3e Jaargaas:, No. 851. Goede woningen. BUITENLAND. Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN. latere. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHI|NT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post f 1 -50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE BLADEN en een GEÏLLUS TREERD ZONDAGSBLAD. Op welke geestdriftige wijze bezongen jen bezingen onze Hollandsche 'dichters fret geluk van den huiselijken haard, opge smukt door de liefdevolle zorgen van een goede huisvrouw, om den man na zwoe genden dagarbeid?s avonds verpaozing en lafleiding te bieden. Deze poëtische taal bekoort ons ge- jnoed en doet de jongeren reikhalzend verlangen naar zulk een zonnige omge ving, ontvankelijk als een jeugdige ziel is ivoor droombeelden van geluk en schoon- freid. Maar helaas schenkt het Werkelijke le ven die rozen niet, welke de dichters !ons te bewonderen voorstellen. En wie zich «door hun idealisme heeft laten meeslee- <pen, ontwaart al te spoedig wellicht dat fret leven heel iets anders is dan rozengeur jen maneschijn. Wanneer wij die dichterlijke vervoe ringen over de gezelligheid van 't eigen jhuis lezen, bekruipt ons onwillekeurig het gevoel, dat al te veel -de werkelijkheid over het hoofd is gezien, en dat in meer- tierlei opzicht 's dichters ontboezemin gen niet kloppen met 's levens verloop. Op één punt willen wij vandaag deaan- jdacht vestigen, nl. op de dagelijksche .verblijfplaats van den mensch, op zijn wo ning. Zonder ons eenige moeite te getroos ten, van kinds af hebben (wij het reeds hooren zeggen weten wij, dat een groot 'deel van de woningen der arbeidersklasse aan behoorlijke eischen voor een men sch elijke verblijfplaats niet voldoen. In smalle stegen gebouwd, veel te klein Zelfs voor middelmatige gezinnen, zon der voldoende licht- en luchttoevoer en onhygiënisch ingericht bezitten vele dier 'arbeiderswoningen geen der eigenschap pen, die ,een vaardige huisvrouw weet te benutten om met eenvoudige middelen fret huis op te sieren en 'het te maken tot ten prettig en frisch verblijf voor het ge- Zin. Geen wonder, dat het gevoel voor het schoone wordt gedood in menschen, die in een sombere ongezellige omgeving zijn opgegroeid, en dat de lust ontbreekt om Sets te doen in een kamer, «waaraan-vol gens de typische uitdrukking tooch geen eer te behalen valt. Woningverbetering in de groote ste den achten wij dan ook een gewichtig so ciaal belang en wij juichen toe, dat hoe langer hoe méér in deze richting wordt gearbeid. Leiden blijft daarbij niet achter. Nau welijks is het bouwblok LevendaalGee- TegraChtvan de Vereeniging tot bevorde ring van den bouw van werkmanswo ningen voltooid, en 'heeft men in 'de stad en in haar wijden omtrek geprezen hoe de oude krotten ver dwenen om plaats te maken voor doel- imatige, vriendelijke woningen, of een nieuw plan werd opgemaakt dat een niet minder onoogelijk stadsgedeelte zal me- tamorphoseeren tot een gewilde arbei dersbuurt. Wij bedoelen het bekende plan 'ParadijssteegBouwekvuwesteeg. Naast de activiteit van het bestuur der vereeniging, die tot dit alles het'initiatief nam, dient dankbaar erkend te worden de 'krachtige medewerking van het gemeen tebestuur, zonder wie uitvoering der plan nen niet mogelijk is. Immers de Woningwet kent aan ge- tebesturen uitgebreide bevoegdheden toe. tVoor de onteigening van de benoodigde perceelen zal geen afzonderlijke onteige ningswet noodig 'zijn, doch wordt alleen leen besluit van den gemeenteraad gevor derd onder koninklijke bekrachtiging. Van meer gewicht js nog 'tgeld dat het Rijk op gemakkelijke voorwaarden aan de ge- meenteiouriieert, teneinde het aan de be trokken vereeniging te verstrekken. Zoo zal in de naaste toekomst een tweede belangrijke woningverbetering tot Stand komen. Doch hiermede jis de eindpaal volstrekt niet bereikt. i. Niet slechts toch op woning ve r b e t e ring moet het oog gericht zijn, maar look op den aanbouw van nieuwe jvo- ningen. *t Is ons bekend, dat in het plaatselijk Icomité der Kath. §qc. Actie meermalen richting van een bouwvereeniging. Wij zouden wenschen, dat spoed achter den arbeid werd gezet en dat een nieuwe bouwvereeniging haar arbeidsveld zocht in den aanbouw van nieuwe woningen, die voor de toenemende arbeidersbevol king dringend noodig zijn. Zoo van de stad komen wij van zelf op het platteland, waar ook klachten ver nomen worden over woningtoestanden en waar ook geroepen wordt om meer dere arbeiderswoningen. Uit de laatste raadsvergadering van Voorhout drong we der zoo'n stem tot ons door. In allen ernst zouden wij de belang hebbenden in overweging willen geven slaat zelf de handen aan den ploeg. De oprichting van een bouwvereeniging is geen heksentoer. Vele bouwvereni gingen bestaan ten plattenlande en wat in Ridderkerk, Steenwijk, Groiotebroek, 't Bildt, enz., mogelijk is, kan ook evengoed in Voorhout, Warmond en elke andere gemeente tot stand komen. Eenig kapitaal moet een bouwveree niging bijeenbrengen; de hoegrootheid hangt geheel af van de inzichten van Ihet gemeentebestuur. Sommigen hebben zich reeds met 3 pet. van het benoodigd bouw- kapitaaltevreden gesteld; andere verlang den een hooger bedrag. Voorhout, dat zelf een doctorswoning liet bouwen, -zal wel geen hooge som als grondkapitaal verlangen. Bestaat er voldoende deelname in het plaatsen van aandeelen, dan worden de plannen ontworpen, en de exploitatie-re kening opgemaakt. De gemeente verschaft op aanvrage tegen zeer matige rente fret ontbrekend kapitaal, dat zij op haar beurt van het Rijk ter leen ontvangt, izoodat zij een rol als borg vervult. Het risico !van de gemeente is zeer gering, omdat haar ingrijpende bevoegaheden zijn toegekend ter controleering van de bouwvereeni ging. Bovendien passen gemeente en Rijk, mits er voldoende redenen voor bestaan het te kort op de exploitatie-rekening onder ze kere voorwaarden bij. Ziehier in korte trekken aangegeven, hoe goede en goedkoope arbeiderswo ningen te krijgen ten plattenlande en in de steden. Te weinig wordt van de gun stige bepalingen der Woningwet gepro fiteerd; men blijft te veel bij de sloffen neerzitten en schijnt óf niet overtuigd van het nut eener goed ingerichte woning 'óf mist de kracht en het zelfvertrouwen om de zaak aan te pakken en tot een goed einde te brengen. Misschien is het onbe kend-zijn met de gunstige bepalingen schuld van fret gebrek aan durf, dat in dit opzicht bestaat Nu echter het streven naar betere volks huisvesting krachtiger wordt, nu meer en meer wordt ingezien hoe een eenvoudig doch vriendelijk tehuis grootere levens vreugde schept, nu het besef doordringt, dat een hygiënische woning de gezond heid bevordert en ziekten voorkomt, nu door de Woningwet mogelijk blijkt voor grootere gezinnen ruimere woningen tot billijken prijs op te richten, hetgeen de zedelijkheid bevordert, nu vertrouwen wij, dat het niet zal blijven bij (het uiten van wenschen, maar dat door daden zal worden medegewerkt om overai voor den arbeidenden stand goede woningen op te richten. geleidelijk ingekrompen; de feestuitvoe- ringen op Zpndag zijn beperkt en voortdu rend wordt propaganda gemaakt onder de leden om de Zjondagsrust van anderen zoo veel mogelijk te bevorderen. Waar aldus de zaken staan, mist een neutrale vereeniging het recht den R. K. Volksbond te kapittelen. Indien de R. K. Volksbond op "den in geslagen weg doorgaat en met woord !en voorbeeld blijft ijveren voor Zondagsrust, zal hij, steunend op de uitspraken van Pausen Bisschoppen, meer practischen ar beid verrichten dan een neutrale 'confec- tiebediendenbond, Idie in een wrevelige bui een ongemotiveerde motie aanneemt. Want de R. K. Vo.ksbond is een orga nisatie op principieelen grondslag, in tegenstelling met dè confectiebedienden- vereeniging, waarin beginselen achter het mom van neutraliteit moeten worden weggedoezeld. Wat minder bedilzucht over andere bon den zou den Qonfectjebedienden niet mis staan i 1 V* De nooit volprezen vrij handel. De „N. Rott. Ct." van gisteravond be steedt een paar kolom om de f e i t e n, me degedeeld in het verslag omtrent Handel en Nijverheid over 1911, weg te praten. Dat moet het blad natuurlijk doen uit hoofde van zijn vrijhandelbeginsel. Jammer genoeg staan in hetzelfde num mer andere /mededeeiingen, die evenzeer een aanklacht zijn tegen ons liberaal tvrij- handelsysteem. Wij zuilen vnaar terloops wijzen, dat de Kamer van Koophandel te Culemborg in haar jaarverslag jméidtV wegens buiten- landsche concurrentie ging de omzet der klompenmakerijen niet vooruit. Meer teekenend is hetgeen de Kamer van Koophandel te Winterswijk mede deelt „Aan kqlkbranden wordt daar weinig meer gedaan, doordat aan gene zijdijder grens, nabij Südlohn, een kalkbranderij is opgericht, waar de kalk gedolven wordt, in een ringoven gebrand en daarna per spoor of per as naar Winterswijk wordt vervoerd; blijkbaar kan deze kalk goed- kooper worden geleverd." Onze eenzijdige vrije invoer heeft deze industrie van Winterswijk naar Duitsch- land verplaatst Toch houden Ide liberalen hardnekkig vast aan hun door de praktijk veroor deelde theorieën. O, nooit volprezen vrijhandel van de liberale partij! *f* Zondagsrust. In een gisteravond gehouden vergade ring der Leidsche afu. van den Ned. Bond van Coufectiebedienden is een motie te gen den Ned. R. K. Volksbond vaangeno men omdat hij de Zondagsrust zou tegen werken. Elders in ons blad vindt men het verslag dezer vergadering. Wij hebben onze oogen uitgewreven toen wij het lazen. Een neutrale vereeniging gaat den Kai'ioïieken Volksbond en zijn adviseurs de les voorschrijven over de behartiging der Zondagsrust. Neutrale mensohen, die amper weten wat een encycliek, is, en voor fret mee- rendeel nooit ide Rerum Novarum lazen, matigen zich een Oordeel aan, of Katholie ke Volksbonders den pauselijken zend brief naleVen. Dat gaat toch te vèr. De R. K- Volksbond heeft gedurende zijn bestaan niet slechts geijverd vofor Zondagsrust, maar pok voor Zondags heiliging. tiet aantel vergaderingen op Z-ond.ag js. algemeen overzicht. Algemeen wordt geacht dat ihet nieuwe Turksche kabinet slechts een overgangsministerie zal zijn. De correspondent van de „Daily Chro- nicel" te Konstantinop ~1 voorspelt, dat het nieuwe kabinet weldra zal vallen, omdat het besluiteloos en wankelmoe dig is, terwijl het milataire verbond !ai- lerboudsc optreedt. Er dreigt een staats greep, tenzij de regeering onverwijld het parlement ontbindt, maar Kamer-ontbin ding en nieuwe verkiezingen zouden een, nieuwe overwinning voor liet Comité Eenheid en Vooruitgang beteekenen. De „Daily Telegraph" verneemt uit Belgrado, dat 15,000 Albaniers uit Prisj- tina naar Mitrowatza optrekken. De op standelingen verwachten nog 1-0,000 man versterking uit Goema en bereiden een aanval op Uskub voor. Wat de ontbinding der kamer aangaat zegt de correspondent van de „Lokal Anz." uit goede bron te hebben verno men, dat het kabinet er niet aan denkt de Kamer een program voo-r te leggen, noch de Kamer te ontbinden, inaar wil het de Kamer voorloopig verdagen. In voortdurend beslister vorm duikt het ge rucht op, dat Moektar pasja en Kiamil pasja spoedig hun posten zullen ruilen. Moektar pasja zou dan voorzitter van den staatsraad en Kiamil pasja grootvi zier worden. Naar de Konstantiiiopeische corres pondent van de „Frankfurter Zeitung" meldt, houdt men in Konstantinopel thans ernstig rekening met de mogelijk heid van een aftreden van den sultan. De zaak schijnt er met den dag ge compliceerder op te worden. Door de staking te Londen is de nood daar steeds hooger gestegen. Be markies TiilJjbardifle, unionistisch Parlementslid, en Wedg wood Benn, zijn liberale collega, vra gen in de bladen om geld voor de ge- breklijdende gezinnen. Er is ten min ste 1000 pSt. per dag noodig om in het allernoodigste te voorzien. Gisteren is op school de vacantie begonnen en daar mede houdt de gemeentelijke voeding van behoeftige kinderen op. Dat ver meerdert de ellende. Over het al of niet voortzetten der staking zal Zondag, te Londen beslist worden. Op ide vergadering zullen Wil son, Mann en Gosling verslag doen van, hun veldtocjht in de andere'havenplaatsen om de staking te Londen door een sta king óver het gansdhe land te doen steu nen. Groot is de uitslag daarvan nog niet geweest. Zelfs de vergadering van boot werkers te Huil heeft een solidarite'its- staking alleen toegezegd voor het geval andere Engelschelhavens meedoen. Daar op is weinig kans nadat de jongste po ging tot leen nationale staking gefaald heeft. De vergadering van Zondag, zal daar om trachten een besluit te nemen. De moeilijkheden in fret moederland schijnen een wijze les te worden voor de koloniën. 'Althans in het Australische parlement werd gister een wetsvoorstel ingediend om zooveel mogelijk dén vre de tusschen arbeiders en werkgevers te verzekeren, een anti-stakingswet In het wetsontwerp wordt bepaald, dat er speciale „boards" zullen worden op gericht. Een der leden van fret indus trieel e hof kan telkens, in geval van een dreigende oneenigheid bemiddelend op treden óf 'n verplichte conferentie bij eenroepen. Zoo een vereeniging zich niet aan een bepaling van het wetsvoorstel houdt, wanneer dit eenmaal wet geworden is, zal zij veroordeeld worden tot een boete van 6000 gulden, een patroon tot een boete van 3000 gulden en een werknemer tot een boete van 120 gulden. Iedereen, die anderen aanzet tot of medewerkt tot de afkondiging van een uitsluiting zal gestraft worden met een boete van 12000 gulden en iedereen, die deelneemt aan of zijn medewerking verleent tot een staking, zal gestraft worden met een boete van 600 gulden. Stakingen en uitsluitingen zijn onwet tig, zoolang een gedwongen conferentie nog niet vruchteloos is gebleken en vooraleer niet een termijn van veertien dagen is opgegeven aan een betreffen- den griffier, die dan een geheime istem- ming laat houden door patroons en werknemers. Alleen wanneer door deze stemming een definitief besluit is ge nomen omtrent uitsluiting of staking, kunnen deze worden doorgevoerd. In Brussel is de indruk gewekt door den schandelijken aanslag op den priester den eerw. heer Fleuret, buitengewoon groot. Vooral het feit, dat de bandiet, zooals hij voor den rechter onomwon den verklaarde, gehandeld heeft onder den invloed van de opruiende taal door de volksmenners in den laatsten tijd in de kamer en in meetings en bijeenkom sten uitgekraamd, vergroot nog den in druk van het gebeurde, zooals het aan den aanslag zelf een heel bijzonder ka rakter geeft. De aangevallen priester leefde gister avond nog, maar zijn toestand werd zeer gevaarlijk geacht, gisteravond on derging hij nog een operatie, waarbij bleek, dat door het slagersmes een rib doorgesneden, een andere rib gekwetst en een long gescheurd was. Omtrent den aanslag zelf meldt een andere lezing nog het volgende. De geestelijke liep om half tien in het Park zijn brevier te bidden. Een ke rel, die door zijn verdacht voorkomen, de aandacht getrokken had van den agent Detaye, die in civiel met twee familie leden in het Park wandelde, volgde den priester. De kerel naderde den geeste lijke en wilde met hem over politiek spreken. De geestelijke antwoordde niet waarop de dader begon te roepep„Le ve de revolutie. Leve het algemeen stem recht. De priesters zijn allen „canail le," die van kant moeten gemaakt wor den." Daarop verhaastten de agent Detaye en zijn twee familieleden den stap, doch »eer zij den priester genaderd waren, had de aanrander dezen bij den schouder gegrepep, hem met geweld $e.n mes in den rug gestoken, ondêr het schou derblad. Verscheidene getuigen hoorden Beijl toen nog roepen: „Ik ben socialist, dat vuil pastoorsras moet uitgeroeid worden." De man zal natuurlijk in de liberale en socialistische b'aden wel voor ontoe»- rekenbaar verklaard worden en men zal zoo alle moeiten er voor doen hem een voudig op zij te schuiven. Misschien brengt intusschen het nadere onderzoek nog interessanter dinger. Het is echter voorzeker treurig te ver nemen dat deze lage aanslag niet alleen staat. In enkele dagen tijds hebben er een viertal plaats gehad. Wij signalee- ren er nog een paar van. De Z.Eerw. heer Meeus, pastoor Te Tombeek, zijnen brevier lezend, werd gisterennamiddag op den steenweg van deze gemeente naar Overeijssche door een wielrijder aangerand, op dén grond geworpen en ongenadig mishandeld. Dan sprong de dader terug op zijn fiets en vluchtte. De pastoor werd door "toe gesnelde werklieden naar zijn woning geleid en de gendarmerie stelde een onderzoek in. Ook in Oostende is verleden Zondag een priester, die in die stad langs de Vlaanderensiraat den Zeedijk verliet, aangerand door een persoon, die hem een vuistslag in het aangezicht gaf. Eenige weken geleden randde een even laffe kerel te Leuven een zuster aan, die de nachtwaak frad gedaan bij een ster vende." De „O. v. A." vraagt, ofimen hier soms met een ordewoord te doen heeft. Voor de zocveelste maal komt de kwestie der Zusters-zïeken verpleegsters. in Frankrijk aan de erde. Dé radicale kam er afgevaardigde voor fret departement der Beneden-Seiue, dr. Peyroux, heeft aan den minister van binnenlandsche zaken een brief gezonden, waarin hij aankon digt, dat (hij na de heropening der Kar mers de volgende voor den minister minder aangename 'interpellatie zal hou den. Hij zal hem n.l. ondervragen „over het» wegzenden van het vrouwelijk per soneel, dat tot toegelaten congregaties behoort, uit ide particuliere klinieken." Deze wegzending iacht de afgevaar digde, zooals hij in het vervolg van zijn schrijven zegt, «te meer onverklaarbaar, daar de minister er het bevel toe geeft, ondanks de uitdrukkelijke wenschen, die de parlementaire groep van geneesheeren en de nationale vereeniging van genees kundigen in naam der mensch Lievend heid hem hebben kenbaar gemaakt. En dit bevel is des te /minder te ben grijpen, meent dr. Peyroux, daar het vooral de geneesheeren uit de provincie (en hun zieken) treft, wien het onmoge lijk zal zijn leeken-ziekenverpleegsters te vinden om .de zusters te vervangen, die door den minister worden verjaagd. Zullen de oogen eindelijk opengaan?, GEMENGD. In den toestand van den Japan- schen keizer is weer een vererge- ring gekomen. Gistermorgen was de toe stand heel slecht. De pols was 100. De kroonprins is met zijn drie noigl jeugdige zonen te Tokio aangekomen. Alle leden van het keizerlijk huis hebben zich naar de hoofdstad begeven en ook de ministers waren in het paleis bijeen. Tegen den middag werd een bulletin uit gegeven, meldend, dat de toestand weer iets beter was. De „Echo de Paris" fnejdt, dat aan boord van den Franschen Kruiser „Mirabeau" door kortsluiting brand is ontstaan. De commandant Het onmid dellijk de kruitkamers onder water zet ten, waardoor een ontploffing voorko men werd. Te Mindszent in het comitaat Cson- grad (Hongarije) is eên geval van cho lera en een verdaclu ziektegeval, waar van men vermoedt, dat het eveneens cho lera is, voorgekomen. Het bacteriologisch onderzoek heeft bij den tweeden machinist van de Amphitrite in de haven van Triest bui len pestbacillen doen ontdekken. De Amphitrite is den 19 Juni van Mer- sina vertrokken, en den 4 Juli te Triëst aangekomen, na onderweg verscheiden; havens, waaronder Port Said Alexan- drië, te hebben aangedaan. In het Iersche graafschap Wexford heeft ziGh ziekte onder de aard appelen vertoond. Zij verspreidt zicti snel. M^n weet, dat aardappelen een

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1912 | | pagina 1