1
Erna von Harneck.
BUITENLAND.
2e Jaargang,
No. 551,
e Rzicbelve ©ou/to/nt
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 93S. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.1 0 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
Augustus
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertenti6ngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
V Rassencongres.
.Te Londen is een congres gehouden
het eerste van dezen aard tot ver
broedering der verschillende rassen en
volkeren.
Nu, dat is geen overbodige weelde,
want er valt nog heel wat te verbroederen
op onzen aardbodem.
Let eens op Perzië waar Rusland de
binnenlandsche rust onvindbaar maakt.
Let eens op Rusland zelf, waar de Jo-
iden geen rust kunnen vinden.
Let eens op Turkije, waar de reactie te
gen het veldwinnend regime tot brand
stichting in Konstantinopel voerde ge
zwegen nog van de Albaneesche troebelen
Let eens op Marokko, waar de groot
ste der Europeesche mogendheden el
kaar aangrijnzen.
Let eens op Mexico, waar het binnen
landsche twistvuur gloeit, niet heelemaal
tot leedwezen der Vereenigde Staten.
Let eens op deze staten zelf, waar de
negers stevig geminacht worden.
En zoo zouden wij nog wel wat door
kunnen gaan, want in het Verre Oosten is
ook slechts schijnbaar pais en vree, terwijl
jap meerdere plaatsen der wereld alles be
halve rassen vrede heerscht.
Dat Londensche "congres mocht er dus
best wezen.
De redenaars beseffen intusschen zelf
wel, dat hun goed bedoeld werk er een
is van langzamen aard, wantover vier
jaar zullen ze eens weer bijeenkomen.
Over vier jaar!
Zullen tegen dien tijd de joden in Rus
land, de negers in Amerika met hun land-
genooten verbroederd zijn?
Zullen tegen dien tijd de Europeanen
elkander ook buiten de grenzen van hun
werelddeel hebben leeren verdragen?
Zal dan het Gele Gevaar geweken zijn?
Zelfs de meest enthousiaste Londen-
sche congressist zal deze vragen wel niet
toestemmend beantwoorden.
Zoodat we maar zeggen willendat ras
sencongres was wel mooi bedoeld, maar
zoolang de menschheid niet wat beter
luistert naar de leer, die o.a. een harcr
schoonste uitingen vindt in het welbe
kende „Mijne kinderen, bemint elkan
der", zoolang zal er van de algemeene
verbroedering wel niet veel komen.
Moeten zulke congressen daarom maar
niet gehouden worden?
Wel neen, want kwaad kunnen ze in
geen geval.
Maar wel zou het o.i. .beter wezen als
men de krachten niet versnipperde en aan
Ide Vredesconferentie verder overliet, de
wereldvrede te bevorderen.
Ja, iets kan naast deze conferentie nog
nut stichten, nl. een stevige beweging om
van de Vedesconferrentie niet langer uit
te sluiten den Vredesvorst bij uitnemend
heid, wiens volgelingen meer dan wie ook
er toe kunnen bijdragen om de verbroe
dering der rassen te bespoedigen.
Zóó broederlijk is men echter nog niet
om deze uitsluiting op te heffen.
Wat jammer is!
FEUILLETON.
Naar het Duitsch.
XIV.
Steinfels had voortdurend getracht Fal-
kenhaus steeds aangenamer, gezelliger te
maken. Hij had de meubileering van de
voorkamer voltooid door de plaatsing van
wapens, beelden en boeken.
Toen de dagen korter werden en de
eenzame man daardoor vroeger zijn om
zwervingen door bosch en veld moest
staken, had hij zijn historische studies
weder opgenomen, welke altijd groote
aantrekkingskracht voor hem bezeten had
den. Een oppervlakkig toeschouwer bij
die studies zou het wel geschenen heb
ben, dat die blonde man geheel in de
lectuur van zijn boek verdiept was. Doch
wie scherper toezag, zou spoedig be
merkt hebben, hoe vaak de heer van Fal-
kenhaus meer dan een kwartier op dezelf
de pagina van zijn boek staarde of over
den rand de kamer inkeek.
De lange avonden waren in den aan
vang voor Hans Otto werkelijk een kwe]-
ALGEMEEN OVERZICHT.
'tWas te lang, dat wij niets hoorden
van Portugal. De constituante schijnt
wel kalm zijn gang te zijn gegaan ,en
heeft o.m. een paragraaf van het consti-
tutieontwerp aangenomen, waarbij de
doodstraf wordt afgeschaft, alsook de
lichamelijke straffen. Doch nu komen er
weer machtig mooie berichten over de
Portugeesche royalisten en den Paus,
die ons echter wel wat ongeloofwaardig
schijnen. Verschillende buitenlandsche
bladen vermelden dan dat de Paus aan
den leider der Portugeesche royalisten
zijn steun verzekerd zou hebben. Kapi
tein Conceiro, de leider, zou n.l. aan
den H. Vader een brief gezonden hebben
waarin hij den Paus om zijn steun ver
zoekt, verzekerende dat, zoo de monar
chie zegeviert, alle congregaties weer er
kend, de geroofde kloosters en bezittin
gen aan de rechtmatige eigenaars terug
geschonken en uitsluitend Katholieke
scholen gesticht zouden worden.
In naam van den H. Vader, zou kardi
naal Merry del Val, daarop geantwoord
hebben, dat den Paus de royalisten alle
mogelijke hulp zou bieden. Verder zou
de Paus den wensch hebben geuit, dat
Conceiro hem van de organisatie dei-
royalisten, nauwkeurig op de hoogte zou
stellen.
Wij laten dit ongeloofwaardig bericht
natuurlijk geheel voor rekening van de
„Morning Leader", en andere bladen,
die liet de wereld inzonden.
De „Osservatore Romano" bespreekt
in haar jongste nummer de verklaring
door den Portugeeschen minister van
butienlandsche zaken aan de Constituan
te afgelegd over de tegenwoordigheid
van den
Portugeeschen zaakgelastigde
bij het Vaticaan, bij de jaarstonde van
Leo XIII.
„De regeering, zoo zegt het blad, toont
door uit dit feit een argument te halen,
voor haar onpartijdigheid, tot welke mid
delen zij haar toevlucht moet nemen om'
de publieke opinie te sussen. De zaakge
lastigde is nooit met het Vaticaan in on
derhandeling getredenzijn aanwezig
heid te Rome is heelemaal nutteloos.
De feiten uit de laatste dagen bewij
zen, dat de Portugeesche regeering haar
belachelijke vervolgingspolitiek doorzet.
■De bisschop van Portallegro is gevangen
gezet, omdat hij den toog droeg; andere
priesters zijn gevangen genomen, daar
zij het door de scheidingswet aangebo
den honorarium niet wilden aanvaarden.
Als de aanwezigheid van den zaakge
lastigde die te Rome niets doet, dus die
nen moet om de aanvallen van de regee
ring te bedekken en te insinueeren, dat
de H. Stoel deze duldt, dan begrijpt
men dat het beter zou zijn, als deze
zaakgelastigde maar heen ging".
Volgens de „New-York Herald" moet
de toestand op Haïti
critiek zijn. Inmenging van Amerika
ling. Wanneer hij zich, vermoeid van den
tocht door zijn bezitting, voor de werktafel
had nedergezet, dan mocht hij zich voor
nemen wat hij wilde, maar het begon in
den halfdonkeren hoek der kamer levendig
te worden. Beelden uit zijn geboortestreek
doemden op, het portret van zijn moeder
scheen te leven en heimwee greep hem
aan. Dan weder reed hij op zijn ros op
het exercitieterrein of trok hij lustig ten
manoeuvre en legerde aan de zijde van
zijn vrienden bij het bivouac, het hart
vervuld van jeugdige idealen.
Hij herademde als hij die beelden kon
verdrijven, maar 'twerd nog erger. Dan
n.l. als Erna Harneck uit de schaduw
naar voren trad, als haar oogen naden
kend op den eenzame gericht waren of
zich koud en onwillig van hem afwendden,
zooals in het afscheidsuur. Hans Otto
strekte dan als onbewust zijn armen uit,
het hart vervuld van het gevoel zijner
verlatenheid.
Hij toornde niet tegen het meisje. Hij
noemde zich dwaas, dat hij een andere
beslissing van haar verwacht had. De
woorden zijns vaders, gesproken óp dat
ernstig uur in 'twoud, weken niet uit
zijn gedachten. En dit wilde hij niet.
Neen, Erna moest niet lijden. En hij
trachtte zich den wensch op te dringen,
dat zij hem vergeten mocht.
Met doodsbericht va_n baren Uarteo-
wordt er echter niet gewenscht, daar
zoowel opstandelingen als regeerings-
troepen sterk anti-Amerikaansch gezind
zijn. De opstandelingen staan op zes
mijl afstand van Port-au-Prince en heb
ben in een klein gevecht een generaal
verloren. (Men zegt wel eens, dat er
op Haiti meer generaals dan soldaten
zijn). Een Nederiandsclie stoomer heeft
te Porte-au.Prince bericht gebracht, dat
alle Zuidelijke havens in handen der op
standelingen zijn. De regeering heeft
verklaard dat alle Noordelijke havens
geblokkeerd zijn, waarvan de handel
echter weinig heeft geleden, hetgeen al
leszins begrijpelijk is, omdat de Dread
nought van de Haitiaansche marine een
afgedankte Italiaansche kanonneerboot
is en de andere schepen chronisch ver
hinderd zijn uit te vpren, of all-een maar
op papier bestaan.
Generaal Leconte en generaal Firmin
voeren de opstandelingen aan. Zij zul
len eerst samen president Simon en dan
elkaar wegjagen.
Uit New-York seint men aan het Ber
liner Tageblatt: Port-au-Prince is om
singeld door revolutionairen, die op be
trekkelijk rustige wijze en met slechts
weinig bloedvergieten het geheele land
in bezit hebben genomen. Een Britsche
kruiser is onderweg. De Duitsche krui
ser Bremen zal heden voor Port-au-Prin
ce komen. i
Telegrammen van heden uit Haïti mel
den, dat Leconte de candidaat voor het
presidentschap het meeste kans op suc
ces heeft.
Troepen rukke^ uit verschillende dee-
len van het land op Port-au-Prince aan.
Verschillende pogingen zijn gedaan om
de stad in brand te steken, doch zij mis
lukken tengevolge van de verscherpte
waakzaamheid der verdedigers. Presi
dent Siinon moet bereid zijn afstand te
doen, als men daardoor tot overeenstem
ming kan geraken. i
Dit laatste is niet te veronderstellen,
Daarom zal hij het ook wel gezegd heb
ben. 't Schijnt eenzelfde geval te worden
als met Diaz in Mexico. Waarschijnlijk
zal hij er ten langen leste wel het bijltje
bij neer moeten leggen.
Men begint nu gegronde hoop te krij
gen, dat de toestand op den
Balkan
wat rustiger zal worden. In diplomatieke
kringen verzekert men (zooals we reeds
meldden), dat het vergelijk tusschen de
Porte en de Malissoren spoedig zal ge
sloten zijn.
Ook meldt een telegram aan de „Neue
Freie Presse", dat men in diplomatieke
kringen het gevaar van een oorlog met
Montenegro voorbij acht. De Malissoren-
quaestie zou worden geregeld in een pro
tocol, dat de Turksche gezant en de lei
ders der opstandelingen zouden teekenen
en dat bij de Britsche legatie te Cettinije
zou worden gedeponeerd. Teneinde tege
lijkertijd het Turksch-Montenegrijnsche
conflict te kunnen regelen, voegt het tele
gram eraan toe, zou de eisch van Mon
tenegro om een schadevergoeding voor
stein was de eerste beteekenis, welke
Hans Otto verwikkelingen voor de doch
ter van den overledene had voorzien.
Annemarie had reeds in de eerste opge
wondenheid haar Frans het plotseling uit
einde van baron Arnold gemeld. Steinfels
kon zijn ongeduld nauwelijks bedwingen
voor hij van Ainrike nadere berichten ont
ving. Haar brief vloeide over van klachten
over het harde lot van de freule.
Van toen af kende Hans Otto geen
rust meer. Hij haatte zijn schoone bezit
ting. Wat baatte het hem, dat hij al de
landerijen rond zich' de zijne noemde, dat
hij nieuwe plannen bedacht en uitvoerde,
als het gewin toch slechts hem ten goede
kwam? In zijn droeve stemming maakte
hij zichzelven diets, dat Erna gebrek leed,
en dan maakte zich de vertwijfeling van
hem meester. Somber en ongenaakbaar
deed hij zijn zaken.
Zoo verdroot het hem ook, toen zijn
houtvester hem op zekeren dag het ge
vraagde plan van 't dunnen der bosschen
voorlegde. Vermoeid gleden de oogen van
den landheer langs de berekeningen en
tabellen, die deze hem verklaarde.
Mijnheer de baron zal niet slechts
leder jaar dit bedrag ontvangen, als wij
da prachtige bosschen regelmatig onder
houden, maar reeds door deze eerste kap
ping, welke trouwens hoog noodig is,
wordt de sein ve/kregen, W£jkf ide baron
het onderhoud der uitgewekenen door
Turkije worden aangenomen.
Toch blijven de Turken militaire toe
bereidselen maken en troepen zenden
naar het noorden van Albanië. Zaterdag is
een regiment cavalerie naar San Giovanni
di Medua gezonden. De transportschepen
Piewna en Mekka zijn met troepen naar
genoemde plaats gezonden. Voorts heeft
het ministerie van oorlog 2000 artillerie-
paarden in liongarije en Rusland besteld.
Ook Montenegro gaat voort met zijn
oorlogstoebereidselen.
In aansluiting op het telegram van gister
waarin melding werd gemaakt van twee
groote branden te St.-Ouen
geven de Fransche bladen nog de vol
gende bijzonderheden
De branden braken Zondagmorgen
vroeg uit; de eerste in de gebouwen van
de Compagnie du Nord, de tweede op
de scheepstimmerwerf van de firma
Schmidt, Bruneton en Morin.
Het was omstreeks drie uur in den
morgen, toen door den nachtwaker, die
de gebouwen van de Compagnie du Nord
bewaakt, alarm werd gemaakt. De vlam
men sloegen het eerst uit in dat gedeelte
der gebouwen, waar de verschillende ge
leidraden en toestellen voor electrische
installaties van den spoorweg worden ver
vaardigd en hersteld.
Toen de brandweer ter plaatse kwam,
had de brand reeds een geweldige uit
breiding genomen. Evenals onlangs ge
beurde, gaven de spuiten niet voldoende
water, zoodat de brandweerlieden niets
anders konden doen dan de belendende
gebouwen beschermen, terwijl de brand
onbelemmerd voortwocddc. De schade
bedroeg meer dan één millioen francs.
Nauwelijks was deze brand gebluscht,
of de brandweer werd opnieuw gealar
meerd, thans voor een brand op de Quai
des Grésillons te Villeneuve-la-iGarcnne,
juist aan de overzijde van de rivier, waar
de scheepstimmerwerf in vlammen stond.
Na een uur was hier het vuur gebluscht.
De schade wordt hier op 200.000 francs
geschat.
De laatste brand brak op drie plaatsen
tegelijk uit, zoodat men denkt, dat er
kwaadwilligheid in het spel is.
Als beste middel ter verkoeling in deze
dagen, of ten minste om de warmte hier
met meer geduld te dragen, geven we
hier een overzicht van de
warmte in het buitenland,
die nog heel wat anders is dan bij ons.
In Duitschland maakt de warmte tal van
slachtoffers. Te Berlijn Zondag 8 sterfte-
gevallen tengevolge van zonnesteek, te
Dusseldorp kwamen er 19 voor, verdron
ken 14 menschen bij het baden en wer
den er 4 door den bliksem getroffen.
Te Duisburg zijn vier personen in den
Rijn verdronken. Te Linden in Hannover
zijn 36 kinderen ziek geworden tenge
volge van de warmte, 20 stierven er. Nog
steeds wordt er melding gemaakt van
boschbranden, zoodat men in geheel
Duitschland en vooral in de Rijnstreek
smacht naar lager temperatuur.
De hitte in de Alpen is zoo hevig
behoefde, zoo besloot de houtvester.
Hans Otto kon zich niets herinneren.
Zijn dwalende gedachten konden maar
niet blijven bij de plannen, die hem kort
geleden geheel vervulden.
Getroffen zweeg de houtvester; daarna
ging hij aarzelend voort:
Ik geloof niet mij erin te vergissen,
dat de eerste brief een aanduiding in
hield, welke mijn bemerking van zoo even
wettigde. Als 't echter anders bedoeld
was, vraag ik verontschuldiging. Wanneer
beveelt u, dat 'twerk zal aanvangen?
Het trouwhartige wezen van den man,
die zich door zijn ijver voor het plan met
het omvangrijke geschrijf had belast,
maakte plaats voor een stijve houding;
slechts zijn scherpe oogen rustten nog on
derzoekend op den voor hem zittende, cn
ondanks zichzelven ontviel hem het
woordjammer.
Wat is jammer? Steinfels werd op
merkzamer.
Toen de houtvester zweeg, voer hij
heftig uit:
Ik verzoek je mjj te zeggen, wat ge
jammer vindt.
Nogmaals monsterden des houtvesters
oogen den landheer voor hij antwoordde:
Er stond iets van de veenontginning
in den brief.
Steinfels steeg het bloed naar 't hoofd,
daa.rna vloog een lachje over zjjn trekken.
geweest, dat volgens een bericht uit Miin-
chen de gletschers beginnen te smelten,
iets wat men sedert vele jaren niet heeft
waargenomen.
De warmte heeft te Antwerpen vier
personen gedood, te Bergen twee en te
Ostende eveneens twee.
De provincie Luik is vooral zwaar ge
troffen. Vele fabrieken hebben de arbeids
uren omgezet, er wordt op den dag ge
rust en 's nachts gewerkt.
Te Parijs wordt de warmte niet min
der gevoeld. Wanneer de toestand nog
lang voortduurt, zal er niet alleen ge
brek zijn aan water, inaar ook aan frhit
en bladgroenten. Op de markten waren
de prijzen dezer dagen reeds aanmer
kelijk gestegen. De meeste bladgroen
ten komen reeds bedorven aan of zijn
onbruikbaar als ze een paar uur op de
markt hebben gelegen.
De directeur van de waterleiding weet
niet wat te beginnen als de warmte lang
aanhoudt
De parken lijden ontzettend, de bloem
bedden zijn verdroogd en bedekt met
bruine bladen van de bbomen. Voor
dagelijkse!) gebruik zijn er ruim 200.000
kub. Meter water in de reservoirs en
400.000 kub. M. zijn er dagelijks noo
dig. De dieren die dagelijks naar de
stad worden gebracht, voor de behoef
ten van 2i/a millioen inwoners, lijden bij
zonder door de hitte. Vele sterven voor
zij hun bestemming bereiken, zoodat op
alle manieren gebrek aan levensmidde
len ontstaat.
Dan mogen wij nog van „friscli" spre
ken. J
GEMENGD.
De correspondent van de „Croix"
meldt, dat de Paus bijna geheel hersteld
is, en zijne gewone bezigheden, behalve
de audiënties, weer heeft hervat. De kar
dinaal-staatssecretaris heeft Zaterdag liet
gewone dagelijksch onderhoud met Z. H.
gehad.
De gewone audiënties zijn alleen ge
schorst om den Paus een kleine vacantic
te gunnen.
Nog vóór liet proces van prinses
Louise over de nalatenschap van koning
Leopold beslist is, hebben de schuld-
eischers der prinses beslag gelegd op de
betwiste millioenen. Drie handelaars tc
Miinchcn hebben zich hiertoe vercenigdi
en aan de Brusselsche rechtbanken mede-
deeling gedaan van hun voornemen.
Het proces is thans gevorderd tot den
eisch van den procureur-generaal.
Naar uit Teheran wordt gemeld,
loopen er geruchten, dat de Russische
gezant uiterst ontevreden is over de be
noeming van den Engelschen majoor Sto
kes tot chef van de tolgcndarmerie eu
heeft hij als zijn plan tc kennen gegeven,
de benoeming van een Rus te eischen.
De eerste expeditie tegen den ex-sjeh
die bestaat uit 2000 man, heeft Teheran
verlaten.
Naar de Engelschc bladen melden is
Mohammed Ali uit Astarabad vertrokken
en rukt hij nu met een groote legermacht
op naar Teheran.
Hij schudde den verwonderden houtvester
de hand en zeide, met een diepen zucht,
op geheel veranderden toon:
Ik dank je. Je hebt mij een grooten
dienst bewezen. Stellig had ik de som
noodig en wel voor hetzelfde doel, dat ik
toen op 'toog had. Als iemand om ver
ontschuldiging heeft te vragen, dan ben
ik het. Hoor nu eens wat ik van plan
ben. Ge kent wel die strook veen, die
als een landtong in liet moerassige deel
van Raincr's bezitting vooruitsteekt? Op
het hoogste punt daarvan liggen, half op
mijnen en half op mijn buurmans grond,
een aantal armzalige huisjes. Hoe vaker
ik nu wegens de veenontginning daar
voorbij kom, hoe verschrikkelijker voor
inij de aanblik dier behoeftige woningen
wordt. Het moeten ware koortsnesteu
zijn. Kon men den ongelukkigen bewoners
eenige honderden schreden verder andere
woningen aanbieden, dan .waren zij ge
holpen. Zoudt ge nu denken, dat mijn
heer von Ra in er genegen zou zijn, met
mij dat goede werk aan te vangen. Ik
ken hem wel niet, maar ik vind, dat men
in zulk een geval wel wat mildheid mag
verwachten. Als gij mij nu wilt helpen,
al die verlokkende getallen op je plan
in klinkende munt om te zetten, dan kan
ik mij met von Rainer zien te verstaan-
(Wjjrdt vervolgd).