20
Liefde en Haat.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 7'iS.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHI|NT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
Februari
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1-—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Het bioscoopgevaar.
Bij de bestrijding van dit reeds meer
malen gesignaleerde gevaar hebben we
een overtuigden medestander gevonden
in den kunstcriticus Simon B. Stokvis aan
;het vrijzinnig-democratische weekblad De
(Wereld. Deze van „clericale bekrom
penheid" volkomen vrij te achten schrij
ver, heeft zich opgemaakt, om het bios-
coopvvezen eens grondig te bestudeeren
in zijn uitingen en gevolgen. Hij vvoonde
daartoe om te beginnen drie middag
voorstellingen in Amsterdamsche bios
cooptheaters bjj en werd reeds daardoor
„sterker dan ooit bevestigd in (zijn) over
tuiging... dat men den volkskanker, die
'door de sensatie-kinematografie wordt be
gunstigd, krachtiger dan oo'it dient te
gaan bestrijden wat de noodlottige
inwerking op de artistieke ontvankelijk
heid van de on- en halfbeschaafde massa
betreft, die door het kinamowezen ge
schapen wordt, in dit opzicht wordt het
meer dan tijd, dat tot het toedienen van
tegengif wordt overgegaan."
We zouden het waarlijk niet beter kun
nen zeggen.
Nog krasser worden evenwel de uit
spraken van den heer Stokvis -waar hjj
eenige filins bespreekt. Van de eene zegt
hij: ,,'n Echt Fransch beeld, uiterlijk ver
fijnd, innerlijk rot" Het „afschuwelijke,
sensatie-prul, waarin Louis Bouwmeester
zich verlaagd 'heeft op te treden", noemt
hij „doormen-door ziekelijk romantisch"
en kenschetst hij mèt een z.g.n. „Italiaan-
sche film" ais „typische verschijnselen
,van dien volkskanker der prikkelbios
coop, waarin de verderfelijkste moderne
sensatiegeest een giftige uiting vindt. Het
is deze vloek der hedendaagsche tech
niek, waartegen (hij) een wereldstrijd zou
.willen doen ontbranden." Er is z.i. „geen
prostitutie zoo slim als die, waarmede de
moderne Italianen Shakespeare7' op
een van diens werken was bedoelde filrn
geïnspireerd „geestelijk bezoedelen".
En dan vervolgt hij: „Het gaat hier dm
het bestrijden van een kwaad, dat even
noodlottig is als de alcohol. Of is mis
schien de pest tier geestelijke vergiftiging
van de massa niet e ven sociaal-gevaarlijk
als die van de lichamelijke."
Bravo, mijnheer Stokvis. Volmaakt met
u eens.
Nu komen we evenwel aan een punt
van verschil, waarop we even de aandacht
wilden vestigen. De schrijver in De We
reld zegt bij de bespreking der bestrij
dingsmiddelen
„Daar ik een verwoed tegenstander
ben van alles wat naar critische inmen
ging van overheidswege op het gebied
van kunst zweemt, zou ik misschien
nog liever het kwaad zien voortwoe
keren dan voor gemeentelijke bioscoop-
censuur pleiten. Maar al wensch ik
geen controle, ten minste geen offici-
eele, voor beschouwing van het bios
coopwezen door de groote en kleine
pers, ik bedoel dan door een ernstig-en
voorlichter op ernstige wijze, waag ik
thans weder ecu lans te breken. Voor
al de kleine pers behoort het als
een dure plicht te beschouwen, haar
machtigen invloed hier te laten gelden.
FEUILLETON.
ROMAN UIT WESTFALEN.
67)
Kasper Klompman was druk in de
,weer. Hij had met zijn huishoudster
vrouwen zijn altijd lastig, bromde hij
een beetje gekibbeld; omdat deze af en
toe de rol van helleveeg speelde en ook
1de gastvrije bedoelingen van haar mees
ter weerstond en veroordeelde. Zij jam
merde, alsof Sliet schrikbeeld van den
honger onmiddellijk verwezenlijkt zou
iworden als zij de verlangde eieren gaf.
'Maar 't hielp niets zij moest eenvoudig,
•Want Klompman speelde erg op. Nu
ging alles goed hij droeg zelf brood,
boter en eieren aan en de koffie zou
aanstonds volgen. In. den tusschenbe-
drijve stelde hij Job een menigte vragen.
Hendrik kon van opgewondenheid niet
eten liet geluk was hem te onverwachts
gekomen.
Als beiden hedenavond nog naar „Hei-
dehoeve" wilde gaan, werd het hoog tijd
'daarvoor aanstalten te maken, want an
ders zou het te laat worden. Dat zag
Geen commercieele overwegingen van
welken aard ook, geen angst voor ad
vertentie-verlies, geen dankbaarheid
voor vrijkaartjes mogen eenig gewicht
in de schaal werpen, daarvoor is deze
zaak te belangrijk en' bovenal te ur
gent."
Hiermede kunnen we niet accoord
gaan. Denkt ge, dat de menschen zullen
schuwen de films, welke de pers ge
steld dat zij eensgezind al die overwegin
gen op zij zet, wat ook nog bezien
staat zal afkeuren? Weineen! Dan
gaan zij juist kijken, want het verbodene
lokt. Daarom wèl „critische inmenging
van overheidswege" en wèl „gemeente
lijke bioscoop-censuur." Dan kunnen we
het vuil weren, waaraan ook de heer
Stokvis zich zoo ergerde. Flink het mes
gezet in dien „volkskanker der prikkel
bioscoop" en niet getalmd daarmede,
want waarachtig: „deze zaak is daarvoor
te belangrijk en bovenal te urgent."
ALGEMEEN OVERZICHT.
Volgens de laatste berichten heeft het
£i nu veel van dat de
Oorlog in Tripolis
wat beter aangezet zal worden, althans
wat betreft van Turkschen kant. Reeds is
nu aan den Turkschen minister van oor
log een buitengewoon crediet van een
millioen ,Turksche ponden ter beschik
king gesteld voor den oorlog.
Volgens een telegram uit Bengazi uit
Turksche bron is het hoofd der Senoessi,
Saïd Achmed Sjerif, met alle vveerbare
Senoessi van Kafra in aantocht naar Ben
gazi.
Dan maakt de Ageuzia Stefani gewag
van eenige krijgsverrichtingen te Ben
gazi en te Tobroek.
Te Bengazi werd het eerste bataljon
van het 4e reg. infanterie, toen het Zater
dagmorgen vroeg oefeningen voor de Ita-
liaansche verschansingen hield, door 200
Bedoenïnen, die van Morioencs kwamen
beschoten. Het bataljon deed onmiddel
lijk een tegenaanval en dreef den vijand
terug, die twee dooden op het terrein ach
terliet en ongeveer 20 gewonden met
zich meevoerde. De Italianen hadden 2
licht gewonden.
Te Tobroek heeft het fort Zaterdag
een vijandelijke karavaan met zijn vuur
verstrooid. Eenige manschappen van het
geleide en talrijke kameelen werden ge
troffen.
Vervolgens maakt het Italiaansche
agentschap melding van eeii door de aan
voering der Turksch-Arabische troepen
onder de bevolking verspreide proclama
tie, waarin gezegd wordt, dat de Turken
in Italië gevallen en in de omstreken van
Rome aangekomen waren.
Dit laatste onzinnige bericht wordt
door meerdere vergezeld. Naarmate ze
van Turksche of Italiaansche leant komen
luiden ze anders. Zoo over den toestand
in
Jemen
De Turksche Sabah verneemt ui., dat
Imam Jahia, de vroegere opstandeling,
Klompman eveneens in en hij verzette
zich dus niet langer tegen het heengaan.
Hendrik gebood hij echter:
„Morgen zal je op tijd hier zijn, dat
wil zeggenklokslag acht. Je vader kan
alleen wel komen om wat met ons te
praten."
Dan deed hij beiden uitgeleide enkeek
hen lang na. „Job ziet er waarachtig
niet naar uit, dat hij met ledige handen
hier komt. Als dat me Hendrik maar niet
kost. 't Is zoo'n gewiekste jongen en ik
had hem gaarne mijn werkplaats over ge
daan." Hij bromde in zichzelf voort....
Voorjaarsnacht in de heide. De wind
is gedraaid, de ruwe noord-ooster is af
getrokken en zijn mildere neef, de zuid
wester, heeft het terrein ingenomen. Oeen
wolkje aan den hemel, slechts glanzen
de stenen.
Job Weikamp was geen dichter, dien
de lente tot dichjten dwingt; hij was
een nuchter, eejivoudig mensch, in wiens
leven de woorden ,,'t moet" en plicht
een hoofdrol speelden. Maar hedenavond
bij den tocht door de heide ontwaakte
iets weeks in hem en het maakte zijn hart
ontvankelijker voor indrukken. De lucht
van den vaderlijken grond verruimde
zijn borst Daar was het weer, het land
zijner jeugd, de uitges i kte eenzame hei
de. Hoe zwaqr had hij voor zijn land-
een volledig toegeruste legermacht op de
been heeft gebracht om tegen Saïd Idriss
op te rukken. De Agenzia Stefani daaren
tegen maakt melding van een te Caïro
uit Aden afkomstig gerucht, dat tusschen
de Imams Jahia en El Dohiani ernstige
meeningsgeschillen zijn ontstaan, welke
tot verscheidene botsingen tusschen bei
den en tot een nederlaag van Jahia ge
leid hebben. Men gelooft, dat onder zijn
aanhangers groote ontevredenheid is,
omdat hij vrede met de Turken heeft ge
sloten.
Voorts meldt men van Turkscje zijde,
dat de door de Italianen in de haven van
Dechisan voor Saïd Idriss ontscheepte
oorlogsbehoeften uit 5 machinegeweren,
7 kanonnen, 4000 geweren en 50 kisten
schietvoorraad hebben bestaan. Verschei
dene stammen, zoo wordt hieraan toege
voegd, hebben geweigerd de wapens aan
te nemen.
Van de Italiaansche hulp blijkt reeds
uit een bericht dat de Italianen 500 man
geland hebben op de Tarsan-eilanden,
waartegen zooals men weet Said Idris
ageert.
De mijnwerkersstaking
die nog steeds dreigt in Engeland heeft
de regeering reeds tot militaire maatrege
len genoopt, vooral voor Zuid-Wales. Ook
heeft de minister van binnenlandsche za
ken de directeuren van gevangenissen
aangeschreven om voor drie maanden
voorraad in te slaan.
Gistermiddag is wederom de verzoe-
ningsraad bijeengekomen, doch de uit
komsten zijn nog onbekend.
Niettemin doen opnieuw hoopgevende
geruchten de ronde, dat de jjogingen om
een vrede tot jtand te brengen van de
zijde van fo-loedrijke personen voortge
zet worden, ten einde de noodlottige al-
gemeene staking nog ter elfder ure af te
wenden.
In antwoord op een vraag, of de re
geering in geval van staking in de steen
koolnijverheid stappen zou doen om er
voor te waken, dat de gewone bedrijven
in het land zouden kunnen worden gaan
de gehouden en een voldoende voorraad
steenkool voor de vervoermiddelen be
schikbaar zou zijn, heeft Buxton, de mi
nister van handel, gezegd, dat hij zich
heden van het afleggen van een verkla
ring over het onderwerp moest onthou
den, evenals over een desbetreffende tus-
schenkomst van de regeering.
De Engelsche bladen zijn vol sombere
beschouwingen en berichten over wat er
gebeuren zal als de mijnwerkersstaking
niet nog verhoed wordt. De prijs van
steenkool rijst voortdurend. Eenige spoor
wegen en vele ijzerfabrieken hebben hun
werkvolk reeds aangezegd, dat zij, bij een
staking, aan vele arbeiders gedaan moe
ten geven. Uit het buitenland verwacht
men geen aanmerkelijken toevoer van
steenkool, aangezien men daar, bij het
uitblijven van de steenkool uit Engeland,
zelf krap zal zitten. Bovendien staat 't
nagenoeg vast, dat het Verbond van
Transportarbeiders geen steenkool uit het
buitenland zou vervoeren. Bij een staking
zou er wekelijks naar een Engelsch
blad zegt drie millioen steenkool min-
verhuizing met haar geworsteld om haar
een karig stuk brood te ontrukken en zij
had het hem niet geschonken. En toch
had zij hem niet vergeten. En ook hij
was haar lief blijven hebben en haar
aanblik verhoogde en voltooide zijn ge
luk.
Menige bloesem was van den boom
zijns levens afgevallen en op den doo-
denakkcr sleepen veleu, hem dierbaar
waren. Maar hij had bij alle stormen, die
over hem woedden, zijn standvastigheid
en onverstoorbare levensvreugde behou
den en een onwrikbaar vertrouwen op
den Allerhoogste. Mochten er nieuwe
moeilijkheden komen, zij zouden hem
toegerust ten strijde vinden.
Hendrik liep zwijgend aan vaders
zijde voort. Hii mijmerde over hetgeen
zijn vader wel zou beginnen om spoe
dig voor zichzelf en voor hem een on
derdak te vinden. Eindelijk viel hem iets
in
„Gröhling heeft 'n keuterij, waarvan
de oude huurder dood is terwijl het
vrouwvolk naar Detten is vertrokken.
Was dat niet wat voor ons 'n mooie keu
terij te pachten, vader waj! denkt U daar
wel van?"
„Hm", bromde Job, „zoo'n haast heeft
het niet. Als ik wat hooger kan, doe ik
het liever. Jpt zoolang wil ik .wachten.
der opgeleverd worden. Minister Grey
heeft een staking misschien de grootste
ramp genoemd, die er in de binnenland
sche geschiedenis van Engeland is ge
weest. Men hoopt, dat de regeering als
nog haar bemiddeling zal aanbieden.
Wat de houding der
Fransche makkers
aangaat, lezen we dat deze zich uitgespro
ken hebben op het socialistencongres te
Lyon, dat Zondag jl. geopend is. Onder
de afgevaardigden uit andere landen was
o. a. de Engelsche arbeidersleider Keir
Hardie, die aankondigde dat eer eeii
maand verloopen zou zijn in Engeland
een millioen arbeiders het werk zullen
neergelegd hebben, ten einde zich een mi
nimum-salaris te verzekeren. Keir Hardie
wekte de arbeiders van andere naties op
hun makkers te steunen door een ge
meenschappelijke staking te beginnen, die
een schoon antwoord zal zijn op het op
treden der kapitalisten en op het schen
den van gebied in Transvaal, Marokko,
en Tripoli.
Hierop heeft Sembat, een Fransch aan
voerder der roode broeders, verklaard,
dat de Fransche mijnwerkers, wanneer
het oogenblik gekomen is, hun Engel-
schen vrienden de hand zullen reiken.
Ook in Amerika
dreigt een mijnwerkersstaking uit te bre
ken onder 180.000 mijnwerkers in de
Amerikaansche anthraciet-mijnen. Indien
de staking werkelijk wordt geprocla
meerd, zou ze ook duizenden spoorweg
arbeiders tot werkloosheid noodzaken en
den betrokken werklieden een schade
aan loonuitkeeringen berokkenen van, 25
millioen gulden per maand.
De mijnwerkers hebben de laatste ja
ren gewerkt volgens een contract, dat in
1902 door de „Roosevelt Strike Com
mission" was opgesteld. Dit contract,
dat voor 3 jaren geldig was, is tweemaal
hernieuwd. Het bepaalde den werktijd
voor de mijnwerkers op 9 uur en stond
hun 10 pet. loonsverhooging toe.
De mijnwerkers vragen thans echter
een loonsverhooging van 20 pet. en een
acht-urigen werkdagverder erkenning
der mijnwerkersorganisatie, de inning
door de maatschappijen van contributie-
gelden voor de vereeniging, de ophef
fing van de Conciliation Board, betaling
voor de gedolven kolen per gewicht in
plaats van wagenlading en een jaar-con
tract. De opheffing van de Conciliation
Board wordt geëischt, op grond, dat ze
geschillen te langzaam oplost.
De „Roosevelt agreement" loopt den
31sten Maart ten einde.
De mijneigenaren verklaren, dat ze
verscheidene millioenen tonnen hebben,
opgedaan en geheel zijn voorbereid voor
een langdurige staking.
De mijnwerkers gronden hunne eischen
op den verhoogden levensstandaard.
Ongetwijfeld, zoo zegt de „Morning
Leader" stellen de mijnwerkers hun
eischen gedeeltelijk onder den invloed
van de actie der mijnwerkers in Enge
land, maar de mijnwerkersvereeniging is
niet meer zoo sterk als vroeger, zoodat
men algemeen verwacht, dat de weder
ik kan eerst in 't dorp gaan wonen en
we blijven bij elkaar."
Hoe kon vader zoo iets zeggen 1 Waar
van wilde hij dan leven? Neen, hij zou
het zelf 't beste wetten. Hij was verstan
dig en had in Amerika veel ondervonden,
terwijl het Hendrik genoegen deed, bij
vader te mogen wonen, hoe langer hoe
beter. O, zeker.... maar, maar! Hij was
een tamelijk dure kostganger; zou vader
daarover wel nagedacht hebben En
fin voorloopig brak hij zijn hoofd niet
met deze beslommeringen.
Zwijgend gingen beiden door de hei
de, hun voetstappen werden op het
weeke pad gedempt. Zoo bereikten zij
„Heidehoeve De groote tuin, dien Cle
mens Tweehuis met onzaggelijke moeite
in den vorigen herfst had aangelegd, was
gelijk aan een zwarte vlek te midden
van het donkergroen der dennen en, het
licht groen der aangrenzende roggeak-
kers.
Knoestige kale eiken staken tot aan
den topgevel van het huis en keken on
vriendelijk over het oude grauwe stroo-
dak naar den Mauwen, met ontelbare
sterren bezaaiden nachtelijken hemel. In
de heiwoning waren de lichten gedoofd
en de twee honden sliepen in hun hok
ken af en toe rammelden hun kettin
gen,
zijdsche concessies de ramp eener alge-»
meene staking zullen voorkomen. i
GEMENGD.
De Koning van Montenegro is Zon
dagavond uit St. Petersburg te Berlijn
teruggekeerd, waar hij eenige dagen
denkt te blijven.
Beernaert, de Belgische minister van
staat, is volkomen hersteld en zal Woens
dag reeds weer de vergaderingen van de
Kamer bijwonen.
De vroegere sjah van Perzië, Mo
hammed Ali, moet verklaard hebben, dat
hij in het voorjaar met een groote troe
penmacht naar Teheran zou rukken, om
den voor hem verloren troon te herove
ren. Rusland en Engeland zouden daar
bij evenzoo onzijdig blijven als voor drie
jaren. Zijn volk, zegt hij, roept hem te
rug.
Te Teheran moeten zich de aanhan
gers van den ex-sjah weer roerenhun
leiders zijn in het pelgrimsoord Sih Ab-
doel Asim in hechtenis genomen.
De ongeregeldheden in Mexico
schijnen de laatste week niet te zijn toe
genomen. Hoewel een toestand van
wanorde nog uit verschillende deelen van
het land wordt gemeld, zijn er te eken en
dat de opstand gebrek aan samenhang!
heeft.
Een te Peking verschenen manifest
van Joeansjikai heeft bekend gemaakt, dait
China den Westerschen kalender zal aan
nemen; 1912 zal liet eerste jaar van dei
republiek zijn. Joeansjikai heeft een ken
nisgeving voorbereid, waarin den mo
gendheden zijn verkiezing tot president
wordt medegedeeld en de erkenning van
de republiek verlangd wordt. Het wordt
onwaarschijnlijk geacht, dat dit voor de
benoeming van een ministerie zal geschie
den.
Echt Russisch. De voor eenige da
gen in hechtenis genomen Russische luite
nant-generaal Tomasjewitsj heeft voor
den rechter van onderzoek toegegeven,
dat hij als beheerder van het fonds voor
de weduwen en weezen der in den oor
log gevallen soldaten meer dan 20.000
roebel verduisterd had. De generaal zal
voor den krijgsraad terechtstaan.
Een twaalftal lijken zijn nog ontdekt
in den schiettoren op het voorschip van
de „Liberté."
Koninklijke besluiten.
Bij Koninlc. besluit is toegekend de
aan de orde van Oranje-Nassau verbon
den Eere-medaille in brons aan mej. G.
Bolt, dienstbode bij den lieer L. Sterk,
te Amsterdam
zijn benoemd bij het wapen der ca
valerie tot generaal-majoor, inspecteur
van het wapen, de kolonel H. C. P. L.
Mathon, commandant van het 2e reg.
huzarenbij het 2e reg. huzaren, tot
kolonel, commandant van het korps, de
luit.-kolonel W. H. Piepers, van het wa
pen, thans op non-activiteit ter zake van
tijdelijke ongesteldheid;
zijn bevorderd tot hoofdcommies der
Een prïkkelênd gevoel maakte zich van
Hendrik meester. Zoo rustig kon hij bij
zijn vreugde niet blijven hij wilde de
slapende heide en haar bewoners wek
ken en riep hard„Ho, ho, ho." Nu ving
het spectakel aan. De honden sprongen
uit hun slaaphokken met een geweld,
alsof een geweer werd afgeschoten. Woe
dend trokken zij aan hun kettingen en,
keften en huilden todat Hendrik hun
breede koppen streelde. Toen knorden zij
van blijdschap.
Ook in de woning werd het levendig.
Een zwak licht bewoog zich onzeker door
de keuken. Een grendel knarste en in
de deuropening stond, beschenen door
het zwak licht van de lantaarn, de rij
zige gestalte van Clemens Tweehuis.
Hendrik, de grappenmaker, had zijn va
der vooruit geduwd en was dan in 't
duister weggescholen. Een beetje pret
moest li ij bij zulke dingen ook hebben.
De heidebewoner zag Job doordrin
gend in 't gelaat en vroeg vervolgens:
„Wat moet je? Erg vriendelijk klonken
deze woorden niet.
De Amerikaan mompelde, toen hij ten
antwoord gaf:
„Ik wilde vragen, of ik vannacht hier
mag slapen. Ik kan wel in de hooiberg
blijven."
{Wordt vervolgd.)