23
BUITENLAND.
Erna von Harneck.
BINNENLAND.
2e Jaanranjr,
Nr>. 545
Ceicbehe Sou/tamt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/i cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
Juli
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 ceii
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Uit Rome komt bericht, dat
Z. H. de Paus ongesteld
is. De H. Vader lijdt aan een lichte
heeschheki en amandel-opzetting; en ook
'de luchtpijpen zijn een weinig aange-
,tast. Op advies der geneesheeren wer
den de gewone audiënties uitgesteld. De
groote hitte schijnt Z. H. lichtelijk te
hebben aangegrepen en reeds oin die
reden had de Paus sinds eenige dagen
niet meer zijn gewone wandeling door
de tuinen gedaan.
Geruststellend is overigens de verze
kering van mgr. Bisletti, den pauselijken
major-dotnus, dat het uitstellen der
audiëntie geschiedde omdat de H. Vader
zich wilde ontzien. Vertrouwen wij dus,
dat de ongesteldheid van korten duur
moge wezen en Z. H. nog langen tijd zijn
leerende en vermanende woorden aan
het Christenvolk kunne voorhouden.
Het laatste stuk, dat van Paus Pius X
werd, een brief aan het epis
copaat in Brazilië in antwoord op het
schrijverij- door de aartsbisschoppen en
bisschoppen op liet congres van St. Paul
aan'den H. Stoel gericht.
H. wekt in de eerste plaats op tot
een goede vorming der geestelijkheid, die
vooral aan haar persoonlijke heiliging
moet arbeiden, moet branden van ijver
voor het heil der zielen.
Het tweede punt dat in den herder
lijken ijver den bisschoppen wordt aan
bevolen is de Katholieke Sociale Actie.
I )L- Uaus spoort aan om in de steden
vooral de Sociale Actie van christelijken
gees: aan te bevelen; dat vraagt de
christelijke liefde die ons beveelt, elkaar
te d;i ncn met een ijver die natuurlijk het
eeuwig heil op den voorgrond plaatst
zonder de menschelijke nooden en tij
delijke welvaart te vergeten dat eischt
"het belang van het christenvolk, hetwelk
'dagelijks meer blootstaat aan schadelijke
agitatie.
Wen moet het te hulp komen te rechter
tijd. opdat liet volk niet in hinderlagen
valle, onder socialistischen invloed ge-
rakc en ongelukkiglijk den godsdienst,
,het geloof, verlieze.
Na deze bchartenswaardige wenken,
handelt de H. Vader ten besluite over de
Katholieke pers.
Het is onze 2eer levendige wensch,
zegt de Paus, dat uwe herderlijke ijver
er naar strove, om door ecne voortreffe
lijk. pers aan uwe kudden ecu uitste
kende weide te verschaffen.
De Paus gelooft dan ook, dat de Bis
schoppen overtuigd /.ijn, welke de kracht
is, verwoestend of opbouwend van cou
ranten en tijdschriften, die dank aan hun
goedkoopen prijs, gemakkelijk overal
doordringen en allerwege de denkbeel
den verspreiden, waarmee ze zijn vervuld.
.Gij ziet zelf, iioe groot misbruik dc onge-
Joovigen daarvan maken.
Jntusschen is liet niet voldoende, Ka
tholieke dagbladen uit te geven en ze in
handen te geven van dc goedenmen
moet er zich ook op toeleggen, ze zoo-
FEUILLETON.
Naar het Duitsch.
74)
Kwam haar broeder soms eens op Har-
tenstein, dan was het altijd klagen over
zijn verplichtingen met betrekking tot het
vaderlijk erfdeel. De schuldenlast was in
ieder geval zwaar. Graaf Orbcn belastte
zich intusschen met de onderhandelingen
van de schuldeischers en Erna begon te
hopen, dat hij helpend zou bijspringen.
Men liet haar overigens in liet onzekere,
omtrent alles wat met de bezitting ge
schieden zou.
i )e kloof, welke op het oogenblik toen
de broeder het hart zijner zuster zoo diep
wondde, tusschen beiden ontstaan was,
was naderhand slechts voor den schijn
overbrugd geworden. De brieven, die
gewisseld werden naar aanleiding van
de vraag, waar de zuster haar tenten zou
opslaan, hielden tactlooze bemerkin
gen in, welke Erna geen twijfel lieten
dat de zorg voor haar door Ijaar broeder
•en drukkende last werd geacht. In liet
vervolg antwoordde zij op koelen, afge-
veel jnogeRjk te verspreiden en ze te
laten lezen door allen, meer bijzonder
door dezulken, welken de Christelijke
naastenliefde ons gebiedt verre te hou
den van de giftige bronnen der slechte
pers. Zoo zal dan geschieden, dat men,
bij het zoeken naar het Rijk Gods en
Zijn gerechtigheid, de pers, dit moderne
wapen, in den dienst van het goede zal
stellen."
Dat deze zoo vaak herhaalde wen-
schen van den Paus het Katholieke volk
meer en meer doordrlnge van de nood
zakelijkheid eener goede Katholieke pers,
opdat het die pers leere steunen en waar-
deeren, en den invloed van het Katho
lieke dagblad hclpe vergrooten.
Gisteren is het
Engelsche Parlement
het tooneel geweest van herrie en wan
ordelijkheden, toen het debat geopend
werd over het voorstel om de amende
menten te behandelen, die het Hooger-
liuis op de vetowet heeft aangebracht.
Asquith werd, toen hij binnenkwam, met
een grootsche ovatie van liberalen en
lersche nationalisten ontvangen, die wa
ren opgestaan, opgewonden juichten en
met zakdoeken zwaaiden.
Toen Asquith opstond, om een ver
klaring af te leggen over het regeerings-
beleid, werd vanaf sommige oppositie-
banken verrader geroepen. Het tumult
werd zoo groot, dat Asquith niet in staat
w as te spreken. Telkens wanneer hij be
gon, werd hij opnieuw door leden van
de oppositie verhinderd verder te gaan,
hoewel de voorzitter krachtig ingreep,
Er werd geroepen Laat Redmond eerst
spreken, hij is de werkelijke leider, noem
de voorwaarden van de overeenkomst
Na 20 minuten begon Asquith zijn re
devoering voor te lezen, die echter, om
dat er voortdurend lawaai gemaakt werd,
bijna geheel onverstaanbaar was.As
quith sprak over de geschiedenis van het
geschil en zeide van de amendementen,
die het Hoogcrliuis op de vetowet heeft
aangebracht, dat ongetwijfeld hun verras
sendste eigenschap is, dat zij een lichaam
in het leven roepen, dat machtiger is
dan de beide Huizen. Hier werd het
protest der oppositie zóó hardnekkig, dat
Asquith de laatste bladzijde van zijn re
de opsloeg en onder luide toejuichingen
van de regeeringspartij opmerkte, dat nij
zich niet zou verlagen, leden toe te spre
ken, die klaarblijkelijk besloten waren
niet naar hem te luisteren. Van Asquith's
conclusie was slechts de volgende zin
verstaanbaar: Er is een nieuwe toestand
geschapen, waarvoor langs grondwettc-
1 ijkcn weg slechts één oplossing te vin
den is en dat is, tenzij het Hoogcrliuis
erin toestemt, de vetowet tot haar oor
spronkelijke gedaante ten. te brengen,
met misschien enkele redei.jke amende
menten, die in overeenstemming zijn met
haar beginsel en bedoeling wij zul
len gedwongen worden een beroep te
doen op het prerogatief van dc Kroon.
Toen Asquith geëindigd had, bracht
de regeeringspartij hem opnieuw een
grootsche ovatie.
Toen Balfour opstond om tc antwoor
den, staken de nimisterieelcn de han-
meten toon.
Nauwelijks had Erna op Herman's
verlailgen Hartenstein verlaten en haar
intrek genomen in een kleine woning, die
hij in dc naaste stad voor haar gehuurd
had, vernam zij, dat Hartenstein verkocht
was. Op de klacht jegens haar broeder,
welke het eerste verdriet haar ontrukte,
kreeg zij ecu ruw antwoord. Herman gaf
er haar de schuld van, dat het erfgoed
der Harneck's onder den hamer geko
men was en prees anderzijds zi/u eigen
omzichtigheid, dat het hem gelukt was
den handel nog een zoo gunstig verloop tc
doen hebben. Hij deelde haar triomfec-
rend mede, dat hem, na het afdoen van
alle verplichtingen, nog een niet onaan
zienlijk kapitaal overbleef.
Van nu af was het verkeer tusschen
zuster en broeder afgebroken; Erna Har
neck leefde stil in haar klein huis, dat zij
slechts nu en dan voor een vluchtig be
zoek aan de familie von Eichstctt verliet
Erna had het geluk gehad, in de nieu
we plaats harer inwoning een leider te
vinden, die voor haar eigen ziclsbehoeften
aangewezen scheen. Toen zij daar de
kerk bezocht, besteeg een priester den
kansel aan wiens persoon buitengewone
omstandigheden verbonden waren. Ge
sproten uit een voorname familie, door
het geluk begunstigd en met volle teugen
den op cn maanden tot stilte, die weldra
volkomen was. Balfour zeide, het op
recht tc betreuren, dat hij niet in staat
was geweest, Asquith's rede tc verstaan.
Iedereen, aldus Balfour, zal begrijpen,
dat een handelwijze, als waartoe de re
geering is overgegaan, diepe en harts
tochtelijke gevoelens bij de groote massa
van de gemeenschap moet wakker roepen.
Balfour veroordeelde verder in zeer
krachtige woorden Asquith's handelwijze,
om de Kroon aan te raden, onder zulke
omstandigheden gebruik tc maken van
haar prerogatief.
Daarop stelde Grey voor het debat
te verdagen tot Dinsdag.
De conservatief Frederick Smith deed
een poging oin het debat voort te zetten,
maar onophoudelijk lawaai bij de regee
ringspartij maakte zijn woorden onver
staanbaar. Daarop kwam de voorzitter
tusschcnbeide en verklaarde dat de zit
ting tot Dinsdag werd verdaagd. De le
den verlieten het Huis, terwijl zich too-
neelen van groote opwinding afspeelden.
Er werd opnieuw lafaard en verrader tot
Asquith geroepen en daar tusschen door
klonken de kreten van de ministericclen.
Deze oppositie van de unionistische
leden qualificccrt do „Westminster Ga-
zette" als schandelijk straatschenders-
werk. Dc nadere telegrammen, welke
ons over het kabaal in 't Engelsche par
lement inlichten laten duidelijk zien dat
't op Asquith gemunt was en het bo-
venafgedrukte telegram geeft volstrekt
geen overdreven beeld van het rumoer,
wat in het Lagerhuis is geweest.
GEMENGD.
De out/.ellende brand te
Constantinopcl.
Zondag werden door de I urken de
fe< iten gevierd bij gelegenheid van den
derden verjaardag van de proclamatie der
constitutie, waarbij de onthulling plaats
had van een gedenktcckcn op den Vrij-
heidsheuvel ter herinnering aan de helden
der revolutie. Na de plechtigheid was er
trocpenschouw gehouden over drie regi
menten, tien bataljons en twee compag-
nicn, vertegenwoordigende alle wapenen.
De opgekomen menigte w as reusach
tig. Vóór het einde dei parade nog, moet
de brand zijn uilgebroken, die op dezen
nationalen feestdag zoo ontzettende ver
woestingen aanrichtte. In aansluiting op
de telegrammen van gisteren nog het
volgende
Het vuur brak gelijktijdig op zes plaat
sen uit. Het is dus duidelijk, dat de brand
moedwillig is aangestoken, als tegende-
monstratie tegen het nationale feest.
Het vuur verspreidde zich snel in ver
schillende gedeelten van Stamboel, ver
nielde verschillende straten en legde het
gebouw van den grooten gencralen staf
in de asch.
Het vuur besloeg een oppervlakte van
twee v.k. K.M.
De vlammen maken sprongen van 50
M. en daar er overal houten gebouwen
staan, was het eind niet te overzien.
I)c minister van oorlog is ernstig, doch
niet levensgevaarlijk gewond door een val
lenden balk.
van het leven genietend, had hij plotse
ling zijn toenmalige studiën vaarwel ge
zegd, om zich voor het priesterschap
voor te bereiden. Erna von Harneck, in
wier omgeving die ommekeer van den
jongen man druk besproken was, werd
geboeid door de geestvolle uitdrukking
van zijn gelaat.
In zijn toespraak behandelde de predi
kant datgene, wat vaak de drijfveer was
van 's menschen handelingen: liet ellen
dige mcnschelijk opzicht. Hij voerde aan
hoe daaraan vaak edele naturen zich on
derwerpen, die zoodoende soms een ver
achtelijke laagheid begaan. Had de pries
ter tot dusverre rustig cn met ingehouden
kracht gesproken, thans rolden dc woor
den in vurigen ijver eu met overtuiging
van zijn lippen. Ieder dier woorden trof
Erna in 't hart cn vol zelfverwijt verliet
zij het Godshuis.
Niet meer in staat, die steeds luider
cn dringender vermaningen van haar ge
weten tot zwijgen te brengen, had zij
zoo den geestelijke bezocht en hem zon
der terughoudendheid haar toestand ge
openbaard. Vol deelneming had de pries
ter geluisterd en toen zij hem verliet was
haar ziel tevredener en kalmer dan te
voren.
Was in den eersten tijd, die op haar
verdrijving uit den geluksstaat volgde,
De ter eere van het natouale feest schit
terend geïllumineerde stad, waar een
groote menigte zich verdrong, werd zoo
fel beschenen door den vuurschijn, die de
tempels dompelde in een rooden gloed,
dat de kunstmatige illuminatie van dc
openbare gebouwen volkomen in het niet
viel. Duizenden loopen hulpeloos en wee
klagend rond.
Men zag tooneelen inet geen pen te
beschrijven Bij dozijnen sprongen vrou
wen te midden van de brandende huizen,
enkele met kinderen op den arm huilend
cn schreeuwend. Hooge officieren in helle
uniformen zag men hun huisraad weg
dragend op vuilniskarren.
Er wordt een tijdelijk tentenkamp op
geslagen achter dc moskee, waar vroeger
de drukste buurt van Stamboel was. Vele
menschen, wier bezittingen in vlammen
opgingen, zag men urenlang ronddwa
len, als waanzinnigen, /.ij werden door
de militairen van het kastje naar den muur
gejaagd.
De nood is zeer groot
Honderden menschen hebben alleen ge
red wat zij aan het lijf droegen.
Van de brandstichters, volgens offici-
eele opgaven zijn het er ten minste dertig
ide systematisch tc werk gingen naar
een vooruit bestudeerd plan en die het
voornamelijk begrepen hadden op het mi
nisterie van oorlog, zijn er twaalf in han
den dei autoriteiten, /ij zullen door den
krijgsraad veroordeeld en waarschijnlijk
in het openbaar opgehangen worden.
De autoriteiten zijn zóó overstuur, dat
er nog geen sprake is van een stelselma
tige actie tot redding.
Tien wijken, vier duizend huizen, zijl»
vernield, een reeks van prachtige konaks
is verbrand, ook gingen vele stcenen ge
bouwen iu de vlammen op.
I)e brandweer had geen kracht meer
om te spuiten.
Eindelijk, Maandagmorgen half elf, kon
men uit Constantinopel melden, dat men
den brand meester was geworden.
De veroorzaakte schade wordt op 11
milliocn gulden begroot. Men spreekt van
ongeveer 40 dooden. De groote bazar
van Stamboel is onbeschadigd.
Blijkens ambtelijke aankondiging
verwacht dc koningin van Spanje tegen
23 December dc geboorte van haar vierde
kind.
Kolonel Braulière heeft het drie da
gen achtereen bij Dar-Djila en Ain Sebba
met oproerige stammen aan den stok ge
had. De Marokkanen zijn echter met groo
te verliezen teruggeslagen.
Te Teheran hebben de Regent en de
Sipadar een groep opgewonden kooplie
den toegesproken en beloofd, dat al het
noodige zal worden verricht voor een
onderdrukking der troebelen.
Op Ió Juli hebben Montenegrijnen
bij Lechnitza de Turken aangevallen, maar
zijn met zware verliezen teruggeslagen.
Het St. Petcrsburgsch telcgraaf-
agentschap verneemt uit Teheran: Ten
gevolge van den staat van beleg, hebben
politieke arrestaties plaats gehad. Bij dc
arrestatie van Medjid-ed-Dowlé schoten
de politieagenten op vrouwen en bedien-
dank zij dc zachte leiding van den oude
geestelijke van Hartenstein, haar ziel lang
zamerhand tot God verheven, thans be
hoefde zij een vastere hand tot steun.
Onder de voorzichtige, verstandige lea
ding des priesters haar gemoed buigend,
begon voor haar ziel een louteringstijd-
perk. /.ij leerde haar onstuimige neigin
gen beteugelen; haar overstelpende ge
jaagdheid werd tot rustige, overleggen
de krachthaar oog verkreeg een vrijer
klaarder blik.
Erna erkende maar al tc vaak, dat zij
met eigen hand haar levensgeluk van
zich af had gestooten. In de zee der
verblinding was het tc klein geweest, om
Hans Otto's grootheid te kunnen meten.
Zij werd zich dit met een mengeling van
trots en smart bewust. Zij zag nu eerst
recht in, wat zij had verloren zij kon
eerst nu, nadat alle verbittering jegens
Steinfels geweken was, aan zijn moed
waaraan zij nooit getwijfeld had
recht laten wedervaren. Nu kwam zij <xjk
tot het volle bewustzijn, welke verhe
vene grootheid van karakter er toe be
hoorde, om zich de verachting zijner
standgenooten op zich te laden terwille
van zijn godsdienstige en zedelijke be
ginselen. En merkwaardig: nu, terwijl
zij het betreurenswaard voorval, vrij
van nevenzaken, rustig oveiwoug, kon
den. Een vrouw is gedood, vijf man zijn
gewond. Dc vrouwen en kinderen vim
Medjid-ecLDowlé zijn ondergebracht iu
het Russische gezantschap. Ook de vroe
gere onderminister van buitenlandsche
zaken, Kasjif-es-Saltaneh, is gearresteerd.
Uit Lyon en Triest komen nieuwe
berichten van gevallen van cholera. De
groote manoeuvres van het Italiaansche
leger die in Picmont zouden plaats vin
den, zijn afgelast; ongetwijfeld om de
verspreiding van besmettelijke ziekten
onder de troepen tc voorkomen. Men
ziet daarin een bewijs dat de regeering
een pessimistische opvatting heeft van
den gezondheidstoestand in Italië.
Abbé Oarnier te Parijs, die. zooals
men weet, op lage wijze door den oud-
onderwijzer Lcvesque werd aangeval
len, is aan de bekomen wonden overle
den.
Te St. Chamond bij St. Eticnne is
een werkplaats van de staatsmarine-éta-
blissomcnten door brand volkomen ver
nield. De brand maakt 5000 arbeiders
werkloos.
Twee Abbyssinische Ministers
die van posterijen en die van financiën
zijn wegens pogingen tot verwekking
van een opstand, gevangen gezet.
Uit Kiel wordt gemeld, dat drie ma
trozen van den kruiser „Von der Tliann"
zijn verdronken tijdens de schietoefenin
gen op de Baltischc Zee.
Te Berlijn heeft men Zondag gele
den onder een gruwelijke hitte. In do
zon was het niet uit te houden cn rees
de thermometer dikwijls tot boven .Ie
50 gr. C. Menschen en dieren leden
onder deze temperatuur, door geen koel
tje verminderd.
Toch trokken er velen naar buiten iu
de hoop daar verkoeling te vinden bij
water of in het bosch. Aan de Miiggelsec
werden twee menschen door den blik
sem gedood, cn vier gewond. Bij het
baden in dit meer verdronken zes men
schen. Ook stierven er enkelen aan de
gevolgen van zonnesteek.
Uit geheel Duitschland komen berich
ten van onnatuurlijke hitte, vooral uit
Miinchen, Stettin en Frankfort.
Bij Köpenick woedde een lievige
bosch- en hcibrand. Talrijk zijn de kleine
heibranden iu de omgeving van Berlijn,
veroorzaakt door zelfontbranding of door
vonken uit locomotieven.
Ook uit Engeland komen berichten over
de ontzettende hitte.
Koninklijke besluiten.
Bij kon, besluit is benoemd tot ontvan
ger der registratie en domeinen te Dok-
kum A. W. de Bruyn Ouboter thans te
Oirschot
zijn in de orde van Oranje-Nassau
benoemd tot commandeur mr. M. Ty-
deman Jr., lid van de Tweede Kamer der
Statcn-ücncraal, voorzitter der bij kon.
besluit ingestelde staatscommissie (voor
electrische geleidingen)bevorderd tot
officier: mr. A. Nilant, referendaris bij
het hoofdbestuur der posterijen en te-
zij in het wezen van het tweegevecht
niet eens een bijzonder kenmerk van
moed en eer ontdekken. Tegenover Hans
Otto's grootheid schenen haar de re
den, die het doel durven voorschrijven,
slechts een ijdcle pronkerij, die het ge
brek aan innerlijke waarheid en gerech
tigheid beletten moet.
In dezen tijd had zich bovendien in
Munberg een geschiedenis afgespeeld^
wier tragisch verloop er juist toe geëi
gend was, om het uit beginsel verwerpen
van het duel ook van louter zedelijk
standpunt als een gebod van den plicht
in 't licht tc stellen.
Er waren reeds langen tijd hier en
daar bemerkingen ruchtbaar geworden
over het voortdurend geluk dat de heer
Greifen voortdurend bij het spel had,
bemerkingen, die niet erg vleiend voor
hem klonken. Men had zieti reeds veel
vuldig op een afstand gehouden. Herman
Harneck echter bleef hem hardnekkig
trouw cn er waren ook vele anderen*
die het niet ongaarne zagen, als Greifen
met zijn onderhoudenden kout de gezel
ligheid verhoogden.
(NJ/ordt vervolgd)*