€3
De Bakkerswet verworpen.
Een Martelaar.
BUITENLAND.
3e Jaargang,
No. 808.
Bureau OUDE! SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHl|NT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
Juni
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt, van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiêngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
De beslissing over de Bakkerswet is
gevallen. Met zeven stemmen meerder
heid heeft de Tweede Kamer het pnt-
iwerp-Talma verworpen.
Zoo'n resultaat ware moeilijk te voor
spellen geweest, vooral niet nadat de
Tweede Kamer bij de behandeling van
dit wetsontwerp groote meegaandheid
met den Minister had getoond.
Allereerst bij het amendement-Snoeck
[Henkemans, dat de wet in zijn grond
beginsel aantastte en inplaats van, af
schaffing van den nachtarbeid beoogde
te brengen regeling van den, arbeidsduur
;s nachts. Na het „non possumus" van
den Minister verwierp de Kamer dit
voorstel met 41 tegen ,37 stemmen.
Gezwegen zeifs nog van de andere
amendementen, waarover de Kamer be
sliste volgens het door den Minister
gegeven advies, lag in de verwerping
van het voorstel-Snoeck Henkeinans een
onmiskenbare vingerwijzing in welke
richting de Kamer de oplossing der aan
hangige quaestie wilde zoeken.
Bijna iedereen heeft het aldus opge
vat en al mogen de tegenstanders, gelijk
drenkelingen zich -aan 'n, stroohalmpje
vastklampen, de illusie hebben gekoes
terd, dat de eindstemming nog verrassin
gen zou opleveren, er bestond geen re
delijken grond om aanneembaar te ma
ken, dat de Kamer bij eindstemming de
consequentie van een een,s genomen be
slissing niet zou aanvaarden.
Vandaar, dat het Kamervotum van gis
teren onverwacht en onvoorzien kwam,
vandaar dan ook, dat het een pijnlijker
indruk mankt bij alle voorstanders der
.wet..
Wij betreuren ten zeerste dat de te
genstanders bij hun verzet hebben vol
hard, ook toen. hun pogingen hadden,
gefaald, om de wet volgens hun ideeën
in te richten.
Deze vasthoudendheid heeft iets on
aangenaams. Ware zij voortgesproten uit
principieele overwegingen, wij zouden
ze billijken. Steeds heeft bijv. voor
jons vastgestaan, dat een aantal leden,
der rechterzijde nooit het patroons-
verbod zou aanvaarden. Wij deelen
•hun opvatting niet, maar wij zou
den het onlogisch vinden te veronder
stellen, dat over dergelijke gewichtige
principieele bezwaren bij eindstemming
werd heengestapt. Van dat standpunt be
zien moet worden toegegeven, dat de
Stemmen van cle rechtsche Kamerleden
tegen het wetsontwerp op motieven be
rustten, die wij behooren te eerbiedi
gen, al onderschrijven \yi) ze niet.
Geheel anders is echter de houding
van de linkerzijde. Noch de Unie-libe
ralen, noch de vrijzinnig-democraten^
maakten in beginsel bezwaar tegen het
patroonsverbod. Dr. Bos, de woordvoer
der van laatstgenoemde fractie, was ab
soluut niet geneigd een „onnatuurlijk
voordeel" te geven aan een bedrijf, dat
z.i. de slechtste vorm van het bedrijf
moest worden genoem'd.
De Unie-liberalen vooral traden bij
FEUILLETON.
(NAAR HET DUIJSCtL)
43)
Hij snelde naar het vertrek der keizerin,
pm haar terugkeer tot het leven te be
spieden. De kreet, dien zij slaakte, ver
meerderde zijn argwaan, en hij, die zich
inimmer wist te behe'erschen, kon zijn
kwetsend vermoeden niet genoegzaam
yoor Johanna verbergen, zoodat haar hart
iopnieuw en nu nog wreeder verscheurd
l>verd Maar naarmate Wenceslaus dat
zachte gelaat, dat reine voorhoofd, die
pogen vol oprechtheid gadesloeg; naar
mate hij die stem van smartelijke
aandoening hoorde trillen; die stem
•welke hem zoo menigmaal op wel
sprekende wijzè gesproken had over
God, over de deugd, over de naasten
liefde, over alles wat werkelijk groot en
pdel was onder den hemel, bedaarde zijn
ontsteltenis, verdwenen zijn verschrikke
lijke twijfelingen als een troep onheil-
fcpeliende vogels. Hij beschouwde Johan
na en vroeg zich aft hoe in dit zacht-
het debat als paladijnen yoor het groot
bedrijf op. Hun strijd werd echter niet
steeds met de edelste middelen gevoerd
reeds bij den aanvang der discussies
stichtte de heer Borgesius, de politieke
slimmeling, verwarring] door intrekking
van zijn amendement op het drieploegen,-
stelsel en gedurende de gansche behan
deling kwam telkens bij hen de poli
tiek om den hoek gluren.
Onverklaarbaar is dan ook dat de heeren
Thomson en Eland, die tegen het
amendement-Snoeck Henkeman,s stem
den, hun steun aan de wet onthielden.
Nog raadselachtiger is de houding der
vrijzinnig-democraten. In de Kamerzit
ting van] 8 Mei betoogde dr. Bos dat men
door den nachtarbeid en den zeer langen
arbeidsduur eigenlijk met een bedrijf te
doen krijgt, dat „voor degenen die het
uitoefenen gaandeweg gevaarlijk wordt"
.Wanneer dit bedrijf wordt .uitgeoefend
op de wijze zooals tegenwoordig liet ge
val is, aldus dr. Bos snakt ieder
er naar, om uit dat bedrijf weg te ko
men en iets anders aan te grijpen omdat
daarin niet een behoorlijk leven is te
verkrijgen.
Na zoo'n vernietigend oordeel, is het
onWgrijpelijk, dat de vrijzinnig-democra
ten den moed hebben gehad mede te hel
pen aan de verwerping eener wet, die
goedsdeels aan de misstanden een einde
gemaakt zou hebben.
De verklaring van de dubbelhartige
houding van beide linkergroepen ligt
o.i. iii hun zucht om minister Talma een
politieke nederlaag te bezoigen en zoo
doende zijn positie bij de ontwerpen
Ziektewet en Invaliditeitswet te ver
zwakken.
Het belang van de bakkers en de
bakkersgezellen hebben de vrijzinnigen,
ondergeschikt gemaakt aan de politiek.
De gelegen-heid was hun te aanlok
kelijk om er niet van te jjrofiteeren.
Zij wisten, dat de .Bakkerswet een „ap
pel van twist" voor de rechterzijde was
en dat de tegenstemmers ter rechter
zijde aan de opposanten van Tin,ks voor
den oppervlakkigen beschouwer alle
schijn van bij-motreven zouden ontnemen.
Wie echter de zaken met aandacht
heeft gevolgd, behoeft nog niet eens
veel inzicht te hebben om de politieke
oppositie dadelijk' te onderscheiden.
Om de zaak zelvede afschaffing van
den nachtarbeid en de regeling van, den
arbeidsduur, spijt ons dit verioop. De
jarenlange propaganda van de voorstan
ders der wet is een stuk vergeefsche ar
beid geweest.
KAMEROVERZICHT.
TVi EEDE KAMER.
De Bakkerswet verworpen. Varia.
Het allerbelangrijkste van den dag van
gisteren was de eindstemming over de
Bakkerswet Aan de redevoeringen van
de heeren Duys en van Idsinga over de
Ziektewet was slechts weinig aandacht
geschonken; 'n zekere nerveuse spanning
heerschte in de vergaderzaal. Zou Mi-
moedig wezen de gedachte aan een laag
hartige vergiftiging kon opgekomen zijn.
Maar dan trilde de doordringende stem
van .Hatto hem weder in de ooren, die
hem vroeg:
Wie zou de vruchten van Otfried's mis
daad geplukt hebben?, r
Johanna! Johanna, die weduwe wil
worden om haar ouden page te huwen!
Vrees, vertrouwen .en woede wisselden
elkaar in de ziel van Wenceslaus af.
Geheel het gebouw der wedergeboorte,
zoo zorgvuldig door Johanna opgetrok
ken, stortte in puin. De koning van Bo-
hemen werd opnieuw de booze, wilde en
bloeddorstige jongeling, sinds eenigen
tijd door de zachtheid der jonge vrouw
beteugeld.
De betoovering was geweken.
Wenceslaus kon vergeten, vergeven,
doch een smet zou blijven kleven op den
naam der koningin.
Johanna werd verdacht; voortaan kon
Hatto zeker zijn de onderbroken heer
schappij weder te kunnen uitoefenen.
Johanna, niet bestand tegen de hevige
schokken, welke haar troffen, was plotse
ling door een hevige koorts aangegrepen.
Haar gevaarlijke toestand deed Wences
laus' genegenheid opnieuw ontbranden.
Hij ontbood den geneesheer, smeekte
,h,e)in ,de koningin te .redejen, vermenig-
nister Talma, die overwonnen had bij
het patroonsverbod, die de victorie be
haalde bij den strijd over het amende
ment-Snoeck Henkemans, zou hij ook
thans bij de eindstemming de meerder
heid aan zijn zijde vinden?
Niemand kon feitelijk iets met zeker
heid zeggen, en toch meenden velen in
den lande en de pers maakte zich
tot vertolkster van dat gevoelen dat de
wet er wel zou komen.
Zij js er echter niet gekomen. Met
49. tegen .42 stemmen heeft de Kamer
het wetsontwerp afgestemd en daarmede
te kennen gegeven, dat zij een wet van
dit systeem niet wenscht. Voor de stem
ming motiveerden enkele leden hun hou
ding. Zoo verklaarde mr. Loeff, dat hij
met eenige politieke vrienden zou tegen
stemmen, omdat hij de opheffing van
misstanden in het bakkersbedrijf, hoezeer
ook door hem geewnscht, te duur ge
kocht acht met een door straf te hand
haven verbod van arbeid aan den pa
troon. Zulk een arbeidsverbod acht mr.
Loeff niet geweriigd.
Kleedde de Katholieke afgevaardigde
zijn betoog in hoffelijken vorm, scherper
was de heer de Geer, die namens de
meeste Christel ijk-Hist, sprak. Heb
ben wij dezen afgevaardigde goed be
grepen, dan heeft hij niet zoozeer aan
stoot genomen aan het patroonsverbod,
dan wel aan het feit, dat het grootbedrijf
door de wet belemmerd zal worden (wat
voor ons volstrekt geen uitgemaakte zaak
is). In dit verband sprak de heer de
Geer, dat de wet een invloed in achter-
waartsche richting op de ontwikkeling
van het bakkersbedrijf zal uitoefenen en
als haar effect voorzag hij een kunst
matige bevoorrechting \y\n een achter
lijke industrie. Dit was in zijn oog het
spannen van de paarden achter den wagen.
Op 'hetzelfde stramien borduurden de
heeren Bos en Goeman Borgesius. De
laatste zoowel als de heer de Geer meen
den, dat men spoedig met een ander,
beter wetsontwerp zou kunnen komen.
Zeker nadat de Kamer beslist had nóch
het ploegenstelsel nóch de afschaffing van
den nachtarbeid te wenschen!
De heer Nolens motiveerde de stem
van de meeste Katholieken. Hij meende,
dat de bezwaren breed waren uitgemeten.
Wil men echter verkeerde en door ieder
een erkende toestanden op het terrein
van den arbeid verbeteren, dan moet
men het eenige middel aanwenden, dat
daarvoor beschikbaar is. Hij was dan
ook overtuigd, dat het in dit geval niet
op andere wijze kan.
Toen volgde de stemming met het reeds
vermelde resultaat.
Vijf Kamerleden, die in den loop van
den dag wel aanwezig waren, namen
aan de stemming geen deel, t. w. de
heeren van Nispen tot Sevenaer (Nij
megen), Arts, Blum, de Monté verLoren
en van Asch van Wijck. De vier afwezi
gen waren dr. Kuyper, mr. de Meestel
en de heeren van Wichen en Dolk.
Het overige van den dag werd in be
slag genomen door kleinere zaken en een
regeling van werkzaamheden, waarbij de
werklust van de Kamer zoo grogt bleek,
vuldigde zijn beloften, zond een page tot
Johannes Nepomucenus met het verzoek
den geheelen nacht voor het tabernakel
in gebed door te brengen en verliet geen
oogenblik de zieke, die in verschrikkelijke
zenuwsmarten lag.
Acht dagen worstelde de ongelukkige
vorstin tegen den dood.
Meer dan eens had Hatto tevergeefs
om gehoor verzocht. Wenceslaus vergat
zelfs Otfried, zoozeer hield hij zich met
Johanna bezig. Doch toen zij gered was,
toen de vorst geen vrees meer behoefde
te koesteren haar te zullen-: verliezen, toen
ontwaakte al zijn woede tegen den in
den kerker smachtenden beschuldigde.
Die woede werd opnieuw opgewekt en
gevoed door Hatto, wiens verzoek om
gehoor slechts tot oogmerk had, den aard
van Otfried's straf en den dag zijner te
rechtstelling vast te stellen.
De gunsteling zeide met de geestdrift
van een wilden of beter gezegd met een
geVoel van een helschen haat, dat de
kastijding met de misdaad in overeen
stemming moest zijn. Otfried, sprak hij,
moet door woedende paarden gevieren
deeld, in tegenwoordigheid van gansch
het hof sterven. Tegenover het schavot
moet men een estrade oprichten, be
stemd voor den koning, de koningin en de
gro.oten des rijks. De. misdaa,d toch js
dat zij in avondzittingen het wetsontwerp
op de militaire rechtspleging besloot af
te doen. Als 't zoodoende maar niet met
de Ziektewet spaak loopt!
ALGEMEEN OVERZICHT.
Nog altijd is de kalmte niet terug
gekeerd in de door de
Belgische verkiezingen
zoo opgewonden gemoederen. Ook in
Brussel heeft nu de burgemeester alle
samenscholingen verboden. Trots het ver
bod van den burgemeester is gisteravond
een troep van 300 betoogers verscheiden
straten doorgeloopen. De betoogers hiel
den de rijtuigen tegen. De politie voerde
met blanke sabel een charge op hen uit.
Verscheiden betoogers werden gewond
en enkelen opgebracht Nadat de betoo
gers verstrooid waren, vormden zij ver
schillende kleinere troepen. Op een van
deze troepen voerde de politie nog een
charge uit, waarbij er weer gewond wer
den. Toen de gendarmes te paard aan
kwamen, werden zij met gefluit begroet.
Tegen middernacht echter keerde de
rust weder.
Ook te Luik heeft de politie in den
loop van den avond herhaaldelijk charges
mét den blanken sabel uitgevoerd. De
ruiten van de St. Gilleskerk en van de
pastorie zijn ingegooid. Ook werden de
ruiten van de trams verbrijzeld. De gen
darmes joegen de menigte uiteen.
De staking in de Borinage is aan
merkelijk uitgebreid. Arbeiders van allerlei
vakken doen er aan mee. AUerwege wor
den gewelddadigheden gepleegd. Men
gelooft, dat heden in de Borinage de sta
king algemeen zal zijn.
De verkiezing van een Senaat,
heeft den volgenden uitslag gehad. De
oude Senaat telde 64 katholieken, 46 libe
ralen en socialisten, dus .18 stemmen ka
tholieke meerderheid. Er moesten Zon
dag 93 senatoren direct gekozen worden,
van wie er 10 nieuwe zetels in zouden
nemen. De katholieken hebben 54 zetels
verkregen; de liberalen en socialisten 39.
De volgende maand moeten de provin
ciale raden een aantal senatoren aan
wijzen. Tot dusver beschikt de regeeriijg
dus over 15 stemmen meerderheid.
In het Engelsche Lagerhuis heeft gis
teren Lloyd George uiteengezet hoe de
regeering denkt te handelen tot oplossing
der
staking in de Londensche havens
Het plan van de regeering is oin een
verzoeningsraad van patroons en werk
lieden in te stellen om de geschillen te
beslechten en zoodoende voor goed den
vrede in de haven te waarborgen. Hij
legde den nadruk op het belang van
het vormen van verbonden van patroons,
sterk genoeg om alle patroons te dwingen
de door hen gesloten overeenkomsten op
te volgen, maar hij erkende, dat er eenige
waarborg moest zijn aan de zijde van de
arbeidersverbonden, dat de overeenkom
sten worden gehouden, en in verband
daarmede deelde hij mede, dat het na
tionale verbond van transportarbeiders
in het bijzijn van allen bedreven, allen
moeten derhalve bjj de uitvoering tegen
woordig zijn. En zoo er een medeplichtige
zich onder de menigte schuil houdt, zal
hij leeren, dat niets aan de wraak des he
mels ontsnapt en aan de toewijding van
de vrienden des konings.
Gij hebt gelijk, Hatto, ja, gij hebt ge
lijk, riep Wenceslaus uit.
.Daarenboven, vervolgde de ellendige
raadsman, wie weet of Otfried niet spre
ken zal wanneer hij op het punt staat een
verschrikkelijke straf te ondergaan, om
daardoor verzachting van zijn vonnis te
verkrijgen... Zoo hij niet bekent, dan, dan
zou men weten....
Dat alles gereed is, sprak Wenceslaus
op doffen toon.
Zal de koningin in den toestand van
zwakheid, waarin zij zich bevindt, derge
lijk schouwspel kunnen verdragen?vroeg
de ellendige huichelaar.
Zij zal het verdragen, antwoordde Wen
ceslaus.
De keizer eti de hoveling scheidden.
Toen Wenceslaus de koningin bezocht
vond hij haar in haar bidvertrek.
De lezer weet reeds, dat Johanna daar
als een geheiligde gedachtenis den slag
tand van den ever had opgehangen, wel
ken Otfried haar voorheen ten geschenke
had gegeven.
besloten had om het voorstel van de
regeering aan te nemen betreffende een:
verzoeningsraad en geldelijke waarborgen,
te geven zoowel door de patroons als de
arbeiders, opdat de overeenkomsten zul-,
len worden gehouden. Lloyd George ver-
klaarde, dat dit een zeer gewichtige tegen
moetkoming was van de zijde der arbeir
ders, en hij deed een beroep op de pa
troons om terstond een verbond te sluiten,
zoodat er voor gezorgd kon worden, dat
de overeenkomsten doo^ de patroons
zouden worden gehouden. Ook drong hij
er zeer op aan, dat de arbeiders intus-
schen het werk zouden hervatten, daar
het patroonsverbond in een paar dagen
kon tot stand komen.
Ramsay Macdonald heeft hierop gen
zegd, dat den arbeiders zou worden ver
zocht het werk terstond te hervatten, in
dien de regeering een vaste verzekering
kon geven, dat binnen afzienbaren tijd
een scheidsgerechtshof zou worden ge
vormd om het geschil bij te leggen.
In de Hongaarsche Kamer
is de herrie voortgezet, even krachtig
echter onderdrukt door verwijdering eu
schorsing dër opposanten. Hierdoor is,
het struikelblok van vele ministeries, de
legervoorstellen, uit den weg geruimd.
Over den toestand in Boedapest, dat den
terugslag der binnenshuische relletjes on
dervond, wordt aan de „Ber!. Zeit. a. M/5
gemeld:
De stad ziet er ,uit als in staat van
beleg. Straten en pleinen zijn, militaire
kampenementen. De soldaten hebben,
hunne geweren in rotten gezet en zit
ten in de straten op stoelen, die zij uit
de koffiehuizen krijgen. In de voorsteden
patrouiileeren gendarmen. 8 escadrons
huzaren en 47 compagniën infanterie zijn
onder de wapenen. Alle toegangswegen
tot het parlement en de woningen, van
de voornaamste politieke personen wor
den door de politie bewaakt. Het hoofd
van de politie maakt bekend, dat de
politie en gewapende macht met veel
nadruk zullen optreden. De gewapende
.macht zal als ze maar in het minst
aangevallen wordt, na een waarschu
wend trompetsignaal onmiddellijk van de
vuurwapens gebruik maken.
In de ochtendbladen overheersoht de
opvatting, dat de regeering tegenover
het Hongaarsche parlement wel geweld
dadig is opgetreden, maar dat een der
gelijk optreden met het oog op de on
gerechtvaardigde en de gewelddadige
oppositie van Justh in het belang van
de geheele monarchie onvermijdelijk is.
Nog niet is met zekerheid vastgesteld
kunnen worden de schade door den,
brand te Constantinopel
veroorzaakt. Het aantal door het vuur
vernielde huizen wordt nu op 2300 ge
schat. Het aantal dakloozen op ongeveer
15.000.
De bladen te Konstantinopel verwij
ten de regeering in artikelen over den
brand, het verbod op het bouwen van
houten huizen, dat zij het vorige jaar
uitvaardigde, niet doorgevoerd te heb
ben en eischen een strenge toepassing
ervan voor geheel Konstantinopel. De
Terwijl de jonge vrouw onder snikken
en tranen God bad om de onschuld aan
het licht te brengen van den ongelukkige
wiens zaak zij niet durfde bepleiten, voor
Wien zij geen genade kon vragen, uit
vrees hem in het verderf te storten zon
der hem te redden, viel haar oog plotse
ling op het kinderlijk geschenk van het
door Isabella aangenomen kind. En op
den bodem van haar hart weerklonken
de woorden: Leven voor leven! Eer voor
eer!
Johanna gevoelde zich onder het ge
wicht dezer herinnering een oogenblik als
verbrijzeld. De verschrikkelijke verplich
tingen, in die belofte neergelegd, ver
pletterden haar. Weldra echter behaal
de de trouw harer inborst de overwinning
op deze voorbijgaande zwakheid; zij
zwoer het leven van Notberg's zoon te
redden, en toen Wenceslaus, zonder zich
te doen aandienen, bij Johanna binnen
trad, vond hij haar door een edel besluit
geheel veranderd. Voortaan kon zij alles
hooren, alles ondergaan. Zij vernam, dat
Otfried's terechtstelling den volgenden
dag op een der openbare pleinen zou
plaats hebben en dat zij de straf moest bij
wonen van hem, dien zij gezworen had
te zullen verdedigen.
(Wordt verv&lgd.)