2e Jaargang,
BUITENLAND.
Erna von Harneck.
BINNENLAND.
No. 544.
y-
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/t cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Op 't oogenblik trekken vooral de ge
beurtenissen in Marokko cn Perzië de
aandacht. Vooral het eerstgenoemde land
mag zich in een met den dag aangroeien
de belangstelling van de Europeesche
pers verheugen en geeft den dagblad
schrijvers stof om de courantenkolommcn
te vullen. Toch is de belangstelling zeer
gerechtvaardigd, omdat Marokko, nu al
jaren de bron van velerlei diplomatieke
moeilijkheden, wel eens ten slotte tot
een Europeesche oorlog zou kunnen voe
ren. Zoo dreigend is de toestand op 't
oogenblik nog wel niet, maar de teerge
voeligheid van de bij Marokko belangheb
bende landen is groot, terwijl de naijver
tusschen deze natiën van niet geringe
beteekenis is. Zaterdag vermeldden wij in
/ons Overzicht het verre van vredelievend
klinkend artikel van een Duitschen diplo
maat, terwijl wij onder onze telegrammen
afdrukten een tafelrede van Lloyd Geor
ge. waarin deze Engelsche schatkist-Mi
nister zeide, dat hij den vrede heel goed
en aardig vond, maar dat Engeland dien
vrede niet wenscht als zijn belangen
daardoor benadeeld worden.
Pas op, Duitschland, ligt in Lloyd
George's woorden opgesloten, dat gij
in Marokko niet te veel baas wil spe
len, anders zal Engeland desnoods met
de gewapende hand tusschen beide ko
men.
Marianne zal met voldoening dezen
steun \oor haar Marokko-politiek aan
vaarden en zich verkneukelen in den
dun" die John Buil den Lhiitschcr gaf.
Of men te Madrid mei ingenomenheid
van George's woorden zal hebben ken
nis genomen? Wij gclooven niet, ook al
om de ontstemming die er ontstaan is
over liet
incident-Thirier,
den Fransche officier, die bij Laekdos
aangehouden werd. De Spaansche lezing
van liet geval is een geheet andere dan
de Fransche. Thirier zou nl. ongemanierd
zijn opgetreden een korporaal van een
troep bereden askalis een oorveeg heb
ben toegediend en zeer eigenaardig te
genover kolonel Svlvestre hebben ge
handeld.
Wie moeten wij nu gclooven?
't Kan ons feitelijk weinig schelen,
wie gelijk heeft. Laten de diplomaten het
maar uitkibbelen. De opmerking van Ca-
nalejas, dat Frankrijk deze en andere in
cidenten provoceert, lijkt ons in het
licht, waarin wij de politiek van Frank
rijk bezien, niet al tc onwaarschijnlijk
cn wij kunnen ons levendig indenken, dat
hierover te Madriil verbittering heerscht.
Ondertusschen heeft de Spaansche Mi
nister van Buitenlandsche Zaken een
tweede excuus-bricfle aan zijn collega
te Parijs gestuurd met de mcdedeeling,
dat hij het noodig acht dat de Spaansöhe
,cn Fransche Regciring maatregelen tref
fen om zulke incidenten te voorkomen.
Mag men de Temps" gclooven, dan
zouden welingelichte kringen geneigd zijn
aan 't incident-Thirier niet zooveel belang
tc hechten als aan het incident-Boissct.
FEUILLETON.
Naar het Duitsch.
73)
Het bruidspaar was laat in den zo
mer met graaf Orben op Hartenstcin ge
komen. Toen was het voor ecnigc weken
nog eens lustig en vroolijk toegegaan
in het oude gebouw. Arnold Harneck,
die nog in or jaar zich in ongebroken
kracht ver i ugde, kostte het nu moeite
izich van zijn plichten als huisheer te
kw ijten. Om het beheer van het land
goed bekommerde hij zich toen reeds
bijna niet meeralleen de houtvester
mocht nog dagelijks verslag komen doen.
Toen het loof van de boomen viel,
kw am op zekeren dag een houthandelaar
in het dorp, om terzake van het kappen
der eiken van Hartenstcin, die sir^ds
maanden zijn eigendom waren, maatre
gelen te treffen. De dorpsbewoners en
de bedienden van Hartenstcin verschrok
ken ervan toen zij hoorden, dat aan den
man in den pluisjas, die den berg was
Oiegaan, de prachtige boomen behoor
den.
Thirier, hoewel Fransch officier, is in
dienst van den Sultan en heeft niet die
representatieve waardigheid, die aan de
consulaire functies is verbonden.
In de Marokko-quaestie (de lezers heb
ben nog wel onthouden, dat de quaestic
loopt tusschen Duitschland en Frankrijk)
is al veel opgegeven aan de
Duitsche belangen
in het land van den Sultan.
Waarin die belangen bestaan, zal me
nigeen zich afvragen.
Marokko bezit rijke crtslagen vooral
vooral van ijzer en koper. Duitschland
nu is op het oogenblik vooral afhanke
lijk van den aanvoer van Zweedsch ijzer,
zóó afhankelijk, dat de regeering tc Ber
lijn dit bij de onderhandelingen over het
nieuwe Duitsch-Zweedsche handelsver
drag gevoeld heeft. Zweden was voor
nemens een uitvoerrecht van ijzer te hef
fen en om liet te bewegen van dat plan
af te zien, moest de Duitsche nijverheid
zich in verschillende richtingen zware of
fers getroosten. Dat zou heel anders zijn
geweest, indien het ijzererts van Marok
ko, dat van even hoog gehalte is, in de
Duitsche havens had kunnen worden ge
land.
Bij de mijnen in Marokko zijn in
Duitschland vooral de vijf gebroeders
Mannesmann geïnteresseerd, die van de
sultan „een gebied als een hertogdom"
in concessie hebben verworven. Groote
firma's, zooals Krupp in Essen, August
Thijssen en Matthias Stinuis cn andere
industricelen zijn met de gebroeders
Mannesmann geassocieerd voor de Ma-
rokkaansche mijnen en zijn tevens belang
hebbenden bij de „Union des Mines Ma-
rocaines" waarin Duitschland voor 25
percent betrokken is.
Met zijn sterk toenemende bevolking
en groote metaal-industrie heeft Duitsch
land dus welhaast nog grooter economi
sche belangen in Marokko dan Frankrijk
liet moet er derhalve op staan, dat daar
voor den handel „de deur open" blijve.
Uit Perzië
komen berichten over liet voortdringen
van den ex-Sjah.
Niets wispelturiger dus dan de volks
gunst, die den eenen dag versmaadt, wat
zij een volgenden dag weer eert.
Mohamnied-Ali kwam in Januari 1907
aan het bewind en begon met de door zijn
vader gegeven grondwet tegen te werken.
Toen in Mei 1907 in Noord- en West-
Perzic een opstand uitbrak en een poli
tieke moord werd gepleegd op den eer
sten Minister Emin es SaHaneh besloot
Mohammed Ali de grondwet uit te vaar
digen. Reeds enkele weken na het bij
eenkomen van een parlement ontstond er
echter een conflict, dat leidde tot onlus
ten te Teheran, Urwia en Tabris. De lei
der der nationalisten in Aserbcidschau,
Sattar Khan, organiseerde een nationale
militie om de grondwet te verdedigen.
Toen Mohammed Ali den Minister van
Binnenlandsche Zaken en den Gouver
neur van Schiras in hechtenis liet ne
men cn het volk tegen het parlement
deed ophitsen ontstonden er straatoproe-
ren te Teheran, dc hoofdstad van het
land. In Februari 1903 volgde een bom
aanslag op Mohammed Ali, waaraan hij
Daar baron Harneck slechts zelden
zijn kamer verliet, had zijn dochter ge
hoopt, dat hij niets van de komst van
den handelaar bemerken zou. Toch was
dit wel geschied. Dc vrijheer moet het
aan den houtvester bemerkt hebben, dat
er iets bijzonders aan dc hand was. Hij
had den man vast in 't aangezicht gezien
en na eenig stilzwijgen langzaam ge
vraagd, of ook vreemde lieden in het
boscli bezig waren.
Vandaag nog niet, was het aarzelen
de antwoord van den beambte geweest,
waarop de baron hem met de hand ge
wenkt had weg te gaan.
Toen des avonds pastoor Milder op
Hartenstcin kwam, kwam het hem voor,
alsof de majoor lang niet zoo levendig
aan 't onderhoud deelnam als anders. Een
zwak rood was op zijn gelaat gekomen
en mat staarden zijn oogen verstrooid in
het rond. Toen Erna op haar vader toe
trad, om hem goeden nacht te -zeggen,
hield hij haar hand krampachtig omklemd.
Lang naar haar opziende, zcidc hij:
Goeden nacht, lief kind. Gij ziet er
bleek uit. God zegene je.
Erna waren dc tranen in de oogen
gekomen, doch zij had er geen voorgevoel
van, dit het de laat te woorden haar:,
vaders geweest waren.
als door een wonder ontkwam. Op 21 Jur
ni van dat jaar stuurde hij het parlement
naar huis onder belofte nieuwe verkie
zingen te zullen uitschrijven, maar op 24
November herstelde hij door een staats
greep het oude regime. De revolutionai
ren dwongen hem toen tot aftreden.
En nu, twee jaar later komt de wegge
jaagde Sjah weer in zijn land, toegejuicht
door zijn trouwgeblcven aanhangers.
Reuter meldt, dat Mohammed Ali in
Astrabad zijn intocht heeft gehouden en
dat ook Kermandsjah zich voor hem heeft
verklaard, terwijl zijn voorstanders ver
meerderen.
In Weensclie diplomatieke kringen is
men van meening, dat dc onderneming
van den ex-Sjah kans van slagen heeft,
een meening, die niet te niet wordt ge
daan door liet feit, dat te Teheran
verschillende pogingen tot opruiing zijn
mislukt. De stad is dus, waar de belege
ringstoestand is afgekondigd en de
krijgswet heerscht, rustig, ofschoon zoo
wel dc demociatisch-liberale partij als de
reactionaire partij van den Sjah ijverig
aan liet werk zijn. Gevechten in de
hoofdstad en hare omgeving zullen zoo
veel mogelijk vermeden worden, daar de
Perziërs voor dat geval de ojimarsch
van de Russen naar Teheran vreezen.
De tegenwoordige Regcering schijnt
dan ook alles in liet werk tc stellen om
Mohammed Alt's krijgstocht te doen mis
lukken. lu een buitengewone zitting
had het Parlement - aan het nieuwe
kabinet volmacht gegeven, om zoodra
liet noodig mocht zijn, over Teheran en
het heele land den staat van bqlcg af
te kondigen. De Regent, de Sipadar en
het hoofd dc*u>o11tie, Jetrem, hielden een
langdurige conferentie.
Jefrem zal waarschijnlijk met de troe
pen tegen den ex-Sjah optrekken.
GEMENGD.
IX* zitting van de Bulgaarsche na
tionale vergadering is gesloten. De Ko
ning heeft een rede gehouden, waarin
hij verklaart, dat de vergadering een
grootsch en historisch werk heeft ver
richt, dat geiled aan de verwachting van
het Bulgaarsche volk beantwoordt. l)e
uiterste linkerzijde had de zaal verlaten.
Te Berlijn is officieel bericht ont
vangen, dat iu Duitsch Z.-W. Alrika het
gerucht gaat, dat een overval op de ko-
lonne van Frankenberg is gedaan, waarbij
40 soldaten en dragers gedood zouden
zijn.
De prins-regent van Beieren is door
een beroerte getroffen. Men vreest voor
zijn leven.
Uit Constantinopel wordt gemeld:
Tcwcduizend Malissoren, dc bende, die
het laatst tegen liet Turksche leger ge
vochten heeft, zijn naar Montenegro ge
vlucht. IX* Turksche regcering heeft aan
de regcering van Montenegro uitlevering
dezer revolutionaire benden gevraagd.
Met het oog op den erustigen bin
nen cn buitenlandschcn toestand, ook ten
gevolge van liet gerucht van een kabi
netscrisis, zal volgens de „Jcni Gazeta"
de Turksche Kamer in buitengewone zit
ting worden bijeengeroepen.
Inzake dc groote uitsluiting in Noor
wegen wordt uit Christiania geseind: IX
Den volgenden morgen, toen dc be
diende zijn heer het tweede ontbijt bracht,
was Erna den man op den voet gevolgd.
Nadat zij de woonkamer haars vaders be
treden had, waar zij iederen morgen ge
woon was met hem samen tc komen, zag
zij hem voorover gebogen voor zijn
schrijftafel zitten. Zijn gezicht lag op de
papieren.
Een kaart van het Hartensteiner grond
gebied lag voor hem; zijn rechterhand
rustte op een groen gekleurde plek, welke
door het woord „eikenbosch" gekenmerkt
werd. Die hand was echter koud cn
stijfdc bezitter van Hartenstcin
was dood.
Op 't zelfde oogenblik viel, naar de
houtvester en vele ander lieden overeen
stemmend verklaarden, de eerste der trot-
sche eiken.
In het hart der dochter was een zware
wonde geslagen. Zij gevoelde smartelijk,
dat zij nu geheel verweesd was cn daar
bij moest zij tot dc erkentenis komen,
dat zij den doode in de laatste maanden
ongemerkt nader was gekomen, dan te
voren in haar ganschc leven. Een groote
troost was het voor haar, dat hij niet
onvoorbereid gestorven was.
Den broeder was toegewezen, wat nog
van den voormaligen rijkdom over was;
pogingen van den minister-pre .ident, om
arbeiders cn patroons tot ecu minnelijke
schikking te brengen, zijn radicaal mis
lukt. 30.000 arbeiders zijn op het oogen
blik werkloos.
Het personeel der clectrischc tram wil
uit solidariteit mede tot staking over
gaan.
Alle belangrijke steden van Haïti,
behalve de hootdstad, seint de comman
dant van de Amcrikaansche kanonneer
boot, die thans voor Porte-au-Prince ligt,
zijn nu in handen van de opstandelingen.
Zij trekken nu tegen Porte-au-Prince op,
waar president Simon, die e. nstig ziek is,
zich bevindt. Uit andere bron wordt be
richt, dat Firmin de candklaat van de
oproermakers voor het presidentschap is.
Ter gelegenheid van de inwijding
van een Katholiek vaandel, had in ecu
der voorsteden van Bergen 'n heftige
botsing plaats tusschen Katholieken en
anti-Katholieken.
Aan weerszijden viel een groot aantal
gewonden. Zes der uitgevoerde arresta
ties werden gehandhaafd.
Uit Hamburg meldt uien, dat een
ernstige dijkafschuiving bij Rendsburgdc
werken tot uitbreiding van het Kaiser
Wilhclmkauaai in hooge mate zal vertra
gen. Dc opening in den dijk is ongeveer
0 M. breedelf wagens zijn iu het kanaal
gevallen.
Bij Issum (Möars) zijn 400 morgen
land door een reusachtigen boschbrand
verwoest Wegens hun hoogte vreest men
voor verdere uitbreiding. IX brandweer
van de omliggende plaatsen is aanwezig.
Door liet verkeerd stellen van een
spoot ontstond op het spoorwegtraject
Ncu Haldcnslcben Wcfcrtingcn een ern
stig spoorwegongeluk, waarbij 8 perso
nen gewond zijn en ccn groote mateiicele
schade aangericht is.
De bladen te Constantinopel melden
dat een lievige brand woedde te Stam-
boul cn een vierde gedeelte van de stad
reeds inde ascli legde. Een felle windver-
spreidde de vlammen snel.
Koninklijke besluiten.
Bij koninklijk besluit is de Oost-Indi
sche ambtenaar mr. W. C. I. A. van
Evcrdingen, laatstelijk ter beschikking van
den algcmeenen secretaris van het gou
vernement van Ncd.-Iiidië, uit 's lands
dienst ontslagen
is aan J. L. Kalkoen e, Israël ie tiscli
godsdienstonderwijzer te Alkmaar, de zil
veren eeremedaille, verbonden aan de or
de van Oranje-Nassau, verleend;
is benoemd tot lid van den Voogdij
raad Rotterdam 1, mr. P. L. M. Driebeek,
advocaat en procureur te Rotterdam
aan den reserve eerstc-Iuit. 11. F. C.
Bos, van het le reg. infanterie, een eer
vol ontslag uit zijne betrekking tot de
landmacht verleend, en benoemd tot re
serve le-luit bij het reserve-personeel der
landmacht, bij het wapen der infanterie
en wel bij het 3e regiument;
is: lo. A. E. Samson, onder gelijktij
dige toekenning van eervol ontslag als
tijdelijk officier van gezondheid 2e kl. bij
door den vader was hem de verplichting
Opgelegd, zijn zuster na afloop van den
rouwtijd een tehuis volgens haar stand
moest beraden. Den rouwtijd zou zij op
Hartenstcin doorbrengen. Het vermogen
der moeder erfden broeder en zuster ge
zamenlijk.
De eenzaamheid, welke het meisje
thans omgaf, deed haar nog vaker dan
ooit Amalicnhof en den ouden pastoor
bezoeken. Stonden haar bij haar verwan
ten ook steeds haiten en armen o#pcn,
het groote medelijden, dat zij haar be
toonden, was een onverdraaglijk gevoel
voor haar meer dan ooit in zichzelf ge
keerde ziel. De grijze herder herinnerde
haar niet door woord of blik aan dc
bekende lire in dc kliniek van Münberg,
maar hij vermeed toch niet zoo angstig
als de Glockners den naam van baron
von Steinfels te noemen. De vrede, welke
het wezen van den waardigen priester
ademde, de kinderlijk vrome wijze, waar
op hij als een vader met de dorpelingen
lief en leed deelde, werkte heilzaam op
Erna.
Toen de eerste brandende smart haars
harten voorbij was, opende zij de oogen
ook voor andere zaken. Op e n Zondag
middag kwam zij onder dc!ij! e Ve
ring in de kerk en van toen af zag de
liet personeel van den geneeskundigen
dienst der landmacht in West-Indië, btt«
noeind cn aangesteld tot officier van gez.
2e kl. bij het personeel van den gcnccsk.
dienst van he tleger in Ned.-lndië voor
den tijd van drie jaren gedetacheerd bij
de landmacht in West-Indië.
Het hof naar Socstdijk.
Het Koninklijk gezin met gevolg is Za
terdagmorgen 9.20 uur per Koninklijken
trein van het Loo naar Socstdijk ver
trokken.
Het Prinsesje wandelde van liet Palcis
Het Loo naar het perron aan de hand
van H. M. Het talrijk aanwezige publiek
juichte de Koninklijke familie herhaalde
lijk toe.
Het Prinsesje wuifde verscheidene ma
len met het handje ook nadat men was
ingestegen en het voor liet raampje van
het salonrijtuig werd gehouden. Naar wij
vernemen, keert het Hof 1» Augustus
op het Loo terug. Zooals bekend is. ge
schiedt het vertrek naar Brussel van uit
Socstdijk, waarnaar men ook na het be
zoek aan de Belgische hoofdstad terug
keert.
H. M. de Koningin, de Prins en liet
Prinsesje, benevens het gevolg kwamen
10.15 te Baarn aan. Het gevolg bestoml
uit Jlu. Stoop, Baron van Asbeck, Ba
ron II arden broek, Jlir. van Suchtclen en
de hofdames freule Rcngers en Van
Aincrongcn.
Het hooge gezelschap werd hier ont
vangen door dc Koningin-Moeder, den
Gommiss,nis der Koningin in de pr-vui-
cie Utrecht en den burgr n t I r v.ui
Baarn. Vervolgens reed men langs de
van Heutzlnan, alwaar de Baarnschc pad»
vinders waren opgesh l
Rest op Java.
Bij het departement van koloniën is
van den gouverneur-generaal het volgen
de telegram ontvangen, bet: mh pt-
gcvallen op Java, dato 22 dezer:
Tc Soerabaja is gis leren (21 dezer)
1 pestgeval voorgekomen.
Nederland en Portugal.
Omtrent de grcnsquacstu met Portu
gal op Timor, waarover Reuter ecnige
dagen geleden seinde, ontving de Deli
Ct. de volgende telegrammen
Batavia, 28 Juni. Hedenmorgen ver
trokken 2 compagnieën infanterie cn een
afdecling artillerie naar I imor onder com
mando van kapitein Kruyt. Dc expeditie
staat onder leiding van kolonel van Riet
schoten. Ze geldt een grcnsquaestic niet
Portugal. Vermoed wordt, dat ccn uide-
rc mogendheid achter dc schermen aan
het werk is.
Soerabaja, 20 Juni. Volgens dc bla
den alhier is de toestand op Timor zeer
gespannen en zijn troepen aan dc grens
samengetrokken, ook die van de Portu-
geczen.
Op het eiland Adocnara is de civiel
gezaghebber met 12 pradjocrits door de
bevolking aangevallen. De gezaghebber
werd Licht gewond, evenals vijf pradjoc
rits
Heden zijn drie brigades marechaus
sees, onder hevel van kapitein Geertse-
ma Beckering naar Timor vertrokken.
priester, met innigen dank jegens God,
steeds vaker de in 't zwart gekleed* ge
stalte, den zwarten sluier over het blccke
gelaat getrokken, in dc bank van Harten
stcin zitten. Een tijd lang kwam zij iede
ren Zondag; toch werd in de pastorie
nooit met een enkel woord op haar ver
schijnen in die leeruren der ccnvoudigcn
gedoeld.
Op zekeren dag in de boeken van den
geestelijke zoekend, hield Erna een daar
van met vragenden blik den waardigen
man voor.
Pastoor Milder knikte en zeide lachend:
Het zal u van meer nut zijn dan mijn
eenvoudige uitlegging van. het Goddelijk
woord.
Het was een catechismus-verklaring,
door aan- en opmerkingen verhelderd
een voortreffelijk volledige behandeling
der geloofs- en zedenleer der H. Kerk.
Gedurende het rouwjaar werd in stilte
het huwelijk van Herman met freule Or
ben voltrokken en het jonge paar begon
zijn huishouden op grooten voet Graaf
Orbeii moest, zoo scheen het Erna, wel
een aanzienlijke toelage geven, om den
sier te bestrijden, welke de jongelui vooc
noodig hielden.
(NX^ordt vervolgd), A
