30
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
3e Jaargang,
No. 653.
I
Bureau OUDE SINGEL. 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
1MT BLAD VERSCH1|NT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
I 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
November
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer I5cenl
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1-50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen liandels-advertentiën) J—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangebode»
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Alweer.
Ter .Tweede Kamer deelde de Voor
ster mede, dat alle hoofden van fracties
tristemden met het denkbeeld om bi) re
plieken niet meer dan tien minuten te
laten spreken.
Alweer een poging tot inperking der
debatten.
Benige jaren her zouden we een der
gelijke mededeeling met groot vertrou
wen hebben begroet en ook nu twijfe
len we niet aan de goede bedoeling.
Maar wat zal er van terecht komen!
Er zijn twee dingen, welke de hand
having van dergelijke voornemens in den
weg staan: lo. de collegiale lankmoedig
heid, welke maar al te grif geneigd is
-uitzonderingen toe te staan als de een
of ander nog iets bijzonders meent te
zeggen te hebben; 2e. de roode brutali
teit, welke met .alle afspraken spot en
maar al te vaak steun vindt bij de geest
verwanten.
Nu kan die lankmoedigheid nog niet
zoo heel veel kwaad, want zij ondermijnt
ten minste niet den goeden geest, welke
de debatten behoort te behcerschen.
Maar de roode brutaliteit en aanmati
ging, welke iedere socialistische opwel
ling vereenzelvigen met het landsbeiang
en zich dan gewoonweg niet storen aan
afspraken, vormen of wat dies meer zij,
die zijn het, welke vooral de rustige wer
king van het parlementair stelsel telken
male verstoren.
De feiten hebben dit al meermalen be
vestigd en gisteravond bleek opnieuw,
hoezeer die socialistische opvattingen,
een gevaar zijn. Het op straat uitjouwen
van een Kamerlid werd door mr. Troel
stra eenvoudig gestempeld als een blijk
van „meeleven des volks met het parle
ment" en zoodoende was dat ergerlijke
'straatkabaaitje, waarvan mr. de Savornin
Lobman onlangs het slachtoffer was,
weer op een rood voetstuk geplaatst en
verheven tot een handeling, waarvoor
men toch eigenlijk respect behoort te
.hebben.
We zullen hier niet treden in een her
haling van ons kameroverzicht, maar kun
nen toch niet nalaten onze ernstige be
zorgdheid te uiten over het voortwoeke
ren der scheeve socialistische denkbeel
den.
Dat het volk meeleeft met het Parle
ment, best, maar het doe zulks in actie
SSlechts bij de stembus. Daar is het ter
rein, waar men van zijn gezindheid oj>
ide meest practische wijze blijk kan en
ook moet geven. En wie bijzondere be
langen heeft te behartigen moet zulks
al'evenmin doen per straatkabaai, doch
met behoorlijke uiioefening van het recht
van petitionnement.
De roode manier van meeleven is er
echter een, die het ware, gezonde leven
verstikt
We czijn met dit al echter ver afgewe
ken van de voorzitterlijke mededeeling
betreffende de dehatsinperking. Om daar
toe terug te keerenwe hopen van dien
maatregel 'maar weer het beste, dodh
vreezen
ALGEMEEN OVERZICHT.
Neen, .de Italianen zijn er nog lang niet.
IA1 hebben ze nu eenige kilometers 'meer
grond gekregen waarop zij zich wat beter
bewegen kunnenhet pleit gewonnen
hebben ze
in Tripolis
nog niet. Hun vooruitdringen heeft de
Arabieren en Turken niet bang gemaakt,
idie integendeel nog steeds hun bet werk
3n de loopgraven bemoeilijken door
voortdurende aanvalletjes en beschietin
gen.
Natuurlijk komen nu van 'taliaanschen
kant berichten over dooden en gewon
den, die zij afgrijselijk verminkt gevonden
hebben en over beschieting van Roode
KruisafdeelLngen door de Turken. Een en
iander is blijkbaar een tegenhanger van
berichten uit Turksche bron die den Ita
lianen gelijke verwijten maken. De ver-
Jiezenlijsten die tot nog toe gepubliceerd
zijn, zijn blijkbaar nog slechts voorloopig
ien de aarzeling om de verliezen openbaar
te maken is wel teekenend.
Terwijl we steeds hoorden dat er niets
*ou komen van een vlootactie in [de J^rK-
sche wateren komt nu eensklaps een be
richt uit Napels, meldend dat de Italiaan-
sche oorlogsschepen nog wat anders
doen dan slechts de kusten verkennen.
Het bericht d.d. Dinsdag vermeldt
namelijk, dat het Italiaansche eskader
in de Roode Zee bestaande uit 6 kruisers
Puglia, Calabria, Aretusa, Volturne, Li-
guria en Fridano, en 6 torpedobooten, is
de krijgsverrichtingen tegen de Arabi
sche kust is begonnen.
De Roode Zee is geheel van Turksche
schepen schoon gevdegd. Drie kanon-
neerbooten en een torpedoboot zijn ge
zonken, en drie andere kanonne-erboo:ien
en een kleine kruiser zijn te Suez ontwa
pend.
Het Italiaansche eskader zal nu de
Turksche forten van Arabic en het schier
eiland Sinaï beschieten. Een -macht van
3000 askars uit Erythrea met geschut
zal eventueel in de voornaamste Turksche
garnizoensplaatsenHodeidah, Djeddah
en Akaba aan land gezet worden.
De aankondiging van deze landing, die
voorzichtigheidshalve als een mogelijk
heid wordt voorgesteld, zal de Turken
wel niet al te groote vrees inboezemen.
Nog verneemt de „Morning Post" uit
Malta -dat daar uit Bengasi bericht is ge
komen, dat een Italiaansche torpedoboot
in de Soloembaai twee scheepjes heeft
opgebracht, die voeren onder Grieksche
vlag en volgeladen waren met .wapenen
en munitie, naar het heette bestemd voor
Alexandria. De bemanning bestond voor
het meerendeel uit Kretenzers, met twee
Turksche officieren. De scheepjes zijn
te Tobroelc binnengebracht.
Zooals reecis een telegram ons meldde
is het den
Chineeschen opstandelingen
gelukt de stad Nanking te veroveren. Of
schoon nog geen juiste berichten -dien
aangaande te bekomen zijn, mag men
wel aannemen dat dit met een vreese-
lijk bloedbad gepaard is gegaan. Men
schat nu reeds het aantal dooden in de
stad op 3500 man, welk getal misschien
nog te klein zal blijken, in aanmerking
genomen de zucht tot weerwraak der re
volutionairen op generaal Tsjang en zijn
Mandsjoesoldaten, kerbaar aan hun
staarten. Overigens valt er niet veel
nieuws te berichten, dan dat ook in
Mantsjoerije de vaan des opstands is
ontplooid door generaal Lantsjenwei die
Moekden verlaten heeft en duizenden,
vooral oud-soldaten, tot zich trekt. ,Wat
de houding der mogendheden aangaat
wordt het volgende aan de „Voss.
Zeitg." uit Petersburg geseind: Over de
gebeurtenissen in China heeft tussdhen
tie mogendheden een gedachtenwisseling
plaats gevonden. Er is besloten de ge-
zantschapswaohten tot 300 man te ver
sterken, «maar voor het overige af te
zien van een inmenging in de binnen-
landsche aangelegenheden van China.
Intusschen is volgens een telegram
uit Peking het aantal Fransdhe troepen
in'de Chineesche hoofdstad op 1000, tiat
der Japansche op ongeveer 1200 man
gebracht. Ook wij hebben 45 «man extra
naar Peking gezonden. Mooi zoo
GEMENGD.
De Porte toont niet de minste on
gerustheid over de nieuwe plannen der
Kretenzers met het oog op de vereeni-
gfing van hun eiland met Griekenland.
De Turksche regeering heeft nl. van de
mogendheden de verzekering gekregen
dat dezen geen wijziging van den status
quo op Kreta zullen dulden, en, zoo noo-
dig, zullen overgaan tot het opnieuw be
zetten van Kreta.
De internationale troepenmacht, die
reeds vroeger bij een gewelddadige po
ging om d'e unie met Griekenland door
te drijven de Kretenzers mak gehouden
heeft, staat dus weer klaar. De Kreten
zers zullen mogelijk nu wel zoo verstan
dig zijn de zaken niet op de spits te
drijven, te meer daar Griekenland hen
niet steunt
Men vermoedt te Wilhelmshafen
een uitgebreide spionnage op het spoor
te zijn. Korten tijd geleden is een poli
tieagent onder verdenking van spionnage
gevangen genomen, en nu weder een on
derofficier van de marine.
De „Lokal-Anzeiger" meldt dd.
Woensdag: De commissie der werkge
vers en werknemers in de Berlijnsche me
taalnijverheid is hedennacht tot een ver
gelijk gekomen.
De zeelui te Antwerpen hebben Üe
voorstellen van de patroons nangeno-
Jöe staking is gedaan*
De bestuurders der taxi-tufs te Pa
rijs staken. Meer dan 5000 automobiel
bestuurders nemen aan de staking deel.
Het verkeer in de straten der stad wordt
door de staking zeerveraangenaamd
Gedurende den op Dinsdag heer-
schenden dichten nevel, heeft de snel
trein Parijs-Lyon-Marseillc bij Parijs
twee met herstel van de lijn belaste
arbeiders overreden, die beiden gedood
werden.
De schoten, waarmede Njegus den
5den October van de tribune van het
Oostenrijksche huis van afgevaardigden
den minister van justitie heeft willen
treffen, hebben, zooals indertijd gemeld
is, de bank dei- ministers en de balustra
de achter de plaatsen der .stenografen
op vier plaatsen doorboord, zoodat 9
m.M. breede gaten ontstonden. Nu was
men eerst voornemens geweest, de ko
gelgaten weg te nemen, doch de voorzit
ter der Kamer kwam op het -denkbeeld,
de sporen, die de aanslag had achtergela
ten, tot een aandenken te bewaren.
Ter uitvoering van dit plan zijn dezer
dagen de gaten met koperen ringen om
geven, die het opschrift dragen5 Octo
ber 1911.
Aan de „Press Centrale" wordt uit
New-York gemeld': De bemanning van
het stoomschip Edenor bericht, dat zij
Dinsdag op weg naar Hartlepool, niet
ver van de haven, een uit Stettin geko
men Russisch oorlogsschip gezien heeft,
dat in volle zee in brand geraakt was.
Reeds 4 uur had de brand gewoed. De
kapitein van de Edenor heeft zich eeni-
gen tijd aan boord van het brandende
schip opgehouden, maar moest het verla
ten, omdat zijn leven gevaar liep. Over
het verdere lot van het brandende oor
logsschip heeft men nog niets vernomen.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit zijn L. ,W. Romeijn en
K. M. Sillevis, beiden adj.-contr. der
grondbelasting, resp. te 's Gravenhage
en te Utrecht, benoemd tot controleur;
is alsnog benoemd tot lid van de
staatscommissie voor drinkwatervoorzie
ning J. B. Westerdijk, lid van Ged. Staten
van Groningen, te Uithuizenneedem
is voor het tijdvak van 1 Januari tot
en met 31 Augustus 1912 benoemd tot
leeraar aan de R. H. JB. S. te Zierikzee
D. Veersema, te Utrecht;
is toegekend de zilveren medaille der
orde van Oranje-Nassau aan Sa-Oemin,
lichtwachter op het eiland Sambit (resi
dentie Zuider- en Oosterafdeeling van
Borneo.
Prov. Staten van Zuid-Holland.
•Bij die gisteren gehouden verkiezing
te 's Gravenhage voor eenplid der Prov.
Staten, in de vacature "dr. Kraus (lib.)
was de uitslag de volgende
Uitgebrachte geldige stemmen 13325.
Volstrekte meerderheid 6663. Mr. Dr.'
A. van Gijn (lib.) 5458, K. ter Laan (S.
D.) 3380, C. D. Wesseling (R. K.) 4487,
zoodat herstemming moet plaats hebben
tusschen de heeren van Gijn en Wesse
ling.
Tweede Kamer,
Naar de „Ned." verneemt, moet bij het
Bureau van de Kamer het voornemen be
staan, voor te stellen, bij de behande
ling van de begrooting van waterstaat
o.a. de besprekingen over het spoor
wegpersoneel tot nader te bepalen tijd
uit te stellen.
Dunrte-Commissie te Rotterdam.
In het gisteren verschenen rapport der
zoogenaamde duurte-commissie te Rot
terdam, wordt de volgende slotsom ge
geven: Dat de langdurige droogte en
andere oorzaken tengevolge hebben ge
had dat de prijzen van sommige voe
dingsmiddelen als groenten, boonen, erw
ten, melk, boter, kaas, eieren, koffie, sui
ker, rijst, rundvleesch en vet en paarden-
vleesch aanzienlijk in prijs zijn gestegen
dat echter andere voedingsmiddelen als
brood, aardappelen, varkensvleesch, scha-
penvleesch, Amerikaansch spek en Ame-
rikaansche reuzel, margarine, grutters
waren en thee in normale en sommige
zelfs in lagere prijzen zijn te verkrijgen.
dat over het algemeen kan .worden
aangenomen, dat verdere prijsverlaging
niet onwaarschijnlijk is, al is evenwel met
zekerheid daaromtrent niets te zeggen;
dat derhalve van een meer algemeene
nood in dit seizoen en den aanstaanden
winter jniet Jtan .WQrden gesproken.
Op grond hiervan acht de commissie
ingrijpen van het gemeentebestuur door
buitengewone maatregelen, die de ge-
heele burgerij ten goede zouden moeten
komen, niet voldoende gewettigd.
Het rapport gaat vergezeld' van twee
afzonderlijke nota's, de cene is getee-
kend door wethouder Stulemeyer en het
raadslid Diemer. Zij ook ontkennen het
bestaan van een noodtoestand, doch
meenen wel, dat van een buitengewonen
duren tijd kan worden gesproken. Zij
laten het evenwel bij deze .conclusie.
Niet alzoo de heer v. Hinte, de schrijver
van de andere nota. Deze beweert, dat
er noodtoestand is en maatregelen geno
men moeten worden. Hij zocht deze in
uitbreiding van schoolvoeding en klee
ding, in verhooging van uitkeering door
het Burgerlijk Armbestuur en in het
verstrekken van toeslag op de loonen van
eigen personeel.
KORTE KRONIEK.
De goedgeslaagde betooging der
R. K. werklieden vereenigingen heeft den
naijver van de S. D. A. P. opgewekt
Naar het „Volk" meldt zal op 14 Decem
ber te Utrecht een tegenmeeting worden
gehouden als antwoord op de Katholieke
betooging.
Te Breda overleed op 74-jarigen
leeftijd de heer Jos. A. J. W. van Hall,
oud-wethouder en oud-lid der Prov. Sta
ten. De overledene maakte zich in ver
schillende opzichten verdienstelijk jegens
zijn medeburgers en was een groote
steun voor de instellingen van liefdadig
heid. Hij was commandeur in de orde van
den H. Gregorius.
Te Hilversum is besloten tot ex
ploitatie van een Katholieke Bioscoop in
het R. K. vereenigingsgebouw.
Do eerste algemeene vergadering
van de Europeesche conferentie voor de
dienstregeling op de spoorwegen en zee-
lijnen te Triest, heeft besloten de vol
gende vergadering voor de dienstregeling
voor het gebruik van de .wagens te Am
sterdam te houden iil Juni 1912.
De gemeenteraad van Amsterdam
heeft de heer dr. W. Lulofs, ingenieur-
onderdirecteur der gemeente-electrici-
teitswerken, tot directeur van dezen tak
van gemeentedienst benoemd.
Volgens de „Tel.", koestert men iii
deskundige kringen van den jongen di
recteur en diens veelomvattende kennis
hooge verwachtingen ten opzichte van
het bedrijf, aan welks hoofd hij thans
staat.
LEIDEN, 30 November.
De nieuwe Blauwpoortsbrug.
Hoeveel duizenden hebben staan kijken
naar het groote waterbouwwerk, dat nu
al bijna anderhalf jaar onze aandacht trekt
en, laat maar gerust zeggen, menigeen
wel geërgerd heeft door den tragen gang,
waarmede het werd uitgevoerd! Wat dit
laatste betreft ,is weer van toepassing
dat de beste stuurlui aan wal staan.
Al moge misschien niet alles aan force
majeure geweten kunnen worden, dat
veel vertraging door overmacht ontstond
zal men met de feiten in kennis gesteld,
niet tegenspreken.
Zóó overtuigend is dit onlangs nog
aangetoond door B. eii W. in hun ont-
woord op de klachten bij het sectie-on
derzoek der gemeentebegrooting, dat
geen raadslid, zelfs niet de meest hals
starrige criticus, 't heeft aangedurfd in
openbare vergadering de klachten en
eventucele verwijten te herhalen.
Wij behoeven daarom de oorzaken der
vertraagde oplevering niet meer te jrele-
veeren iedereen weet, dat men teleur
stelling heeft gehad zoowel met de af
levering van de hen «odigde machinedee-
len als met de granietzendingen enz.
Maar wat zou het bovendien baten
Elke dag brengt ons een stap tiader bij
de ingebruikname van de nieuwe brug.
Een week geleden kondigden wij aan
dat de proefritten der elect 'ie tramt
uitstekend waren geslaagd en dat de brug
voor het tramverkeer met enkel spoor
werd opengesteld. Gisteren meldden wij,
dat de train er reeds met dubbel spoor
over ging rijden en wie weet hoe spoedig
wij zullen berichten, dat de burgerij, die
thans nog naar de brug staat te kijken, er
over mag gaan.
Maar den evenmin als nu krijgt men
idee van h et grootschc bouwwerk. Want
lt yoorn.aa i-ste zit onder den grond, ten
wie den bovenbouw ziet kan zich als
leek eenvoudig geen denkbeeld makert
van den reusachtigen onderbouw, nodfl
van de machineriën, die de 140.000 KO<
wegende brug voor het scheepvaartven
keer moeten openen.
Men denke zich eens in, hoe ontzet-1
tend zwaar het bovengedeelte met te^
gengewicht is140.000 K.O.
En toch, zoo noodig, met lh a n dkracht
kan de brug geopend worden. Dit komt^
omdat de brug bijzonder goed uitgdba,-»
lanceerd is.
Maar als regel wordt de brug natuur
lijk door electrische kracht in beweging
gebracht. De brugwachters, die aan dë
oude brug zich in 't zweet moestei(
draaien om ze geopend te krijgen, behoe
ven nu slechts een handel om te draaien
teneinde de electromotor in werking te
stellen en al het overige gaat van zelf. 't
Gemakkelijkst kan men zich de bediening
der brug voorstellen door eene vergelij
king met de electrische tram. Iedereen!
kent de stuurinrichting van den wagen
bestuurderhij draait aan een kruk heen
en weer om de tram vlugger en langza
mer of in 't geheel niet te doen rijdenj
Bijna precies 't zelfde is de bediening!
van de brug en ook al weer 't zelfde
resultaat. De electrische tram overscha
duwt de paardentram geheel en aldö
electrische brugbeweging geschiedt iu
veel korter tijd dan de handbeweging.
Men heeft slechts 35 a 40 seconden noOr<
dig om de brug te openen of te sluiten
voorheen duurde dat 21/2 a 3lninuten. De
motor, die de brug in beweging brengt;
is van 10 pk., maar kan bij stormachtig
weer opgevoerd worden lot 25 p.k.
Behalve deze hoofdmotor staat er in
de machinekamer nog een andere motor,
voor de „opzet"-innchtingen, waarmede
de brug na gesloten te zijn, wordt vast-|
gezet. Men heeft er nog verschillende
machineriën en werktuigen voor krachts
overbrenging en de reeds boven besproken}
reserve-handbeweging, voor 't geval door!
'n klein defect de electrische stroom on
derbroken mocht worden. Bijzondere
voorzorgsmaatregelen zijn genomen, op,-
dat ongelukken voor het bedienend per
soneel zooveel mogelijk worden voorkom
men.
Grenzende aan de machinekamer en
parellel loopende met deze is de kelder
met de rolbanen voor de brug, waarin
zich de rolquadranten bewegen als de
brug geopend wordt. Voorts dient deze
kelder tot het opnemen van allerlei
voorwerpen, die zich op de brug bevin
den. Het straatvuil, water en modder
valt er in om er later automatisch te wor
den uitgehaald. Zwaardere zaken gaan
eveneens de diepte in en vaak gebeur
de het, dat dezer dagen een hond op
den klap liep en er niet gauw genoeg
van kon afspringen. Het dier kwam in
den kelder terecht, maar werd er nogal
spoedig uitgehaald. De constructie van
de oplegstoelen der-brug is van zooda-
nigen aard, dat de brug bij het neerdalen'
altijd in zijn juisten stand wordt terug
geleid.
De breedte van de brug is op den klap
14.50 M. d.i. de grootste breedte van
een beweegbare brug voor gewoon ver
keer in ons land. En relatief is hij oolk!
een der goedkoopste. De overspanning
over het water bedraagt 8 M., dji. 2 M.
meer dan de oude brug.
De kjap is zoo gemaakt dat bij even
tueel deefet door aanvaring of iets der
gelijks de eene helft buiten gebruik kan'
worden gesteld, terwijl de andere helft
voor et verkeer hlijft opengesteld. Te
vens is rekening gehouden met wijzi
ging in het tramverkeer in de toekomst;
op elk gewild punt van de brug kan
de tramlijn worden gelegd.
Bij 'den bouw van den brug zijn de
ëischen van de aesthetica niet verwaar
loosd. Acht fraaie lantaarnmasten met
bronzen voet, rustende op granieten zui
len, zullen elk twee electrische lampen'
dragen, die 's avonds op overvloedige v i rze
de brug en omgeving verlichten. Het
brugwachtershuisje, dat geheel vrij staat
van de brug, omdat de "belasting van dd
fundeering zeer verschillend is, werd
smaakvol opgetrokken. Een drietal ge
denkplaten versieren liet gebouwtje. Aan
den kant van de doorvaart is in Uedel-
ganger zandsteen uitgehouwen „De Blau
we Poort in 1670". De afbeelding ver
toont ons de oude ophaalbrug van did
dagen, met een deel der Turfmarkt enï
der Paardesteeg, ze is vervaardigd vol
gens een teekening uit het gemeente-an
cujef. Aan .de zijde yan de Haarlemmer*
