarbij als grondslag het te verwachten aantal inwoners dier gemeen ten op 1 Januari 1941, dus pl.m. 25 jaar na het begin der exploitatie. Deze cïp- fers zijn opgemaakt naar de geleidelijke bevolkingwas- of -stilstand in de laatste 10 jaren. Hij komt dan tot een totaal van 110.517 inwoners op 1 Jan. 1911 en 180.090 op 1 Jan. 1941. Voor eenige van die gemeenten laten wij hier de afzon derlijke cijfers volgen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1912 | | pagina 1