S)c £eidóctie (Boti/tamt
No. 612.
12
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang.
Bureau OUDE SINGEL 54. LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, t 1-30 per kwartaal. Franco
per post f '-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
October
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratl»
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenliandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Huwelijksverbod.
Aldus wordt in H et Vo 1K uitgekre
ten het te Amsterdam geldende voor
schrift, dat ambtenaressen, die huwen,
ontslag moeten vragen, zullende zij 't
anders ongevraagd krijgen.
Slechts in één soort van gevallen gaat
deze qualificatie op. Indien een ambte
nares van plan is te gaan trouwen met
een man die geen gezin kan onderhou
den en haar verdiensten noodig heeft,
ja, dan stelt dat voorschrift haar voor
de keuze: niet trouwen, of armoede.
Maar dan is 't beter ook, dat zij da
trouwplannen nog wat uitstelt, opdat
haar aanstaande eerst beter betaald werk
zoeke.
In normale gevallen echter, waarbij
de man, gelijk behoort, een voldoend
loon verdient alvorens hij er aan denkt
een huishouden te gaan opzetten, in
zulke gevallen geldt de qualificatie „hu
welijksverbod" geenszins.
Nu zullen wc niet voor de zooveelste
maat de stelling gaan verdedigen, dat
de vrouw in 't gezin behoort, noch weer
eens vragen of de goede leuze: de vrouw
uit de fabriek" niet evenzeer moet gel
den voor de vrouwen buiten de eigen
lijk gezegde arbeiderskringen. We wil
den er alleen even op wijzen, hoezeer 't
Ainsferdamsche voorschrift, hetwelk
Voor sommige vrouwen onaangenaam
kan zijn, de vrouwen in 't algemeen ten1
goede koint.
Tengevolge van het voorschrift nam
te Amsterdam natuurlijk het aantal va
caturen voor klasse-onderwijzers toe en
dit werkte er toe mede, dat de ongehuw
de tijdelijke onderwijzeressen eindelijk
eens weer uitzicht kregen op een vaste
aanstelling. Welnu, mag dit argument
niei evenzeer wegen? Is het niet be
ter, dat meer ongehuwde vrouwen haar
bcsiaan kunnen vinden, dan dat gehuw-
de vrouwen, die*in haar gezin thuis be-
hooren, de baantjes blijven bezetten en
daardoor de „muurbloemen" om dit
duidelijke woord eens te bezigen, zonder
ook maar iets krenkends te bedoelen
benadeclen Zou 't inderdaad voor de
vrouw in 't algemeen niet veel beter
zijn, dat telkens ongehuwde de betrek
kingen kunnen gaan bekleeden, door ge
huwden verlaten
Wij aarzelen niet, op deze vraag be
vestigend te antwoorden en hopen dan
ook, dat de Amsterdamsche Raad het
voorschrift zal handhaven. Sinds de
jongste verkiezingen in de samenstelling
van den Gemeenteraad der hoofdstad
eenige verandering brachten, werd wel
dra een onderwijzeres gevonden, die be
reid was bij haar huwelijk geen ontslag
te vragen, ten einde een beslissing van
den Raad uit te lokken. Gister zou dit
punt in den Raad aan de orde komen,
doch werd uitgesteld.
Moge de Vroedschap gebleven zijn bij
haar vroegere opinie enmogen an
dere vroedschappen het Amsterdamsche
voorschrift insgelijks invoeren.
algemeen overzicht.
Het staat nog te bezien, of de oorlog
.tusschen Italië en Turkije wei zoo spoe
dig zal geëindigd zijn als men wel zou
weiischeii.
De stemming in Turkije
wordt er in de laatste dagen niet beter
op. De uitroeping van den heiligen oor
log wint steeds meer veld. Overal wor
den- onheilspellende plakkaten onder 't
volk verspreid, die beginnen: In naam
van Allah.
De grootvizier heeft, volgens de Dai
ly Chronicle, twee uur lang met den
Duitschen gezant gesproken. Deze zei-
de, dat indien Turkije er toe overging,
de Italianen uit Turkije te zetten, het de
sympathie van Europa zou verliezen.
„Och", antwoordde de grootvizier, „de
sympathie van Europa voor Turkije heeft
Zoo weinig te beteekenen, dat zij wie:
nig zal verminderen, ook al worden de
Italianen weggejaagd.
De Turksche minister van Financiën
•heeft aan den grootvizier medegedeeld,
Idac het Comité voor eenheid en vooruit
gang op zijn bijeenkomst iti Saloniki zich
Bereid verklaard heeft tot elK offer pin
tot het uiterste weerstand te kunnen
bieden in de Tripolitaansche kwestie.
Ook onder het gewone volk heerscht
een zeer verbitterde stemming.
Die stemming is van dien aard, dat
geen Turksch kabinet sterk genoeg zou
zijn om over te gaan tot onderhandelin
gen op den grondslag eener erkenning
van het feit der bezetting en inbezitne
ming van Tripoli door Italië. Ook zou
de openbare meening niet binnen afzien-
baren tijd zóó bewerkt kunnen worden,
dat het ministerie zonder gevaar der
gelijke onderhandelingen zou kunnen
openen. Gekwetste trots, een gevoel van
wrevel over de yernedering, die er ligt
in een berooving vanwege Europa de
geestdrift voor den Islam, waarvan fa
natisme zoo licht het gevolg kan zijn,
dat alles vervult het volk met grenze-
looze verwachtingen ten aanzien van de
kansen van een langen oorlog met de
overweldigers. Maar deze verwachtingen
hoe overdreven ook', hebben thans nog
een krachtig leven en zullen door den
langzatnen gang van zaken in Afrika wel
licht nog lang voortbestaan.
Vermoedelijk zal de vrees bewaarheid
worden, dat Italië nog lang zal te kampen
hebben tegen Turken en inboorlingen,
die den guerilla-oorlog zullen blijven
voeren. Naar aller meening is het dus
nog lang niet uit. Een reden voor dit
gevoelen is nog het volgende telegram
uit Milaan aan de „Vossische Zeitung".
De te Rome geaccrediteerde militaire
attachés van Duitschland, Oostenrijk-
Hongarije, Frankrijk, Engeland, Japan,
China en van de Vereenigde Staten van
Amerika zullen het expeditieleger naar
Tripolis volgen.
Voorts bericht hetzelfde blad, dat vrij
willigers van alle wapens zijn opgeroe
pen voor de expeditie in Afrika. De
laatste berichten melden, dat 12 oorlogs
schepen met 19 transportschepen Malta
zijn gepasseerd in de richting van Tri-'
polis. Wellicht is dit liet eerste gedeelte
der landingsdivisie, die volgens een tele
gram uit Tripolis daar begonnen is zich
te ontschepen. Inmiddels is er
feest in Tripolis
geweest om het plechtig oogenblik te
vieren, dat vice-admiraal Borea Ried op
trad als gouverneur.
In en langs de haven wapperden de
vlaggen. Alle oorlogsschepen hadden ga
la aangetrokken. Om 11 uur ging de
gouverneur in groot-uniform, met groot
gevolg door de stad naar den Konak.
De mariniers stonden aan weerszijden
langs de straten geschaard, en achter hen
verdrong zich de Arabische bevolking.
Aan het hoofd van den stoet marcheer
den de ambtenaren van het Italiaansche
consulaat in hun schilderachtig gewaad,
met de groote staven hunner waardig
heid in de hand. Van tijd tot stijd stampt-
ten zij niet deze staven op den grond,
als symbool van de bezetting van Tri
polis. Het paleis van den gouverneur,
dat de vorige week door de Arabieren
uitgeplunderd was, was gerepareerd en
prachtig versierd. Nadat de gouverneur
zijn intocht gehouden had, begroette hem
de nieuwbenoemde burgemeester van de
stad. Daarna kwamen de consuls van de
vreemde mogendheden in gala-uniform,
onder wie ook de Nederlandsche consul
Er werden redevoeringen uitgesproken
op den roem van Italië en de verove
ring van Tripolis.
Na de ontvangst der consuls versche
nen voor den gouverneur 100 Arabische
hoofden die in een kring om den gou
verneur gingen staan. De gouverneur
sprak hen vriendelijk toe en zeide dat
zij van de regeering niets te vreezen
hadden, noch voor hun vrouwen, noch
voor hun godsdienst. De Arabieren druk
ten daarop den gouverneur de hand en
een geestelijk hoofd kuste zelfs de hand
van den nieuwen hoogwaardigheidsbe-
kleeder. De geheele plechtigheid maak'
te een diepen indruk op de aanwezigen.
Daarna onthaalden de Italiaansche offi
cieren den gouverneur feestelijk in den
Konak. De zalen waren versierd met de
portretten van het Italiaansche konings
paar en met Italiaansche vlaggen. De
muziek speelde het volkslied. Elkem
avond wordt er in het park militaier mu
ziek gemaakt. De Arabieren zijn geest
driftige aanhangers van de Italiaansche
heerschappij. Zelfs werd de Arabische
politie in Tripolis overgenomen in Ita-
liaanschen dienst.
Natuurlijk is dit verhaal uit Italiaansche
bron; misschien hooren wej later, dat
het minder mooi zal zijn ge,we,est* Zoo
gaat het ook met de berichten over het
optreden der
Monarchisten in Portugal.
De regcering zegt: 'theeft niets te be-
teekeerien, ze lijden échec; de monar
chisten bewerendat alles goed gaat.
Zoo bericht men uit Verin, een der mo
narchistische verzamelplaatsen, dat in 20
plaatsen de monarchistische vlag moet
waaien; 2000 man zouden zich onder
Paiva Couceiro hebben geschaard. Paiva
heeft verklaard, dat hij over 10.000 man
zou beschikken, als hij de noodige wa
pens had. Voor'.oopig zal hij een guerilla
voeren.
En uit Badajoz wordt dd. 11 October
aan het „Beri. Tageblatt" geseind:
Van de Noordgrens wordt gemeld,.dat
gister en heden nieuwe gevechten tus
schen republikeinen en royalisten hebben
plaats gevonden. De royalisten handhaaf
den hun stellingen in het gebergte bij de
grens en vuurden salvo na salvo op de
republikeinen af, die ten slotte gedwon
gen waren terug te trekken. De republi-
keinsche ariiiiene bleek waardeloos, daar
de royalisten zich in holen en achter
rotsblokken verborgen. De bevolking van
de dorpen aan de grens gaat voort de
royalisten met proviand le ondersteunen.
De regeering heeft een groote menigte
marinciroepen naar de grenzen gezonden,
daar men steeds cp aanvallen voorbereid
moet zijn. De reden, dat zij marinetroepen
heeft gezonden, is deze, dat de regee-
ringstroepen, ofschoon zij trouw zijn,
weinig lust tooncn op de royalisten te
schieten, daar' deze meest deserteurs uit
het Portugeesche leger en daarom oude
wapenbroeders zijn. Maar de marine
troepen schieten er zonder aarzelen op
los.
Het aftreden van den minister van
oorlog wekt veel opzien. Ofschoon offi
cieel geen reden opgegeven wordt, be
schouwt men zijn zwakke houding tegen
over de royalisten als de oorzaak daar
van. Er wordt gezegd, dat de troepen
aan de grenzen de monarchisten al lang
uitgeroeid en gevangen genomen moes
ten hebben. Het geheime genootschap
van de Carbonado's heeft hein voor een
verrader -verklaard. Daarop verlangde de
regeering zijn aftreden. De nieuwe mi
nister van oorlog, overste Silveira, is een
republikein van de uiterste richting.
De opstand in China
schijnt, zooals een telegram van gister
meldde, niet mis te zijn. De laatste be
richten melden dat de toestand te Woet-
sjang dat tegenover Hankow aan de
overzijde der jaiig-tse ligt, steeds ern
stiger wordt. Het vechten wordt voort
gezet. De vreemdelingen zijn echter vei
lig; de hoofden der opstandelingen heb
ben een proclamatie uitgevaardigd waar
in de volgelingen worden aangespoord
den vreemdelingen geen letsel aan te
doen.
De consuls hebben om verderen bij
stand van oorlogsschepen geseind. Ja-
pansche en Amcrikaansche kruisers wer
den gisternacht verwacht. Alle koop
vaardijschepen in de haven liggen onder
stoom, Europeesche vrouwen en kinde
ren gaan hedennacht aan boord als voor
zorgsmaatregel.
De onderkoning van Woetsjang heeft
een verslag aan de regeering te Peking
gezonden, waarin hij verklaart sedert
verscheidene weken van het bestaan van
een uitgebreide revolutionaire organisa
tie te Woetsjang onderricht te zijn ge
weest. Den 9den dezer vernam hij, dat
het uitbreken van den opstand te mid
dernacht zou plaats vinden. Onmiddellijk
is hij toen overgegaan tot het nemen
van maatregelen tot onderdrukking van
de beweging; 32 samenzweerders zijn
in hechtenis genomen, op geschriften,
nagemaakte zegels en ontplofbare stof
fen werd beslag gelegd. De geschriften
deden het voornemen kennen Hoe-pé tot
basis der onderneming te malden, om la
ter de Jang-tse provincies daarin te be
trekken, in 't bijzonder Hoenan.
Volgens de laatste berichten zijn het
paleis van den onderkoning en het ge
bouw van de schatkist in vlammen op
gegaan. Een gedeelte der artillerie heeft
gemuit. De taotai heeft den consuls ver
zocht de vreemde oorlogsschepen te be
lasten met de bewaking van den toe
gang tot de haven. Deze hebben echter
geweigerd aan dit verzoek te voldoen.
De onderkoning heeft om onmiddellijke
afzending van de eerste divisie uit Tien
tsin verzocht
Latei; mejdt men, dat de irouwgebleven
troepen naar Hankon vluchtten achter
volgd door de opstandelingen. Berichten
uit Chineesche bron melden, dat de op
standelingen in Tsitsjoean Kiating en
Yackniofoe hebben veroverd.
GEMENGD.
De kroning van den nieuwen ko
ning van Siam zal worden bijgewoond
door prins Nicolaas en prins Waldemar
van Denemarken en door grootvorst Bo
ris van Rusland.
Het op Marokko betrekking heb
bende gedeelte van het Duitsch-Fransche
vergelijk is gister te Berlijn geparafieerd.
De daarmede in verband staande onder
handelingen over de schadeloosstelling
zijn hervat.
- Volgens 'n mededeeling van Sir E.
Strachcy, den onder-minister van land
bouw, heeft zich bij Bridgwater in So
merset het mond- en klauwzeer al op
negen punten geopenbaard. In het ge
heel waren 165 koebeesten en 31 varkens
afgemaakt.
- Een geweldige brand is gister uit
gebroken op de werven der Lngelsch-
Amerikaansche pelroleuminaaiscitappij
aan het Manchester scheepskanaal. Het
vuur vernielde een paar pakhuizen, een
grooten voorraad petroleum; er is voor
3Ü.G0Ü p. st. schade aangericht.
Een vreeseiijkc orkaan, die gister
en eergisier in Petersburg heeft gewoed,
heeft iairijkc slachtoffers geeisctit Het
water in de Newa en de grachten steeg
51/2 voet boven het normale. Meer dan
120 volgeladen schuiten zijn gezonken.
De treinen kwamen tengevolge van den
orkaan met groote vertragingen aan.
Nu komen weer watersnood-berich-
teu uit het Zuidwesten van den staat
Colorado en het Noordwesten van den
staat Nieuw-Mexico. Er zijn nog al men-
schen bij omgekomen en de materieele
schade is zeer aanzienlijk. Het heet dat
deze over de 5.000.000 dollars beioopt.
Bovendien is er een tekort aan voedsel.
- Het gist onder de Malissoren, wier
leiders naar Montenegro beginnen uit te
wijken. De Turksche regeering zendt
troepen naar Skoeiari.
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. besluit is aan den generaal-
majoor H. C. A. Neeteson, commandant
der le divisie, aan den kolonel F. H.
W. H. Spieringhs, commandant van het
5e reg. infanterie, aan den kolonel R.
Froger, commandant van het reg. grena
diers en jagers, aan den kolonel F. H.
Donner, plaats, commandant te 's Gra-
venhage, aan den luit.-kol. jhr. J. W„
F. von Schmidt auf Altenstadt, comman
dant van de 4e divisie kon. marechaus-
sée, en aan den majoor-magazijnmeester
J. J. A. F. Kannemans, hoofd van het
magazijn der artillerie te Woudrichem
eervol ontslag verleend;
is het bedrag van het pensioen vast
gesteld voor den generaal-majoor Nee
teson op f 3075, en voor de kolonels
Donner op f2475 'sjaars, Spieringhs
en Froger f2100, voor den luit.-kol.
jhr. von Schmidt auf Altenstadt op f 1800
en voor den majoor-magazijnmeester
Kannemans op f 1600 per jaar;
wordt de kapt.-luitenant ter zee S.
P. l'Honoré Naber eervol ontheven van
het bevel over Hr. Ms. instructieschip
Vau Galen, en dit bevel met dien datum
opgedragen aan den kapitein-luitenant
ter zee N. J. v. d. Worm
is toegekend de aan de orde van
Oranje-Nassau verbonden eeremedaille
in brons aan B. G. Ipenburg, pakhuis
knecht bij de firma J. S. Visser, grossier
in koloniale waren en gedistilleerd, te
Uitgeest.
zijn benoemd tot inspecteur der di
recte belastingen, invoerrechten en ac
cijnzen te Breda C. H. Pan, thans te
Roosendaaltot inspecteur te Roosen
daal G. L. van Lanschot Hubrecht, thans
te Vlaardingen tot inspecteur te Vlaar-
dingen, T. K. Jansma, thans te Helle
voetsluis tot inspecteur te Emmen, J.
A. baron van Ittersum, 3 :lj.-inspecteur te
Utrecht (le afd.)
is toegekend de zilveren eere-medaille
van orde van Oranje-Nassau aan E. A. v.
Duuren en D. van Leur, werklieden bij
's Rijks Munt te Utrecht;
is aan de reserve-kolonels P. C. Colt-
lioff en F. B. A. van Steenhardt Carré
en aan de res.-luit.-kol. D. J. van Bos
veld Heinsius, R. W. Roeiauts, H. J. W.
1 Verkotiiereii en jhr. D. Barclunaji Wuy-
32e, 21e, 18e, 41e, 33e en 31e iand-
weerdistrict1
is aan de reserve-luit.-kolonels J. J,
Wieringa en H. J. Hendrickx, comman
danten onderscheidenlijk in het 26e aal
44e landweerdistrict eervol ontslag ver
leend.
is benoemd tot commandeu rin de or
de van Oranje-Nassau inr. A. P. R. C;
baron van den Borch van Vewolde, lird
van de Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal, voorzitter van de bij Kon. Besl. van
11 Maart 1904 nr. 28 ingestelde staats
commissie, te Verwolde, (gemeente La
ren, Gelderland.)
De duurte der levensmiddelen
Op de sigarenfabriek van den heer B.
E. A. Verkuijl te Boxmeer wordt, na
overleg met het personeel, een pur per
dag langer gewerkt, om daardoor tot
verhoogde inkomsten der werklieden te
geraken. Door den patroon is een extra-
verhooging van loon toegezegd aan de
gehuwde werklieden, wier weekloon min
der dan f 12 per week bedraagt.
De American Petroleum Company te
Amsterdam heeft, in verband met de
buitengewone stijging der prijzen van de
noodzakelijkste levensbehoeften, aan ge
heel haar personeel van 1 Oct. 1911 tot
30 Maart 1912 een loonsverhooging van
10 pCt. toegekend.
Door eenige gemeenteraadsleden te
's Heriogenbosch is een brief gericht tot
het dagelijksch bestuur dier gemeente om
met het oog op de duurte der levens
middelen, gedurende de wintermaanden
een bijslag te geven op het loon van die
gemeente-arbeiders, die minder dan f 12
per week verdienen.
Naar de „N. Crt" verneemt, zal iiet
het praeadvies, door B. en W. van 's Gra-
venhage uit te brengen omtrent de vraag
welke maatregelen van overheidswege
genomen zouden kunnen worden bij
voortgaande stijging van de. prijzen der
levensmiddelen, vrij negatief luiden.
De Kamer van Koophandel en Fabrie
ken te Utrecht heeft gistermiddag be
raadslaagd over de duurte der levens
middelen naar aanleiding van een vraag
van B. en W. dier gemeente.
De commissie van het marktwezen, die
daarover rapport uitbracht, concludeerde,
dat de algemeene aanleiding der hooger
geworden prijzen aan de algemeene
droogte moet geweten worden. De com
missie oordeelt echter, dat die aanlei
ding niet geldt voor dit eene jaar alleen,
daar sedert 1898 een geleidelijke verhoo
ging van prijzen der levensbehoefte waar
genomen is. Overigens gelooft zij, dat
men voor de naaste toekomst niet be
zorgd behoeft te zijn. Zij betwijfelt of
het gemeentebestuur wel in staat zal zijn
afdoende maatregelen in dezen te nemen.
De commissie verwacht, dat het met
de verschillende eerste levensbehoeften
in de naaste toekomst als volgt zal gaan
Aardappelengeen noemenswaardige
prijsverhooging rundvleesch wellicht
eenige prijsverhooging; vet er varkens-
vleesch: geen prijsverhooging; brood:
geea prijsverhooging; bruine boonen en
capucijners: geen prijsverhooging; rijst:
waarschijnlijk 10 pCt. prijsverhooging;
suiker: geringe prijsverhooging; boter:
kleine prijsverlaging; koffie: onbekend;
margarine: eenige prijsverhooging; zoete
melk': weinig kans op prijsverhooging.
Een tendentieuze mededeeling.
Voor de Amsterdamsche Rechtbank
werd dezer dagen eenc strafvervolging
behandeld, waarin een der getuigen
onder cede gehoord het volgende van
„hooren zeggen" mededeelde:
„Nu had beklaagde van het ministcrie-
Kuyper, hetwelk destijds aan het bewind
was, het aanbod gekregen van een mooie
rijksbetrekking voor hemzelf en van een
positie voor zijn zoon aan de Rijksver
zekeringsbank, indien hij er in slaagde
zijn zoon te brengen tot staking zijner
sociaal-democratische propaganda onder
de marine-matrozen. Beklaagde is hier
voor bij den toenmalige» minister van
marine Ellis geweest. Het mocht hem
echter niet gelukken, zijn zoon over te
halen, en hij heeft hem daarna steeds
verweten, dat zij geen van beiden de be
trekking gekregen hebben".
De liberale bladen, die aanstonds op
dit verhaal ingingen, voorzagen het van
de noodige commentaren en lieten het
door hun pers circulceren als een staaltje
hoe onder het ministerie Kuyper met ae
baantjes werd omgesprongen.
Ondertusschen is de „N. R. Crt.", difl
zelf het vuurtje aanstookte, op onderzoek