2e Jaargang
Woensdag
5
April
1911.
BUITENLAND,
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
No. 455,
S)e Eei^bdve (Bou/ta/nt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post /1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent. met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels t 1-50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bi] contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
ALGEMEEN OVERZICHT.
In de laatste dagen is er zwaar gevoch
ten in
Albanië
Het moet een teit zijn, dat de Turk-
sche troepen Toesi hernomen hebben.
Bij deze gevechten hebuen de geregel
de Turkscne troepen ongeveer man
aan dooden verloren, terwijl een groot
aantal gewond werd. De Turksche vrij
willigers leden jware verliezen. De Ar-
giautcn zouden Jji) e.kaar 200 dooden en
gewonden heboen verloren.
De minister van binnemlandsche za-
ken die dit ook in de Kamer mededeel
de, zeide nog dat vo.gens berichten uit
Skoetari en de aangrenzende wilajets
geen reden zou bestaan om voor een
.uitbreiding' vanl den opstand te vree-
De commandant der redifs van Skoe
tari, het aan de regeering trouw geble
ven opperhoofd der Minelieten, bildo-
da pasja, is te Saloniki aangekomen, om
zich van daar met de eerste de beste
gelegenheid, naar Skoetari te begeven.
Het eerste troepentransport is reeds per
stoomschip in Giovanni di Medua aan
gekomen» ....oi
De regeering van het wuajet Skoetari
heeft het italiaansche stoomschip Ma-
kalda voor negentig duizend francs ge-
Locht, om dienst te doen voor vervoer
van troepen.
De minister van oorlog heeft aan de
vaderlandlievende gevoe.ens der Moham-
medaansche bevolking in het gebied van
.Goessinje toegegeven en de bewapening,
der landweer in dat gebied toegelaten.
Honderden vrijwilligers zijn 's avonds
naar Skoetari opgerukt.
Naar de Messagero meldt, is het Ita
liaansche Middellandsche Zee-eskader
naar Augusta (aan de Oostkust van Si
cilië) gestuurd, om op alle gebeurlijk
heden voorbereid te zijn, indien soms de
zaken in A.banië een verontrustenden
loop mochten nemen.
De gebeurtenissen in Noord-Albanië
Wekken eenige ongerustheid in politieke
kringen te Belgrado. Men is bang dat
de opstand naar Oud-Servië zal over
slaan. In Servische regeeringskringen1
legt men er den nadruk op dat Servië een
strikt onzijdige houding zal aannemen,
maar dat men genoodzaakt is den loop
van zaken met de grootste aandacht, te
yolge'n in verband met een mogelijke
terugwerking op de houding der Servi
sche bevolking in Oud-Servië.
Het Giornale d'Italia maakt den tekst
eener nota openbaar, die door de Mon
te negrijnsche regeering aan de mogend
heden is gezonden in verband met de ge
beurtenissen in Albanië. In die nota
>vordt het aantal Albaneesche emigran
ten, die zich in Monteno-gro vestigen, op
1500 geschat, terwijl die emigratie waar
schijnlijk zal aanhouden. Montenegro kan
uit gevoelens van menschlievendheid niet
nalaten de vluchtelingen te ontvangen
en te helpen. De Montenegrijnsche re
geering wijst dan op eenige grensvoor-
vallen en op den moeilijken toestand
vooral in verband met de mogelijkheid
van onlusten welke uit de abnormale
omstandigheden kunnen voortvloeien.
Ook in Jemen waar de opstand nog
niet geheel gedempt is, schijnt het der
regeering goed te gaan. Deze opstand
moet volgens de berichten zijn einde na
deren.
De „Kölnische Zeitung" verneemt uit
Konstantinopel, dat blijkens berichten uit
Jemen, ieder oogenblik beslissende ge
vechten- bij het plaatsje Sinan pasja ver
wacht kunnen worden Bij Sinan pasja
gaat de groote weg naar Sanaa door
een gevaarlijke engte en de Iman Jachia
heeft er alles samengetrokken, wat hij
aan strijdbare mannen bijeen heeft kun
nen krijgen.
Misschien is het wel, omdat het zoo
ver afligt, maar het blijkt zeer moeilijk
helderheid te krijgen omtrent den toe
stand in
China
Nu weer ontvangt de „Köln. Ztg."
van zijn correspondenten te Peking en te
'Moekden eenigszlns alarmeerend getin
te berichten over de toestanden in het
Verre Oosten. Zoo wordt uit Peking ge
seind, dat bij buitengewoon keizerlijk
besluit aan den Regent het opperbevel
is verleend over de Chineesche strijd
krachten. Dit zou op zich zelf beschouwd
geen ongerustheid behoeven te wekken,
ware het niet, dat kort geleden, toen het
geschil met Rusland nog in het acute
stadium verkeerde, door den minister
van oorlog was aangedrongen op de be
noeming van den Regent tot opperbevel
hebber. En zulks nog wel in een memo
rie, waarin genoemde minister tevens
aanbeval den oorlog tegen Rusland te
beginnen.
Ook is een proclamatie aan het leger
uitgevaardigd, waarin de soldaten eraan
worden herinnerd, dat de Mantsjoes door
hun militaire bekwaamheden China heb
ben veroverd en sinds drie eeuwen heb
ben kunnen beheerschen. Enkel door 't
handhaven dier militaire deugden kan de
veiligheid des lands worden verzekerd.
Uit Moekden werd geseind, dat de
onderhandelingen tusschen de Chinee-
zen en de Japanners betreffende het
dooden van een Japanner door Chinee
sche politie te Feng-Tsjeng-soe, aan bei
de kanten kwaad bloed heeft gezet. Het
geldt hier o.m. de vaststelling van het
bedrag eener aan de nabestaanden van
den doode uit te keeren schadevergoe
ding. De Japansche consul te Moekden
had een brief over die kwestie, hem
door den gouverneur-generaal van Mant-
sjoerije toegezonden, onvoldoende ge
acht en aan den afzender teruggestuurd.
Een daarop gevolgd onderhoud tusschen
den gouverneur-generaal en den consul
had evenmin een bevredigend resultaat.
De consul verklaarde zelfs officieel, zich
genoodzaakt te zien, de onderhandelin
gen af te breken, ten einde het der Ja
pansche regeering mogelijk te maken zelf
de maatregelen te nemen, die zij ter
bescherming van leven en bezittingen der
Japanners in Mantsjoerije noodig zou
achten.
Van Japansche zijde wordt zelfs ge
sproken van „een grove beleediging"
door de Chineezen. De Chineesche pers
beschuldigt van haar kant de Japanners
er van dat dezen er met voordacht op
uit zijn, onaangenaamheden te zoeken.
Waarschijnlijk naar aanleiding van het
vëiZoek van Lord Lansdowne is in het
Engelsche Hoogerhuis.
een boodschap van den koning voorge
lezen, waarbij hij zijn wensch te ken
nen geeft, dat zijn koninklijk recht in
geenen deele de overweging van eenig
voorstel betreffende de samenstelling van
het Hoogerhuis in den weg zou staan.
Lord Lansdowne heeft dus ruim baac
om zijn wetsontwerp in te dienen.
In het Lagerhuis vroeg een unionist
of ook de regeering den koning niet
een verzoek zou doen, als hij er van
het Hoogerhuis heeft ontvangen en inge
willigd, nademaal de vetowet in haar
aanhef een hervorming van liet Hoo
gerhuis aankondigt, met opheffing van
zijn erfelijke» grondslag en dus met ver
korting van 's konings benoemingsrecht.
Er staat in de vetowet niets van ver
korting van dat recht, antwoordde As-
quith, en dus is er geen aanleiding 's
konings goedkeuring voor de behandeling
te vragen.
Inderdaad zegt de aanhef van de ve
towet uitdrukkelijk, dat een hervorming
van het Hoogerhuis, gelijk dc regee
ring haar beoogt, nu nog niet aan de
orde kan komen, maar eerst later.
GEMENGD
De havenarbeiders in Frankrijk zijn
aan het staken gegaan o. a. te Nantes,.
Zij die per maand betaald worden wer
ken door. Te La Rochelle wordt even»-
eens, hoewel evenmin algemeen, ge
staakt. Er zijn gisteren reeds botsingen
geweest tusschen werkwilligen en sta
kers, waaraan gendarmen te pas zijn
moeten komen. Uit Saintes werd giste
ren gemeld, dat grondwerkers, die daar
bezig zijn aan den spoorweg Saintes
Saujon het werk neergelegd hebben. Ze
vragen hoog er loon.
De werkstaking der havenarbeiders is
afgekondigd te St. Nazaire, hierdoor kan
het Nederlandsch stoomschip „Nord-
wigt" geladen met steenkolen, niet uit
varen.
Te Brest heeft het meerendee! der
bootwerkers gestaaktte Rouaan hebben
alle bootwerkers tot nader orde het
werk neergelegd.
China en Japan waren het tot dus
ver ai et eeps p ver de I^at^ej^ndejn. [Dg-
ze liggen in de Zuid-Chineesche' Zee in
het midden van een vierhoek, die ge
vormd wordt door het Chineesche eiland
Hainant de Engelsche haven Hongkong,
de Amerikaansche Philippijnen en het
[aoansche eiland Formosa. De Chinee
zen hebben er indertijd Japansche be
ambten verjaagd. Het geschilpunt is nu
uit de wereld. Een Japansche maat
schappij heeft de eilanden van de Chinee
sche regeering gepacht.
Drie Amerikaansche slagschepen
hebben order ontvangen, jzich bij de At
lantische vloot te voegen, waarvan het
aantlal slagschepen tot 1 Augustus van
16 op 21 gebracht zal worden.
Prins Olaf, het zevenjarig zoontje
van den koning en de koiimgijn vtin.
Noorwegen, heeft de mazelen.
Bij het (station Royal Oak, in de
buurt van Londen, is een personentrein
van de Great Western c^p een goederen
trein geloop en. Vier wagens zijn gede
railleerd. Een reiziger is gedood en een
dame heeft een gebroken been te Le
treuren. Alle andere reizigers zijii er
met den schrik afgekomen.
Het keizerlijke jacht Hohenzollern
is vanochtend met het kroonprinselijke
paar aan boord van Korfoe naar Brindisi
vertrokken.
De uitsluiting te Kopenhagen treft
behalve de metselaars en de schrijnwer
kers ook de arbeiders in de electriciteits-
bedrijven en alle arbeiders in de verschil
lende bedrijven van houtbewerking, met
name de arbeiders van de houtzagerijen
en van de meubelfabrieken, verder de
loodgieters en de opperlieden. Te Ko-
Denhagen en iri de provincie zijn in het
geheel 14,000 arbeiders uitgesloten.
In den Duitschen Rijksdag is de
derde lezing der begrooting afgehandeld
waarna de Rijksdag tot 2 Mei uiteen
ging:.
Koninklijke Besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot nota
ris te Hoogkarspel, P. Hanegraaf, can-
didaat-notaris te Tilburg;
is benoemd tot burgemeester van St.
Pancras, J. Kroonenburg, secretaris al
daar;
is aan U. P. Stratingh te Groningen,
eervol ontslag verleend als opzichter van
den Rijkswaterstaat le kl.
is bij den Raad van Toezicht op de
Rijkspostspaarbank eervol ontslag ver
leend als lid aan den heer mr. J. G.
Schölvinck, en is mr. G. A. van Hamel
lid van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal, te Amsterdam, als zoodanig
benoemd;
is benoemd tot adj.-inspecteur voorde
visscherij A. B. Brouwer, visscherij-leer-
aar, afdeelingschef der Ned. Heidemaat
schappij te Utrecht;
zijn benoemd tot hoofdcommies bij de
Rijksverzekeringsbank J. H. A. L. von
Freyrag Drabbe, H. J. Marchand en mr.
H. W. Groeneveld, allen commies bij
die instelling, tot commies mr. A. Scha-
vier, D. Boddens, mr. H. Piccardt, C.
D. van Schouwenburg en P. de Vries,
allen adj.-commies.
is bij den geneeskundigen dienst van
het leger in Ned.-Indië benoemd tot offi
cier van gezondheid 2e kl., de arts J.
W. Hoxel.
De Minister van Oorlog.
De minister van oorlog, de heer Colijn,
heeft heden 's Hage verlaten, vergezeld
van zijn adjudant, om dezen dag en den
volgenden, de Stelling van den Helder in
oogenschouw te nemen. Vrijdag en Za
terdag zal de minister de Stelling van
Amsterdam bezoeken.
Bij eerstbedoeld bezoek zal de heer
Colijn vergezeld zijn door generaal Snij
ders, chef van den Generalen Staf; bij
het bezoek aan de Stelling van Amster
dam, zal de commandant dier Stelling,
generaal van Nooten, den minister ver
gezellen.
Eerste Kamer.
Door zijne benoeming tot commissa
ris der Koningin in Zuid-Holland houdt
E. C. baron Sweerts de Landas Wy-
borgh op lid van de Eerste Kamer te
zijn.
Binnen een maand na dagteekening
van zijn benoeming zullen de Staten van
Zuid-Holland in buitengewone vergade
ring bijeenkomen ter verkiezing van een
lid der Eerste Kasue in welke ver
gadering mede zal wt0i:dct4 wv^ib.0aao
tot benoeming van een lid van Ged.
Staten, ter vervanging van den heer Krap,
benoemd tot lid van de Algemeene Re
kenkamer.
De afdeelingen der Eerste Kamer heb
ben benoemd tot rapporteurs:
over de suppletoire Landbouwbegro
ting betreffende reorganisatie van het
Landbouwonderwijs (uitbreiding van 's
Rijks Hoogere Land-, Tuin- en Bosch-
bouwschool te Wageningen en vervan
ging van de Rijkslandbouwschool te Wa
geningen door stichting van een Ne-
derlandsche Midd. Landbouwschool te
Groningen en een Koloniale Midd. Land
bouwschool te Deventer)zoomede over
het wetsontwerp tot wijziging der Suc
cessiewet: de heeren Dojesi van Nie-
rop, van Starkenborg Stackhouwer, Bar
ge, en van Waterschoot van der Gracht.
De afdeelingen der Tweede Kamer.
In de afdeelingen der Tweede Kamer
is gisteren overwogen het gewijzigd ont-
werp-Bakkerswet.
Eerst heden komt de Militiewet in
onderzoek.
Nederland en Zwitserland.
De Zwitsersche Stendenraad heeft gis
teren het tractaat met Nederland be
treffende wederkeerige overneming van
armlastige onderdanen, goedgekeurd.
Debietrecht op Tabak.
Op voorstel van den heer W. B. Dres-
selhuys heeft de Kamer van Koophan
del te Culemborg een motie aangeno
men, om die aan den minister van fi
nanciën te zenden, waarin zij uitspreekt,
dat de heffing van een debietrecht op
tabak naar hare meening aan een zeer
belangrijke Nederlandsche industrie 'n
zwaar nadeel zal toebrengen.
In aanmerking nemende, dat de op
komst en bloei der stad Culemborg in
het nauwste verband staat met de aldaar
gevestigde sigarenfabrieken, spreekt zij
verder hare afkeuring Uit over dit ont
werp van wet.
KORTE KRONIEK.
Te Rotterdam is op 76-jarigen leef
tijd overleden Mr. L. C. Driebeek advo
caat aldaar, De overledene was bijna 45
jaar voorzitter van het R. K. Par. Arm
bestuur, voorzitter van den voogdij
raad, district I, en ridder in de orde van
den Nederlandsche Leeuw.
Verleden week is te Hoorn een ver
gadering gehouden om te komen tot op
richting van eene Electrische Centrale
voor West-Friesland, omvattende 25 ge
meenten. Een commissie werd benoemd
om met de verschillende gemeenten, die
tevens als aandeelhouders zullen optreden,
te onderhandelen.
De Katholieke Landdag in Fries
land zal dit jaar gehouden worden den
2en Juli.
Te 's-Gravenhage is in den ouder
dom van 85 jaren overleden de heer
P. van Dijk, oud-hoofdingenieur voor
het mijnwezen in Nederlandsch-lndië,
ridder in de orde van den Nederlandschen
Leeuw.
De Nederl. R. K. Bond van Post
en telegraafbeambten „St. Petrus" zal dit
jaar te Nijmegen op 19 en 20 Juni a. s.
zijn jaarlijksch congres houden.
Met ingang van 1 April is aange
steld tot Inspecteur bij de E. R. K. Levens
verzekering-Maatschappij te Haarlem, de
heer Jos. Hendrichs, aldaar.
LEIDEN, 5 April.
Vlaamsche beweging.
Gisteravond sprak de heer P. G. Hoeks
in een vergadering van Geloof en Weten
schap in het gebouw der St. Joseph-
Gezellen alhier over „De Vlaamsche be
weging. Spr. schetste hoe vroeger de
toestand in Vlaanderen was. Daar leefde
een krachtig volk, dat volk bezat vrij
heid, dat volk bezat kunst, dat volkf
bezat zijn taal. Hoe blonk die kunst uit in
de heerlijke kerken, de prachtvolh
schilderijen, in de prachtige letter kun
dige voortbrengselen. In die Vlaamsche
taal schreven de beroemdste verlegen
woordigers der letterkunde.
Door de Spaansche overheersching
echter kwam er een kentering in dien
toestand. Het schoone Vlaamsch werd
verdrongen, werd langzamerhand de taal
van den boer en den minderen man. Meer
en meer nainuit itt pjnyaug (Pie>
totdat er krachtige mannen opsttondeni
die op middeLen zonnen om aan diea toe-
Stand een eind te maken. En dit nu deed
de Vlaamsche beweging ontstaan, deze
wil het volk tot ontwikkeling opvoeren
door de kracht der moedertaal.
Op het oogenblik is België 45 pet.
Vlaamsch, 40 pet. Fransch terwijl het
overige deel van het volk een.grenstaal!
spreekt. Toch is de officieele taal tot
heden toe Fransch gebleven.
Spr. gaf daarvan een menigte voor
beelden. Het onderwijs werkt mede tot
dien ongeregelde» toestand, overal wordt
de Fransche taal gebruikt om te onder
wijzen, op meisjespensionaten wordt
zelfs het gebruiken van het Vlaamsch
als belachelijk voorgesteld, terwijl nog
aan kinderen die nauwelijks kunnen pra
ten Fransche gebedjes en gedichtjes wor
den ingepompt.
De Vlaamsche beweging nu wil het
>ed recht van het Vlaamsch erkend zien,
zij wil dat het Vlaamsch onderwezen
wordt op de scholen, zonder dat zij ech
ter het Fransch willen overboord wer
pen. Weg met de verfransching is de
leus. Deze verfransching is in 1830 eerst
goed begonnen. Frankrijk had België
toen geholpen, en tot dank daarvoor gaf
België de macht aan Franschen in han
den. De Franschen meenden dat het hui
plicht was om België te verfranschen,
om de verbroedering van België en Hol-
lnad voorgoed te beletten.
Het scheen dus een wanhopige poging
om tegen di jn stroom een dam op te wer
pen. Toch stonden er kloeke mannen, die
dit durfden bestaan, Willem Blommacrts,
David v. Rijswijk, H .ndrik Conscience e.
a. traden er tegen op. Een hevigen strijd
verwekte dit pogen. Doch het was ecu
daad van moed, die liet volksbewust
zijn wakker schudde. Meer en meer werd
er geschreven, vergaderingen belegd, tot
eindelijk het zoover gekomen was, dat
er van regeeringswege een commissie
benoemd werd, die echter dit antwoord
uitbracht: „Er zijn geen Vlaamsche grie
ven.
In 1851 werd er een Willemsfonds:
opgericht, wat ten doel had het ver
spreiden van boeken, het oprichten van
bibliotheken, en het houden van voor
drachten. Oorspronkelijk was dit een
Katholieke stichting, doch de liberalen:
kregen de overhand er in. Toen werd een'
Davidsfonds opgericht, met hetzelfde
doel, jonge kunstenaars werden er door
aangemoedigd Jiunne krachten te ont
plooien.
In 1883 verscheen er wel een wet die
beval dat er eenige vakken in het
Vlaamsch moesten onderwezen worden,
doch veel uitwerking had deze wet niet.
Ook de universiteitsstudenten begon
nen voor de beweging warm te worden.'
De schoonste en krachtigste figuur in
die beweging is Albrecht Rodenbach, die
helaas te. vroeg aan den strijd ontrukt is.
Maar in zijn 24 levensjaren heeft hij veel
en stoer gewerkt, zoodat zijn gedachte
nis steeds in eere zal blijven. De dood
van Rodenbach is het smartelijkste
verlies dat de Vlaamsche letterkunde en
de Vlaamsche beweging in zijn geheel
had kunnen treffen. Hij was een held cel
dichter, hij had de Vlaamsche beweging
eerst goed begrepen. Een leerling was
hij van Hugo Verriest, die een schoone
beschrijving van hem heeft gegeven.
Nauwelijks was die beweging goed
op touw gezet of de overheid deed alles
oin haar te fnuiken, de vergaderingen wer
den verboden, Vlaamsche tijdschriften'
werden geweerd, toch streden die jonge
mannen met moed en kracht.
Nu begint ook de geestelijkheid de be
weging te steunen, met het oog op de
zielzorg, en men meent niet meer dat
het erkennen van de rechten vai het
Vlaamsch samenhangen met een ver
broedering met het Protestanltsche Hol
land. Ook de vrouwen beginnen iets voor
de beweging te voelen. Onder vrouwen
moeten verstaan worden de dames uit
den deftigen stand. Zij vonden het
Vlaamsch te ruw en te gemeen, gelukkig
begint die meening voor een betere te
wijken. -
Tot slot gaf de heer Hoeks nog eeaii
korte voordracht over René de Clercq
en droeg daarbij verscheidene zijner ge
dichtjes zeer schoon voor. i
De Kapitein J. de Visser van het
4e Regiment Infanterie wordt van 18
April tot 6 Mei a.s. gedetacheerd te
Amersfoort, tot het deelnemen aan een
i tactische» cuious voor Kapiteins.
