9c Eektaelvc (Boti/tcmt
23
BUITENLAND.
Een Mart daar.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 772.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
hit;re. Telefoon 93S. Postbus 6.
DiT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTS JRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwart. al.
Afzonderlijke nummers 27j cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
April
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
V Duur bouwen.
Het anti-tariefvvet-comité heeft nu al
.weken lang dagelijks de lezers van de
Ivfederlandsche dagbladpers door b e-
kiriegelijke advertenties trachten te
Imisleiden.
B e d r i e g e 1 ij k, want er wordt ge
schermd met het duurder worden van
bijna alle artikelen door de tariefwet
en de menschen worden op de allerklein-
geestigste wijze opzettelijk verkeerd voor
gelicht.
Vandaag schettert men weer, dat het
bouwen duur wordt.
Reeds vroeger hebben wij diezelfde
bewering ook vernomen. Wij betoogden
toen, dat de directe belastingen op den
bouwprijs der woningen méér drukken
'dan de indirecte belastingen.
Er is echter tegen dat beweerde duur
der worden nog meer in te brengen.
De solide bouwers a dus werd ons
door vaklieden verzekerd willen de
slechte buitenlandsche steen niet ge
bruiken. Zij nemen Hollandsch fabrikaat.
De Hollandsche metselsteen-industrie,
aan wie ongetwijfeld de bescherming ten
goede zal komen, zal door een vergroot
afzetgebied haar productei „eerder goed-
•kooper dan duurder kunnen plaatsen.
De revolutiebouwers, de gebruikers
van de Belgische steen, zuilen misschien
Iets duurder uitkomen. Maar moet een
.wet den revolutiebouw ontzien? Onze
woningen zijn toch reeds met van al te
deugdelijke kwaliteit.
Ten slotte aangenomen dat het bou
wen eens duurder werd, is dit dan een
steekhoudend argument tegen de wet?
Als de loonen van de bouwvakarbei
ders verhoogd worden, steden de bouw
kosten eveneens.
Maar moet men om deze reden tegen
een loonsverhoöging zijn?
Dan zou men wel iedere loonsverhoo-
ging met een beroep op „duurder wor
den" kunnen tegenhouden.
^Onderzocht moet worden of de loons-
verhooging billijk, gewenscht en moge
lijk is. Deze maatstaf moet worden aange
legd.
Zoo ook bij de tariefwei.
Daarom kan men met het duurte-ar-
gument feitelijk niets zakelijks tegen de
tariefwet inbrengen.
V O, zit 't er zoo mee!
*t Heeft ons al aanstonds verwonderd,
dat op 't Leidschc congres der „S. D.
A. IV' liet nieuwe program, hetwelk we
het Leidsche program mogen noemen
roemvol voor onze stad, nietwaar
zoo bijna zonder slag of stoot werd
aangenomen.
En dat in 'een vergadering, waar men
leikaar zoo gaarne t>m wel minder ge
wichtige dingen dan eer program-for
muleering in de Jiaren vliegt.
Hoe zat dat dan toch?
Nu hebben we nog niet de gelegen
heid gehad eerlijk gezegd: ook niet
naar die gelegenheid gezocht om dat
program te bestudeeren, weshalve we
jnet dankbaarheid constat erden, dat de
fciaagsche corr. van 't ,,Ebid." zich in
FEUILLETON.
die richting (had uitgesloofd. Met be
langstelling lazen we zijn artikel.
Schr. heeft de twee programs - het
oude ,en het nieuwe met elkaar ver
geleken ,en trekt dan deze, voor het
Leidsche program min vleiende parallel
„Het oude program was een model
^van een beginselmanifest, puntig, kort,
snijdend, recht op de waarheid af. Het
nieuwe program is een slappe verhan
deling, ingewikkeld, zonder vaste ljjn,
met lange woordenreeksen, waarmee
men vaak om de waarheid heenkron-
kelt. Het oude program was uit één
stuk, had stijl en karakter. Het nieuwe
mist èn karakter èn stijl en doet den
ken aan die confectie-architectuur
waarin vaak huizen worden saamge-
flanst uit allerlei „stijlen", om ze
maar tot een „riant" geheel te ma
ken."
O, zit 't er zoo mee!
Nu snappen we waarom Het Volk
dit program „lang, wel wat lang" noem
de. 't Is net een te lange japon, waar
over men struikelt en waarin men gaten
trapt als men dan toch voort wil wan
delen. Daarom .heeft mevrouw Roland
Holst zeker gauw haar ontslag genomen
als lid der „S. D. A. P." Het voetvrije
oude program zal haar liever geweest
zijn.
Luisteren we nog eens even naar 't
Hbld.
Na de vergelijking te hebben voort
gezet „om te doen zien hoe precies-
marxistisch het oude en hpe behoed-
zaam-revisionistisch het nieuwe program
is", zegt het orgaan over „het meester
stuk van tactiek", waarmede het Leid
sche program wordt bedoeld:
enkel opzicht.
Uiterlijk noch innerlijk'.
"Naar het uiterlijk niet wegens de
zwakheden van vorm die wij hebben
aangeduid.
Doch naar het innerlijk evenmin.
Want hier zijn geen twee stroomin
gen inééngevloeid, maar ze zijn, ook
in het program, van elkander duidelijk
onderscheiden gebleven en slechts
naast elkaar' geleid."
O, zit 't er zoo mee!
Eerst zijn de felste Marxisten uit „de"
partij gezet en daarna heeft men een
lief programmengsel gemaakt, waarvan
de kleur „changeant" is, zoodat men er
van alles in kan zien.
Ja, nu begrijpen we, waarom het Leid
sche congres het kostbare weefsel zoo
voorzichtig behandelde. En 't is maar
goed, dat mevrouw Roland Holst er
geen japon van dragen wil, want het
kan heusc'h niet tegen een stevige hand
greep.
algemeen overzicht.
Op de bemiddelingsnota van de mo
gendheden heeft de Porte gisteren ge
antwoord. Het luidde zeer kort:
Geen vrede
tenzij de souvereine rechten des Sultans
(NAAR HET DUITSCH.)
(9
Vergeet niet, murmelde de gravin, zich
tot haar dochter richtende.
Johanna knikte het hoofd.
De page snikte.
Een oogenblik later klonk in cle zaal
het gezang der boetpsalmen.
De hooge en machtige gravin van
Beieren en Henegouwen was zooeven
overleden.
Bij de prachtige begrafenis was ieder
een getroffen door de smart en de gods
vrucht van den graaf.
Zijn droefheid bracht hern er toe, zich
'drie weken in een bepaalde afzondering
op te sluiten.
Hij gaf zich over aan z:;n tranen, aan
zijn wroeging, aan een woeste wanhoop.
Nooit had hij zich kunnen voorstellen,
dat Isabella hem zoo nauw aan het
harte lag.
Hoe kwam het, dat deze zwakke, ze
nuwachtige Vrouw, welke een blik vrees
'aanjoeg, welke een verwijt tot angstig
jwordenstoe ontstelde, zich zoo innig aan
zijn despotischen .wil, aan zijn persoon
in Tripolis en Barka worden erkend. Had
men dit antwoord reeds verwacht, hot is
er niet minder belangrijk om, want er
blijkt uit, dat noch de bezetting van Sidi
Said, noch het vlootbedrijf in de Aegaeï-
sche Zee en de beschieting van de buiten
forten van de Dardanellen op de stand
vastigheid van de Turksche regeering in
vloed heeft weten te oefenen. Het
antwoord van de Porte is een lang stuk,
waarin zij een historisch overzicht van
de Tripolitaansche kwestie geeft, en den
nadruk legt op de verzoenlijke houding
van Turkije en de onrechtmatigheid van
het optreden van Italië. De Porte, zoo
heet het in het stuk, kan haar waardig
heid niet prijsgeven door van haar werke
lijke en volstrekte souvereiniteii over Tri
polis afstand te doen. Het antwoord for
muleert niet de Turksche voorwaarden,
maar wijst die van Italië beslist af.
Invloedrijke personen in Turkije spre
ken weer over de mogelijkheid, waarvan
drie maanden, geleden ook reeds sprake
is geweest, de souvereiniteit over Tripolis
(niet over Bengazi) af te staan aan den
sjeich der Senoessi's, hetgeen den weg
tot den vrede met Italië zou kunnen
effenen. Men neemt hierbij als bewijs
grond, dat de sjeich vrijwel on begrens
den invloed in het gewest bezit en de
oorlog toch bijna uitsluitend door Ara
bieren wordt gevoerd.
Over de Dardanellenkwestie
heeft de Turksche regeering verklaard,
dat zij er voorloopig niet aan denkt de
Dardanellen te heropenen. In alle geval
heeft zij toch eerst 10 dagen noodig voor
het opvisschen van nog los ronddrijvende
mijnen.a -
respondent van de „Frankf. Zeitung", uit
betrouwbare bron, dat Rusland een con
ferentie in Petersburg voorbereidt om
over de 'Dardanellen-kwestiie te beraad
slagen. Dit is dan misschien het antwoord,
wat Italië waarschijnlijk niet zonder grond
op den donder van zijn geschut voor de
Dardanellen verwachtte.
Zoolang de Italiaansche vloot in de
Aegaeïsche Zee blijft kruisen (en dat kan
nog lang duren) zullen de Dardanellen
niet worden heropend, zoo wordt uit
Konstantinopel gemeld.
Volgens de Italiaansche bladen zullen
de Italiaansche scheepvaartmaatschap
pijen van de regeering vergoeding eischen
voor de haar uit de sluiting der Darda
nellen ontstane schade.
Bij het verhoor
van den directeur Ismay en de beman-
een nadere verklaring afgelegd, vvaarin
hij o.a. zegt, dat de wellevendheid jegens
den Senaat der Unie geenszins vereischt,
dat hij zwijgen moet naar aanleiding van
sommige onware berichten in de bladen.
Ismay verklaart weer, dat hij aan boord
van de „Titanic" in het geheel geen
meerdere rechten of voorrechten had
dan de andere passagiers. De gezagvoer
der heeft Ismay niet nopens den koers,
de vaart of andere de „Titanic" betref
fende scheepvaartaangeiegenheden ge
lijkheid, aan zijn zelfzuchtig hart gehecht
had? Hij onderzocht het niet. Wel stond
hij tegen zijn droefheid op en beproefde
redenen te vinden voor de smadelijke
onverschilligheid, waardoor zijn vrouw
zooveel te lijden had. Dan werden op
nieuw de nog ongeheelde wonden zijns
harten opengereten; dan verscheen hem
het beeld zijner ziekelijke en bleeke
echtgenoote voor den geest, waarvan die
geheimzinnige bekoorlijkheid uitging,
welke hij wel ondervond, maar niet ver
klaren kon; dan voelde hij dat akelig
ledige in zich, waarin het oog van den
geest tevergeefs een rustpunt zoekt tegen
de diepe smart, welke hem onophoudelijk
achtervolgt.
Op dit tijdperk van droefheid volgde
een diepe neerslachtigheid, een bepaalde
lusteloosheid, welke hem van alles af-
keerig maakte, zoodat hij niemand wilde
ontvangen, zelfs zijn dochter en 'den ka
pelaan niet.
Wees hij alle troostmiddelen van de
hand, toch maakte hij, ofschoon geheel
onbewust, van een langzaam, doch onfeil
baar geneesmiddel gebruik. In plaats van
zich met zijn treurigheid in zijn kamer
op te sluiten, voerde hij haar met zich
in de sombere bosschen, op de heuvel
toppen; de woeste natuur werd de ver
trouwelinge zijner smart.
De natuur heeft nimmer opgehouden
raadpleegd; de kapitein alleen heeft het
oppergezag uitgeoefend.
Wat deze laatste bewering betreft,
willen we even een artikel citeeren uit een
Stockholmer courant, dat op de verhou
ding van kapitein Smith tot de W,hite Star
een eigenaardig licht werpt. De schrijver
is een oud vriend van Smith en ook goed
bekend met Ismay. Toen hij na de aan-,
varing van de „Olympic" metde„Hawke"
aan Smith vroeg, waarom hij niet door
uitwijken de aanvaring vermeden had,
antwoordde deze, dat hij de wet aan zijne
zijde had. „Ik manoeuvreerde volkomen
goed, uitwijken had me twintig minuten
gekost en als de reederij vernomen had,
dat ik van plan was uit te wijken, waar
ik recht door varen mocht, dan kunt ge
denken wat met mij gebeurd zou zijn.'^
Kapitein Smith was slechts in naam
kapitein, de werkelijke bevelvoerder was
Ismay. Tegen zijn bevelen was geen be
roep. Smith moest gehoorzamenalle ka
piteins der -Lijn moesten gehoorzamen,
dat was de stelregel van den ouden Ismay,
door den zoon getrouw overgenomen.
Weigerde iemand; weg met hem; er
waren er honderden, die ieder oogenblik
graag zijn plaats wilden innemen.
Toen de schrijver de „Titanic" be
zichtigde, viel hem het gebrek aan booten
op. Smith, dien hij daarop opmerkzaam
maakte, antwoordde met een onvergete-
lijken blik: Vraag dat maar aan Ismay
en Lord Pierry.
Onder de geredden te New-York aan
gekomen zijn ook zeven babies -en twee
kinderen van vier en vijf jaar, wier namen
onbekend zijn en wier ouders omkwamen.
Twee er van heeft reeds een geredde
Mayor, door de „Daily Telegraph" en
„Daily Mail" te Southampton, Liverpool
en Belfast" en op de „Olympic" voor
de nagelaten betrekkingen der slacht
offers bijeengebracht, is tot heden reeds
tot 101.000 pond sterling gestegen; op
de „Olympic" werd 1500 pond gecollec
teerd. Te New-York heeft men reeds
14.000 pond sterling bijeen. De Prins van
Wales zond gisteren een gift van 250
guirijes en de vorst van Baroda in Britsch-
Indië 500 pond sterling.
GEMENGD.
Volgens een telegram van generaal
Moynier, dat op het Fransche ministerie
van oorlog aangekomen is, is de rust
te Fez hersteld. De verliezen aan
Fransche zijde bij de muiterij en de daar
op gevolgde gevechten tot herstel van
de orde, zijn geweest: 15 officieren en
40 man aan gesneuvelden, 4 officieren
en 70 man aan gekwetsten. Er zijn 13
burgers, allen Franschen, gedood.
De staking in de haven van
Gent schijnt over het algemeen een
kalm verloop te hebben. Het stakings
comité heeft aan den gemeenteraad een
adres gezonden behelzende een uiteen
zetting van de dokwerkersstaking, die nu
reeds een maand duurt en begonnen is
om hooger loonen te verkrijgen. In bo
vengenoemd schrijven verzoeken de sta-
haar heilzame uitwerking op het lijdende
menschdom uit te oefenen. De zieken
naar lichaam en geest ondervinden steeds
haar heelenden invloed, en duizenden heb
ben uit haar schatkamer niet tevergeefs
geput. Moeder natuur schenkt den mensch
de zuivere lucht, zoo bij uitstek noodig
tot onafgebroken zuivering van den bloed
stroom; zij vermag het oog te bekoren
door haar schoone afwisseling.en kleuren
pracht; zij vertoont ons het leven in zijn
grootste verscheidenheid en harmonie
niet dat leven, dat de zinnen van het
schepsel op den duur zoo pijnlijk en af
mattend aandoet, maar veeleer dat, wat
den mensch brengt tot kalmte, tot heil
zame rust; zij leidt den kranken geest af,
en voert hem van lieverlede op een pad,
waar nieuwe werkzaamheden hem wach
ten, waar hij, met nieuwen moed bezield,
andermaal aan de maatschappij wordt
teruggegeven.
Ook Albertus hervond langzamerhand
in de natuur nieuwen levenslust. De jacht
tooverde voor zijn geest nieuwe bekoor
lijkheden, te verleidelijker naarmate hij ze
langer ontbeerd had. Daartegenover stond
zijn doelloos dwalen van eiken dag, waar
uit wel zelfkwelling, geen nut werd ge
boren. Waarom zich dan niet verzekert
of zijn oog nog juist, zijn hand nog
zeker was?
Zoq de echtgenoote nog jn leven .ware
kers het gemeentebestuur hun 10.000 fr.
toe te kennen om den noodlijdende sta
kers en hun gezinnen ter hulp te komen.
Ten bate der stakers worden lootjes
verkocht.
Bij de overstroomingen in
de Mississippi-vallei zijn achteraf heel
wat meer menschen omgekomen dan
aanvankelijk aangenomen was. Nu meldt
een telegram uit Jackson, in den staat
Mississippi, dat daar, naar men vreest,
200 menschen zijn verdronken. De cij
fers zijn nog niet gecontroleerd en dus
wellicht overdreven. In de buurt van
Jackson wonen voornamelijk negers.
De Temps verneemt uit St. Peters
burg, dat er bij de onlusten aan
de mijnen in het Lena-gebied 390
dooden en gewonden waren.
Bi; het binnenkomen in het station
is omstreeks 2 uur de trein van Mun-
chen naar Frankfort a.d. Main uit het
spoor geloopen.
Een passagierswagen werd uit de rails
geworpen, waarbij verscheidene reizi
gers licht gewond zijn. De trein kwam,'
met groote vertraging te Frankfort aan.
Koninklijke besluiten.
Bij Koninkl. besluit is bij het perso»-
neel van den geneeskundigen dienst van.
het leger in Ned.-Indië benoemd tot offi«
cier van gezondheid 2e klasse de arts
Th. J. France;
is benoemd bij de militaire administra
tie, bij het personeel der kwartiermees
ters, tot majoor-kwartiermeester bij het.
5e reg. infanterie, de kapitein-kwartier-
is óerioèmcT'föt comma'naedr in de oruc
van Oranje-Nassau jhr. L. P. D. Op ten
Noort, directeur der Stoomvaartmaat
schappij Nederland en voorzitter van den
Raad van Bestuur der Koninklijke Paket-
vaartmaatschappij te Amsterdam.
Ontvangstbewijzen van telegrammen.
Naar het „Hbl." verneemt, is een wijzi
ging gebracht in het reglement voor den
dienst der Rijkstelegraaf. Daarom zal van
1 Mei a.s. af de verplichting zijn opge
heven om de afgifte van telegrammen
te doen geschieden tegen onderteekèning
van een ontvangstbewijs door of namens
den geadresseerde. Slechts in enkele ge
vallen zullen die ontvangstbewijzen wor
den gevorderd.
De Dardanellen.
Naar aanleiding van een door de Kamer
van Koophandel te Rotterdam tot den
Minister van Buitenlandsche Zaken ge
richte vraag, is volgend antwoord ont
vangen. De Minister van Buitenland
sche Zaken heeft de eer, den heer voor
zitter van de Kamer van Koophandel te
Rotterdam mede te deelen, dat; blijkens
bericht van Hr. Ms. gezant te Konstanti
nopel, de sluiting van de Dardanellen
wegens de plaatsing van de mijnen nood
zakelijk is in het belang van de scheep
vaart zelf.
Zoodra de bewegingen van de Italiaan-
gebleven, dan had de eenzaamheid, welke
hij onder den invloed eener levendige aan
doening en om een zwakke, zenuwachtige
vrouw tot kalmte te brengen, gekozen
had, nog een doel, maar nu Isabella ge
storven was, kon hij tot eigen vermaak
en zonder iemand te schaden, zich wel
weder gaan bezighouden met het ver
volgen van het hert en het uitwerpen van
den valk. Want in zijn oude fout her
vallen en Johanna dwingeii in zijn jacht
stoet plaats te nemen, dat zou hij niet,
daartoe was hij vast besloten.
Toen de graaf er met zijn vrienden
over sprak, wenschten zij hem als om
strijd geluk met zijn voornemen, en spoe
dig kwam men tot het besluit het feest
van den H. Hubertus op koninklijke wijze
te vieren.
Voorloopig bleven Johanna en Otfried
van die afspraak onkundig. Zij waren te
zeer bezig met de studie, welke door den
kapelaan geleid werd op een wijze, dat
beiden er smaak in kregen. Hunne vor
deringen bleven niet uit; zij lazen het
Latijn zeer goed, en schreven wat toen
maals verre van algemeen was een
fraaie hand. Ook werd Otfried in de rij
kunst en in de kennis der wapenen zoo
bedreven, dat Rosthal bij herhaald onder
zoek hem zijn lof niet onthouden kon.
Daarentegen leerde Johanna vail de abdis
van het naburige klooster de verschillende
vrouwelijke handwerken, het bereiden van
sommige, in gevallen van verwonding
gebruikte geneesmiddelen; terwijl Brigitta
haar jeugdige meesteres met het huis
houdelijk bestuur van het uitgestrekte pa
leis op de hoogte bracht.
Waren de studiën geëindigd, dan leidde
de aalmoezenier zijn beide leerlingen naaf
een of andere ellendige hut en moedigde
hen tot werkzame liefdadigheid aan. Hij
wilde, dat Johanna een wonde kon ver
binden en duldde niet, dat Otfried kleurde
bij het helpen van een boer.
Zoo vlood het leven der twee kinderen
kalm en gelukkig heen, en het scheen
hun niet mogelijk, dat de leeftijd of de
opeenvolgende gebeurtenissen iets zouden
veranderen aan de beloften, voorheen
onder zulke aandoenlijke omstandigheden
gedaan, zoo dikwijls op de graven van
Isabella en Notberg in de slotkapel her
haald en opnieuw bekrachtigd, wanneer
zij elkander herinnerden in een taal, in
drukwekkend door kinderlijkheid en
kracht, de wederzijdsche aanneming van
broeder en zuster, het aannemen der slag
tanden en bovenal de vermaningen van
Isabella op haar sterfbed.
(Wordt vervolgd.)