13
BUITENLAND.
De groote Beursspeculatie.
BINNENLAND.
3e Jaargang:,
No. 840.
e Eëidóchd ©ow^omt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 272 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Maandag
Juli
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
algemeen overzicht.
Enkele Spaansche bladen hadden be
richt dat er geen afspraak bestond tus-
schen den Portugeeschen gezant te Mad
rid en de Spaansche regeering aangaan
de het optreden tegen de
Portugeesche monarchisten
waarbij er op werd gewezen dat de Spaan
sche regeering haar medewerking had
verleend tegen de actie der monarchisten.
Een ambtelijke Portugeesche nota
noemt dit echter onjuist.
Niet alleen heeft de Portugeesche ge
zant de regeering steeds van alles wat 'er
voorviel op de hoogte gebracht, maar ook
onophoudelijk op de noodzakelijke maat
regelen aangedrongen. De maatregelen,
die men had beloofd werden niet uitge
voerd.
Op den 27sten Juni had de Spaansche
regeering den Portugeeschen gezant te
Madrid voorgesteld de uitgewekenen in
de provincies Teruel en Cuenca onder
te brengen.
1 erwijl men met het uitvoeren van de
zen maatregel talmde, had de inval plaats,
die zelfs tot in bijzonderheden was voor
zien. Ten slotte zegt de nota, dat Portu
gal onmiddellijk heeft geantwoord op het
antwoord dat de Spaansche regeering
heeft gegeven op devertoogen van Portu
gal. Tegelijkertijd heeft het telegrafische
instructies aan den Portugeeschen ge
zant te Madrid gezonden.
F.en en ander zou er dus toe leiden,
te veronderstellen, dat Spanje heimelijk
der monarchistenactie ondersteunt, een
gedachte, die reeds vaak geuit is. Geheel
in deze lijn weet dan ook de'Portugeesche
El Paiz te melden, naar het zegt uit wel
ingelichte bron, dat de Spaansche regee
ring een gemeenschappelijk vertoog van
Engeland en Frankrijk heeft ontvangen,
waarin er op gewezen wordt dat Spanje,
ingevolge het beginsel van het volkenrecht
verplicht is de republiek Portugal te eer
biedigen.
Misschien toont dit zijn uitwerking
reeds in het volgende bericht:
Een officieusê nota meldt, dat de sa
menzweerders, die zich te Valvcrda del
Fresiie bevonden, tot den aftocht gedwon
gen werden, dank zij de tusschenkomst
der Spaansche civiele garde. Afdeelin-
gen Spaansche cavalerie kwamen te Fuen-
tes de Onoro aan, ten einde de grens
te bewaken.
Overigens van de opstand zelve wei
nig nieuws.
Volgens Reuter zijn nog tien rebellen
uit Cabeceiras de Basto gedood, terwijl
15 priesters gevangen genomen werden.
Een bende samenzweerders, die bij Grou
gekampeerd waren, zijn op de nadering
van een afdeeling republikeinsche ruiterij
naar de Spaansche grens gevlucht.
TeColombra werd een bom in het huis
van een samenzweerder geworpen, waar
door materieele schade werd aangericht.
Te Evora werd de schoonbroeder van
den aartsbisschop gearresteerd. Te Bel
las hadden huiszoekingen plaats in de
FEUILLETON.
7)
„Ik weet heel goed, wat ik doe", gaf
Liügen ten antwoord. „De geheimraad
,weet in allen gevalle beter over Rosen
thal en Gidion te oordeelen dan gij, mijn
heer Lorenz. Als hij 300000 mark waagt,
kan ik het gemakkelijk met 60000 mark
probceren. Ik zou toch wel een gek
moeten Zijn, als jk eene gelegenheid om
jnijn geld in nauwelijks vijftien jaren te
verdubbelen, niet zou aangrijpen, terwijl
ik anders veel langer zou moeten wach
ten. Neen, neen, wat honderden doen,
'die veel rijker zijn dan ik, kan ik ook
doen. En nu, vaarwel, ik vecht niet
lano;er.,?-
.,Ik ook niet, buurman", antwoordde
Lorenz. „De duivel der hebzucht heeft u
al te pakken en hij laat u niet meer los.
,Om eenige ellendige honderd mark meer
te hebben, offert gij de zekerheid van
uw kapitaal op. Als Rosenthal uw geld
heeft, is het met uwe rust uit, en zijt
ge steeds bezorgd, dat het voor u zou
kunnen verlóren gaan, terwijl ge anders
woningen van verschillende leden der
aristocratie. Verscheidene personen wer
den gearresteerd.
Een algemeene staking
van 24 uur is V rijdag in Zurich (uitgebro
ken waarbij het herhaaldelijk tusschen po
litie en stakers tot botsingen is geko
men. Bij wijze van verweer hebben de
ijzerindustrieelen met wier werklieden de
moeilijkheden zijn begonnen een uitslui
ting aangekondigd. De regeering hield
voor eventueele onlusten troepen klaar.
Zoo meldt de Nat. Zeitung daaromtrent:
Drie bataljons infanterie en een eska
dron cavalerie zijn Zaterdag Zurich bin
nengetrokken. De groote fabrieken zijn
door militairen bezet. Het gemeentebe
stuur heeft voorloopig het uitzetten van
stakingsposten verboden. Jiet tramver
keer is weer geopend. Botsingen zijn tot
nog toe niet voorgekomen.
Naar de correspondent van de Köln.
Zeitung meldt, hebben alle arbeiders, die
niet tot straf voor de algemeene protest
staking van 24 uren zijn uilgesloten Zater
dag weer gewerkt. Daarmee is de alge
meene staking afgeloopen, die alle bur
gerlijke bladen als onverantwoordelijk
oordeelen. De ontboden troepen zijn weer
ingerukt.
Uit verschillende betreurenswaardige
vooa'allen gedurende den stakingsdag
maakt men op, dat de sociaal democrati
sche leiders eigenlijk weinig gezag over
de arbeiders hebben.
Gelijk ook hier heeft men het overal
in het buitenland met
de warmte
te kwaad. t>oor heel Duitschland is het
zonnig en gloeiend heet. Slechts spora
disch deden zich daar onweders voor.
Ook in Zweden en Noorwegen is h et
warm weer. In Denemarken is de hemel
vlekkeloos blauw; daar is de warmte
meer aangenaam.
In Frankrijk is de zonneschijn licht
getemperd, de onweersneiging werd ster
ker, de thermometer liep op.
In Engeland en Schotland is liet meest
druilerig. Soms is de zonneschijn slechls
getemperd. Het is er onweersachiig. Hier
endaar barstten zware onweders los. Het
is er bijzonder drukkend, zoo druk
kend, dat in verschillende gerechts
hoven de rechters hunne pruiken
die ze daar in de uitoefening van hun
ambt op hebben, aflegden. Het was in
Londen 87 graden in de schaduw.
In Zwitserland is het zonnig en warm.
InOostenrijk-Hongarije heeft ook de zon
neschijn de overhand; daar is het zeer
warm, er valt een onweersvorming te
constateeren.
In Rusland is het bijna ondragelijk
heet. De lucht is onbewolkt, en storin
gen komen nagenoeg niet voor.
Ook in Italië brant de zon.
In Amerika houdt ook de hitte aan.
Woensdag zijn in New-York weer 11
sterfgevailen wegens de warmte voorge
vallen, (in het geheel stierven reeds 28
menschen). Gelukkig heeft Donderdag 'n
hevig onweer, dat boven New-York los
barstte, eenige verlichting gebracht. Maar
de weervoorspcllers meenen, dat een nieu
we hittegolf op de komst is.
zoo rustig kuht slapen, als lag het onder
uw hoofdkussen. Adieu, juffrouw Lingen."
Toen Lorens vertrokken was, stond
juffrouw Lingen op en ging naar haren
man, legde hem de hand op den schou
der en zeide smeekend:
„Man, volg den raad van onzen buur
man. Moet gc' dan dat lieve geld, dat
ons een onbezorgden ouden dag kan ver
schaffen, maar zoo weggooien
Lingen echter maakte zicli met een ver
drietig gezicht van haar af, merkte scham
per op, waarom zijne vrouw dezen jo
denhater wel en den geheimraad, die tocli
alles veel beter moest weten en ook \vist,
geen geloof schonk. En dan, hij was toch
ook niet met blindheid geslagen. Zij zou
haren man toch wel aanzien, dat hij be
ter wist, wat tot welzijn der familie;
strekte, dan eene vrouw, die zich alleen
maar met het huishouden heeft te be
moeien. Hij had nu, zoo voegde hij er op
beslisten toon aan toe, sedert dertig jaar
voor alles alleen gezorgd, en zou dat
blijven doen.
En daarbij bleef het. Acht dagen later
kreeg Lingen zijne winst uitbetaald en
nog denzelfden dag was het geld bij
Rosenthal. Eene door den bankier zelf
onderteekende quitantie gaf Lingeln de
zekerheid, dat zijn geld in goede handen
w,as
GEMENGD.
Bij de verkiezing voor het En-
gelsche Lagerhuis te H an ley werd
Outhwate (liberaal) gekozen piet 6647
stemmen. RLtiner (Unionist) Ju'eeg 5995
enTenney van de Labourparty 1694 stem
men. De liberalen wonnen den zetel van
de Labourparty.
De Fransche Kamer en de Senaat
hebben met algemeene stemmen het wets
ontwerp goedgekeurd, waarbij de ge
meenteraad van Parijs gemachtigd wordt
een leening van 200 millioen frank voor
het bouwen van goeükoope wonin
gen aan të gaan.
De meeste stammen van Doe-
k a 1 a zjjn opgestaan tegen hun kaids.
Sedert Dinsdag zijn er bij herhaling ge
vechten geleverd. De stammen hebben
zich aaneengesloten en de huizen van
hun kaids geplunderd. In Doekkala
heerscht de grootste verwarring. De han
del staat stil. Kinis, een marktplaats der
Beni Amza, is geplunderd. Daarbij zijn
veel dooden gevallen.
De„Matin" bevestigt, dat de toestand
in Marakesj hoogst ernstig is geworden.
Gedurende de twee laatste dagen zwer
ven bereden benden jn den omtrek, die
dreigen Marakesj binnen te dringen, als
de kaid Mtoegi de stad niet verlaat.
In Bazel hebben alle havenarbei
ders het werk gestaakt. Hunne éi-
schen zijn nog niet bekend.
Het dorp Debsiedt in Hannover
is Zaterdagmiddag door een brand
g e teister d. Om 5 uur waren al meer
dan 25 hoeven afgebrand. Ook de fraaie
oude kerk is een prooi der vlammen ^ge
worden. De brand breidt zich nog uit.
Er bestaat gevaar, dat het geheele dorp
vernield wordt.
Bij een bot si ngtusschentwee
sneltreinen bij Chicago werden der
tien personen gedood en velen gewond.
Een telegram %it Portland (Ver Sta
ten) meldt, dat een express, die met
een snelheid van 60 mijlen per uur reed,
nabij die stad derailleerde.
Acht personen werden gedood en ver
scheidene gewond.
„Le Journal" weet te melden, datide
onderzeeër „Julé" sedert Dinsdag
v e r d w e n en is. Op dien dag was de
„Julé" vertrokken om onder water een
reis van 800 mijlen af te leggen. Om
in geval van nood hulp te bieden, werd
de onderzeeëer vergezeld door den tor
pedoboot-vernieler „Travailleur". Het
laatst is de „Julé" echter bij de Sangus-
naire-eilanden door de „Travailleur" ge
zien en sedert is ze niet meer verschenen.
De torpedoboot-vernieler „Mousquton"
is nu op zoek naar den onderzeeër.
Het voorbeeld van Clemenceau en
zoovele andere anti-clerica'Len, die
zich door dezusterkens van liefde
verplegen laten, heeft weer navolging ge
vonden. De radicale senator van het dep.
Aude, Gauthier, oud-minister van open
bare werken en anti-clericaal avant-tout,
werd ziek. Hij liet zich niet naar een
leekengasthuis brengen zooals men van
hem verwachten zou; imaar hij liet zich
transporteeren naar de kliniek rue Be-
zért, naar dezelfde zustertjes, die ook
III.
Dit gebeurde op denzelfden dag, waar
op Rosenthal, in vereeniging met zijnen
broeder de groote beurszwendd zou uit
voeren. Het was reeds elf uur. Elk!
oogenblik kon het bericht uit Weenen
komen, waarin zijn broeder, natuurlijk
in cijferschrift, hem zou melden, dat het
alarmbericht in die en die courant zou
verschijnen. Zoodra hij het bericht h,ad,
zou hij naar de Beurs gaan, om het
verdere verloop af te wachten.
Hij had zijne voorzorgsmaatregelen als
een bekwaam veldheer genomen. Van
zijne ondergeschikten had hij zijn agent
Bendel alleen in het geheim betrokken,
van wien hij wist, dat hij een streng
stilzwijgen in acht zou nemen, temeer
daar hij van Bendel allerlei kleine ver
grijpen kende, welke hem met het ge
recht in aanraking konden brengen. Op
zijne beurt had Bendel andere personen
aan zich verbonden, zonder hun meer
opheldering te geven, dan hij noodig oor
deelde. Al, deze lieden, jmet Rosenthal en
Bendel vijf in getal, moesten tengevolge
van het alarmbericht, het noodzakelijk'
dalen der papieren ten nutte maken, om
voor rekening van Rosenthal groote op-
koopen te doen. Als b.v. een papier op
dit oogenblik .eene waarde had van 195
Clemenceau zoo liefderijk hadden ver
pleegd.
Op het schi etter rein van Ru-
mersdorf, bij Berlijn, had Zaterdagmor
gen een betreurenswaardig ongeluk
plaats, waardoor een der manschappen
van de proefbatterij der commissie tot
onderzoek der .artillerie gedood werd,
terwijl 5 anderen werden gewond, waar
van 2 zwaar.
Bij 't afzoeken van het terrein naar de
fragmenten van de verschoten ammunitie
raapte een kanonier een niet ontplofte
kardoes op, behoorende bij een granaat,
die over het hoofd was gezien, en wierp
die, tegen de vorschriften in op den wa
gen, die tot opname van Se granaatscher
ven bestemd was. De kardoes ontplofte,
waardoor het bovenvermelde ongeluk
plaats had.
Koninklijke besluiten.
In verband met hun diensten bij de
pestbestrijding op 'Java zijn bij kon. be
sluit:
benoemd tot ridder jn de orde van den
Nederlandschen Leeuw, dr. j. Schülein,
waarnemend hoofdinspecteur, chef van
den burgerlijken geneeskundigen dienst
in Ned.-Indië; Q. E. V. Hermens, resident
van Kederi; J. Eindhoven, resident van
Soerabaja; dr. ,W. ,Th. de Vogel, inspec
teur sous-chef van den burgerlijken ge
neeskundigen dienst in Ned.-Indië; mr.
A. Paets tot Gansoyen, voorzitter van het
uitvoerend comfté van het algemeen ge
zondheids-comité te Soerabaja;
benoemd tot broeder in de orde van
den Nederlandschen Leeuw M- E. Hoh-
loch waarnemend politie-opzichter le Jd.
te Kediri;
bevorderd tot officier van de orde van
Oranje Nassau, 'J. Vorstman, dirigeerend
off. van gezondheid 2e kl. van de kon.
marine;
benoemd tot officier in de orde van
Oranje Nassau H. Altman, assistent-re
sident van Malang, Raden Adipati 'Ario
Soerio Adiningrat regent van Malang;
dr. J. J. van Loghem, gewezen assistent
aan het hygiënisch laboratorium aan de
stedelijke universiteit te Amsterdam;
benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassaudr. A. A. F. M. Dentman,
gewezen geneesheer te Soekaboemi; J.
Rodenhuis, civiel geneesheer te Madioen;
F. H. Johati, officier van gezondheid 2e
kl. van het leger in Ned.-Indië; R. 'Ph.
M. van der Meer, controleur bij het (bin-
nenlandsch bestuur op Java en Madoera;
O. D. P. A. Renardel de Lavalette, con
troleur bij het binnenlandsch bestuur op
Java en Madoera; dr. O. L. E. deRaedt,
adjunct-inspecteur van den burgerlijken
geneeskundigen dienst te Djokjakarta;
Mas Soemowidigdo, inlandsch arts te
Malang; Mas Tjipto, inlandsch arts.
is aan N. Meyers op zijn verzoek eer
vol ontslag verleend als burgemeester te
Geertruidenberg.
De St. Radhoudstichting.
Kort geleden is aan de St. Radboud-
stichting bij Koninklijk besluit vergunning
mark, dan kon dat, tengevolge der val-
sche tijding, die den oorlog als op han
den voorstelde, op 180, ja misschien tot
op 150 mark dalen. Rosenthal zou dan
ook' voor dien prijs koopen. Daar het be
richt valsch was, moest natuurlijk de
waarde weer stijgen en Rosenthal kon
dus bij het verkoopen 15 ja zelfs 45
mark opstrijkenBij eene aankoop van
meerdere millioenen kon hij rekenen op
eene winst van vele honderdduizenden.
Natuurlijk was dat de grootste schur
kenstreek, maar Rosenthal dacht er geen
oogenblik aan haar niet te bedrijven.
Bendel had ook het vaste besluit ge
maakt deze gelegenheid niet ongebruikt
voorbij te laten gaan om op die manier
elders geleden verliezen te herstellen.
Dat waren zaken, waarvoor men voor
't oogenblik geen klinkende munt noo
dig had. Men kon winnen en verliezen,
maar men behoefde, ais men voor 60000
mark wilde koopen, deze som volstrekt
niet in den zak te hebben, en wie voor
60000 mark aan papieren wilde verkoo
pen, behoefde dit volstrekt niet te be-
zitten. Als Bendel voor 60000 mark wer
kelijke schuld kocht, d. w. z. slechfe
in schijn, en ze met slechts 1/4 winst
van de hand deed, dan had hij in een
ommezien 150 mark verdiend; moest hij
ze echter, omd<at de koers
verleend een leerstoel te vestigen in de
vergelijkende én klassieke taalkunde en
kuituurgeschiedenis der Christelijke Oud
heid.
Het bestuur der Radboudstichting heeft
daarop den Zeereerw. Zeergel. heer dr^
Jos. Schrijnen uit Roermond (Bisschop
pelijk College) tot bijzonder hoogleeraat
benoemd om dien zetel te bezetten.
Deze benoeming is nu door H. MJ.
de Koningin bekrachtigd.
Vooreen tweetal jaren werd Dr. Schrij
nen benoemd tot lector jn de bovengen
inoemde vakken, en het was toen te
voorzien, dat de benoeming tof hooglee
raar zou volgen, indien het bleek, dat
de vakken waarin zou gedoceerd worden^-
voldoende waardeering vonden bij de stu
denten der Utrechtsche universiteit F»
hieraan heeft het niet ontbroken.
Oorlogsmarsch.
Men deelt aan het „Vad." mede:
Donderdag moest het 8e reg. inf. een
oorlogsmarsch door de Betuwe maken.
De kolossale warmte drukte de jongens
erg, van wie er dan ook zeer velen
door vermoeienis flauw vielen. Zelfs op
den marsch naar huis vielen op de Steen
straat te Arnhem enkelen uit. Verschil
lenden moesten naar het hospitaal, an
deren in de kazerne gebracht wordea^
Gisterenmorgen werd er weder een naar
het hospitaal gebracht.
Een soldaat van het 10 reg. inf. uit
Haarlem te Arnhem ter versterking van
het garnizoen gedetacheerd is gisteren
avond overleden, terwijl een ander sol
daat van het 4e bat. in zeer zorgwek-
kenden toestand moet verkeeren.
Bonaire.
Betreffende den nood op het eiland
Bonaire, tot leniging waarvan door H.
M. de Koningin een gift van f 1000 werd
geschonken, verneemt de „N. Crt." nog
devolgende bijzonderheden.
Tengevolge van de langdurige droogte
is de oogst op het eiland totaal mislukt,
waardoor algemeene groote armoede
iheerscht, vooral in het dorpje Rincon
dat ruim 1800 inwoners telt. Door de
geringe en te slechte voeding en boven
dien nog dikwijls gebrek aan goed urink-
water zijn er veel zieken; vooral lijders
aan scheurbuik en dysenterie. Het voor
naamste voedsel is gekookt maismeel met
als het tte krijgen is ieen stukje
zout vleesch of zoute visch van de aller
goedkoopste en bijgevolg van de aller
slechtste soort.
Voor het herstel van de scheurbuik
worden van gouvernementswege vruchten
en lemoenen verstrekt, en aan hen die
bepaald melk moeten gebruiken, blik-
melk. Een en ander moet van buitenaf
worden aangevoerd.
Voorts worden aan de schoolkinderen
beschuiten uitgedeeld, voor velen van hen
het eenige voedsel dat zij krijgen. Aan
zieken, ouden van dagen en moeders van
groote gezinnen wordt eenige geldelijke
vergoeding verstrt&t. Van gouverne
mentswege wordt aan vrouwen onder
richt gegeven in het hoedenvlechten, op
dat daarmede iets kan worden verdiend.
V* verlies verkoopen, dan had hij
evenveel verloren en moest deze som
betalen. Menige speculant, die, in da
vaste overtuiging, dat de koers zou stij
gen, voor millioenen gekocht had, ver
loor, als de koers daalde, misschien zijn
geheele vermogen, terwijl een ander het
opstak. Aan de beurs is het de groote
kunst maar, hoe de een den ander eeni
vlieg zal afvangen.
Rosenthals plan moest gelukken, als
het ten uitvoer gelegd werd, want aan de
beurs is hij de winner, die een gewichti
ge, vooral eene politieke tijding vroeger
of beter weet dan een ander. Rosenthall
bleef tenminste een uur lang de eenige
aan de beurs, die wist, dat het Weener
alarmbericht een groote knoeiboel was,
en hij alleen had derhalve tijd genoeg!
gebruik te maken van d,e verwarring en
ontsteltenis.
Een triomfeerende lach gleed over Ro
senthals trekken, als hij, op het nieuwg
wachtend, er aan dacht, welk eene op
schudding er zou heerschen in de wild
bruisende menigte in den mammonstem-
pel, hoe zelfs de knapste beursmannen
uit hunne rust zouden worden opge
schrikt welk eene vertwijfeling zich vart
elkeen zou meester maken, terwijl hjj
alleen als de vaste rots pal zou staan
19 Ha ivfu>fk hrat-Ii-A Av'o -U
