11
De laatste oorlog.
BUITENLAND.
BINNENLAND..
3e Jaargang,
No. 812.
Sfe £<2ictadic Qowïmd
Bureau OUDE SINGEL, 54. LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GÖATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
Juni
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels t 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentlëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
De verdiensten der soda
listen.
Ze is niet va^ vandaag of gisteren, de
Jbewering, dat de socialisten door hun la
ptaai toch maar den grootsten stoot go-
jgeven hebben en nog geven aan de verbe
tering der sociale toestanden welke lof
tuiting de roode heeren natuurlijk gaarne
yan.de daken verkondigen.
Nu, wjj stellen ons dat stoot geven al-
pus voor:
in een straat vol menschen komt een
^automobiel aangereden. 'Als er niemand
jt>p zij gaat moet de auto óf stoppen óf
jpnge'lukken veroorzaken. Noch het een
jioch 't ander geschiedt: de menschen
'prijken en het voertuig gaat voort, vlug
ger of langzamer naar gelang van de om
standigheden en van de inzichten van den
'fchauffeur. Ziet deze 't niet goed in, wel,
Üan dient er in zoo'n straat een agent te
jyvezen, die hem waarschuwt of bekeurt,
"{wat goede gevolgen pleegt-te hebben
als de bestuurder geen Bonnot is.
Zoo gaat alles kalm in zijn werk, tot-
'idat midden in de straat een voorbijganger
(eensklaps .angstig uitroept: „Opzij, een
iauto." De wandelaars stuiven uiteen, zoo-
jdat een kind onder den voet raakt, een
övinkelruit wordt ingedrukt en de uit
gewekenen mopperen„Die lamme auto."
Dit gemopper is evenwel'onbillijk. Als
die schreeuwer zijn mond had gehouden,
izou alles rustig afgeloopen zijn.
"Dto suhiLLurvvci nu UllU- ms-ac ssutu»-
listen in onze samenleving. Deze heeren
maken een lawaai alsof er zonder hun
jhulp niets tot stand kon komen, doch 'zij
Sturen slechts den boel in 't honderd en
tzitten met de handen in 'thaar wanneer
izij als regeerders zelf moeten toonen wat
[zij kunnen.
Combes weer eens op de
plankeh.
Ge kent hem toch nog wel, „papa
Combes", den man van de Fransche
jScheidingswet. Welnu, Zondag heeft hij
iweer eens getoond, welke zonderlinge
denkbeelden hij er op na houdt. Hij1 zette
toen in een vergadering, waar 1500 ra
dicalen en radico-socialisten bijeen war^n,
zijn meening over evenredige vertegen
woordiging eens uiteen. Hij verklaarde
zich beslist tegen de nieuwigheid, omdat
zij, volgens hem, uitsluitend ten goede
zou komen aan de minderheden en de
radicale partij zou vernietigen.
Prachtig, nietwaar? Of het stelsel der
IE. V. ook juist is en billijk en rechtvaar
dig of het ook het parlement zou maken
jtot een trouwe weerspiegeling van het
ivoik in al zijn politieke geledingen
het komt er bij meneer Combes niet op
aan. De radicale partij moet boven blij1-
ven drijven en daarom wil hij van de
iV. niets weten. De minderheden moeten
maar onderdrukt worden....
i Hebben we deze stelling niet al eens
meer gehoord? En wordt zij niet bij
voorkeur verdedigd door degenen, die
iden mond vol plegen te hebben over
(de vrijheid, de vrijheid en nog eens de
Een Toekomstbeeld door Walter Mac Dougall.
(Slot.)
Een reusachtige rookzuil steeg ten
hemel on in groote spiralen draaide zij
zich op uit het purperroode water en
"breidde zich op onmetelijke hoogte als
r (een scherm uit, totdat zij zich ten laatste
vereenigde met de grauwe nevel, waar
onder vóór een kwartier de vlaggen van
'de „Victoria'1 gewapperd hadden. Een
groote massa geel schuim sprong op aan
^(den voet van deze zuil, waarin nog eeni-
jgen tijd voorwerpen zonder vorm werden
{.opgeworpen, totdat ook zij door de zee
verzwolgen werden.
Aan Kremenz, die thans naar de „Her
in anus" terugkeerde, had het toegesche
nen alsof het Duitsche schip een reeks
^onderlinge kruisbewegingen uitvoerde,
rZooals hij het meermalen op kinemato-
;graafbeelden gezien had. Doch hij was
rmog op twee kilometer afstand en daar-
jenboven werd zijn eendekker plotseling
!idoor een warrelwind gegrepen en opge
nomen, zoodat ieder onderdeel van de
toQOOpiaan p.iepte en knarste. En yoord.ai
vrijheid? En is ze niet in Nederland
van die zijde ook al eens verkondigd?
Laten we echter niet afdwalen, 't Is
wel een merkwaardige theorie, die Com
bes er op nahoudt. En dat zijn hoorders
hem geestdriftig en daverend toejuichten
is een, veeg teeken. Gelrukkig staat de
huidige Fransche regeering ten aanzien
der E. V. op een ander standpunt en zoo
zijn we nu eens in zake de OaUische
politiek ministerieel. Alleen dan toch
verwachten we in 't land van Fallières
een beteren gang. van zaken als het parle
ment een zuiverder afspiegeling zal ge
ven van de natie. En daartoe baant E. V.
den weg.
Moge Coinbes' tegenstand de voor
standers der E. V. tot actie prikkelen.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Ofschoon een kleine, is de verkiezing
voor de provinciale raden in België, een
nieuwe overwinning
geweest voor de Katholieken. Niet al
leen om de eene zetel die zij reeds ge
wonnen hebben, of om de mogelijkheid
bij de 21 herstemmingen zich nog een
voordeeitje te bemachtigen, maar vooral
hierom, dat de overwinning van 2 juni
door deze stemming bekrachtigd is. De
uitslag van toen blijkt niet veroorzaakt
te zijn door een gril, maar door het vast
gevestigd venrouwen der Belgen in liet
huidige regime, en de overtuiging dat de
afschuwelijke cartel-politick het land naai
den afgrond zou leiden. In allen geval is
Cartel heeft den genadeslag gekregen in
gansch het land. Overal zijn de stemmen-
cijfers voor de katholieken nog gestegen.
Van dien slag komt het cartel niet meer
op.
,,'t Is nog moeilijk, zegt het blad, juis
te vergelijkingen te maken; denkelijk zal
dit een van üeze dagen gebeuren, en dan
zal het volk verstomd staan van den over-
grooten sprong welke de katholieke par
tij deed.
„De glansrijke katholieke overwinning
van 2 Juni was dus geen verrassing, geen
op hol schieten van het kiezerskorps.
„Het zoo uitdrukkelijk bekrachtigen
den 9 Juni, van de stemming van 2 Ju
ni, bewijst dat er in het kiezerskorps
een beredeneerde strooming bestaat ten
gunste der vrijheid op alle gebied, tegen
den dwang der Loge en de revolution-
naire ovërheersching der roode clubs".
In de Aegeïsche zee
schijnt Italië nu ook weer verder te wil
len gaan.
Een Milaneesch blad meldt, dat de be
schieting van Smima en de bezetting van
de eilanden Chios en Lesbos op handen
is.
Van Spezzia zijn gisterochtend de oor
logsschepen Sajdegna, Sicilia, Umberto
en Benedetto Brin naar Augusta ver
trokken, nadat dit smaldeel vijf dagen lang
onder stoom bevelen had liggen af te
wachten. Te Augusta staat een groote
troepenmacht en" veel artillerie klaar om
ingescheept te worden.
Zooals men weet heeft de Porte ge-
hij zijn evenwicht weder hersteld liad,
was de „Hermanus" reeds verbrijzeld,
om eenige duizenden nieters dieper zich
met de zeeplanten te vereenigen.
De twee aviateurs waren binnen een
omtrek van eenige duizenden mijlen de
eenige levenden.
Kremenz zag, dat de Engelschman van
achter de zwarte rookzuil recht op hem
aanvloog, doch iets hooger dan hijzelf.
Toen de twee vliegtuigen elkander na
derden, zag de scherp toeziende Duit-
scher, dat de rechterhand van den En
gelschman een beweging maakte, alsof
deze een wapen te voorschijn haalde.
Kremenz bukte en maakte een scherpen
draai naar bakboord. Toen zij vlak bij
elkaar waren vuurde de Engelschman
tweemaal en Kremenz hoorde de kogels
langs zich heen fluiten. Hij vermeerderde
nog zijn snelheid, maar zag, toen hij
een oogenblik later zijn hoofd omwendde,
dat de Engelschman tot zijn groote ver
bazing van de vervolging1 had afgezien.
Hij had zich reeds op een lange ver
volging voorbereid en daar hij wist, dat
zijn tegenstander gewapend was, had hij
reeds liet besluit genomen om zich achter
de wolken, die zich in den oostelijken
liemej oazjditjymr «naken.
dreigd voor het geval de genoemde eilan
den bezet worden, de Dardanellen weer
te zullen sluiten. De „Frankf. Ztg." weet
van uit betrouwbare Turksche bron te
vertellen, dat als de Italianen Chios be
zetten een krachtige poging van de mo
gendheden te verwachten is om den vre
de te bewerken. De mogendheden wil
len het niet zoo ver laten komen, dat
Italië na Chios ook nog Lemnos bezet en
de Porte dan haar besluit, om de Dar-
darnellen nogmaals te sluiten ten uit
voer brengt, omdat dat voor "den interna
tionalen handel, die door de sluiting van
de Dardanellen, die reeds heeft plaats ge
had, 'toch al gevoelig is getroffen, een
voudig een ramp zou zijn.
De opstand in Albanië
waar 'liat de vorige week reeds heette
rustig te zijn, schijnt nog bij lange na niet
onderdrukt te zijn. .Wel bericht men uit
Saloniki dat de regeering besloten heeft
allen opstandelingen amnestie te verleen en
wanneer zij hun wapens neerlegden en
zich schikten onder het bestuur in Albanië
maar men gelooft algemeen dat de Turk
sche regeering het mooier maakt dan het
is en de geruchten over het voortwoeke
ren der revolutie verzwijgt. Het aantal
gesneuvelden en gewonden der laatste
schermutseling in de nabijheid van Ipek
en Djakowa moeten aan beide zijden zeer
aanzienlijk zijn
Uit Uskub wordt verder aan de „Vos-
sische Zeitung" gemeld, dat duizenden
rebellen Ipek trachtten in te nemen. Zij
wisten zelfs tot de kazerne door te drin
gen en dit gebouw in brand te steken. Het
de aanvallers na een langen en hardnek-
kigen strijd terug te werpen. Men ver
wacht elk oogenblik nieuwe aanvallen
der rebellen.
Het vergaan van de „Vendémiaire"
wordt in de Fransche pers druk bespro
ken, waaybij krasse beschuldigingen aan
het adres van het marinebestuur worden
geuit.
Allereerst blijkt uit deze beschouwin
gen dat het Fransche Noordzee eskader
"hetwelk o.a. meer dan 50 onderzeeërs
sterk is, dikwijls zeer gevaarlijke oefe
ningen doet. Ook de manoeuvre van Za
terdagmorgen was uiterst gevaarlijk, zoo
zelfs dat de bevelhebber vaii het pantser-
schip „St. Louis" Zaterdag morgen voor
zijn vertrek uit Cherbourg aan een vriend
moet verklaard hebben: „De oefeningen
die nu gaan beginnen zijn uiterst ge
vaarlijk. Ik zal de commandobrug geen
oogenblik verlaten, zoozeer vrees ik een
catastrophe."
En het was juist de „St. Louis", die de
„Vendémiaire" doormidden voer.
De bladen wijzen bij deze gelegenheid
op het veelvuldig oefenen der onderzee
booten, dat onvermijdelijk tot ongeluk
ken moet leiden. Minister Delcassé is
daarvan de oorzaak en verschillende bla
den verwijten den minister van marine,
dat zijn politiek op de eerste plaats dient
om de belangen van Engeland te bevor
deren.
Hij heeft de dwaasheid begaan, de ver
dediging der Noordkust bijna uitsluitend
aan een onderzee flottilje toe te vertrou-
Doch de Engelschman had blijkbaar geen
zin om met den Duitscher een strijd per
monoplaan aan te binden, en toen Kre
menz een oogenblik later nog eens "terug
blikte, zag hij zijn vijand in het. Westen
verdwijnen. En terwijl aan zijn voeten
over een oppervlakte van duizenden mijlen
de golven zich uitstrekten, lachte hij eens,
wierp een blik op zijn motor en zette izvch
recht in zijn stuurstoel.
Twee dagen later zag een visscher aan
de St. Helenabaai bij de Kaapkolonie in
de ochtendschemering iets langs het
strand vliegen en een oogenblik daarna
op de kust neerstrijken. Toen hij zijn
boot naar de kust geroeid had en er
uitgesprongen was, vond hij een groote
monoplaan, die juist buiten het bereik
der golven lag. In den stuurstoel zat
een uitgeteerde en in leder gekleede ge
stalte met een vaal gezicht en verdroogde
lippen, doch met oogen, vveTke uit ,de
holle kassen met koortsachtigen gloed
vlamden. Kremenz was niet in staat een
woord te spreken, hij kon slechts ,door
een flauw teeken te kennen geven, 'dat
hij dorst had.
De visscher bracht aanstonds zijn kruik
a^n vei;drQ0g49 on£e-
wen, dat wegens de gesteldheid der zee
een uiterst gevaarlijke taak heeft.
De Vedémiaire was (evenals de Plu-
viose, die verleden jaar gezonken is) een
groote onderzeesche boot, ingericht zoo
wel voor het varen op als onder het wa
ter. Ze mat 400 ton, was 51 meter lang
en 5 M. breed en had machines van 700
P.K. Boven water varende $erd ze door
stoom gedreven en had dan een snelheid
van 12 knoopen; onder water liep ze op
accumulatoren, en maakte op zijn hoogst
7 knoopen. De schepen van dit type heb
ben zeven lanceerbuizen voor torpedo's,
hun grootte maakt ze tot de gelijken van
de torpedobooten. Het zijn ware oorlogs
schepen, die hemelsbreed verschillen van
de kleine onderzeebootjes, die alleen op
het varen onder de oppervlakte bere
kend zijn.
Vermelding verdient nog dat de tiPlu-
viose" op nagenoeg gelijke wijze ver
ongelukt is. Ze werd aangevaren door
een mailstoomer op het oogenblik, dat
ze uit hlet water kwam opduiken.
Sedert onderzeeërs deel uitmaken van
de oorlogsvloten zijn er de volgende on
gelukken mee gebeurd.
1904. De Engelsche onderzeeër „A
1" wordt door het stoomschip „Berwick-
Castle"- in het Kanaal aangevaren. Elf
personen verdronken.
1904. De Russische „Dauphin" zinkt
te Kroonstad.
1905. De Fransche „Farfaret" zinkt
te Bizerte, omdat de boot niet goed is
afgesloten. Veertien personen verdronken.
1906. De Fransche „Lutin" zinkt te
Bizerte, wegens een defect aan den af-
Engelsche „O 8". Een officier gedood,
drie gewond.
1909. De Engelsche „G 11" wordt
door het stoomschip „Eddyrtone" in de
Noordzee aangevaren en zinkt. Dertien
personen verdronken.
1909. De Russische „KambaIa"wordt
door een kruiser in de Zwarte Zee aan
gevaren en zinkt. Heel de equipage ver
dronken.
1910. De Japansche „No. 6"- ver
dwijnt tijdens de manoeuvres. Heel de
equipage verdronken.
1910. De Fransche „Pluviose" wordt
aangevaren door het stoomschip „Castle".
Heel de bemanning (27 personen) ver
dronken.
1912. De Engelsche „A 3" wordt
in het Kanaal door den torpedo-jager
„Hazard" aangevaren. Heel de beman
ning, vier offiaieren en elf matrozen, ver
dronken.
De „Vendémiaire" sluit nu de droeve
lijst.
GEMENGD.
Frelherr von Erffa de presi
dent van 't Pruisische Huis van Afge
vaardigden, is gistermiddag overleden.
Uit New-York wordt geseind, dat
het leger van Madero de troepen van
Orozco bij Torrean heeft omsingeld. Men
gelooft, dat hiermede den laatsten tegen
stand van de Mexicaansche rebel
len gebroken is en dat het spoedig ge
daan zal zijn met de revolutie,
Uit WÖllersdorf bij Wiener Neu-
stadt wordt een nieuweontploffing
gemeld. Duizend kirogram kruit zou in
de lucht gevlogen zijn, zonder iemand
te dooden of te wonden.
Na een langen tijd van rust onder
de arbeiders der Ber 1 ij nsche me
taalindustrie schijnt thans een
nieuwe strijd te zullen ontbranden. Meer
dan 3000 arbeiders hielden hier gisteren
een groote vergadering, waarin over de
onderhandelingen gesproken werd, die
het personeel met de patroons gevoerd
heeft over loonsverhooging en arbeids
duur. De hoofdzaak schijnt te zijn de
doorvoering van den negen-urigen arbeids
dag, wat tot dusver door de patroons
geweigerd is. Woensdag a. s. zal door de
patroons een beslissing genomen worden.
Welke stappen het bestuur der arbeiders
dan zal doen, is niet geheel bekend. Ter
wijl de patroons met een algemeene uit
sluiting dreigen, zijn de werklieden van
plan een algemeene staking te procla-
meeren, wanneer Woensdag hun eischen
afgewezen mochten worden.
Een telegram uit Seward, op Alaska,
meldt dat 't stoomschip „Dora" Zondag
aldaar aankwam, geheel bedekt met asclu
De equipage en de passagiers zagen een
uitbarsting van den Katmai,
op de Aleoeten. Zij meenen, dat verschei
dene visschersdorpen bij de straat van
Chelikoff verwoest zijn. Na een hevige
ontploffing vielen voortdurend rotsblokken
en asch waardoor de zon verduisterd
werd. Hoewel het stoomschip op 'n af
stand van 60 mijlen van den vulkaan ver
wijderd was, heerschte daar Donderdag
middag om vier uur 'n volslagen duis
ternis. De asch vormde een dikke iaag
de verstikkende atmosfeer.
Gemeld wordt, dat Loreburn, de
Engelsche lord-kanselier, afge
treden is en dat minister Haldane be
noemd werd tot zijn opvolger.
De onderstaatssecretaris Seely volgt
lord Haldane als minister van Oorlog op.
Men zegt, dat graaf Loreburn bedankt
heeft ter oorzake van slechten gezond
heidstoestand.
De patroons hebben de voorstellen
der Engelsche regeering tot beslechting
der geschillen in de Londensche havens
verworpen. De nationale uitvoerende raad
van het verbond van transportarbeiders
heeft telegrammen gezonden naar alle
centra van het land om de onmiddellijke
algemeene staking aan te bevelen.
Heden wordt een bizondere minister
raad gehouden om den toestand te over
wegen.
lukkige vliegenier slurpte het water op.
Twee heeren, gasten van een hotel, die
vroeg waren opgestaan en langs het
strand slenterden, zagen dit ongewone
schouwspel en snelden naderbij.
„Wat is er gebeurd? Wat is er?'1
vroegen aanstonds de beide vreemde
lingen'.
„Ik weet het niet; hij daalde zooeven
hier neder", antwoordde de visscher.
Kremenz greep wederom zijn stuur-
klok .richtte zich op en bewoog zijne
lippen. De visscher boog zich naar
hem toe.
„Heinrich Kremenz, eerste aviateur
van Zijne Majesteits schip „Hermanus".
Deze woorden kwamen slechts met
groote moeite over zijne lippen.
„Het oorlogsschip „Hermanus"? Dat
heb ik voor zes weken nog in Kaap
stad gezien!" zeide een van de beide
vreemdelingen.
„Ik heb een bom op het Britsche schip
de „Victoria'1 laten vallen... voor twee
dagen terug... daarop werd de „Her
manus" door een bom van de Engelsche
aëroplaan vernielddeelt dit mede aan
den keizer.beide schepen zijn met hun
geheele bemanning in de lucht gevlogen
...s ik ben de eenig overlevende
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot assistent
te bij het Ned. Museum voor Geschiede*
nis en Kunst te Amsterdam, mej. Elisa
beth Neurdenburg, doctor in de Neder-
landsche letterkunde te 's Gravenhage;
is het kon. besluit van 26 Maart 1912
no. 47, houdende benoeming van dr. «M.-
Schoengen te Zwolle tot rijksarchivaris
te 's Hertogenbosch, en van mr. C. C. Dl
Ebell te 's Hertogenbosch tot rijksarchi
varis te Zwolle, ingetrokken.
De glans in zijn blauwe oogen verdween,
een nevelachtige sluier bedekte ze en
Kremenz viel langzaam achterover. Toen
de mannen intusschen de stangen gre
pen om den aviateur vanuit zijn zitplaats
op te heffen, richtte hij zich nog een
maal op, maakte een flauwe beweging
met de armen en met moeite sprak hij:
„Leve de keizer!'1
Kremenz stierf des avonds. Alvorens;
zijn oogen voor immer te sluiten, kon
hij nog de verschrikkelijke bijzonderheden
van de ontploffingen mededeelen
Binnen tien dagen hadden de parle
menten van zeven mogendheden maat
regelen getroffen om den bouw van oor
logsschepen voor goed te verbieden en
de vloten van de geheele wereld buiten,
dienst te stellen. De verschrikkelijke ge
beurtenis had plotseling de oogen den
menschheid geopend en hen het nutte*
looze doen inzien van zulke aanvallings-
en verdedigingsmethoden.
En thans staan in een museum te
's Gravenhage in een groote glazen kast
vreedzaam bij «elkaar de modellen van
de „Victoria", de „Hermanus" en van
de beide vliegtuigen, die den oorlog af
schaften.
