33
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaar^angf,
No. 6Ö4.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHI|NT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2% cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Makndag
Januari
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Verklaarbaar.
De schrijver van „Godsdienstig leven
in Nederland" in 't Hbld. bespreekt
alarmeerend het feit, dat er „dreigend
gebrek is aan moderne predikanten."
„In het „Weekblad voor Vrijzinnig
Hervormden", heeft een inzender, tnr.
V. Clamens teekenend, tot tweemaal
een noodkreet doen hooren en een
oproep gedaan (W> v. V. Herv., 14
en 28 Dec., zie ook dat van 4 Jan.).
Reeds eenige jaren achtereen is het
aantal vrijzinnige proponenten te klein
voor de behoeften der kerk, en dit
moet, als het aanhoudt, leiden tot een
zeer pijnlijken nood. Bij de rechtzinni
ger! is het tekort aan predikanten,
dat vóór jaren bestond, bijgewerkt;
het is vooral de bekende Van Dijk's-
stichiing te Doetinchem, die hiervoor
véél gedaan heeft. Zelfs kan benijd
bare tegenstelling voor de modernen
daar gesproken worden van een te
veel, inpiaats van tekort."
De schr. in 'i Hbld. is zóó onidaan
over het gebrek bij de modernen, dat
hij in heel zijn artikel het teveel bij de
rechtzinnigen over hel hoofd ziet.
Hij zoekt naar de oorzaken van dat
gebrek en vindt die dan ten eerste in de
lage bezoldiging, wat echter z. i. niet de
hoofdoorzaak is. Deze moet eerder ziel
kundig verklaard worden uit den aard van
de betrekking zelve en de meeningen
dié men zich over haar vormt" Én dit
geschiedt dan aldus:
„De predikantsbetrekking of be
ter: het dominee-zijn is in 't oordeel
van de meeste menschen nog iets
hoe zal men zeggen, wat ieder voelt?...
iets halfslachtigs, zoo tusschen pastoor
en gewoon burger in. „Een dominee"
dat woord heeft zoo'n elgenaardigen
■smaak, uitmuntende vocatief maar als
nominatief dubbelzinnig. Er
ger is 't nog met „herder en leeraar",
„zieleherder", en dergelijke fraaie na
men, waarbij je de n.enschen ziet mees
muilen; „predikant" is een doode
naamofficieelc aanduiding zonder
meer. Neen dominé-zijn is de betrek
king, daarin ligt de lof en de blaam.
De aantrekkelijkheid, voor wie 'f zijn
kan, de reden tot aïkéerigheid (daar
om nog geen afkeer) van bijna ieder
die zich een beroep kiest.
M e n voelt, dat ér geeii sprake van
is dat men in deze betrekking priester
wordt, onder geheimvolle wijding en
met macht van autoritair optreden, als
„gezalfde"maar -m eb houdt het er
ook voor dai men op dezeu weg toch
„anders dan een gewoon mensch"
moet worden. Als een iusschending,
iets halfslachtigs wordt het aangevoeld
en losgelaten."
Vrij vertaald wil dit zeggendc jonge
lui hebben er geen zin in, dominee te
worden, tenzij ze daartoe roeping gevoe
len, welke roeping zulks in verband
met het teveel bij de rechtzinnigen
nog alleen in voldoe ide mate gevoeld
.wordt in orthodoxe kringen.
Terloops zij opgemerkt, hoezeer het
verwondering mag baren, dat na een
paar eeuwen van bestaan het dominee-
lijn in protestantschc oogen nog altijd
#,een „een tusschending, iets halfslach
tigs" kan zijn.'Daar had nu toch einde
lijk wel eens een vasie zienswijze over
gevestigd mogen wezen.
Dit intusschen daargelaten, komt het
■ns *ix> alleszins verklaarbaar voor, dat
onder de modernen steeds minder pre
dikanten opstaan. Hoe toch kan de be
geerte ontstaan oin eti gemeente te lei-
en voor te LJi'en, waar de leiding
steed* losser woidt ui het licht steeds
■leer wordt p doo'd. Hoe kan dc
Weadcft om vo j»i'.inji.f vn anrie^.i te
ftrorfen, sam wpan met het wankelend
tr/en-nicht, waart*» hr.!- m -dernisine de
Hens eb en nrengt -- <\m nu nog maar
©rhnustweb pao evenv-vy.t te. b. jven spre-
Dichter bij de waarheid kjmt d nook
'5a »dU. n het H M waar htj de domi
nee» oproept ter ■,irÏT\i> ninf^ bi eten pre-
*ik an ten no id „m- te .verken, ieder voor
■ja kleine deel. m.i 't benovd en d*
Veraf ertring der godsdienstige beweeg-
en hef tedelijir fcesef fjui qq* Rro-
ItttsntKhe
Ja, als het die richting uitgaat, be
staat de kans, dat het teveel bij de
rechtzinnigen bewijst het de predikan
tennood eens tot het verledene zal be-
hooren.
Beweegt men zich echter in die rich
ting?
Is niet integendeel het modernisme
steeds bezig, die godsdienstige beweeg
kracht te ondermijnen?
En zoo gelooven we, dat mr. V. Cla
mens i n het Weekblad voor V r ij -
zinnig Hervormden een roepende
in de woestijn zal blijven, welke woestijn
te breeder zich zal uitstrekken, naarmate
het modernisme meer vorderingen maakt.
Een schijnbeweging.
't Is een beproefde tactiek in den oor
log, dat men door schijnbewegingen den
vijand tracht te misleiden, teneinde zjjn
krachten te verdeden or in verkeerde
richting te voeren.
Zoo iets probeeren nu de Haagsche
vrijzinnigen. Ze hebben een motie 't aan
zijn geschonken, welke linker samen
werking bij de stembus noodzakelijk
noemt Werd de motie aangenomen, dan
zouden de rechtsche partijen gewaar
schuwd zijn en zich natuurlijk nog beter
wapenen dan ooit.
L)e mode is dan ook niet aangeno
men! De vrijzinnig-democratische kies-
vereeqiging verwierp haar met 26 tegen
5 stemmen, omdat ze van de vrij-liberalen
niet weten wil, wat begrijpelijkerwijze
voor dezen het sein zal blijken, om haar
ter zijde te schuiven.
Een schijnbeweging!
Wel werd ze door de vrijziimig<ieiii.a-
craten met vertoon van grooten ernst
uitgevoerd. Het bestuur rammelde zelfs
met de portefeuille, voor 'tgeval de ver
gadering toenadering tot de vrij-liberalen
mocht verioouen op welk dreigement
de motie slechts 5 "Stemmetjes bekwam,
hoewel 14 leden haar hadden voorgesteld.
En zoo blijven de Haagsche vrijzinni
gen dus verdeeld?
Schijnbeweging!
Reeds thans zeide de vrijzinnig-demo
cratische voorzitter, dat hij met de Unie
liberalen wèl wilde samenwerken. Nu,
dan zal de rest een klein troepje trou
wens ook wel komen.
De rechtsche partijen zullen zich door
die omtrekkende beweging niet om den
tuin laten leiden.
ALGE-MEEN OVERZICHT.
Ondanks de berichten der Italianen
cjat het overal rustig is hebben we de
laatste dagen nog al eens van
schermutselingen
melding moeieu maken die later géregeld
bleken fonneele gevechten te zijn ge
weest. Nu blijkt weer uit een télegram
van Vrijdag uit Bengasi dat er weer aar
dig gevochten is in verschillende haven
plaatsen van Barka, nb Dorna,Tobroek en
Bengaside Turken schijnen dus hun actie
zooveel mogelijk tegelijk in verschillen
de plaatsen te beginnen, waarschijnlijk
met het oog op hulp van de vloot die
natuurlijk niet overal tegelijk kan wezen.
Volgens de Avanti, zal de reeds aange
kondigde persoonswisseling in het op
perbevel in Tripoli eerstdaags haar be
slag krijgen. Generaal Caneva, die se
dert het begin van de krijgsverrichtingen
gen niet genoeg energie' heeft ontwik
keld, zal door generaal Frugoni wor
den vervangen. Daarna zal ook in de
andere commando's wijziging gebracht
worden.
Nu de Italianen blijkbaar op den vas
ten grond niet veel winst te behalen zien,
probeeren ze het maar wedr op zee. We
vernemen geregeld van beschieting der
kust Dit laatste dreigt hen echter in
nieuwe moeilijkheden te brengen. De
Fransche regeering is n.l. ernstig verbol
gen over de beslaglegging op een paar
Fransche schepen, de Carthage en de
Manouba op de eerste waarvan zich een
paar vlL.g^rs met hunne machines bevon-
ue*i, tcrw'jl de andere 29 Turken aan
boo: J had. De eerste zoo werd beweerd
v.a«eu ecl.ler in het geheel niet voor
Dipohs tLs'mrid maar zouden demon-
j sGri »es ho'j'l -n i'i Tunis/de anderen wa-
ren p.rsoci'.c! su dc Rom'e Halve maan.
Op der. storm v \i vecontwaird'ging, die
hierover ja ie Fransche bladen opstak
en 4e protesten der eigenaar» wellicht
ou-KwtsMhd dpor dc Fi^nscfje regiering
zijn de schepen nu vrijgelaten echter zon
der de 29 Turken met 250.000 fr. op zak,
die in Italië moesten blijven. De „Petii
Parisien" zegt dat de regeering nu be
sloten is van Italië alle noodige schade
loosstellingen te eischen.
Men weet reeds dat men ie Peking in
hof- en regeeringskringen zich vrijwel
verzoend heeft met het denkbeeld van
een
afstand des Keizers
waarop dan het uitroepen der republiek
zou volgen met joeansjikai als president.
Dr. Soenjatsen zal zich van te voren
terugtrekken. Echter naar de „Times"
uit Peking verneemt niet onvoorwaar
delijk. Dr. Soenjatsen zal onmiddellijk
na 's keizers afstand naar Peking komen
om met Joeansjikai te onderhandelen
over de vorming van een nieuw ministe
rie.
De republikeirische leiders zijn géne-
gen om toe te staan, dat de keizer na
zijn afstand den titel blijft voeren van
„Mantsjoe-keizer", echter niet meer dien
van keizer van China. Joeansjikai wil aan
het hof pensioenen waarborgen tot et'.i
gezamenlijk bedrag van 5,000,000 taëls
's jaars. Bijzondere eer zal worden be
wezen aan de keizerin-weduwe, omdat
haar echtgenoot de vorige keizer
een voorstander van hervormingen was
geweest.
De decreten, meldende het aftreden,
worden elk oogeublik verwacht
Het heet, dat Joeansjikai is gereedge
komen met de plannen voor het bestu
ren van Noord-China gedurende het in
terregnum.
slechts vier gered53 verdronken er.
Meest waren het Indiërs. De kapitein,
een Engelschman, werd met gebroken
been, bewusteloos aan land gespoeld.
Men meldt uit Zywieck
(Galicie), dat de aartshertogin Maria
Theresia, de echtgenoote van aartshertog
Karl Stefan bij een ongeluk met een
slede op het voorhoofd viel en zwaar
gewond werd. Professor Eiselsberg
opereerde de patiënte na haar gechloro
formeerd te hebben en verwijderde ver
schillende splinters van het gebroken
been. De zieke ontwaakte in tamelijk
gunstigen toestand.
sprekingen aan het Hof te Peking heb
ben bijgewoond, hebben het revolutionai
re bewind ervan kennis gegeven, dat zij
onverwijld naar hun eigen gebied zul
len terugkeeren en dat zij de Chineesche
r publiek niet zullen erkennen.
éan de 78 op Zaterdag in het Duit-
sche rijk gehouden herstemmingen voor
den
Rijksdag
zijn alle resultaten bekend. Gekozen
zijn 7 Centrumsleden, 9 conservatieven, 6
Rijkspartij, 2 Reformpartij, 4 Wiitschalt-
liche Verein, 20 Nationaal-Liberalen, 17
Vrijzinnige volkspartij, 8 socialisten, 2
Welfen, 1 Boerenbond, 2 Wilden.
Het Centrum wint 2 en verliest 5 ze
tels, de conservatieven winnen 3 en ver
liezen 5 zetels. De Rijkspariij verliest 1
zetel, de Wirtschaftliche Vereinigimg wint
1 en verliest 2 zetels. De nation aaMibera-
len winnen 10 en verliezen 6 zetels, de
vrijzinnige volkspartij wint 3 en verliest
1 zetel. De socialisten winnen 8 en ver
liezen 5 zetels, de Welfen winnen 2 ze
tels, de Boerenbond wint 1 zetel.
GEMENGD.
Uit Weenen wordt gemeld, dat
Graaf von Aerenthal ernstig ziek is. Zijn
toestand moet kritiek zijn.
De overheid te Janina meldt dat
daar 17 gevallen van cholera zijn vast
gesteld, waarvan 7 met doodelijken af
loop. Ook onder de troepen komt de
ziekte in vrij hevigen graad voor.
De pauselijke nuntius te Weenen,
mgr. Allessandro Bavona is in den
nacht van Vrijdag op Zaterdag overleden.
Minister von Kiderlen Wachter is
Zaterdag te Rome aangekomen, waar hij
zijn intrek in het Duitsche gezantschap
heeft genomen.
De Tribune begroet den Duitschen
minister met eenige plichtplegingen als
gast van Italië, die in een zacht winter-
klimaat rust gezocht had. Hoewel zijn
bezoek te Rome geen politiek karakter
had en de heer von Kiderlen alleen ken
nis had willen makeu met minister di
San Giuliano, zoo had het bezoek toch
beleekenis, omdat het bewees, hoe har
telijk de betrekkingen tusschen de beide
verbonden mogendheden waren.
Op den weg van Choi naar Oermia
in Noordwest-Perzië zijn op verschillende
plaatsen Russische posten opgericht.
Het is de laatste dagen op de
Engelsche Oostkust en in een groot deel
van het land bar weer geweest. Storm
en sneeuwjacht. Te Birmingham lag
Donderdag de sneeuw bijna een halve
meter Jioog. Vele schipbreuken hebben
op de Engelsche kust plaats gehad. De
ernstige ramp was die van het stoom
schip Wistow Hall, die met gebluschte
vuren en weggeslagen schoorsteen hul
peloos op de rotsen van de Butlers of
tfeecham, bij Aberdeen, te pletter werd
geslagen. Van de bemanning werden er
Koninklijke besluiten.
Bij koninkl. Besluit is benoemd tot
leeraar aan de R. H. B. S. tc Steenwijk,
A. H. Thcsingh, te Zwolle
is aan den reserve-le-1 uit. T. W. L.
baron van Heemstra van het korps rij
dende artillerie, op het daartoe door hém
gedaan verzoek een eérvol ontslag uit
den militairen dienst verleend
is benoemd tot adjunct-inspecteur der
posterijen en telegrafie té Groningen, E.
van der Wal, thans directeur van het
post- en telegraafkantoor te Bols ward.
Ziekte- en Radenwet.
Het bericht van „De Stand.," dat bij
het overleg van de Commissie van Voor
bereiding met minister Talma over ziin
Raden- en Ziektewet, beidé ontwerpen
behoudens, eenige wijzigingen in hoofd
zaak zijn gehandhaafd, kan volgens de
„in. aiuuü woruéu aangevuior aar^
naar het schijnt, de medewerking van de
overgroote meerderheid dér rechterzijde
thans aan de ontwerpen vrijwel verzekerd
is.
Van links heeft men zich in deze om
standigheden voor de werkzaamheden
van de Commissie maar matig geïnteres
seerd. Op den steun der vrijzinnig-demo
cratische fractie voor zijn ontwerpen
schijnt de minister te mogen rekenén.
Het „Volk" schrijftVolgens onze in
lichtingen is het bericht onjifist, voor
zoover, het den indruk wekt, alsof er bij
het bedoelde overleg géén belangrijke
wijziging in het ontwerp-Ziektewet ge
bracht zouden zijn. O.a. hoorden wij, dat
de ziekte-uitkeering van 50 op 70 pCt.
van het loon verhoogd zou zijn en zoo
zijn er meer ingrijpende veranderingen
aangebracht.
Ongezegelde sollicitatieën.
Voor eenigen tijd berichtten wij!, dat
volgens den minister van financiën, aan
vankelijke 'soliicitatiéstukken in het ver
volg niet op zegel behoefden gesteld te
zijn, mits ze geen verzoek inhieldén
maar alleen een kennisgeving, dat mm
benoemd wenscht te worden.
Naar nu echter een gemeenteambte
naar aan dc „Res.-bode" meedeelt, zal die
vlieger, voorloonig althans zeker, niet
opgaan. Op gezegde wijze had hij te ken
nen gegeven, dat hij wel in aanmerking
wilde komen voor burgemeester éener
zekere plaats. Een paar dagen later ont
ving de ambtenaar het stuk echter van
het Kabinet der Koningin terug met de
boodschap
Omdat dit verzoekschrift ('t was ech
ter geen verzoekschrift) ongezégeld is,
inag volgens art. 8 der wet van 3 Oct.
(Stsbl. no. 17) daarop geene beslissing
genomen worden.
Wat cijfers leeren.
Cijfers kunnen véél zeggen.
„Het Volk" gaf kort geleden een lijst
je van het aantal aangeslagenen in dc
vermogensbelasting over de jaren 1898
tot 1911.
Ir» die twaalf jaar is dat aantal ge
groeid met ruim 22 procent.
Sterker dus dan de bevolking.
Een bewijs mag men zeggen, van toe
nemende welvaart.
Dat ziet ook „Het Volk" er in, welk
blad de gevolgtrekking maakte, dat het
den „kapitalisten" blijkbaar goed gaat.
Want uit de cijfers blijkt, dat er ook
gedurig uit de klasse der niet- en wéi
nig-bezitters in die der „bezitters" ovér-
gaan.
En er blijkt nog meer uit, zegt het
„Friesch Dagblad".
„Marx had voorspeld, dat nog vóór de
20ste eeuw er steeds minder gegoeden
en steeds meer armen zoudén komen,
zoodat aan het eind der negentiende
slecbls zeer enkele „bezitten", ma^r dan
reuzen-bezitters, zouden overgebleven
zijn.
Men ziet hoe het gaat."
De praktijk kegelt heel dezé verelen-
dungstheorie omver.
Niet bestellen op Zondag.
We lezen in het jongste nummer van
de „Stct."
Waar afzenders van stukken dooreene
aanwijzing op het adres, den wensch te
kennen gaven, dat die stukken op Zondag
niet zouden worden besteld, werd, indien
die aanwijzing in het oog viel, daaraan
gevolg gegeven.
Om van dit verlangen op beter in het
oog vallende wijze te kunnen doen blij
ken, zijn aan de postkantoren, tegen den,
prijs van 1 cent per vel van 50 stuks,
strooken verkrijgbaar gesteld, dragende
de aanduiding: Niet b cellen op Zondag
en bestemd om naast de postzegels té
worden geplaatst.
Het bovenstaande geldt ook voor
postpakketten, mits het verlangen van
nict-bestelling op Zondag is uitgedrukt
zoowel op de adreszijde van liet pakket
als op de daarbij behoorende kaart. Het
schijnt dus, dat de vermeldde telegrafi
sche orde van de directie der posterijen,
waarbij het gebruik van die strooken
werd afgelast wegens practische bezwa
ren, weer is ingetrokken.
Huisindustrie.
De directie van den arbeid heeft als
no. 7 van haar uitgaven dezer dagen ge
publiceerd het eerste deel van Onder
zoekingen naar de toestanden in de
Nederlandsche Huisindustrie. In dit deel
ticir
bezighouden met de bereiding van voe-
dings- en genotmiddelen. Het onderzoek
heeft zich, voorzoover kan worden na
gegaan aldus vermeldt het voor
richt over de geheele huisindus.i
uitgestrekt. Alle bedrijfstakken, waarin,
en alle vormen, waaronder de huisindus
trie voorkomt, zijn opgespoord. In het
geheel heeft het onderzoek zich uitge
strekt over circa 18000 gezinnen.
Na eenige beschouwingen over de
huisindustrie in het algemeen worden
achtereenvolgens de volgende bedrijven
behandeld
Erwten- en boonenlezen en Moeder
koren zoeken kolfie verlezen rijst en
cacaoboonen uitzoekenhet bewerketi
van groentenhet uitjes schillentabak
en sigarenhet verpakken van saccha
rine-tabletten het garnalen-pellen.
Aan de hand van een groote hoeveel
heid cijfermateriaal wordt van bijna ieder
bedrijf aangetoond, dat aan de huisindustrie
eigen zijn lage loonen, lange werkdagen
en kinderarbeid, in vele gevallen ook
overmatige arbeid van de huisvrouw met
als gevolg: verwaarloozing van het gezin.
Speciaal voor de bereiding van voedings
middelen valt bovendien het licht op de
onsmakelijke en voor de gezondheid der
verbruikers niet altijd onschadelijke werk
wijze. Tabak en sigaren, groenten en
erwten, suikergoed en garnalen worden
dikwerf bewerkt in een omgeving die
daarvoor allerminst geschikt is.
Het allerbekiagenswaardigstc lot van
honderden kinderen, die hun jeugd ver
gald zien door eindeloos erwtenlczen,
tabak strippen of garnalen pellen, vult
wel de zwartste bladzijde uit dit toch al
sombere boek.
Daarnaast verschijnen uitvoerige me
dedeelingen over een groot aantal arme
oudjes, die hun levensavond in een moei
lijken strijd tegen .broodsgebrek- door
brengen met het lezen van erwten, het
pellen van garnalen of het strippen van
tabak.
Arbeidsduur en -loon vormen voor elk
bedrijf het onderwerp van een afzonder
lijke paragraaf, terwijl voor dc kennis
van de woningtoestanden van het arm
ste deel der bevolking van ons land een
belangrijke bijdrage wordt geleverd door
de laatste paragraaf van ieder hoofd
stuk.
Hoewel bij het onderzoek in iedere
gemeente van eenige beteekenis arbeid
in huisindustrie werd aangetroffen, zijn
voor de in dit eerste deel behandelde be
drijven vooral van belang: de gemeenten
Middelburg, Arnemuiden, Vlissiugcn,
Goes, Zierikzee, Groningen, Harlingcn,
Franeker, Leeuwarden, en Enkhuizen,
voor het erwten lezen; Breda, Lcidcif
en Alkmaar voor het groenten schoon
maken; Dordrecht, Zwijndrecht en om«
streken voor het uitjes schillen Kampen
Amsterdam en Noord-Brabant voor hef
sigareu tnakënj Drytcn, .Wageuingen en
