II
April
1911.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
2e Jaargang
No. 460
C^icbcJre QowïomI
Bureau OUDE SINGEL, 54, BEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Een vriendenwoord.
Naar aanleiding van het feit, dat
naar ,Het Volk uiteenzet te Am
sterdam thans geen sociaal-democraat er
aan zal denken den last en de verant
woordelijkheid van het wethouderschap
op zich te nemen, wijl een sociaal-demo
cratisch wethouder in de samenstelling
van den raad geen waarborg zou hebben
dat hij iets van beteekenis zou kunnen
doen. Naar aanleiding hiervan richt het
Handelsblad eenige vriendelijkheden
tot de partij der rooden.
Het orgaan wijst er op dat een wet
houder nooit persoonlijk verantwoorde
lijk is voor de daden van het college
van B. en W., en oordeelt in dit ver
band, dat „men niet zeer welsprekend of
scherpzinnig behoeft te zijn om aan te
toonen, dat de voordrachten van B. en
JJC. een minder „reactionaire" (de ge
bruikelijke uitdrukking van Het Volk)
kleur zouden hebben, indien de heer
Wibaut de opvolger werd van den heer
v. d. Bergh, dan in geval b.v. de heer
Schoch diens zetel innam.
Het Handelsblad vindt dus blijk
baar, dat de weg voor een sociaal-demo
cratisch wethouder in de hoofdstad al
aardig gebaand is en blijkt er dan ook
zeer slecht over te spreken te zijn, dat
„de sociaal-democraten haastig, hartelijk
en beslist weigeren, hun invloed ook in
het college van B. en W. zoo sterk mo
gelijk kenbaar en voelbaar te maken."
Het blad weet echter wel waar 'ni
de schoen wringt. „De reden ligt voor
'de hand", zegt het en richt dan tot zijn
roode vrienden deze hartige woorden
„Zij kennen de voordeden van on
beperkte critiek, van oppositie a Foutran-
ce. Zij weigeren mede regeeringsverant-
wcordelijkheid te dragen, omdat zijwei
critiseeren kunnen en willen, doch geen
object voor critiek willen zijn, niet aan
den lijve voelen dat regeeren steeds ook
beteekent: ont.vredenen maken. Zij we
ten maar al te goed dat veel van hun
stellingen, veel van hun leuzen slechts ge
schikt zijn voor volksvergaderingen en
voor afbrekende beschouwingen, dat zij
den regeerder, ook den socialistisclien re
geerder, geen steun kunnen geven. En zij
zeggen wel: al die socialisten, die in
derdaad wel geregeerd hebben, de Mille-
rand's, de Briand's en de Viviani's zijn
schurken en renegaten, doch zij vragen
zich zeker wel eens angstig af: zou het
misschien iets anders dan toeval, zou het
misschien een natuurnoodzakelijke consc
quentie zijn, dat een socialistisch regeer
der een renegaat wordt?"
Dat 's mooi gezegd, nietwaar? Geen
rechts biad zou het kunnen verbeteren.
Desniettemin zuilen in 1913 Handels
blad en Volk in menig kiesdistrict
\vel weer 'broederlijk samengaan.
Woorden en daden
algemeen overzicht.
Over de verschillende opstanden, die
op het oogenblik de pers voor het groot
ste gedeelte bezighouden, komen steeds
ernstiger berichten in. In
Marokko
wordt bijna bij voortduring gestreden
en vooral de toestand der stad Fez wordt
in de somberste kleuren afgeschilderd.
De ellende wordt hoe langer hoe grooter,
de handel staat geheel en al stil, er
komt geen enkele karavaan meer aan
en er heerscht groote schaarschte aan
levensmiddelen en geld:
Den tweeden April, 's ochtends te 8
uur, trachtten ongeveer 500 Aitioesso';
de stad te bestormen; zij werden echter
door het artillerievuur genoodzaakt terug
te trekken. Omstreeks 10 uur trokken
de ruiters van den Makhzen en de
„zwarte garde" den vijand tegemoet. Deze
trachtte mi it het oosten een aanval te
doen, maar wercl toen eveneens met
artillerievuur ontvangen. Tegen het mid
daguur trokken de aanvallers zich terug.
'Zij .schijnen een omtrekkende beweging
te hebben gemaakt, want weldra keerden
tweeduizend man, behoorende tot de
stammen Beni Mtir en Aitioessi, terug
.en joegen de ruiters des sultans in
woeste vlucht voor zich uit. Tegen de
verwachting in, staakten zij de vervolging
vlak onder de muren van de stad én
keerden zij terug.
Voordat het gevecht begon, waren er
onderhandelingen gevoerd tusschen den
sultan en een kaid der Beni Mtir, die
echter zonder resultaat waren gëbleven.
De „Daily Telegraph" verneemt ver
der uit Tandzjer, dat de Berbers uit
het district Garb genoodzaakt zijn zich
bij de opstandelingen aan te sluiten. Men
is daardoor bang geworden, dat zij ook
de stad Tandzjer zullen'aanvallen.
Te Madrid werd bekend gemaakt, dat
de minister van buitenlandsche zaken een
telegram heeft gekregen uit Tandzjer,
meldende, dat op 3 en 4 April een
bloedig gevecht is geleverd onder de
muren van Fez, waarin de troepen van
Moelai Hafid het onderspit gedolven zou
den hebben. Ook in
Albanië
moeten de opstandelingen weer veld
winnen. Men bevestigt, dat de pas van
Toesi verdreven opstandelingen opnieuw
op die vesting aanrukken en dat de
Turken daar tot een verdedigend optre
den gedwongen worden. De telegrafi
sche verbinding met Toesi is sinds 6
dezer verbroken. Het spelletje schijnt daar
opnieuw te beginnen. Eerst was er in
Toesi een betrekkelijk klein garnizoen,
dat door de opstandelingen omsingeld
was en geruimen tijd in zeer hachelijke
positie verkeerde. Op het laatste oogen
blik brachten Turksche hulptroepen uit
komst. De belegeraars moesten wijken
en de Turksche troepen trokken zege
vierend de vesting binnen om zich met
het uitgeputte garnizoen te vereenigen.
De terugtocht der belegeraars blijkt thans
echter slechts schijnbaar te zijn geweest
en de Turksche overwinnaars worden nu
-HP hun beurt belegerd. De zaken nemen
in dat gebied alzoo een loop, die niet
bepaald in overeenstemming is met de
optimistische opvattingen, welke aanvan
kelijk in politieke kringen te Constanti-
nopel werden gehuldigd.
Een aanval der opstandelingen op de
vesting Castrati is Zaterdag afgeslagen.
Later echter hebben de opstandelingen
verschillende stellingen tot Zoeki en
Kastrate toe hernomen en Koplikoe in
brand gestoken. Zij hebben verder te
Sdrebeck de ontscheping van 400 sol
daten belet. De wali van Skoetari heeft
naar Konstantinopel geseind, dat hij bang
is, dat Toezi zich welhaast zal moeten
overgeven en dat de opstand zich uit
breidt.
Men verzekert, dat de Mohamedaan-
sche Alfeaneezen uit Skoetari, aan wie de
regeering wapenen heeft verstrekt, en
die zijn uitgetrokken om de regeerings
troepen te hulp te komen, door de op
standelingen zijn teruggedreven en 90
dood en eii gewonden en 120 gevangenen
verloren zouden hebben.
In de „Ipdépendance Beige" lezen we
dat te Skoetari paniek heerscht. De
plaatselijke autoriteiten verwijten de re
geering, dat zij niet snel en beslist gte-
no eg ingrijpt.
Even onverkwikkelijk is wel de toe
stand der Turksche troepen in
Jemen.
Wel zegt een bericht uit Konstantino
pel dat Zaterdag de opstandelingen Jbij
een aafival op Sanaa met verlies zijn te
ruggeslagen, maar een telegram uit Pe
ritn geen minder gunstige bijzonderhe
den. Inboorlingen, zoo luidt het, die zoo
even uit het binnenland zijln gekomen, be
richten dat 1800 man Turksche troepen 5
dagen geleden door een krijgslist bij. Je
rim in de pan zijn gehakt. Naderi zou 12
dagen geleden genomen zijn en van de 3
Turksche regimenten die het bezet hiel
den, zouden slechts 15 man zijn ontko
men. De Turken 'bezetten n umog slechts
El Taig en §anaa.
Portugal
moet eveneens weer het toonee'. van emi'-
stige roeringen zijn. Wij: meldden reeds
dat weder een telegram censuur is inge
steld, weshalve de berichten niet te ver
trouwen zijn, Wat echter doorkomt is
nog verontrustend genoeg).
De minister van Buitenl. Zaken Ma
chado heeft verklaard, dat de pers te
Lissabon last heeft niets te melden van
de geruchten over onlusten in 't n'oor-
den, waaronder er een is, dat zegt, dat
de monarchistische militair, Paiva Con,
ceiro over wiens zeer fantastische ver
halen loopenwij hopen spoedig iet§i
meer over die interessante persoon te ge
ven met troepen te Valencia gereed
staat. D,at er in Nop/d-I^ortugal, met I\et
oog op do voorgenomen scheiding van
Kerk en Staat een opgewonde# stemming
heerscht, constateert ook de correspon
ded van de Times, te Lissabon, die o.a.
vertelt dat de regeering, om de zeer
godsdienstige bevolking in het noorden
te bevredigen, verlof heeft gegeven tot
processies in de straten.
De „Correspondencia de Espana" be
vat tamelijk sensationeele telegrammen
uit Vigo, volgens welke kapftein Con-
ceiro en andere Portugeesche banne
lingen te Vigo eenige dagen geleden
eenige duizenden circulaires zouden heb
ben laten drukken, waarin de Portugee
sche soldaten 'werden aangespoord tot
muiterij, tot uitroeping van de monar
chie en terugroeping van koning Manuel.
De proclamaties zouden reeds over de
Spaansche grens zijn gesmokkeld en haar
bestemming hebben bereikt.
Zou er nu eindelijk wat gebeuren?
GEMENGD.
Volgens de Koln. Zeitung heeft de
kroonprinses van Japan typhus.
De Duitsche kroonprins en de
kroonprinses zijn eergisterochtend uit
Italië te Weenen aangekomen. Zij wer
den aan het station opgewacht door kei
zer Frans Jozef, de leden der Keizerlijke
familie en hoogwaardigheidsbekieeders.
De keizer en de kroonprins omarmden el
kander herhaaldelijk. In de Hofburg had
een schitterende ontvangst plaats. Te 7
uur werd een familiemaaltijd ten palei-
ze gehouden.
De „Koln. Zeitung" verneemt uit
Boekarest, dat het wederopnemen van
de diplomatieke onderhandelingen tus
schen Griekenland en Roemenië een vol
dongen feit is.
- De arbeidersafgevaardigde Snovv-
den heeft in het Engelsche Lagerhuis een
wetsontwerp ingediend, waarin hij voor
stelt zekere ambten van het binnen-
landsch bestuur voor vrouwen open te
stellen.
De „Daily Express" verneemt uit
Hongkong, dat te Kanton oproer is uit
gebroken. De Tartaarsche generaal die
het garnizoen commandeerde, is ver
moord. Er zijn in allerijl troepen te hulp
gezonden. De staat van beleg is afge
kondigd.
Op de Schichauwerf te Danzig 'heb
ben 700 man van het personeel besloten
wegens loongeschillen het werk neer te
leggén. De overige 1300 arbeiders blij
ven aan den arbeid.
De pest in China moet langzaam
uitsterven. In Tsjifoe komen dagelijks
nog een vijftal gevallen voor. Quarantaine
maatregelen worden daarom alleen voor
koelies genomen.
Te Rheijdt in de Rijnprovincie is
Zaterdag de grootste coöperatieve cen
trale van Duitschland voor de bediening
van een omTiggend gebied geopend. De
centrale zal aan 34 gemeente met ruim
188500 inwoners stroom leveren.
De werktuigen waarmede de stroom
wordt opgewekt, hebben een vermogen
van 14.000 P.K.
Naar de „Temps" uit Madrid ver
neemt, zijn de bewoners van Canillar kr
de provincie Malaga in opstand geko
men. Ze hebben een aanval gedaan op
de gendarmeriekazerne en de republiek
uitgeroepen.
Bij de opstootjes te Canillar zijn vijf
gewonden gevallen. Er is om de orde te
herstellen versterking voor de burger
garde gezonden.
Naar de „Lokal Anzeiger" uit War
schau verneemt, is bij Cekowo ,op den
weg van Toerek naar Kalisj, de post door
30 met Brownings, Mausergeweren en.
bommen gewapende bandieten overval
len. Zij wierpen eenige bommen naar de
wagen die het geld bevatte. Hierdoor
werden een gendarme en twee e dwach
ters gedood. De roovers maakten zich nu
meester van 50.000 roebel en poetsten
de plaat. En hoewel behalve de gehee e
districtspolitie, drie escadrons dragon
ders te hunner vervolging zijin uitgezon
den, heeft men hen tot dusver niet krui
nen grijpen.
Terwijl 500 Indiërs in een dorp ten
noorden van Pooaia voor een Hindoesch
feest bijeen waren in een gebouw met
rieten dak, ontstond er brand. Het ge-
bbuw had slechts één uitgang en 200
mannen, vrouwen en kinderen verbrand
den.
De Mexicaansche opstandelingen
hebben bij Attiwee-Riebla een detache
ment egee Dgstroep,en van 90 man in
de pan gciia.vL
Uit New-York woardt aan de „Lokal
Anzeiger bericht, dat in de Mexicaansche
Kamer vier millioen is aangevraagd tot
pacificatie van het land.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is aan A. B. Sjerps
eervol ontslag verleend als notaris te
Leeuwarden
is aan den hoofdcommies der telegra
fie W. A. Rühling eervol ontslag ver
leend.
Bij Kon. besluit is aan A. A. H. Ho-
sang ontslag verleend als burgemeester
der gemeente Blaricum
is aan den commies bij het departe
ment van Waterstaat K. F. van Bijlevelt,
eervol ontslag verleend, onder toeken
ning van de persoonlijke titel van hoofd
commies
is aan den luit. t. z. 2e kl. R. L. E. de
Bruyn, eervol ontslag verleend
is benoemd tot tot directeur van het te
legraafkantoor te Alkmaar P. C. Uitten-
bogaard, thans hoofdcommies der tele
grafie
is aan den officier van gezondheid le
klas J. F. Tuinstra, van den geneeskun
digen dienst der landmacht eervol ont
slag verleend, onder toekenning van'
f 1560 pensioen 's ja ars
zijn benoemd tot vertegenwoordigers
van de Nederlandsche regeering bij het
in 1911 te Antwerpen te houden 5e inter
nationaal Congres voor reclasseering de
heeren mrs. A. Fentener van Vlissingen,
raadsheer in den Hoogen Raad der Ne
derlanden, voorzitter van het Nederl. Ge
nootschap tot zedelijke verbetering der
gevangenen en H. C. Dresselhuijs, di
recteur-generaal van het gevangenis-,
rijkstucht- en opvoedingswezen.
is aan: Frans Joseph Merx, geboren
is Kircheich (Duitschland), Peter Hein-
rich Reintges, geboren te Essen (Duitsch
land), Ferdinand Langenkamp, geboren
te Essen (Duitschland), en Emil Witt-
köpper, geboren te Heisingen (Duitsch
land), vergunning verleend tot het geven
van hooger onderwijs aan de te Vaals
gevestigde inrichting voor hooger onder
wijs, genaamd „Collegium van den Hei
ligen Camilles van Leilis";
is benoemd tot burgemeester van Di-
dam, jhr. A. E. M. van Nispen tot Pan-
nerdentot burgemeester van Rosma
len A. A. Wolters, secretaris aldaar;
tot burgemeester van Nuland J. E. D.
During, secretaris aldaartot burge
meester van Wouw P. J. A. Hoeks, bur
gemeester van Hoogeloon, Hapert en
Casteren tot burgemeester der gem een t-
te Herpt;
is benoemd tot leeraar aan de Rijks-
Normaalschool voor Teekenonderwijzers
te Amsterdam C. W. G. Bakker, te Am
sterdam
is aan den luitenant ter zee 2e kl. R. L.
E. de Bruyn eervol ontslag verleend
Pest op Java.
De gouverneur-generaal van Ned.-Ind.
heeft gisteren (10 dezer) alsnog het vol
gende aan het Departement van Koloniën
geseind
„Wegens storing van de telefoon op
acht dezer geen berichten van Penarng-
goengan, Ngantang en Senggoeroeh.
De inlandsche arts, die acht dezer in
Senggoeroeh was, vond geen pest ,doch
veel malaria.
Overigens gerapporteerd acht gevallen
geen dooden.
Gisteren (9 dezer) negen gevallen, alle
in Penanggoengan, en twee dooden.
Een koortsgeval van eergisteren (8
dezer) bleek pest te zijn.
Koortsen houden aan 246 gevallen in
Senggoeroeh.
De geheele afdeeling Malang is afge
sloten met een militair cordon.
De afsluiting van de besmette distric
ten alleen bleek te bezwaarlijk".
Eerste steenlegging op het Loo.
Prinses Juliana zal hoogstwaarschijn
lijk den eersten steen leggen bij het t
verbouwen gedeelte van liet paleis
Loo.
Militiewet.
Hedenavond vergadert de c umissië
van rapporteurs uit de Tweede Ka
voor het wetsontwerp tot wijziging der
Militiewet.
Mr. G. v. Tienhoven.
De N. H. Ct. bericht d,at Mr. v. Den
hoven nog dit jaar en wel zeer waar
schijnlijk op het einde van den zomer,
zijn ambt als commissaris der Koningin,
zal nederleggen.
De Malthezer orde en de Balije
van Utrecht.
De Haagsche Correspondent van de
„Leeuw. Crt." schrijft:
Naar mij verzekerd werd, zou de Ne-
derlandsche atdeeling van de souvereine
orde van Malta, die zich ten doel stelt de
„christelijke liefdadigheid, ziekteverzor
ging en dergelijke inrichtingen in het le
ven te roepen", voornemens wezen, stap
pen te doen, welke er toe zullen leiden!
haar aandeel te verzekeren van "de inkomt-
sten der Balije van Utrecht. Die inkomi
st en van deze orde, die aanvankelijk be
stemd waren voor werken van liefdadig
heid en barmhartigheid, maar door den'
loop der tijden aan hunne primitieve be
stemming onttrokken zijn, moeten
naar ik hoorde zeer belangrijk zijn.
Ik heb mij dienaangaande om inlich
ting gewend tot Jhr. Mr. Victor de Stuers
die mij berichtte dat de Malthezer Orde
geenerlei aanspraak kan maken op de inw
komsten van de Balije van Utrecht, die
als voorwaarde van admissie overlegi-
ging eischt van „een kerkelijke attesta
tie, inhoudende dat men is professie
doende van de ware Hervormde Chris
telijke godsdienst" terwijl de Nederl*
afdeeling van de Malthezer Orde over
wegend uit Katholieke edelen is samen
gesteld.
Afscheid burgemeester Sweerts.
De heer Sweerts de Landas Wyborgh
nam gisteren in een korte rede afscheid
an den Haagschen gemeenteraad, die hij
oor het laatst presideerde.
Hij gewaagde met groote dankbaar
heid van de medewerking, die hij steeds
heeft mogen ondervinden van den raad
en niet in het minst van de wethouders.
De heer van Malsen, het oudste raads
lid en de wethouder Jansen huldigden
den afgetreden voorzitter in warme be
woordingen en spraken hun vreugde uit
over de hooge onderscheiding den lieer
Sweerts ten deel gevallen.
KORTE KRONIEK.
De R. K. Kiesvereeniging te Delft
heeft Prof. G. J, van Swaaij candidaat
gesteld voor de Prov. Staten.
- Te Utrecht is een vergadering ge
houden van den Bond van klerken, werk
zaam bij de rechterlijke macht om een
betere salarisregeling te verkrijgen. Een
commissie is daarna benoemd.
De gewone audiënties van de mi
nisters van buitenlandsche zaken, koloniën
waterstaat en die van marine zullen op
Vrijdag 14 dezer, en die van justitie op
Zaterdag 15 dezer niet plaats hebben.
LEIDEN, 11 April.
R. K. Textielarbeiders.
Gisteravond werd in het gebouw van
den R. K. Volksbond een tweede cursus
vergadering gehouden van de R. K. Tex
tielarbeiders- en -arbeidstersvereeniging
„St. Bavo".
Was de vorige maal. door den heer
A. H. J. Engels (die ook ditmaal als
inleider optrad) gewezen op de gevolgen
van het gemis aan organisatie voor de
arbeiders, thans ging spr. de resultaten
der vakvereeniging na, met name in En
geland. Spr. schetste de ontwikkeling van
de organisaties der Engelsche arbeiders,
speciaal van hen, die in de wolindustrie
werkzaam waren.
De wolindustrie toch maakte in Enge
land denzelfden ontwikkelingsgang als in
ons land.
De rijke lakenfabrikanten van Somer
set, Gloucestershire en Devon, die ge
durende de 16e eeuw machtig vooruit
gingen in rijkdom en roem en wier hui
zen bezocht werden als koninklijke hoven,
hadden het geheele bedrijf in handen. Zij
kochten de wol op de markten, doch
ieder voor afzonderlijke bewerking had
den een apart stel arbeiders in dienst
De wol werd gekaard en gesponnen
in de dorpshuisgezinnen, dan kwam het
garen in handen der wevers, en ging ver
volgens naar den volmolen, welke eigen
dom was van den kapitalist. Daar werd
I het afgewerkt en verzonden naar de pak
huizen van Londen of Bristol.
Hier hadden de wevers echter al vroeg
organisatie, nl. in 1241. Zij gaven onder-
