Erna von harneck.
2e Jaargang,
No. 535.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Liberaal voorlichtings- en
afmaaksysteem.
Het liberale „Vaderland" gaat door
rijn lezers in te lichten over de Noord-
wijksche aangelegenheden.
In het Zondagochtend nummer kwam
een bericht voor, waarin de Katholieken
het weer moesten ontgelden, terwijl
Dinsdagavond een soort repliek ver
scheen op ons artikel van 4 Juli.
He aanhef van het eerstbedoelde be
richt luidt:
„Deze week is er weer gepoogd de
strandquaestie bij minnelijke schikking
op te lossen. De ernstige en volhar
dende pogingen daartoe aangewend
zijn* echter tot schade der badplaats
mislukt."
Deze mededeeling is onvolledig. Zij
zegt niet de volle waarheid. Waarom
verzwijgt het „Vad.", dat voor de mis
lukking tot schade der badplaats de heer
den Hollander, een der voornaamste
pensionhouders te Noordwijk aan Zee,
aansprakelijk is.
De zaak was deze. Op het einde der
vorige of begin dezer maand heeft de
heer den Hóllander den oudsten wethou
der aangesproken over een minnelijke
schikking en deed toen een voorstel dat
den wethouder voor pachter Vink aan
neem lijk leek. Nadat de heer Alkemade
bi, pachter Vink zijn invloed had aan
gewend en Vink ten slotte bereid had
gewonden op de transactie in te gaan,
zou den Hollander een overeenkomst
in iriplo opmaken. De concept-overeen
kom «t, die aan wethoudei Alkemade ter
hand werd gesteld, was niet overeen
komstig de mondelinge afspraak en daar
om nam de wethouder op zich zelf een
contractje op te maken. Toen hij hier
mede bezig was, ontving hij van den heer
Hollander bericht, dat deze nog verande
ringen wenschte, waardoor de schikking
in duigen viel
Was de heer den Hollander bij zijn
woord gebleven, dan zou althans dit jaar
eene oplossing gevonden zijn.
Na een bericht uit een der andere
bladen te hebben medegedeeld, dat
Vreemdelingenverkeer door een rechts
geleerde een onpartijdige geschiedenis
O", r de strandquaestie zal doen schrijven
om zou juist die geschiedenis on-
dig zijn?) en dat een der Kamer
led n den M.nister zal interpelleeren over
h tng uitblijven eener uitspraak (wel
ke interpellatie de rechter.ijke beslissing
niet é-:: dag zal vervroegen en o.i. ge
heel doelloo is, tenzij misschien de be
kende papenhater, Jhr. van Doorn, te
gen de Roomsclien van leer wil trekken)
komt het „Vad." terug op de benoeming
van den rechtskundigen adviseur der ge
meente.
De Raad heeft de onhandigheid ge
had, schrijft het blad,
„dit onderzoek op te dragen aan
prof. Struycken, den bekenden R. K.
hoogleeraar te Amsterdam.
Wij veronderstellen geen oogenblik
FEUILLETON.
Naar het Duitsch.
64)
De beslissing over de toekomst js
Ban u, vader. Ik leer vandaag weder, zoo
als reeds vaak, van u, hoe men handelen
moet.
Er sprak .een zoo hartelijke, vertrouwe
lijke liefde pit deze weinige woorden, dat
de oude baion met de hand over de voch-
tig geworden oogen strijken moest.
Bij deze menschen, die hoofd en hart
op de rechte plaats droegen, was alle
dwaze lafheid verre. De opperhoutvester
boog zich over den hond, die met kloek
vragenden blik voor hein stond, en
bromde
Onzin, .Waldmann, wij weten wel
beter!
Daarna schoof hij den weeken vilthoed
Uit zijn voorhoofd en keerde kort om,
maar kwam in 't volgende oogenblik te
rug. Hij legde de rechterhand op zijn
Zoons schouder en sprak met een teeder-
heid, waartoe men zijn ruwe stem niet ge-
•chikt geacht zou hebben;
de mogelijkheid, dat het advies van
prof. Struycken niet onpartijdig zou
kunnen zijn maar waar de partijen
zoo scherp tegenover elkander staan,
en de zaak nu eenmaal door de R.-
Katholieken tot een geloofsquaestie is
gemaakt, is het volstrekt niet onwaar
schijnlijk, dat het moeilijk zal vallen,
aan het ander gedeelte der bevolking
vertrouwen in te boezemen voor de
onpartijdigheid van dat onderzoek."
Zonder bewijs herhaalt hier het „Vad."
dat de Katholieken de strandquaestie tot
een geloofsquaestie hebben gemaakt.
Laat het „Vad." die bewering waar ma
ken en weerleggen, hetgeen wij dienaan
gaande in ons nummer van Dinsdag 4
Juli schreven.
Dat blijft achterwege, gelijk wij nader
zullen zien. Wel wordt reeds bij voor
baat het rapport verdacht gemaakt, dat
prof. Struycken zal uitbrengen, maar
voetstoots wordt de onpartijdigheid aan
genomen van de bovenbedoelde namens
Vreemdelingenverkeer te schrijven ge
schiedenis. Zulks uitsluitend op grond
van de overweging, dat de niet-genoem-
de rechtsgeleerde niet-Katholiek, prof.
Struycken Katholiek is.
Wij vragen nogmaals: wie wakkert den
geloofsstrijd aan Gelukkig doen niet
alle andersdenkenden aan dit onwaardig
bedrijf mede. De Raad van Noordwijk
b.v. benoemde u n a n i e m prof. Struyc
ken tot adviseur der gemeente, zoodat
niet, naar liet „Vad." veronderstelt, de
R. K. meerderheid van haar macht ge
bruik maakte. Er is, voor zooverre ons
bekend, zelfs de naam van een ander
niet genoemd, ondanks de raadsleden
zes weken hebben kunnen denken op
wien hun keuze te vestigen.
Het „Vad." bewijst dus van de ge-
heele zaak slecht op de hoogte te zijn.
Doch behalve onkunde toont het on
wil om de waarheid mede te deel en.
Eerst nadat wij het blad daartoe gesom
meerd hadden, deelde het in zijn nummer
van Dinsdagavond mede, dat wij reeds
den 4en Juli op het „Vad".-artikel van
1 Juli antwoordden.
Men herinnert zich, waarom liet ging.
Het' „Vad." verweet ons ondermijning
van het gezag en het opdrijven van de
strandquaestie tot een geloofsquaestie
door de Katholieken.
Met bewijzen weerlegden wij die be
schuldigingen tegen ons en herinnerden
hoe de lieer graaf van Limburg Stirum
de geloofsquaestie, reeds vóór dat er
sprake was van een strandquaestie op den
voorgrond plaatste, later daarin nage
volgd door den heer Tappcnbeck.
Geen woord van hetgeen wij schreven
wordt geciteerd. Er wordt zelfs geen
gewag gemaakt van de bewijzen, die wij
aanhaalden. Ons geheele verweer wordt
nagenoeg doodgezwegen. Maar nogmaals
wordt de bevolking van Noordwijk-bin-
nen in een ongunstig daglicht gesteld.
De dank b.v. dat er op H. Sacraments
dag niets gebeurd is, komt, volgens het
„Vad."
„in werkelijkheid alleen toe aan de
politie, die op Zondag 11 Juni, of
schoon op allerlei wijzen getart, haar
Als gij ons het meisje juist geschetst
hebt, Hans, dan beklaag ik haar meer dan
u. Als zij tot liet inzicht komt, van het
geen zij heeft verloren, zal zij zeer onge
lukkig zijn.
Hoe goed zijt gij, vader! sprak Hans
getroffen. Ik zou liet niet kunnen verdra
gen, als gij op haar gesmaald hadt.
De oude Steinfels breidde de armen uit
en omhelsde zjjn zoon. Deze drukte het
gezicht, waarop diepen weedom stond uit
gedrukt, aan de borst van zijn besten
vriend.
De brief aan den Oekonomierath Braun
werd geschreven en eenige dagen later
had de opperhoutvester antwoord.
Daarin heette het onder anderen:
Hoewel ik naar mijn inzicht niet be
grijp, waarom uw zoon er niet lustig en
frisch op losknalde, zal ik mij daar toch
niets van aantrekken. Ik houd het bij den
ouden Frits: Ieder moet op zijn manier
zalig zien te worden. En daar ik mij niet
kan voorstellen, dat mijn oude vriend
"Otto von Steinfels mij iemand, zijn eigen
zoon niet uitgezonderd, die wormstekig is,
zal aanbevelen, zoo zal het mij aangenaam
zijn, als de jonge man bij mij, ouden prac
ticus, wat leeren wil.
Eenige dagen later verliet Hans Otto
het ouderhuis met opgeheven hoofd en
met nieuwen moed,
zelfbedwang wist te bewaren tegen
over die opgeruide, op sterken drank
getrakteerde menigte, die cr door de
genen die achter de schermen zitten,
vóórgespannen werd."
Wij achten liet overbodig de insinuaties
van het Hangsche blad te rectificeeren.
Oi -• lezers weten beter; ook liet „Vad."
weet beter, maar kan alleen door ver
dachtmakingen gelijk krijgen.
Als het gezag van den burgemeester,
waarvoor hel „Vad." opkomt, evenwel
gesteund moet worden do ir beleedigin-
gen van de meerderheid der Noordwijk-
sche bevolking, houdt het „Vad." er
eigenaardige gezagsbegrippen op na.
Over het verbod aan de politie om
van de burgers sigaren, koffie of tabak
aan te nemen, oordeelt het „Vad."
„Maar toen veranderden zij, die het
vuurtje aanstookten, van batterij en
poogde men de politie in en bij de
herbergen te trakteeren. En de „Leid-
sche Crt." is er verbaasd en quasi
verontwaardigd over, dat de burge
meester dit verbood. Zoo'n tiran, niet
waar
Uit liet „Vad." vernemen wij thans,
waarom de burgemeester liet aannemen
van een kop koffie aan de politie ver
bood. De bevolking, die eerst de [Militie
had uitgetart, trachtte ze nu om te koo-
pen. De burgemeester vertrouwde de
veldwachters niet en vandaar het verbod.
Zou het „Vad". zelf gelooven, wat het
schreef? Wij althans nemen niet aan,
dat de bevolking van Noordwijk zoo
slecht is, als het „Vad." belieft voor te
gul gemoed een surveilleercnd politiedie
naar een sigaar of iets dergelijks aan
bood. Hoe zonderling wij het verbod van
den burgemeester vinden, wij stellen
zijn waardeering voor de 'Noordwijksche
bevolking hooger dan het „Vad." en ge
looven niet, dat de onedele motieven,
welke liet „Vad." hem toedicht, aan zijn
verbod ten grondslag lagen. Er zullen
wel andere drijfveeren daarvoor aanwe
zig zijn geweest.
Het „Vad.", dat de geheele Kath.
Noordwijks bevolking bitter grieft, koes
tert het waandenkbeeld, dat zijn geschrijf
ertoe kan medewerken dat het bezadig
de element onder de R. K. bevolking
de overhand krijgt.
Na die Rooinsclie bevolking allerlei
lage bedoelingen te hebben toegeschre
ven, zou dus het „Vad." per slotsom
de rol van vredesengel vervullen, 't Doet
denken aan den man met twee gezichten.
Zulk geredeneer is al te doorzichtig.
Het „Vad." ziet in het zwijgen van de
overige Kath. bladen over de Noordwijk
sche quacstie een stille afkeuring van
ons „drijven". Mogen wij het „Vad." at
tent maken, speciaal wat de critiek op
het burgemecsterlijk beleid aangaat, op
de „Maasbode" van 20 Juni 1911, avond
blad, 3e blad. Desgewenscht zullen wij
nog meer litteratuur aangeven. Wij staan
dus niet alleen.
Daarentegen constateeren wij, dat Jiet
„Vad." fin zijn critiek op Noordwijk's
Katholieken en op ons geen steun heeft
XII.
Het tot leertijd voor den erfgenaam
van Falkcnhaus bestemde jaar was ten
einde en Hans Otto had afscheid geno
men van den vriend zijns vaders, hem
dankend voor de bewezen gastvrijheid.
Oekonomierath Braun zag den jongen
man, die hem ccn krachtige hulp was
geweest, ongaarne scheiden.
Hans Otto was allereerst naar huis
gegaan. Het wederzien van zijn zöon
schonk vader Steinfels de hartverheu-
gende overtuiging, dat de kuur goed ge
werkt had. Hans Otto's gelaat had de
sombere uitdrukking verloren zijn oog
blikte ernstig, maar rustig, zijn stem
klonk helder als vroeger.
Eenige dagen toefde de zoon weder
onder het ouderlijke dak, toen de opper
houtvester een brief ontving. Onaange
naam trof hem de inhoud: het schrijven
riep hem den volgenden morgen in een
aangewezen deel van zijn district. De
boschinspecteur, zijn overheid, bereisde
onverwacht de streek.
Deze had zijn loopbaan als militair
begonnen en uit dien tijd een bevelend
optreden, liet jargon des legers en eeni
ge andere eigenaardigheden overgehou
den. Een ontmoeting met hem kon zijn
lom pijnlijk isid£ ds PPiierliogt-
ondervonden bij dc groote liberale bladen
die anders toch wel tuk zijn op anti-
Roomsch geschrijf. De groote liberale
pers zal dus evenmin als wij het drijven
van liet „Vad." goedkeuren. .11 aar zwij
gen
welsprekender dan spreke
BUITENLAND.
AL(iEMEEN OVERZICHT.
Het bericht van gisteren als zouden de
Vercenigde Staten hun stem hebben doen
hooren inzake de
Agadir kwestie
wordt door liet departement van buitcn-
landsclie Zaken, naar de „Köln. Volkszei-
tung" van zijn Washingtonsclieii corres
pondent verneemt, op zeer stellige wijze
tegengesproken.
De Vereenigde Staten zijn niet ingelicht
over dc onderhandelingen die tussclicn'
Frankrijk en Duitschland worden ge
voerd, waarbij /ij trouwens geen politiek
belang hebben.
Wat de onderhandelingen aangaat,
heeft de eerste secretaris van het Fran-
sche gezantschap te Berlijn een monde
linge boodschap van den minister van
buitenlandsche zaken <ioen toekomen.
Dc „Temps" kan over den inhoud dier
mondelinge mededeeling het volgende
melden
„De Fransche gezant begon met zijn
Leedwezen uit te spreken over de betoo-
ging te Agadir, waarop de Duitsclie mi
nister zijn leedwezen uitsprak over do
weinige resultaten, die sedert twee jaren
te zien zijn van dc economische samen
werking, ingevolge de overeenkomst van
luuo. zond«» %ii bijzonderheden af te da
len, over wat dc minister als verwaarloo-
zing „nêgligeance" beschouwde, maakte
dc Fransche gezant hem cr opmerkzaam
op, dat de besprekingen nooit zijn afge
broken, en dat liet gemakkelijk is ze te
hervatten. De Duitsclie minister toonde
zich daartoe geneigd, en een nieuwe
samenkomst werd afgesproken. De bei
de onderhandelaars bleven dus op den
grondslag der overeenkomst van 1909
staan, zonder over te gaan tot beschou
wingen over den nieuwen toestand, die
iu Marokko is ontstaan, en die in de ver
dere besprekingen zullen worden behan
deld."
De berichten over liet herstel van den
„status quo" in Marokko worden door
de Fransche pers bevestigd. Zij zijn voor
bereid door een bespreking, (die te Pa
rijs tussclicn den Duitsciicn gezant Von
Schoen en den minister De Selves plaats
had; daarin deelde de Minister mede, dat
Frankrijk de zending van generaal Moi-
nier naar Fez als geëindigd beschouwde
en geen grond zag om de Fransche troe-
]>en nog langer in ule Marokkaansche
hoofdstad te doen blijven.
Dc ontruiming van Fez kan dus be
ginnen, en de troepen zullen op Rabat
worden teruggetrokken, waar liet hoofd
kwartier zal worden gevestigd.
Wanneer de ontruiming zal zijn afgeloo-
pen, zal dc toestand hersteld zijn, zooals
die was vóór dc bezitting van Fez, ten
minste wat de Franschen aangaat. Spanje
houdt nog steeds Ed Ksar en Larrasj be
vester terstond bij zich zelve.
En hier kwam nog iets bij. Hans Otto,
die tegenover zijn vader de krant zat te
lezen, stond plotseling op en verliet de
kamer. Een oogenblik later hoorde men
de huisdeur zwaar in 't slot vallen.
Bekommerd greep dc oude Stejnfels
liet blad, dat aan de handen zijns zoons
ontvallen was. Hij behoefde niet lang
te zoeken. Onder de legcrbcrichten stond,
dat den ritmeester bij de reserve, vrijheer
von Steinfels liet gevraagde ontslag was
verleend.
Dat het na korter of langer tijd aldus
gaan zou, was, na de gehouden bespre
kingen van den Raad van eer, te voorzien
geweest. Toch veroorzaakte liet bij den
ouden jnan een even smartelijk gevoel
als eerst bij zijn zoon. Hans Otto's dood
vonnis als militair zwart op wit voor zich
te zien.
Met den vinger op liet bericht wij
zend, reikte hij den moeder het bericht
over en zeldc zuchtend
Het heeft hem geducht aangepakt,
onzen jongen. Als nu maar niet juist die
inspecteur kwam Er is echter niets aan
te doen, vrouwlief; tegen morgenmiddag
moet ge op zijn bezoek rekenen.
Daaraan zal niets ontbreken, ant
woordde mevrouw von Steinfels vast
beraden. ^ij moeten Hans met een goed
zet, doch ook dit land zal zijn troepen te
rugtrekken, wanneer het ziet, dat de
Franschen het goede voorbeeld geven.,
Daardoor zal dan de akte van Algeciras
weer van kracht worden, en kan op den
grondslag van die Acte en van de daar
op gevolgde overeenkomst van 1909 de
onderhandeling tussclicn Frankrijk en
Duitschland worden hervat.
De „Ncue Freie Pressc" meent, dat
dan Duitschland ook niet zal aarzelen, zijn,
oorlogsschip uit Agadir terug te roepen,
waardoor de mogelijkheid voor het voe
ren van kalme en geregelde besprekin
gen wordt bevorderd.
In Albanië
wordt de toestand er nog niet beter op,
in plaats van vermindering der onlusten
komen zelfs berichten van opstanden in
geheel andere streken dan tot dusverre,
n.l. iu het* Zuiden. iVolgens een bericht
uit Ccttinje Jiceft de Porte den Malisso-
ren de volgende tegemoetkomingen aan
geboden, die door de betrokkenen wel
als zoodanig zullen beschouwd worden,
lo. De jongelingen, die in de ambtelij-
icgisters als dienstplichtig zijn inge
schreven, moeten Jiun dienstplicht in liet
wilajet Malissia, in Skoetari of in Kon-
stantinopel vervullen.
2o. De bairaktars (stamhoofden) zullen
benoemd worden op posten als die van
moedir of lid van den adniinistraticvcn
aad.
3o. De belastingen zullen geregeld wor
den iu overeenstemming met tie draag
kracht der bevolking en met liet innen
der belastingen zal gewacht worden tot
de betrokken personen in staat zijn hun
verplichtingen te voldoen.
lo. Wat in 't bijzonder de belasting op
hamels cit lamineren aangaat, tic Mulisso-
ren zullen die belasting even goed heb
ben te voldoen als de andere inwoners
des Rijks, maar liet bedrag de/er belas
ting /al worden vastgesteld jii ovci een-
lemming niet de draagkracht.
L4e hierop betrekking hebbende wetten
zullen worden gewijzigd eu een daartoe
strekkend wetsontwerp zal bij de Kamer
ingediend worden.
5o. Dc wapens, welks de Malissorcu
inleveren, zullen ui bijzondere depots be
waard worden en de namen cn eigenaars
zullen er op komen te staan, zoodat dc-
weder iu liet bezit van hun cigen»-
dom kunnen worden gesteld.
Die personen, wier ambt of beroep
het dragen van wapens tioodig maakt,
krijgen een schriftelijke vergunning.
(>o. de Malissorcu moeten aan de Porte
de namen opgeven der plaatsen, die liet
dringendst scholen van uoodc hebben,
alsmede de wegen aangeven, die in liet
belang van den handel aangelegd moe
ten worden. De benoodiigde krcdieteit
zullen voor die doeleinden worden aan-
omstandigheden verkcercn, zullen bij de
openbare werken worden aangesteld. On
dersteuningen in graan en geld zullen
verstrekt worden aan de noodlijdenden
uit het Malissia- en Kastrati-gebied, die
zich naar Montenegro hebben begeven
en in hun land terugkecrcn.
voorbeeld voorgaan en den inspecteur
onvervaard ontvangen.
Den volgenden dag vroeg verliet «Ie
houtvester zijn huis, om prompt op li|d
op zijn post te zijn. Hans Otto hing de
buks over den schouder en /rok den te-
gcnovcrgestelden kant liet bosch iu. Toch'
was liet hem niet tc cloen om te jagen.
Zoodra hij een zijner vroegere lievelings
plekjes bereikt had: een eenzaam staan
de, machtige eik, leunde hij tegen den
stam cn was spoedig in nadenken ver
zonken.
Vriendelijke beelden waren het niet,
die zijn verbeelding voorbijtrokken. Voor
namelijk verwijlde hij bij de gedachte,
met welke gevoelens Erna Harneck liet
nieuwe bericht lezen zou. Zeker slechts
als de bevestiging van haar zienswijze,
dat hij indertijd een zedelijke zelfmoord
begaan had. Daarna vroeg hij zich af,
hoeveel tijd er wel noodig fou zijn, eer
bij de menschen in dat plekje der aarde,
waarnaar hij nog altijd heimwee koester
de, zijn naam nauwelijks een vluchtige)
herinnering zou opwekken. De goedige
mevrouw van Amalienhof was waarlijk
de eenige die hem niet verworpen had.
{^ordt vervolgd).