23
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3* Jrurgan^.
No. 649.
S)c ftzicbohe Sou^amt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, t 1.30 per kwartaal. Franco
per post t L50 per kwartaaL
Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
November
1011.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iédere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit VIER
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
V Is het wel ooit goed
Het feit, dat de Koningin dit jaar ons
piet in de openingsrede medegedeelde
redenen de zitting der Staten Generaal
niet zedvc geopend te hebben, werd, ge
lijk bekend, in de afdeelingen der Tweede
'Kamer besproken.
De Regeering heeft in haar Memorie
van Antwoord kort saamgevat, deze re
pliek op het Voorloopig Verslag gege
ven „de redenen welke de Koningin
hebben geleid oin de opening niet in per
soon te verrichten, mogen niet tot een
onderwerp van debat worden gemaakt
^Wanneer H. M. zulks niet persoonlijk
Svenscht te verrichten, heeft 'het Kabinet
niets anders te doen, dan zorg te dragen,
Ktai zij geschied door eene commissie.
En Git heeft zij gedaan." En vervolgens:
„het zoude gelijk immers het Kabinet heb
beu verheugd, indien dc zitting der staten
Generaal door de Koningin in persoon
ware geopend. Er zijn aan het Kabinet
Igeen redenen bekend, waarin het aanlei
ding zoude hebben kunnen vinden, aan
iHare Ata jes lei tin tegenovergesteldiM zin
te adviseeren. Zoodanig advies is dan
ook niet gegeven..."
Over dit antwoord, dat o.i. aan dui
delijkheid niets te wenschen overlaat!,
js nu de linker per-, alweer aan 't twis
ten. Zoo kan het Handelsbllad niet
volkomen deelen in het gevoelen van de
N. Rott. Ct., die 's Ministers houding
inconstitutioneel tegenover de Kroon
schijnt te vinden, wijl hij de aansprake
lijkheid voor hare 11 iet-verschijning aan
(de Koningin persoonbijk overlaat. .Het
Ainsterdamsche orgaau leest zulks in het
antwoord niet. Het vindt integendeel, dat
de minister het voorgevallene veeleer te
zeer buiten het debat plaatst, en is hij
•-aan de Tweede Kamer nog, een constitu
tioneel verklaring schuldig, waaruit
duidelijk blijkt, dat de regeering zich
•ejgens de Volksvertegenwoordiging van
'baai plicht tot rekenschap naar den
eisch bewust is.
Heide bladen schrijven kolommen vol
om hun zienswijze uiteen te zetten, en
het is volstrekt niet buitengesloten, dat
ook nog andere opinies voor den dag
zullen komen. Zoo'n abstract onderwerp
Is uitermate geschikt voor evoluties met
de pen en straks in de Kamer met
het woord.
Wij zulien ons in dat constitutioneel
labyrinth niet begeven, inaar wenschten
alleen even te doen uitkomen, dat men
het links alweer niet goed' vindt, wat de
regeering zegt. Gelukkig is men daar
ook onderling niet eens, wat aan de
eeuwige critiek veel aan haar waarde
Iweet u een ander woord? ontneemt.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Van het oorlogsbedrijf rond Tripolis,
.Waarvan men niets verneemt, dwaalt de
belangstelling van de wereld steeds meer
af naar de mogelijke
Actie op de Turksche kust.
Zooals .we gisteren reeds meldden, is
- het begin hiervan door den Russischen
gezant aan den Turkschen minister van
buitenlandsche zaken ter kennis gebracht.
jDeze antwoordde hierop, dat Turkije
Id'it zonder ongerustheid tegemoet zag
|en hij besloten was, in geval van een
ifianvallend optreden van dc Italiaansche
iVloot in de Aegeïsche Zee, onmiddellijk
fjd'e uitzetting van alle Italianen uit Turkije
(door te zetten. Men gelooft er evenwel
jjfei bepaalde diplomatieke kringen ook
'thans niet aan, dat Italië zijn actie tegen
'de Bardanellen zou richten.
Toch .weet de „Frankf. Zig." het vol
gende te melden: Den 26en November
Zal Jtalië de blokkade der Dardanellen
'afkondigen. De grootvizier riep heden
middag (23 Nov.) een buitengewonen
ministerraad bijeen. Terwijl deze beraad
slaagde, kwamen de Oostenrijksche en
Jd'e Russische gezant op de Porte met
!de reeds vermelde mededeeling. Over de
gedragslijn der na Turkije bij de Darda-
tlnellen meest betrokken mogendheid, nl.
(Rusland, liet Tsjarikof, de Russische ge-
Zant, zich ontwijkend uit.
Ook de „Daily Mail" verneemt, dat de
^lokka,de morgen beginnen zak Maar,
voegt haar correspondent bij het bericht,
deskundigen zijn van oordeel, dat iedere
Turksche zeekapitein de blokkade zal
kunnen verbreken, op zijn weg naar Kon-
stantinopel, waarheen de Italiaansche
oorlogsschepen hem toch niet zouden
durven volgen.
De toestand in Turkije
wordt, hoewel er voor hel oogenbiik rust
heerscht, algemeen onzeker gehouden. En
vooral verdienen hier de aandacht Mace
donië en Albanië. In eerstgenoemd ge
bied js pas weer met veel ophef een
nieuwe revolutionnaire beweging aange
kondigd. .Wat daarvan aan is, zal de tijd
moeten leeren. Wat Albanië aangaat, dat
nog zucht onder de gevolgen van de
bloedige onderdrukking van den jong-
sten opstand, voorspellen pessimisten
binnenkort een nieuwen opstand. De re-
actionnairen, die Albanië sinds het her
stel der grondwet tot hun terrein van
actie bij uitnemendheid hebben uitge
kozen, moeten in den laatsten tijd weer
duchtig aan het werk zijn. Hun eenig
doel moet zijn de regeering in moeilijk
heden te brengen, hoe clan ook. DePorte,
die tegenwoordig dubbel voorzichlig is,
doet echter wat ze kan om de reactlon-
nairen voor te zijin. Zoo heeft de minister
raad, volgens berichleu uit Konstanti-
nopel, besloten tot groote tegemoetko
mingen aan de Albaneczen in de taal
kwestie. ,TaI van oude ^ambtenaren, die
de taal des lands niet machtig zijn, zullen
worden vervangen. Alle nieuwe ambte
naren moeten het AlLcieesch volkomen
meester zijn. In de wiiajets Kossowo en
Skoetari zullen nog andere hervormin
gen .worden ingevoerd.
De gevolgen van den Oorlog
doen zich voor Italië al geducht voelen.
Volgens een bericht in een officieel
Zwitsersch blad' verkeert de Italiaansche
nijverheid", tengevolge van deu oorlog,
in een moeilijken toestand. De voor
Turkije bestemde goederehzendingen
konden, wegens de a.geheele afbreking
der handelsbetrekkingen niet ten uitvoer
komen en zijn voorloopig ten deele in
de magazijnen, ten deele iu de haven
plaatsen opgeslagen. Dc verscheping der
goederen wordt bovendien bemoeilijkt
door de omstandigheid, dat ca. 70 koop
vaardijschepen voor transporcdoeleinden
zijn gecharterd. Onder de afbreking van
het handelsverkeer tusschen Italië en het
Turksche Rijk lijden de katoen-, de zijde
en de papierindustrie het ineest. De
voor de vroeger geleverde goederen ver
schuldigde bedragen komen niet in. De
katoenindustrie onderging eene vermin
dering van 40 pCt. bij haren uitvoer
naar .de Levant Groot is ook de schade,
welke de papierindustrie lijdt, die in
normale tijden voor 125.000 lire naar
de Levant exporteert. De uitvoer van
zijden stoffen (jaarlijks ca. 10 inillioen
lire) js sedert het uitbreken van den
oorlog eveneens bijna geheel opgehouden.
Met het oog op de toenemende voor
raden wordt eene beperking der produc
tie overwogen. Ook de ijzcrindusirie be
vindt zich in een ongunstigen toestand.
Over den toestand in Tripolis verluidt
het nu, dat binnenkort de
opmarsch der Italianen
zal beginnen. Eerst zal nog gewacht
worden op de aankomst van het nieuw
ste expeditiecorps, waarmee de troepen
macht te Tripolis 80.000 man sterk zal
zijn; daarna zal tegen begin December
de opmarsch beginnen. In gelijken geest
seint de correspondent van de „Berk
Morgenpost" uit Djerba dd. 23 dezer:
Eindelijk schijnen -de Italianen tot den
opmarsch naar het binnenland te hebben
besloten. ,Tot dit besluit heeft het feit
den doorslag gegeven, dat er zonder een
vergrooting van het gebied van actie geen
plaats meer zou zijn voor verdere aan
vulling van troepen. Men zal nog de
aankomst ,van 6000 man en de noodige
voorraden afwachten vóór de opmarsch
begint Jdet is de vraag, of men over
voldoende muildieren en karaeelen be
schikt De Italiaansche troepenmacht
voor .Tripolis zal dan ongeveer 80.000
man bedragen en de gezamenl;jke Ita
liaansche troepenmacht in .Tripolis en
Barka ongeveer 120.000 man. De expe
ditie zal tot nog toe op zijn minst een
milliard hebben gekost
Er schijnt groot verschil van meening
tusschen de regeering en het legerbe
stuur te bestaan over de te nemen maat
regelen, zoodat den opperbevelhebber de
handen zijn gebonden. Gisteren en van
daag Jieeff er na eert lange tqssc^enpQos
weer een vuurgevecht plaats gehad. Een
Turksch fort slaagi er nog steeds in om
granaten m de straten van Tripolis te
werpen.
Over den opstand in China
melden de laatste berichten nog het vol
gende. ,Te Peking gaat het gerucht, dat
Joean-sji-kai op een van de eerstvolgende
dagen naar Tientsin zal vertrekken. Het
is mogelijk, dat het keizerlijke hof dan
Peking zal verlaten.
De „Morning Post" verneemt uit
Washington, dat daar het gerucht gaat,
dat twee mogendheden (waarschijnlijk
Rusland en Japan) de AmerLkaansche
regeering er van hebben verwittigd, dat
de krijgsoperafiën in China van elk harer
beperkt zouden blijven tot haa-r eigen
invloedssfeer.
De correspondent te Washington van
de „Morning Post" voegt er aan toe,
dat de Vereenigde Siaten zich zullen ver
zetten tegen een zoodanig afzonderlijk
optreden van enkele mogendheden in
China, indien het daar werkelijk toe
mocht komen. Want het gevolg daarvan
zou een verdeeling van China wezen.
De Norih China Daily News klaagt
krachtig over de ontoereikendheid van
de Britschc vloot, die op het oogenbiik
in de Chineesche wateren aanwezig is.
Uit Peking wordt aan de Daily News'
gemeld, dat het bijeenkomen te Sjang
hai van een revolutionair parlement,
waarheen de veertien opgestane provin
cies hun afgevaardigden hebben gezon
den, zeer de aandacht trekt Vrij alge
meen bestaat de overtuiging, dat de mo
gendheden een Chineesche republiek on
middellijk zullen erkennen, indien het re-
rottrtionaire parlement blijk geeft van
eensgezindheid.
De kerkvervolging
viert nog steeds hoogtij in Frankrijk. Nu
weer maakt de pers melding van het Vol
gende schandelijke voorval:
Te Kermaria in Bretanje gaven 2 kloos
terzusters, die vroeger behoorden tot eene
thans ontbonden congregatie, kosteloos
onderwijs aan kinderen uit bet volk. De
procureur van Quimper trok. met eenige
gendarmes naar 4e woning der zusters,
liet de deur openbreken en nam een der
zusters, die zich in haar kamer opgeslo
ten had, in hechtenis. Vervolgens maak
te hij proces-verbaal op tegen iedere zus
ter afzonderlijk, tegen de eigenares" van
het huis en tegen een der kapelaans van
de parochie. De bevolking, bijeengeroe
pen door klokkengelui, protesteerde te
gen den kerkvervolger. Ook in het ge
hucht Moélan, bij Quimper, deed het par
ket een huiszoeking bij drie kloosterzus
ters, die afzonderlijk woonden en onder
wijs gaven.
En steeds gaat het zoo door in het ar
me Frankrijk. Opgezweept door de vuile
artikelen vol god'sdiesthaat van schunni
ge individuen, als een zekere heer Fla-
chon, dc directeur van het beruchte
schendblad „Lanterne". Deze man die
tegen de reine kloosterzusters te keer
gaat wat hij kan, en zijn politieke invloed
mijnheer is oud-afgevaardigde, misbruikt
tegen haar edel streven, is naar dezer
dagen bleek, een der schunnigste creatu-
\n, die er op de wereld rondloopen..
Het is n.l. bekend geworden, dat hij
een der hoofdschuldigen is in een mon
sterachtig zedenschandaal. Kinderen van
13 en 14 jaar werden door ontaarde moe
ders verkocht aan dit sujet, en zijn mede
plichtigen om de schandelijkste geweld
pleging eu de gruwelijkste beleedigin-
gen te ondergaan, die men die reine kin
derzielen kan aandoen. Algemeen houdt
die schandaal in het moreel zoo diep
gezonken Frankrijk de gemoederen bezig
maar we zullen den lezer inïet veronrust-
ten met de mededeeling van dit .vuilnis,
doch wel hopen wij spoedig zijn veroor
deeling tot een zware straf te kunnen ver
melden. We hopen het, ofschoon we er
niet aan durven gelooven. In Frank
rijk toch is alles geoorloofd, zelfs het
vermoorden van onnoozele zielen, maar
als religieus te zorgen voor het heil der
zielen mag daar niet
Een hevige ontploffing
heeft gistermiddag, na den schafttijd
plaats gehad in de groote fabriek van
lijnkoeken der Bibbymaatschappij, waar
een personeel van 600 man werkt. Een
hevige knal werd gehoord. Iedereen in
het gebouw wierp zich op den grond.
De vloeren spleten in alle richtingen.
Helle vlammenschichten schoten uit de
spleten omhoog en bereikten het dak,
dat wegge^jagsn w.erd, gen regeq y(an
steenen en baksteenen, op schrikwek
kende wiize vergezeld van menschelijkö
lichaamsdeelen, viel in de straten en op
gebouwen neer. Tegelijk met de ontplof
fing verlichtten de vlammen de vensters
van het gebouw geheel. Toen de brand
weer aan kwam snellen, zag men men-
schen aan de vensters staan, terwijl het
vuur achter hen woedde. Vele dappere
reddingen werden door middel van de
reddingstocstellen uitgevoerd.
De geneesheeren en verpleegsters to
gen spoedig aan het werk en de naburige
hospitalen waren snel gevuld met ge
wond.m, waarvan er velen, naar verwach
ting, niet zullen genezen.
Het is onmogelijk het totaal der doo-
den en gewonden te sehatten, doch tot
dusver Zijn 75 gewonden naar de hospi
talen gevoerd en de stroom van draag
baren houdt niet op. 33 dooden zijn naar
het lijkenhuis gebracht, waar hartver
scheurende tooneelen onder de achter
gelaten betrekkingen plaats vonden.
Men vreest dat vele lijken onder de vlam
mende puinhoopen liggen.
De ontploffing wordt toegeschreven
aan het gebrekkig werken van een machi
ne, die onJer de werklieden den 'bijnaam
had van den „duivel".
GEMENGD.
Het Portugeesche blad Seculo be
richt, dat een kleine afdeeling van de
troepen van Couceiro, waarschijnlijk de
voorhoede, gisteren een vergeefschen
aanval op Montalegro heeft gedaan. Er
zijn regeeringsiroepen naar Montalegro
gestuurd. Men beschouwt den aanval
hier als het begin van het hervatten der
vijandelijkheden.
Men regt dat de hertog van Oporto,
de oom van den onttroonden koning Ma
nuel, met twee prinsen van Braganza,
het bevel over de royalistische troepen
zal voeren. De Manuel- en de Miguel-
partij zijn tot overeenstemming gekomen.
De zeeliedenstaking te Antwerpen
die de volgende week opnieuw; zal uitbre
ken, betreft 6 reederijen, vertegenwoor
digende 72 schepen.
De eischen der Antwerpsche zeelie
den, wat betreft de werkregeling op Zon
en feestdagen, zijn volgens het Hbl. v.
Antw.op zee: dekpersoneel, wachtloo-
pen, en 2 uur dekwasschen. In de haven
dek- en machinepersoneel van 6 tot 8
uur 's morgens.
Op zee worden Ms feestdagen be
schouwd al de door den Belgischen staat
erkende feestdagen, terwijl in vreemde
havens ook de feestdagen der plaats,
waar het schip ligt, erkend dienen te
worden. De verdere eischen betreffen
naar men weet hoogere loonen, de beta
ling der overuren, en opneming der voor
waarden in de monsterrol.
Te Weenen is gisteren een bezen
ding vleesch uit Zweden aangekomen.
Het vleesch dat acht dagen onderweg
geweest is, kwam in voortref fel ijken
staat aan. Van de financieele uitkomst
zal het afhangen of deze proefneming
wordt voortgezet.
Een Parijsch middagblad beweert,
dat er voor Zondag een stijging van het
Seinewater van 2 M. verwacht zou wor
den.
In een pletterij te Hautmont (Bel
gië) is een machine uiteengebarsten. Er
werden 15 werklieden gekwetst, van wie
er drie in hopeloozen toestand verkee-
ren.
Bij liet redden van slachtofefrs van
het spoorwegongeluk bij Montrcuil-Bel-
lay is een vrouw van angst gestorven en
een man krankzinnig geworden.
De directie van de Fransche staats
spoorwegen heeft verklaard dat het on
geluk aan de Thauetbrug bij Moutreuil
aan liet verzakken van een pijler onder
den druk van het hooge water te wijten
was, welke druk zich op 't oogenbiik'
van den overtocht van den trein heeft
voor gedaan.
Visoko (plaats in Bosnië) staat in
vlammen, 300 huizen zijn in asch ge
legd.
Het Italiaansche stoomschip Ro-
magna is bij Rovigno gezonken. Er zijn
60 personen verdronken.
Aan dc Lokal Anz. wordt d.d. 23 de
zer uit Athene geseind: Veniselos heeft
heden het standpunt der regeering mee
gedeeld inzake de Kreta-kwestie. De be
weging op Kreta/ zoo zegt hij, ko>mt
voort uit den eigen wil van de bewoners
van het eiland, ofschoon aanhangers van
de eigen partijen in Athene dc bewe
ging aanstoken om de regeering ten val
te brengen,. De regeering wil eclitqr niets
van een oorlog met Turkije weten. Alleen
al, omdat de militaire macht van het
land in wording is. Hij zou het opne
men van afgevaardigden van Kreta in
de Griekschc Kamer met alle middelen
trachten te verhinderen. En als hem dit
niet gelukte, wat mathematisch zeker
een oorlog met Turkije veroorzaken zou;
dan zou hij onmiddellijk aftreden. Dc re
geering zal zich door het volk niet tot
een oorlog laten meesleepen.
Deze rede weTd zoowel in de Kamer
als op de tribunes toegejuicht.
Koninklijke besluiten.
Bij koninklijk besluit is bij het depar
tement van Binnenlandsche Zaken eer
vol ontslag verleend aan G. H. van Ol-
pen, a!s hoofdcommies en aan J. H. G.
van de Poll, als commies.
Reclasseering.
Heden zullen naar het „Centr." meldt,
afgevaardigden der Vereeniging van den
H. Vincentius a Paulo, onder voorzitter
schap van den oud-minster Nelissen, een
conferentie houden te 's-Gravenhage inet
afgevaardigden van het Genootschap tot
zedelijke verbetering van gevangentm,
om plannen tot samenwerking tc bera
men.
Tentoonstelling in t913.
Naar men van welingelichte zijde ver
neemt, heeft dezer dagen te Haarlem een
vergadering plaats gevonden van de
hoofdbesturen der Maatschappij van Nij
verheid en van den Nederlandschen Bond
ter bevordering van heUVreemdelingcn-
verkeer.
De vergadering werd geleid door prof.
J. Kraus, oud-minrter van Waterstaat.
Op deze vergadering werden bespre
kingen gehouden tot het organiseeren
van tentoonstellingen in verschillende
plaatsen van ons land in 1613 ter ge
legenheid van het eeuwfeest van Neder
landss onafhankelijkheid en de opening
van het Vredespaleis te Den Haag.
De bedoeling is in iedere stad da.genc
te exposeeren waardoor die stad speciaal
gekenmerkt wordt zoowel op gebied van
nijverheid en kunst als industrie en ver
keer.
De vergadering werd bijgewoond door
mr. J. C. A. Everwijn, referendaris aan
het Ministerie van Landbouw, Nijver
heid en Handel.
Deze deed de voorloopige toezegging
dat de Regeering belangrijke financieels
steun voor dit doel zal verleenen.
Pest op Java.
Bij het departement van koloniën is
ontvangen het volgende telegram van
den gouverneur-generaal van Ned.-Indië,
dd. 24 dezer, betreffende pestgevallsn
op Java gedurende de week van 15 tot
en met 21 dezer
Afdeeling Malang: 19 pestgevallcn,
20 dooden.
Toeloengagoeng: 6 gevallen, 5 doo
den.
Madioen4 doodelijke gevallen.
Kediri en Blitar: ieder één doodelijkf
geval.
Timor.
De correspondent te Lissabon van de
„N. Rott. Crt." seint:
In den Senaat heeft Senator Botelho'
geïnterpelleerd over de verklaringen, in
zake de Timor-kwestie in het Nederland-
sche parlement, waarop de minister van
koloniën verklaarde, dat alle feiten ge
beurd waren zooals Machado ze heeft
voorgesteld. Daarop leest de minister
president even te voren ontvangen tele
grammen voor van den gouverneur van
Timor en den Portugeeschen gezant te
's-Gravenh.\ge, die de waarheid van de
zoogenaamde, door Nederland aangebo
den, verontschuldiging bevestigen, waar
na hij alles wat Machado gezegdflieeft en
al d ens beweringen voor volkomen
waarheid verklaart.
Machado dankte voor het der regee
ring betoonde vertrouwen, terwijl sena
tor Botelho zijn bewondering uitsprak
voor het optreden van Machado in de
Timorkwcstie en de wijze, waarop deze
de waardigheid van Portugal heeft hoog
gehouden.
De correspondent van hetzelfde blad
te Berlijn seint:
Naar wordt bericht, aldus de corres
pondent te Lissabon van liet „Berliner
Tageblati", heeft de Nederlandsche
regeering aan de Portugeesche