ao
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
3i Jaanjfimtr,
No. 644.
3)e £eictaelie fiou/wmt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Maandag
November
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
algemeen overzicht.
De Turken schijnen eten niet gerin
ge handigheid uitgehaald te hebben. Za
terdag vermeldden wij kortelings het
wegspoelen der loopgraven
van de Italianen bij de Boehmalianaput-
ten door de wed Medzjoem die door
de stortregens gezwollen was e'n zich'
vervolgens door de stad een weg naar,
zee had gebaand. (Weds zijn kloven rn!
den bodem, die bij het regenachtige weer
plotseling in bruisende bergstroomenl
veranderen.)
De Italiaansche verschansingen wa
ren daardoor in een grooten plas her
schapen. Nu zijn de Arabieren en Tur-<
ken, lang zoo werkeloos niet als mem
eerst meldde. Uit berichten van de Agen-
zia Stefani (en als deze het vertelt, zaj
'het wel meer dan waar wezen) blijkt,
n.l. dat zij integendeel het slechte Weef
en niet voor de eerste maal, partij trek
ken. In een telegram uit Italiaansche'
bron van Zaterdag heet het: „De Turk-
schc stellingen, zijn door de overstroo-
ailing van de Medzjoein, die van derf
Dzjc-bel Garian komt en voorbij Am £a-
ra si roomt, ernstig in gevaar gebracht;
De vijand trachtte den loop van den|
'Medzjoein in de richting van de Ita
liaansche verschansingen af te leiden.
Hei gevaar werd echter door de genie
troepen en de schansgravers bijtijds af
gewend
De eerste mededeelingen omtrent het
•gevaar, waarin de Turksche stellingen
verkeerd hebben, of nog verkeeren, laten
de voor wat zij is, geeft het slot vati
het telegram weer wat te denken. Heeft
het afleiden van den loop van de Meda-
joein reeds plaats gehad, vóórdat de
Italianen de stellingen bij de Boemalia-
putten ontruimd hebben, zoodat deze
ontruiming het gevolg is geweest van
het ingrijpen der Turken en Arabieren?
Wij maken in dit verband melding van
de volgende beschouwing van de Koln.
Volkszeitung over het geval, welk blad
schrijft: „Voor de hand ligt, dat de te
genwoordige stortregens een regelma
tig verschijnsel vormen, en dat hetzelfde
het geval is met de overstrooming en het
afvloeien van het water naar zee. Wan-j
neer dit zich nu midden door de stafli
een weg baant, dan is dat een verschijn
sel, dat zijn oorzaken vermoedelijk in een
.opzettelijke wijziging van de wegvloei-
ingsvoorwaarden voor Tripolis heeft.
'JHet spreekt vanzelf, dat de inwoners van
Tripolis hun stad tot op heden niet zoo
verwaarloosd hebben, dat zij niet reeds
lang maatregelen tegen de geregeld te-
rugkeerende ovestroomingen getroffen
zouden hebben om haar ter zijde af tel
leiden. Wanneer nu de stroom middeln;
door de stad gaat, nadat hij op zijn weg1
de Italiaansche verschansingen vernield1
en de Italianen tot den terugtocht ge
noodzaakt heeft, dan is het meer dam
Waarschijnlijk, dat Turksch opzet medei
js het spel is geweest."
De Turken blijken zoo dom niet als de
ïtalianen hem schatten. Een ander beJ
richt van de Agenzia Stefani, dat mel
ding maakt van het aanleggen van nieu-1
We verschansingen en het herstellen der
aangebrachte schade, ipeldt nog het vol
gende over den toestand.
Er doet zich niets voor, dat op eene
onderneming of op een terugtocht van'
den vijand wijstverscheidene Arabie
ren, die zich in een huis, dat op kortefrf
iafstand van de loopgraven midden in
,de oase ligt, verborgen hadden, wet-'
den door geweer- en kanonschoten er
Hit verdreven. Daar de zee nog steeds
.woelig is, hebben de oorlogs- en andere
•schepen de reede verlaten.
Dit laatste is een zeer ernstig bej
richt. Daar toch door de overstrooining,
de Boemaliaputten niet te bereiken zijn
;en de schepen niet de stad kunnen berei
ken om water re lossen, zou de waters-
mood van Vrijdag wel eens spoedig door
'eene in andere beteekenis gevolgd kun-
ipen worden. Levensmiddelen en water,
zegt het- bericht dan ook verder, die de'
(bevolking noudig heeft, zijn aangeko-t
in en. doch d-e woelige zee maakt het om-i
jpegci jk ze aan land te brengen. Op 'f
pog" r-blik bouwt men ba rakken om de
«dalei coze inboorlingen te helpen. De al-
gemeene gezondheidstoestand der troe.-
pen en der bevolking is voortdurend
goed. 1
Een kondschapper heeft de reeds be
kende berichten over den vijand in de.
oase bevestigd, en voegt daaraan toej,
dat de Turken ongeveer 2000 aan hun,
zaak toegewijde Arabieren aanhoudend
bij zich hebben en hun soldij en levens
middelen verstrekken.
Wat betreft de uitbreiding van den
oorlog wordt uit Konstantinopel aan de
Lokal Anz. geseind. Alle gezanten hier
ter stede hebben bericht ontvangen, dat
Italië afziet van iedere vlootactie tegen
de Dardanellen, Saloniki, Smyrna en Bei
roet, maar dat de actie in den Archipel
de volgende week beginnen zal.
Aangaande den
opstand in China
verneemt de „Times" uit Peking, dat
Joeansjikai generaal Toeantsjitsjoean
heeft benoemd tot onderkoning van Hoe;-
nan en Hoepé en he,eft opgedragen, de
regeeringstroepen aan te voeren teneinde
de opstandelingen bij Hankou te onder
werpen. De opstandelingen weigeren n.l.
elk vergelijk met de regeering en blij
ven aandringen op wegjaging van de
Mandsjoedynastie.
Dc Daily Mail verneemt uit Peking,
dat de toestand van Joeansjikai hachelijk
is geworden en dat er in den boezem'
van liet nieuwe kabinet oneenighedem
zijn uitgebroken.
De onderliandelingeh tusschen de' lei
ders der regeeringstroepen bij Hankou
hebben volkomen schipbreuk geleden.
De toestand van de regeeringstroepen
vooi* Hankou is hachelijk. Vele soldaten
weigeren te vechten of loopen over naar
de rebellen, tal van officieren plegen
zelfmoord.
Uit Tsjinsrkiang wordt aan de New,-
York Herald geseind, dat admiraal Sat-
sjenping te Kioekiang door de rebellen
als gijzelaar wordt gevangen gehouden.
De opstandelingen hebben de macht
op de Jangste in handen en beletten al
le scheepvaart van de Chineezen op de
rivier.
Naar de Daily Telegraph uit Peking
verneemt ,gaat daar het gerucht, dat Ja,-
pan met Engeland en Rusland onderhan
delt over een gemeenschappelijke gewa
pende inmenging in China.
Ambtelijk wordt verder bekend ge
maakt dat Japan troepen geland heeft te
Tsjifoen en blijkens een te San Francis.-
co ontvangen telegram, wordt de Ameri-
kaansche vloot in den Stillen Oceaan ge
mobiliseerd waarschijnlijk om naar Chi
na gezonden te worden.
Intusschen wordt nog melding ge
maakt van een vreemd keizerlijk edict.
Dit edict verzoekt de bevolking van alle
provincies om 4 tot 5 bekwame en be
trouwbare afgevaardigden te kiezen, op
dat deze zich te Peking vereenigen tot
een voorloopige Constitueerende verga
dering, die zal moeten beslissen over den
toekomstige» regeeringsvorm van het rijk
cónstituioneele monarchie, dan wel con-
stitutioneele republiek.
In Mexico
dat nog steeds niet op orde was, dreigen
weer nieuwe onlusten. De gouverneur
van Texas bericht, dat de wacht aan de
Mexicaansche grens jn de Noordelijke
staten van Mexico Tainaulipas en Nuevo
Leon beweging heeft opgemerkt. Een
gewapende revolutie onder aanvoering
van Reyes staat voor de deur. jDe gou
verneur heeft strenge maatregelen bevo
len, om te zorgen, dat er geen toebereid
selen op het grondgebied van Texas
worden getroffen. In Mexico City is een
Spanjaard gevat, die door vrienden van
goncraal Reyes gehuurd' was om Madero
te vermoorden. De gevangenissen zijn
vol met politieke gevangenen, juist als
in den tijd van president Diaz.
Dagelijks vreest men het uitbreken van
den opstand. Reyes, Creel en andere
aanhangers van Diaz zijn bij El paso
bijeengekomen en organiseeren daar een
opstand. Amerikaansche soldaten bewa
ken schero de grenzen.
Inmiddels meldt een telegram uit $an
Antonio (Texas), dat Reyes door de
gendarmerie der Vereenigde Staten op
last van de groote bondsjury te Laredo
in hechtenis is genomen wegens schen
ding van de neutraliteit door van uit
Mexico over de grenzen te komen.'
De aanvoerders der Amerikaansche
troepen, die nu In de nabijheid der Mexi
caansche grens zijn, hebben bevel ont
vangen zich gereed' te hou,den ,om piunid-
dellijk uitvoering te geven aan het ver
zoek de onzijdigheid van de Vereenigde
Staten volgens de wetten te handhaven.
gemengd.
De Duitsche Rijksdag heeft in de
vergadering van heden het wetsont-.
werp betreffende de heffing van een ri-
viertol met weinige veranderingen aan
genomen.
In een buitengewone vergadering
van het Verbond van Duitsche metaal
fabrikanten is gisteren besloten, om we
gens de staking die nu sedert zes weken1
het bedrijf van de ijzergieterijen stil ge-
zet heeft, op den 30sten van deze maand
60 pCt. van de arbeiders uit te sluiten.
De fabrikanten verdedigen hun be*
sluit met te verwijzen naar de sympathie-
stakingen, welke het verbond van metaal'
arbeiders heeft aangekondigd, en naar'
het gebrek aan gegoten ijzer.
De Bachtiaren onder Serdar Baha-
dor hebben na verscheidene kleine ge
vechten Salar ed Dowlé beslissend bij
Boeroedsjird geslagen. De verliezen der
Perzische regeeringstroepen zijn aan
zienlijk.
Te Toulon zijn onder de bemannin
gen van verschillende oorlogsschepen tal
van gevallen van ziekte waargenomen.
Vele schepelingen zijn met hevige inge-
wandspijnen in zorgelijken toestand naar
het hospitaal gebracht. Een matroos van
de Suffren, is overleden. De geneeskun-
digen weten nog niet met welke ziekte
ze te doen hebben, en ook niet of'-deze'
soms door ondeugdelijk voedsel veroor
zaakt is. 24 matrozen van de pantsersche
pen République en Suffren worde!» in
liet hospitaal in observatie gehouden. De
kwartiermeester"7 van de Masséna ver
keert in ernstigen toestand. Er zijn ,40
personen aangetast.
Twee postwagens in den sneltrein
Parijs-Lyon, waarvan de eene stukken'
van waarde uit Indië en het verre OoaJ
ten bevatte, zijn opengebroken en dei
postzakken opengesneden en geplun
derd. De diefstal zou millioenen bedra
gen.
Te Sangerhausen zijn van de ven
nootschap Moutfabriek Sangerhausen 3
groote hoofdgebouwen van vijf verdi.o
diepingen en verscheidene bijgebouwen
cloor brand geheel in dq ascli gelegd.
Twee hoofdmannen van de brandweer
zijn bij het blusschen omgekomen een,
schoorsteenveger heeft doodelijke brand
wonden opgedaan. Tal van menschen zijn
zwaar gekwetst. Er zijn ongeveer 100000
last mout en gerst verbrand.
Uit Athene wordt aan de „Lokal
Anzeiger" geseind": Uit Kanea wordt
gemeld', dat de partijen van Michelidabis,
Koendoeros en Pologeorgis krachtige
pogingen tot een staatsgreep doen. In
regeerlngskringen beweert men, dat de
openbare meening op Kreta en vooral
de aanhangers van de vroegereVeniseïos-
partij daaraan niet mede willen doen.
Een ernstige verstoring van den vrede js
daarom niet te vreezen.
Uit Kanea wordt nader gemeld: De
staatsgreep was tegen morgen beraamd.
Het middelpunt der beweging zou Theri-
sos zijn. Vertrouwbare berichten verze
keren intusschen, dat de staatsgreep on
bepaald uitgesteld js, daar de regeering
onder den invloed van de vreemde con
suls met haar onmiddellijk aftreden dreig
de. De consuls jjebben blijkbaar de be
scherming op zich genomen van de .Tur
ken op Kreta, die bij het begin der be
weging naar de steden gevlucht zijn. Naar
men zegt, dreigen de consuls alle schade
op de kassen van de douanekantoren te
verhalen.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot af
gevaardigden van Nederland en zijn
Koloniën op de in de maand December
a.s. te 's Gravenhage te houden inter
nationale opiumconferentie de heeren
J. T. Cremer, president van de Neder-
landsche Handelmaatschappij, oud-minis
ter van Koloniën, eerste gedelegeerde;
mr. O. Th. van Deventer, lid' van de
Eerste Kamer der Staten-Generaal; A. A.
de Jongh, gepensioneerd hoofdingenieur,
chef van den dienst der opium-regie in
Ned.-Indië; dr. J. G. Scheurer, lid van
de Tweede Kamer der Staten-Generaal,
en \XL O. van Wettum, inspecteur van
de opium-regie in Ned.-lndië;
is am LL Li van üarigvejd (eervol
ontslag verleend als leeraar aan de R.
H. B. S- te .Warffum;
is aan den commies der telegrafie le
klasse T. J. Geraets wegens ziekte eervol
ontslag verleend;
is benoemd tot adjunct-directeur bij
den dienst der posterijen G. van Wie-
ringhen Borski, thans hoofdcommies der
posterijen
is benoemd tot boekhouder van het
kadaster J. ,H. Marring, thans adspirant-
land'meter van het kadaster ter stand
plaats Appingedam
zijn benoemd bij den Octrooiraad: tot
ingenieur G. Doorman, werktuigkundig
en electrotechnisch ingenieur te 's Gra
venhage; H. C. van Oordt, electrotech
nisch ingenieur te Leiden; dr. A. J. O.
de Waal, leeraar aan de R. LL 3- S. te
Steenwijk; H. ,W. Snijders, werktuigkun
dig en electrotechnisch ingenieur te
's Gravenhage; W. P. Smit, scheikundig
ingenieur te Tilburg, en S. P. J. van
Hoogstraten, werktuigkundig ingenieur te
Haarlem; tot adjunct-ingenieur E. Hij
mans, werktuigkundig en electrotechnisch
ingenieur te s' Gravenhage.
Bezoek van den Koning van
Engeland.
Volgens een telegram uit Londen aan
do „Magdeb. Ztg." zou de Koning van
Engeland in het aanstaande voorjaar een
bezoek brengen aan Amsterdam.
De Katholieke Universiteit.
In de Zaterdagavond gehouden verga
dering van den raad der gemeente 's-Her-
togenbosch vroeg de heer v. Banning of
de voorzitter iets over de totstandkoming
van de katholieke universiteit kon mede-
deelen. Spr. wees er op, dat vele gemeen-
ebesturen moeite doen om die instelling
in hun gemeente gevestigd te krijgen, en
zou het betreuren als door gemis aan
activiteit deze gemeente niet in aanmer
king zou komen.
De voorzitter, die lid is van het hoofd
bestuur der Radboudstichting, noemt alle
pogingen van dien aard voorbarig, omdat
de zaak nog niet zoover is, dat over de
plaats van vestiging moet worden beslist.
Bij de behandeling van de gemeente-
begrooting in de afdeelingen van den
gemeenteraad van Breda, is gevraagd, of
B. en W. stappen willen doen om de op
te richten roomsch-katholieke universiteit
te Breda te krijgen, desnoods met eenige
offers.
B. en W. hebben geantwoord, dat voor
zoover hun bekend, de oprichting van een
dergelijke zich nog jaren zal doen wach
ten, Stappen, om die instelling te Breda
gevestigd te krijgen, achten zij daarom
nog voorbarig.
DeZiektewetenhetspoorwegpersoneel
De directies van de beide groote spoor
wegmaatschappijen hebben zich tot den
Minister van Waterstaat gewend met het
verzoek om, indien het thans bij de
Tweede Kamer aanhangige ontwerp-
Ziektewet tot wet verheven mocht wor
den, -een uitzondering voor de toepas
sing van die wet te verkrijgen voor het
spoorwegpersoneel, dat, zoo zeggen zij,
door de toepassing van die wet over het
algemeen in veel ongunstiger positie zou
komen dan thans het geval js.
Het personeel van beide maatschappijen
betaalt thans 1 pet. van zijn bezoldiging
en ontvangt hiervoor niet alleen zieken
geld, maar ook vrije geneeskundige be
handeling enz., en bij beide maatschap
pijen is de uitkeering tijdens ziekte groo-
ter, en de tijd, waarover uitkeering wordt
verstrekt, langer dan in het ontvverp-
Ziektewet wordt bepaald.
Indien personeel later onder de .Ziekte
wet valt, en de maatschappijen volgen?
die wet geen zeggingschap in het beheer
van de ziekenfondsen hebben, zullen zij
niet bereid gevonden worden, de door de
geringe bijdrage van het personeel ont
stane tekorten geregeld aan te vullen,
en zal er dus voor geneeskundige behan
deling van het personeel en hun gezin êen
belangrijk hooger bedrag door dat perso
neel bijgedragen moeten worden.
Tegenover grootere financieele ver
plichtingen voor het personeel staan min
der voordeelen; b.v. waar het zieken
geld volgens het wetsontwerp slechts de
helft van het gemiddelde van de Joon
klasse bedraagt en ten hoogste over 6
maanden wordt uitgekeerd, ontvangt
thans het spoorwegpersoneel gedurende
de eerste 3 maanden van de ziekte volle
bezoldiging, daarna 6 maanden 2/3 en
de daarop volgende 3 maanden de helft
van de bezoldiging; duurt de ziekte
langer dan een jaar, dan .wordt er een
uitkeering gegeven gelijkstaande aan het
pensioen, waarop de zieke dan recht zou
hebben.
De maatschappijen meenen, dat tegen
de door haar in het belang van hun per
soneel gevraagde uitzondering geen be
zwaar kan zijn, daar de regeling van het
ziekengeld in de dienstvoorwaarden voor
het personeel is vastgelegd, waarop de
Regeering dus te allen tijde de controle
heeft, terwijl de positie van de maat
schappijen voldoende zekerheid geelt, dat
ze steeds aan haar financieele verplich
tingen kunnen voldoen.
KORTE KRONIEK.
B. en W. van Anist.-rdam stellen den
Raad voor, in de vacuiu.ontstaan door
het overlijden van den directeur der ge-
rneente-electriciteitswerken, den heer H.
C. J. Gritters, te voorzien door benoe
ming, met jngang van 1 December, van
dr. W. Lulofs, ingenieur bij genoemden
dienst, op een jaarwedde van f6000 en
onder bepaling, dat deze jaarwedde om
de twee jaar zai worden verhoogd met
f500, totdat een maximum van f 8000
zal zijn bereikt.
LEIDEN, 20 November.
Tooneelwedstrijd Vondel.
De tweede avond van het concoursi
had evenals den. eersten een zeer goedi
verloop. De zaal was tot in alle hoeken!
en ook op de tribune gevuld. Even achtf
uur werd begonnen met „Schuiven gaan!
ze", voorgedragen door „Amicitia", van
Vlaardingen. Als tweede nummer werd
gegeven „Een tegenvallertje" door dei
tooneelafdeeling van den R. K. Volks
bond te Delft. Nummer drie was „Een
verstrooide Notaris", door de toonecl.-
vereeniging „Onder ons", te Zoeterwou-
de. Over 't algemeen werd goed spel
geleverd. Opmerkelijk was 't dat ook dit
maal weer te bemerken was, dat voor
de meeste tooneelvereenigingen betere
regie hoog noodig is; langzaamheid, trek
ken, is werkelijk op den duur niet altijd
te pas. De drie toon.eelstukjes waren ornj
11 uur ten einde. Daarna vingen de voor
drachten aan. Ze warenMeerenbcrg en
Medemblik, door den heer J. Snel„Dat
hebben wij", door den heer C. v. d. Wilk,
en „Hein de Porder" door den heer L.
Kret. Deze voordrachten waren zeker
niet minder dan de vorige maal. Het isi
te bemerken dat er climax in dezen wed
strijd is. De jury, waarin nu ook Mevr.
de Haas, aanwezig was, zal zeker ge on
gemakkelijke taak hebben. Met volle aan
dacht werd door het talrijke publiek al
les gevolgd, echter, een weinig meer
stilte in de zaal zou zeker de taak deri
Jury vergemakkelijken ,en den bezoe
kers zeer aangenaam zijn.
Arbeiderstuintjes.
Het Departement der Maatschappij tot
Nut van 't Algemeen, heeft van de Leid-
sche Bouwvereeniging gehuurd het wei
land gelegen achter de woningen der
Vereeniging aan den Heerenweg. In den,
loop van dezen winter zal deze grond
tot tuingrond worden gereed gemaakt;
en in perceeltjes worden verdeelt. In het
voorjaar worden deze perceeltjes te huur'
aangeboden aan de Leidsche werklieden
en allen, die er voor in aammerking ko,-
men, om door die huurders zelve te wor
den bepoot en beplant op dezelfde wij
ze. als dit in Rotterdam, Amsterdam en
Den Haag geschiedt.
Groentijd.
Van hier meldt men thans aan het „N.
v. d. D." dat de rector-magnificus en het
bestuur van den Academischen Senaat
tevreden zijn over de houding van del
studenten, die I\et veelbesproken pro
gramma voor den receptie-avond ter eerö
van het Collegium hebben opgemaakt en
dien feestavond hebben geleid.
Zij hebben ridderlijk erkend te heb-
hbeben gefaald en oprecht berouw ge
toond. Hetzelfde kan worden getuigid
van het Collegium.
Dinsdag 21 November hoopt onze
geachte stadgenoot, de heer G. M. Ros,-
ters zijn 70sten verjaardag te vieren. Nog
steeds verricht hij met opgewektheid de
taak van leeraar in liet teekenen aan on
ze H. B. S., en aan de kweekschool voor
onderwijzers taan welke beide inrich.-
tiijgen hij als docent de meeste Jeerjaren
telt). Dat zijn onderwijs goede vrpchtenl
