22
2e Jaargang
No. 469,
Ste Gclcbche Soti/to/nt
Bureau OUDE SINGEL. 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
April
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
De strandquaestie te Noordwijk.
Onze lezers kennen de onaangename
verwikkelingen, waarvan verleden jaar
-het strand te Noordwijk getuige was.
In deze quaestie hebben wij ons toen
spart ij gesteld en van meet af hebbemi
!wij in ons blad de bevoegdheid van! enke
le pachters tot het aanbrengen van!
etrandversperringen betwist.
Willen de strandversperders hiuion-
igelijk niet inzien aldus schreven wijr
op 13 Augustus en het op een proces
laten aankomen, dan is hun nederlaag
inet tamelijke zekerheid te voorspellen."
Het badseizoen 1910 is ten einde ge-
loopen, zonder eene oplossing te bren
gen. Ook de winter is voorbijgegaan^,
maar ondanks herhaalde conferenties en
verzoeningsvoorstellen is men geen stap
nader gekomen tot eene afdoende re
geling.
Dit verloop van zaken heeft ons niet
verwonderd. De Raad van Noordwijk,
die zich aanvankelijk o_p het standpunt
stelde, dat geen concessies inzake dei
strandverpachting gedaan konden wor
den alvorens de versperringen waren!
opgeruimd, bleef niet geheel consequent
en toonde een zekere mate van zwakheid
door te zwichten voor den aandrang der
pachters en onderhandelingen aan te
knoopen over eene bevredigende op
lossing.
De slappe en weifelende houding van
den burgemeester en later van de meer
derheid van B. en W., die wij in ons bo
ven aangehaald artikel disqualificeerden,
gaf den pachters voet om aan hun ver
meende rechten met nog meer klem vast
te houden en indien men thans even
ver van eene oplossing stond als ver
leden jaar, zou dit o. i. zijn toe te schrijl-
Ven, dat de bestuurslichamen de rechten'
der gemeente met niet meer kracht heb
ben voorgestaan.
Het doet ons daarom genoegen1, dat
van hooger hand eene beslissing is ge
komen. In verband met het groote be
lang der zaak drukken wij hieronder het
antwoord af, dat de Minister van Finan
ciën op een schrijven van de Maatschap
pij Zeebad gaf.
Het stuk luidt als volgt:
Ministerie van Financiën.
's Oravenhage, 7 April 1911.
De Minister,
Beschikkende op 'een request van Jhr.
Mr. L. A. Van Schuijlenburgh c.s. te
jNoordwijk, uitmakende het Bestuur van
en als zoodanig vertegenwoordigen
de de Maatschappij „Zeebad Noord
wijk", te kennen gevende: dit in ver
wijk", te kennen gevende: dat in ver
band met vanwege de gemeente Noord-
bad hebbende openbare verpachting van
het recht tot het plaatsen van badkoet
sen, tenten, stoelen, enz. op het strand,
aldaar... geschil is ontstaan tusschen som
mige eigenaren van duingronden aldaar
!en eenen gemeentepachter van bedoeld
recht op het aangrenzende strand
dat n.l. naar adressanten mededeelen,
deze bedoelde pachter als zoodanig ook
gebruikt de strook strands, welke" vol
gens hem ligt binnen zijn gepacht per
ceel, doch volgens adressanten deel zou
juitmaken van de particuliere eigendom
men voormekl, n.l. de strook landwaarts
van de lijn, welke dagelijks twee malen
bij den gewonen vloed wordt bereikt
dat adressanten als nu verzoeken, hun
in it tegen 1912 het bedoelde recht
en wel zonder tusschenkomst van de ge
meente Noordwijk voor een deel van
het strand en op zekeren nader om
schreven voet te verpachten
Gezien het bericht van den
Landsadvocaat d.d. 27 Maart 1911,
no. 2025, dat de Staat eigenaar is
van het geheele strand, ook te
Noordwijk, niet uitgezonderd
de strook strand, welke nietda-
gelijks 2 malen door het vloed-
Water wordt bereikt;
dath ij nimmer eenig deel hier
van aldoor vervreemddeoi over
droeg, ook niet bij den verkoop
aan de gemeenteNoordwijk van
de bedoelde aangrenzende
duingronden, bij acte van 4 Mei 1882,
goedgekeurd 'bij de wei van 18 Dec. 1882
(Staatsblad no. 222)
dat toch bij die acte werden verkocht
twee partijen duin grond, bei-
denlbegrensd „tem noordwesten
door het strand", zoodat het
strand buiten den' verkoop is
gebleven
dat de noodzakelijkheid, welke in het
request wordt bedoeld, veroorzaakt
werd door de belemmering in de vrije
uitoefening van het bedoeld recht tot
het plaatsen van badkoetsen, tenten, stoe
len, enz., welke belemmering plaats heeft
op het strand door of vanwege sommige
eigenaren van aangrenzende duingron
den dat hangende deze moeilijkheid, d.
i., vóór hare definitieve oplossing door
erkenning of vaststelling in rechten van
het staatsrecht op het strand, het denk
beeld eener nadere of nieuwe verpach
ting jn 1912 als door adressanten ge-
wenscht, buiten onderzoek en beschou
wing behoort te worden gelaten;
en dat er mitsdien geen termen be
staan, het voorschreven verzoek in gun
stige overweging te nemen, zoodat het
bij deze wordt afgewezen.
Aan duidelijkheid laat dit ministerieel
schrijven niets te wenschen over.
De pachters, die zoo vernuftig de
hoogwaterlijn .wilden gebruiken om een
hunner dwars te zitten, hebben van den
Minister ongelijk gekregen. Zij hebben
geen recht op het strand, omdat het hun
eigendom niet is.
Zóóver gaat de Minister zelfs, dat hij
hangende de gerezen moeilijkheden, een
verzoek van de Maatsch. Zeebad om in
1912 het strand zonder tusschenkomst
van de gemeente te mogen huren, bui
ten onderzoek en beschouwing laat.
Het „Wat nu?" lijkt ons in dit sta
dium, waarin de zaak door het ministe
rieel schrijven gekomen is, niet moeilijk
te beantwoorden.
De pachters kunnen er zich bij neer
leggen, zonder te trachten van een onzer
rechtscolleges een uitspraak te hunne
gunste uit te lokken. Zulk een uitspraak
zou voor hen op den duur toch van be-
teekenis zijn ontbloot, omdat door wets
wijziging het Rijk zich het bezit van het
gehee le strand kan verzekeren.
Verbinden de pachters zich echter
geen strandversperringen aan te bren
gen, dan zal de gemeenteraad ongetwij
feld tot een aanzienlijke verlaging der
te hooge pachtsommen moeten overgaan.
Bij goeden wil, bij een ernstig streven
om de belangen der gemeente (en daar
door tevens zijn eigen belangen) te die
nen, kan de vrede op het strand verze
kerd zijn.
De badplaats Noordwijk zal dan het
a.s. seizoen niet die tooneelen van twist
en tweedracht bieden, die verleden jaar
de goede harmonie verstoorden.
Allen, die het wel met haar belangen
meenen, zijn verplicht mede te werken
dien goeden toestand 'in het leven te roe
pen, opdat de reputatie van Noordwijk
als rustig, aangenaam zomerverblijf niet
worde geschaad.
Kiesrechtijver.
Er is immers altijd volgens mm.
Troelstra onder het volk zoo'n razend
groote begeerte naar het algemeen kies
recht? In September zal, ter gelegenheid
der kameropening, in den Haag een reuj-
zenbetooging worden gehouden om van
die brandende begeerte te getuigen.
Met diepe verbazing lazen we dan ook,
dat het puikje der Nederlandsche arbei
dersbeweging als zoodanig zijn imu
mers altijd de Amsterdamsche diamant
bewerkers voorgesteld dat deze zeer
bijzondere arbeiders zoo weinig vooai
de uitbreiding van het kiesrecht over
hebben.
In het Weekblad van den A. N. D. B.
klaagt de heer Henri Polak daarover in
een artikel onder het opschrift„I n z i n(-
k i n g".
Slechts vier van de 9000 bondsleden
hebben zich aangemeld om te werken
voor het volkspetitionnement, zegge
vierwegens storting van 1 uur loon ten
gunste van de actie voor dit petitionne
ment werd gerekend op f6000, er is
slechts ontvangen f2000; propaganda-
vergaderingen voor diamantbewerkers
worden door geen enkel bondslid, of
slechts door weinige bondsleden be*
zochtvoor de voorbereiding van de
Mei-beweging meldden zich slechts 5,
zegge vijf, leden aaneen pqging tot
het vormen van een reiskas voor de a.s.
kiesrecht-betooging, die nogal zoo mooi
belooft te worden, had tot esultaat, dat
zich..... viji leden aanmeldden.
„Ieder zal nu duidelijk genoeg kun
nen zien", aldus de heer P., „wat er vanj
de flinke, roemruchte strijders van den
A. N. D. B. geworden is, wat er, zóó
voortgaande, van hen worden zaleen
bende onwaardige egoïsten van de meest
verwenschte soort een troep belache
lijke parver-uutjes, een horde misselijke
kleinburgers.
Het is oir» te spuwen".
Ja, ja, 'tmoet niet pleizierig zijn, dat
er onder die diamantbewerkers zoo wei
nig animo bestaat om aan de ongelukki-
gen, die nog geen stemvakje mogenl
zwart maken, dit voorrecht te verschaf
fen. De heer P. heeft dan ook gehoord,
dat mr. Troelstra in de huishoudelijke
zitting van het congres der S. D. A. P.
scherpe critiek heeft doen hooren over
de laksche houding der vakbeweging, in
het bij-zonder der diamantbewerkers. „Zij
hebben het verdiend", zegt de heer Po
lak, „zóó, dat ik mij er haast voor schaam,
hun voorzitter te zijn".
Nu wordt het ons pas recht duidelijk,
waarom de heer Troelstra in de openbare
zitting van het congres der S. D. A. P.
zoo'n ophef heeft gemaakt van de Sep
tember-manoeuvre. Over het heden der
kiesrechtactie viel allesbehalve te roe
men en nu trok hij op zijn manier een
„wissel op de toekomst." Hij moest zijn
luidjes nog lekker maken, niet met het
stembiljet want daarvoor bleek de
animo niet overgroot maar met even-
tueele relletjes.
't Zal wel een schoone betooging wor
den in Den Haag.... Jammer alleen, dat
we zoo achter de coulissen kunnen kij
ken.
llit de. Leidsche Vroedschap.
Eene vergadering met een lange agen
da waarin bijna niets gezegd is. Hoe is
't mogelijk, is men geneigd uit te roepen,
want gewoonlijk, vooral als er een ge
ruim en tijd niet vergaderd is, zijn dc
Raadsleden niet zoo kort van stof, teni
minste enkelen.
De vergadering begon zooals gewoon
lijk met voorlezing der ingekomen stuk
ken. Het was er echter zoo woelig en ru
moerig dat er niets van was te verstaan.
We zagen later, dat er ook een verzoek
was van de Openbare Leeszaal om een
jaarlijksche subsidie. Dat is handig in
gepikt. Eerst een subsidie in eens, waar
voor vanzelf jaarlijksche subsidie is uit
gesloten, en nog geen anderhalf jaar
later een verzoek om jaarlijks een be
drag. Dat voorstel zal wel niet met al
gemeen e stemmen worden aangenomenl
De voorzitter herdacht met enkele
woorden van sympathie, waarbij de le
den zich van hunne zetel verhieven het
overlijden van den Commissaris der Ko
ningin, den heer Patijn, die als Presi
dent-Curator van onze Universiteit, nauw
tot Ledden in verbinding stond.
En toen ging de Raad over in get-
heime zitting. Wat daar verhandeld is?
We weten het niet en het gaat onls
klaarblijkelijk ook niet aan, want claarom
was de zitting geheim.
Na heropening van de Openbare Zit
ting eerst een reeks benoemingen, en'
toen kon de agenda worden afgehamerd,
ten minste de opmerkingen, die gemaakt
werden .hadden niets om het lijf» Al
leen bij de vaststelling van het kohier
eene kleine schermutseling tusschen den
heer .Bosch en den Voorzitter. De heer
Bosch herinnerde er aan dat in' 1909
reeds een verzoek was ingekomen van
den R. K. Volksbond aangaande de hef
fing van belasting over kleine inkomens,
en dat de voorzitter reeds toezegging
had gedaan in dien zin bij verschillende
gelegenheden en niu was er nog piets
gedaan. Hij vroeg een voorstel van B.
en W. en anders had hij zelf er al een
klaar. Maar de Voorzitter bracht den
heer Bosch aan het verstand dat het
heusch niet gauwer kon, in den loop van
dit jaar zijn voorstellen in dien zin te
wachten. De heer Bosch mopperde nog
wat tegen, maar hield ten slotte zijn voor
stel in zijn zak.
En toen was het gedaan. De heer van'
der Eist merkte nog op, datt de Stations
weg nog wel wat fraaier zou kunnen'
worden, maar de Voorzitter meende, dat
de kosten te hoog zouden wordende
heer Corts nijdigde een beetje tegen de
Electriciteitsfabriek, die van bewoners
van de eene zijde Hoogewoerd kabtel-
huur verlangt, van de anderen niet. Ja,
de kabel ligt nu eenmaal niet midden in
rte Str.aftt Sft vaoi asw. daa IQ Al, J<a3j|ej
van den hoofdkabel af moet huur wor
den betaald, waar men ook woont. Nu,
't was ook maar een kleinigheid vond de
heer Corts, maar toch niet billijk. We
zien de onbillijkheid niet in maar dat
zal wel aan ons liggen.
Dc Voorzitter vond het blijkbaar pret
tig, dat kwart over vier de vergadering al
kon worden gesloten.
BUITENLAND.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Eindelijk is dan de wet op de gchei-
ding van Kerk en Staat in!
Portugal
na in den ministerraad te zijn goedge
keurd, gepubliceerd. Deze draconische
wet bevat de volgende fraaie bepalingen.
Na de afkondiging der wet op del
scheiding wordt volkomen vrijheid ver
leend aan alle godsdiensten'.
De katholieke godsdienst houdt pp
staatsgodsdienst te zijn.
Alle kerken zullen dus moeten steunen
op de offervaardigheid der geloovSgen.
De staat blijft echter toezicht houden op
het geldelijk beheer.
Aan alle priesters, die op 1 Juli a.s.
een kerkelijke bediening bekleeden, ver
zekert de regeering een jaarlijksche ver
goeding, waarvan het bedrag door spe
ciale oommissies zal worden vastgesteld.
De kerken en andere gebouwen ten be
hoeve van den eeredienst worden door
den staat kosteloos ter beschikking van
de geestelijkheid gesteld.
De tegenwoordige bedienaars van den'
godsdienst, onverschillig of het Portu-
geezen of buitenlanders zijn, blijven ge
handhaafd in hunne functie.
Voor nieuwe benoemingen echter
wordt de goedkeuring van de regeering
vereischt.
Alle eigendommen van particuliere
personen Portugeezen of buitenlanders,
die tot godsdienstige doeleinden strek
ken, zullen worden geerbiedigd. De bui-
tenlandsche seminaries kunnen blijven
voortbestaan, maar de leerlingen mogen
niet meer ïn .priesterkleeren over straat
gaan.
Van staatswege zal den katholieken
priester geen hinderpaal in den! weg
worden gelegd om te huwen. In geval
van overlijden zal zijn weduwe en aan
zijn wettige kinderen een pensioen' ver
zekerd worden....
Vooral dit laatste is prachtig en we
kunnen dan ook Jjeel goed begrijpen'
dat, zooals de correspondent van de
„N. R. Ct." aan zijn blad seinde, de
wet voor dit streng katholieke land een
ophitsende indruk inaakt.
De toestand in Marokko
begint steeds meer reden tot bezorgdheid
te geven.
Het ministerie van Buitenlandsche Za
ken te Parijs had tot gisteren toe, nog
geen berichten uit Fez ontvangen. JDe
laatste tijdingen uit deze stad zijn nu
ruim 8 dagen oud en maken meldim|g
van een strijd met de Beni-Mtir, welke
voor de troepen van dien sultan ge
lukkig afgeloopen is. Moelai-Hafid moet
zich thans zeer vrijgevig betoonen en
rijkelijk geld aan de troepen doen uit
deden. Hij heeft van de Beni-Mtir den
vrede willen koopen, doch dit is on
mogelijk gebleken.
De „Matin" verneemt uit goede bron
te kunnen verzekeren, dat de toestand
van de colonne-Brémond, door de aan
voerders als hopeloos wordt beschouwd.
Majoor Brémond zou aan een vriend te
Tanger een brief hebben geschreven,
waarin hij aan het slot zegt: „niet tot
wederziens, maar voor altijd vaarwel".
Een andere officier deelde aan een vriend
zijn laatste wilsbeschikking mede en hij
schreef er bij„indien geen wonder ge
beurt, zijn wij verloren".
De Franscht regeering is nu van plan
een sterke afdeeling ondersteuningstroe
pen te zenden.
Deelden we reeds mede, dat de re
geering van
Mexico
op de waarschuwing van Amerika naar
aanleiding van de gevechten bij Agua
Prieta een bevredigende nota had ge
zonden, zoo erg onderdanig als het eerst
voorkwam, schijnt deze toch niet te zijn.
Integendeel worden de rollen omgekeerd
en treedt Mexico als beschuldiger op.
De nota verklaart n.l.: Ie. dat de
Mexicaansche regeering niet aansprake
lijk is voor de toegebrachte schade, daar
de Amerika lie n, die te Pouglas werden
gedood, zich noodeloos aan gevaar had
den blootgesteld;
2e. dat de soldaten, aan wie de schuld
voor het gebeurde moet worden geweten,
Amerikanen waren, die zich bij de op
standelingen hadden aangesloten;
3e. dat tijdens den slag bij Agua
Prieta Amerikaansche soldaten over de
grens waren getrokken, Mexicaansche
soldaten hadden ontwapend en in strijd
met de eischen der neutraliteit de revo-
lutionnairen yan wapens hadden voor
zien;
4e. dat gedurende hetzelfde gevecht
Amerikaansche politiebeambten een aan
een revolutionnair toebehoorend geweer
dat onklaar was geraakt, hadden her
steld
5e. dat een luitenant van het federale
leger gewond werd door een schot, af
gevuurd uit het Amerikaansche douane
kantoor
6e. dat Amerikaansche officieren de
bondstroepen hadden belet zich in de
door hen het geschiktst geachte stellin
gen te verschansen;
7e. dat Amerikaansche ambtenaren in
Mexico openlijk de opstandelingen be
gunstigen.
'tls gemakkelijk te begrijpen, dat men
in Amerika niet bijster ingenomen is met
dit antwoord. Men meent echter, dat
Diaz hierdoor zélf Amerikaansche tus
schenkomst wil uitlokken, omdat hij bang
is dat de opstandelingen hem de baas
zullen .worden. Toch schijnt hij geens
zins van plan zich te storen aan het
verlangen der opstandelingen, die als
eerste voorwaarde voor den vrede zijn
aftreden eischen. Dat blijkt uit het vol
gende telegram, dat hij aan de „Daily,
Mail" heeft gezondenDoor het ver
trouwen van de republiek geroepen tot
het presidentschap, zal ik, zoolang het
land mijn diensten noodig heeft, deze
blijven bewijzen en dezelfde gedragslijn
volgen als tot dusverre".
Over den opstand tegen de Turken in
Albany
weet de correspondent van de „Voss.
Zeitung" te Cettinje mede te deelen, dat
Donderdag op tamelijk grooten afstand
van het Montenegrijnsche grondgebied
door Turksche troepen en Albaneesche
opstandelingen gestreden is. Het staat
vast, dat de Turken zware verliezen
hebben geleden en zich in een ongun
stige positie bevinden. Uit Skoetari zijn
900 man versterking naar Toezi gezon
den, het is niet bekend of zij reeds zijn
aangekomen. Naar verluidt, zal Torgoet
pasja, de Turksche opperbevelhebber,
spoedig den staat van beleg in het gebied
van den opstand afkondigen. Hij is
bovendien van plan terdege en voor lan
gen tijd met de opstandelingen af te
rekenen.
Het Mirditenhoofd Prenk Bib Doda,
die als Turksch generaal en bevelheb
ber der redifs in het vilajet Skoetari uit
Konstantinopel is teruggekeerd, noemt
den geheelen opstand 'kinderspel. Hij
bedoelt daarmede, dat de Mirditen, een
Katholieke stam, die over 8000 man be
schikt, en van alle Albaneesche stam
men verreweg het beste is georganiseerd^
een passieve houding aanneemt.
Naar de jongste Japansche berichten!
moet
de Pest
nog heftig woeden in Mandsjoerije eui|
wel de builenpest en lomgenpest naast
elkaar. Echter schijnt de longenpest vrij
snel af te nemen, terwijl de builenpest
geleidelijk, hoewel in geringe mate, toe
neemt. De builenpest moet niet doop
ratten, doch onmiddellijk door longen-
pestlijders, door aanraking, uitwerpse
len of den adem zijn overgebracht. Daar
er vrijwel geen ratten meer te bestrijden
zijn, bepaalt men er zich toe, de pest
haarden te isoleeren. De rapporten stel
len in het licht, dat Japan van de pest}
niets te Vreezen heeft, daar de inrich
ting der Japansche gezondheidspolitiei
zoo goed moet zijn, dat er geen enkel ge
val ongemrkt kan binnensluipen. Ech
ter dient op maatregelen te worden aan-
geadrongen ,om ook in Korea dezelfde
voorzorgen te doen nemem.
GEMENGD.
De correspondent van de „Köln.
Volksztg." te Rome meldt, dat er In den
gezondheidstoestand van den Paus een
verbetering is ingetreden. De Paus ont
ving gisteren de bisschoppen van Tivoll
en Albano in audiëntie.
De jaarlijksche inschrijving, die d
Kathotieke Belgische bladen openstell*
