23
BUITENLAND.
De anücre weg.
BINNENLAND.
Uit Stad enOmgeving.
2e Jaargang.
N«. 445.
e E^icbelve ©oti/tomt
i
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
Maart
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiên: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1--5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
algemeen overzicht.
Dezer dagen hadden verschillende her
denkingen plaats in het politieke
Duitschland.
Eergister n.l. herdacht de Duitsche
iRijksdag den dag waarop vóór 40 jaren
de eerste zitting van den eersten Rijks
dag onder de nieuwe constitutie van het
Vereenigde Duitsche Rijk werd geopend.
iDeze herdenking, als men het dien naam
mag geven, had op de volgende curieuse
manier door den voorzitter, graaf Schwe-
rin—Löwitz plaats.
„Evenals op 21 Maart* 1871 de ouder-
domsvoorzitter, graaf Von Frankenstein-
Ludwigsdorf, de eerste zitting van den
Rijksdag opende, heb ik de eer heden
de 3425e zitting te openen, wat u wel
licht zal interesseeren."
Een stormachtige uitbarsting van vroo-
lijkheid volgde op deze zon'derlingv
Herinnerings-feesti ede.
Heel wat feestelijker werd het 40-jarig
toestaan der
Centrumpartij
gevierd. In een der zalen van het Rijks
daggebouw vereenigden zich de Cen
trumsleden aan een groot feestbanket
waar door verschillende sprekers het ont
staan, den groei en het streven der cen-
trumsfractie in kernachtige redevoerin
gen besproken werd. Tevens heeft zich
nu de centrumspartij in allen vorm ge
constitueerd. Gröber had een ontwerp
van de statuten uitgewerkt, dat voorloo-
pig is goedgekeurd. De partij komt dien-
Volgens in het heele rijk onder leiding
van een hoofdbestuur. Tot leden ervan
zijn gekozen baron v. Hertling, dr.
Porsch, dr. Spahn Sr., Schadler, Trini-
born, Herold, Fehrenbach, Giehrl, Grö
ber, Vonderscheer en Schmidt. Aan de
zen zal nog een vertegenwoordiger voor
Oldenburg toegevoegd worden.
Behalve het onderling gemodder in
het land zelf wordt de spanning tus-
schen
Portugal en Vaticaan
steeds grooter en het schijnt dat de H.
Stoel met kracht wil optreden tegen
de anti-clericale beweging van de repu
bliek.
Het Voorloopig Bewind heeft, aldus
meldt de officieuse „O Mundo", naar
aanleiding van de afzetting van den bis
schop van Oporto, een schrijven ontvan-
jgien van het Vaticaan, waarin de Heilige
Stoel protest aanteekent tegen deze be-
hancteling van den prelaat. Het Vaticaan
moet besloten zijn de oplossing van het
k'erkelijk vraagstuk in Portugal niet aan
de regeering aldaar over te laten, doch
te protesteeren tegen de voorgenomen
scheiding van Kerk en Staat.
Volgens een bericht in de „Indépenr
dance Be'ge" heeft het Voorloopig Bei-
wind den Paus doen weten, dat het inr
genomen standpunt niet zal verlaten
worden, en dat, mocht de Heilige Stoel
niet aflaten van bemoeiing met de bin-
nenlandsche Portugeesche aangelegen
heden, de regeering elke betrekking met
Rome zal afbreken.
FEUILLETON.
door ERNST ZAHN.
15)
Hugo antwoordde losweg op deze
woorden: „Dergelijke taal zal ik hier
nog menigmaal moeten aanhooren, maar
wij Amerikanen handelen en praten niet.
Wij storen ons ook niet aan miskenr. ng"
Daarop ging hij eensklaps haastig
voort:
„Trouwens ik moet weg, ik heb van
avond nog een afspraak." Hij vroeg nog
naar zijn tante, en zei dat hij haar spoe
dig zou bezoeken. Daarop ging hij de
deur uit. De lantaarns wierpen hun
schijnsel op de straatkeien. Hij zette zijn
parapluie op en keek eens rond, ook
naar het huis waar Adli Loche-r vroeger
gewoond had, maar vroeg niet naar haar.
(Hij gaf zijn vader andermaal de hand
en zei toen, evenals iemand, die het zeer
druk heeft: „Ik kom nog wel eens te
rug." .Het klonk alsof hij zijn vader zeg
gen wilde, dat hij zijn verplichtingen als
zoon besefte, en die ook na zou komen
voor zoover het hem bij zijn drukke za-
Omtrent de ministerieele crisis in
Italië
wordt officieus bekend gemaakt dat
Giolitti het aanbod tot kabinetsformatie
heeft aangenomen. De officieele aan-
vaardling zal eerst na 27 Maart, de datum'
van d'e inauguratie der groote jubileums
feesten plaats hebben. Luzzatti zal dus
nog all'e plechtigheden leiden, daar zijn
opvolger onvoorbereid is. Het nieuwe
kabinet zal vermoedelijk steunen op de
m'eerderheid van Giolitti en de uiterste
linkerzijde. Eenige portefeuilles zouden
dan aan socialisten komen, die voorloo
pig echter nog bezwaren hebben. Eerst
na 27 Maart kan de oplossing duidelijker
vorm'en aannemen.
Uit New-York verneemt het „Berliner
Tageblatt" dat de
Mexicaansche opstandeliugen
overwinning op overwinning behalen. Na
26 uur vechtens hebben zij Tialtenaugo
bij Zacatecas ingenomen, en uit Mixicali
wordt bericht, dat men een belangrijk
gevecht verwacht. Te Borge bevinden
zij zich in een moeilijke positie.
De „Kölnische Zeitung" verneemt uit
San Antonio (Texas), dat Mexicaansche
opstandelingen op Amerikaansch grond
gebied twee plaatsjes hebben overvallen
en het vee hebben geroofd. Vanuit San
Antonio is cavalerie gezonden om de
boeren tegen de indringers te bescher
men. Deze overval zou een reden tot in
grijpen kunnen zijn. Men verwacht, dat
de divisie spoedig zal opbreken. Men
neemt aan, dat de opstandelingen in
menging van de Vereenigde Staten heb
ben willen dwingen, omdat Limantour
verklaard heeft, dat vrede slechts mo
gelijk zal zijn, wanneer zij de wapenen
hebben neergelegd.
In diverse industrie-centra hebben zich
weer ernstige
arbeidsconflicten
voorgedaan.
In de metaalindustrie te Chemnitz is
een hevige loonstrijd ontbrand, waarvan
het einde niet is te voorzien. Meer dan
3000 gieters en modeleurs hebben reeds
den arebid neergelegd. Aan den eisch
der werkgevers, voor Maandag 1.1. het
werk te hervatten, hebben zij geen ge
hoor gegeven. Dientengevolge werden
Dinsdag 50 pet. van het totaal aantal der
werklieden uitgesloten, zoodat op het
oogenblik ongeveer 10.000 metaalarbei
ders zonder werk zijn. Het besluit der
patroons werd in alle fabrieken met groo
te kalmte opgenomen.
Over een week zullen er weer 10.000
bedankt worden. En gaandeweg zullen
ook fabrieken, waarin verwante bedrijven
worden uitgeoeefnd, hare deuren sluiten.
Mijnwerkers te Clydach Vale in Zuid-
Wales, waar een sedert lang hangend
geschil nog niet geregeld is, zijn gister
in oproer gekomen en hebben mijnge-
bouwen verbrand en de politie beleedigd
en met steenen geworpen.
De politie heeft versterking gekregen.
Drie stoomers van de Oostenrijksche
Lloyd en twee schepen van andere maat
schappijen konden op het laatste oogen
blik niet uit Triëst vertrekken, omdat
de bemanningen van boord gingen. De
ken moeglijk zou zijn
Baas ürob had hem tot aan den drem
pel uitgeleide gedaan, tegen zijn zin. Hij
had het gevoel alsof hij zich van hem
los wilde rukken en zijn keel niettemin
werd toegesnoerd, vóór hij het woord,
dat hen voor altijd zou scheiden, kon
uitspreken.
Hugo verdween in de donkere straat
Zijn voetstappen weerklonken nog in de
verte. Baas Gottfried stond nog altijd in
de deur en staarde werktuigelijk naar de
kletsnatte straatkeien. Allerhande gedach
ten welden bij hem op. Eensklaps her
innerde hij zich Adli. Hugo had niet eens
naar haar gevraagd, geen woord over
h^„. 0 proken en toch.... zij wachtte
nog altijd op hem, dat wist hij, Gott
fried Grob, zeer goed. En groote
God Hugo was nu getrouwd, tenvijl
Adli nog steeds hoopte, nog altijd trouw
bleef aan de herinnering uit hun jeugd,
waaraan de andere misschien nooit meer
had gedacht. Hij werd nu bitter ge
stemd. Wat was zijn zoon toch een ver
achtelijk, lichtzinnig mensch. Hij blies
de lamp uit en sloot de deur, zonder
verder naar zijn werk om te zien, morgen
bij tijds zou hij er weer aan beginnen,
nu kon hij niet meer. Hij liep nog even
den tuin in en begon toen weder te pein
zen. L\7at zouden ze in de stad zeggen dat
staking van het zeevolk neemt aan om
vang toe, 2300 man hebben het werk
neergelegd. 14 Torpedobooten zijn te
Triëst aangekomen, om de Dalmatische
post te verzenden.
Het spoorwegpersoneel van de groep
ParisNord heeft Dinsdagavond verga
derd om te beraadslagen over de wijze
waarop de maatschappij gedwongen zou
kunnen worden, de ontslagen beambten
ewer in dienst te nemen. Na lange en
heftige debatten is men het eens gewor
den over een motie, waarin besloten
wordt tot staking over te gaan, wanneer
de maatschappij bij haar weigering zou
blijven.
GEMENGD.
Over den toestand in Portugal:
wordt gemeldDe Lissabonsche boot
werkers blijven staken. Verscheidene
schepen zijn ongeladen vertrokken.
De in het Noorden ontdekte monar
chistische militaire samenzwering schijnt
ernstige afmetingen te hebben aangeno
men en door de geheele provincie ver
spreid te zijn. Majoor Decastro is ge
arresteerd. Er zijn documenten ontdekt.
Eergisteren werd in het Lagerhuis
het besluit van de vereenigde kamers
van koophandel, nl. om bij de regeering
aan te dringen op de benoeming van
een koninklijke commissie ter onder
zoek van de kwestie van tariefhervor
ming, onder de aandacht van Asquith ge
bracht. Hij antwoordde, dat zoodanig
voorstel in de laatste jaren herhaalde
lijk is gedaan,* maar de regeering er het
nut niet van inziet.
De Fransche Kamer heeft een be
drag ter beschikking van den minister
van oorlog gestpld, om den oudstrijders
van 1870—'71 een herinneringsmedail
le te schenken. Deze jaartallen zullen
niet op de medaille aangebracht wor
den, maar uitsluitend „Aux combattants
de la défense nationale". De medaille
zal van brons zijn en aan een zwartgroen
lint gedragen worden, het zwart geeft
onzen rouw, het groen onze hoop te ken,-
nen, zeide de minister van oorlog.
Een telegram uit Kopenhagen
meldt, dat aldaar bericht is ontvangen,
dat door hevige sneeuwstormen, gepaard
gaand met een strenge koude, in het
noorden van IJsland vele menscheh zijn
omgekomen.
In tegenwoordigheid van den keizer
en de keizerin en prins Hendrik en zijne
gemalin is gister van de keizerlijke werf
het turbine-linie-schip Kaiser van stapel
geloopen. De rijkskanselier hield de
dooprede, waarin hij eraan herinnerde,
dat het de geboortedag van keizer Wil
lem I was.
De Keizerin verrichtte den doop.
Er is brand uitgebroken in de be
waarplaats van'het tolkantoor te Buenos
Ayres, die vol koopwaren ligt.
De schade, door den brand veroor
zaakt, wordt op 3 millioen piasters pa
pier begroot.
Koninklijke Besluiten.
Bij kon. besl. is P. J. van Driel, arts
hij zijn zoon was. Die man van dat kwak
zalvershuis. 3chande, schande! En als hij
later failliet ging, wat zouden ze dan la
chen ,en zeggen: Wij begrijpen het niet,
baas Grob, ge zijt altijd zulk een rechtge
aard mensch geweest. Schande, nog eens
schande! Wat zou hij nu doen? Het
land uittrekken, dat was feitelijk het beste
maar hij kon zijn zaak toch niet maar zoo
in den steek laten....
Gottfried Grob ging even op de bank
zitten in gepeins verdiept. De regen had
opgehouden, de lucht klaarde op. In het
water zag hij den weerschijn van de ver
lichte vensters en van de reclame lan
tarens. die daarginds aan den „Ameri-
kaar.schen bazaar" van Hugo Grob hin
gen.
In jde verte hoorde hij voetstappen,
die naderden. Adli Locher kwam met
een .mandje aan den arm daarlangs, den
blik op het water gericht. Op eens zag
zij den ouden man op de bank zitten;
zij ging dicht bij de heg staan, een oogen
blik besluiteloos of z.} h i zou aanspre
ken of dat zij zou doorlopen, maar het
gelaat van Grob gaf zooveel smart te
kennen dat de angst haar bekroop.
Schroomvallig riep zij hem „goeden
avond" toe.
Hij herkende dadelijk haar stem, stond
op en ging naar de heg toe. tiet licht
te Dordrecht, benoemd tot officier van
gezondheid 2e kl. bij de zeemacht;
is aan J. W. Lieftinck te Amsterdam
eervol ontslag verleend als adj.-commies
bij de Rijksverzekeringsbank
is benoemd tot officier van gezondh.
2e kl. in Ned.-Indië de arts W. H. Brun-
nekreeft.
De positieverbetering der Officieren.
De „Avondpost" verneemt hierover
(zie ons blad van 20 Maart) nog na
der:
Een suppletoire begrooting van Hoofd
stuk VIII zal vermoedelijk in de maand
Mei worden ingediend, waarbij de offi
cierstraktementen eenige vermeerdering
ondergaan. Als grondslag wordt de rege
ling van minister Cool genomen, ver
minderd met een vierde gedeelte het
deel dat door dien bewindsman in laat
ste instantie gereserveerd werd voor de
verhoogde pensioenen. Doch verder wor
den de aanvangssalarissen minder hoog
genomen in verband met de snellere
promotie in de middelrangen. Die snel
lere opklimming zal verkregen moeten
worden door het stellen van hoogere
bevordcringseischen, waarmede het D. v.
O. hoopt, dat de hoofdofficiersrang in
de toekomst drie a vier jaar eerder be
reikt zal worden. In het overgangstijd
perk waarin de verscherpte regeling der
„conduite-lijsten" nog niet zal werken
een tijdvak van acht tot tien jaar
zal een tijdelijke toeslag op het tracte-
ment verleend worden.
De uitgevallenen uit de middelrangen
zullen in de Landweer worden onder
gebracht.
Een nieuwe pensioenregeling is voor
loopig niet te wachten.
De vuilvernietiging.
Naar de „Tel." verneemt, heeft de ge
zondheidscommissie te Amsterdam, aan
wie B. en W. destijds advies inzake de
kwestie der vuilverbranding hebben ge
vraagd, zich met groote meerderheid van
stemmen voor het oprichten van een ver
brandingsoven verklaard, waarvan de
energie gebruikt wordt voor het opwek
ken van electriciteit. Tegen de vervaar
diging van steenen uit de slakken, heeft
zij bezwaren.
De bezwaren der gezondheidscommis
sie tegen het verwerken van het vuil tot
brandstofnootjes zijn niet zoozeer van hy-
giënischen dan wel van practischen aard.
Allerzielen.
In den gemeenteraad van Deltt vroeg
de heer J. C. van Dijk verlof eene vraag
aan den voorzitter te mogen richten, over
het verbieden der opvoering van het too-
neelstuk „Allerzielen."
De burgemeester waarschuwde nog
eens de gevraagde toestemming niet te
verleenen, wat de raad toch deed met
11-9 stemmen.
De heer van Dijk viel nu scherp des
burgemeesters beleid aan en de houding
der Katholieken. De burgemeester wei
gerde antwoord.
De heer van Dijk stelde daarop een
motie van afkeuring voor.
De motie werd verworpen met 16—3
stemmen. Voor waren de heeren v. Dijk
prof. Nelemans en v. Aggelen.
van den lantaren scheen op hun gezich
ten. Adli zei niets, maar de schrijnwerker
las den angst in haar oogen.
„Je hebt mij nooit gevraagd, wie
gindsch huis heeft laten bouwen?" be
gon hij eensklaps.
„Neen", antwoordde zij blozend. Zij
wist even goed als iedereen in de stad
wie het was, en had af en toe nog wel
eens hoop gekoesterd, maar zij had im
mers geleerd te zwijgen en te wachten.
„Je geloofde het niet," ging Grob
voort, „evenmin als ik, en toch is het
zóó. Van avond is hij bij mij geweest."
„Hugo?" vroeg Adli.
Hij zag hoe zij dien naam met vreezen
en beven uitsprak en hoe, ondanks haar
zelve, de hoop opnieuw bij haar ont
waakte. Eensklaps legde hij de hand op
haar arm om haar de vreugde dadelijk
weder te ontnemen. „Hij is getrouwd",
zei hij. Adli knikte even, maar haar ge
heele lichaam schokte van ingehouden
snik!, .i, doch zij trachtte zich met ge
weld te behcerschen en, terwijl zij ver
der naar de woorden van Grob luis
terde, had zij alleen het gevoel of er in
haar binnenste iets brandde, zooals som
tijds een kleine wond aan den vinger,
waarop men geen acht wil geven, doch
die niettemin door voortdurend steken en
prikkelen ons aan het bestaan daarvan
Vacature Algemeene Rekenkamer.
Ter vervulling van de vacature in de
Algemeene Rekenkamer heeft de Twee
de Kamer gistermiddag de volgende hee
ren op de voordracht geplaatst:
lo. J. Krap, lid van Ged. Staten
van Zuid-Holland;
2o. C. F. Rechlien Morra, secretaris
der Algemeene Rekenkamer.
3o. mr. dr. W. C. A. baron van Vre-
denburgh, oud-secretaris van den Pensi
oenraad voor Burgerl. Ambtenaren en
den Militairen Pensioenraad.
KORTE KRONIEK.
Het geschil bij de firma Asscher
te Amsterdam, betreffende de mêlée-slij-
pers, is geëindigd. Alle werklieden komen
weer op hun oude plaatsen terug.
Bij de Ned. politiehondenvereni
ging bestaat het plan om kennel „Prin-
cenhof" te Driebergen, die door den
eigenaar van de hand gedaan wordt, in
exploitatie te doen brengen als dresseer-
school en fokslation voor politiehonden.
LEIDEN, 23 Maart.
Prijsvraag Mathesis Scientearum.
De namen der bekroonden op de
prijsvraag van het genootschap „Mathe
sis Scientiarum Genitrix" zijn: le prijs
f200 met groote zilveren medaille, A.
Versloot, architect en leeraar aan de ge
meentelijke teekenschool te Edam.
2e prijs een kleine zilveren medaille
J. Dompeling, te Gronau.
In de week van 15 tot en met 21
Maart werden uit de provincie Zuid-Hol
land ter kennis van den Centralcn Ge
zondheidsraad gebracht 3 gevallen van
typhus of febris typhoidea ;45 gevallen
van roodvonk, en 30 gevallen van diphte-
ritis.
Hiervan kwamen voor te Leiden 3
gevallen van diphteritis, te Te r Aar
2 gevallen van roodvonkte B1 c i s w ij k
2 gevallen van diphteritis, te Bodegra
ven 2 gevallen van typhus of febris
typhoidea en 1 geval van dyphteritis, en
te Oudshoorn 1 geval van typhus of
fabriï. typhoidea.
Te Haarlemmermeer kwamen
voor 1 geval van roodvonk en 1 ge
val van diphteritis.
Met „Staatscour." No. 70 zijn ver
zonden de goedgekeurde statuten der
Zeil-, Roei- en Motorsportverceniging
„De Kaag", gevestigd te Warmond.
Bij „Staatscourant" No. 69 zijn
gevoegd de statuten der N. V. Zeebad
Noordwijk, te Noordwijk. Deze heeit
ten doel de krachtige ontwikkeling der
badplaats te bevorderen door het ver
werven, vervreemden en in het alge
meen het exploiteeren van onroerende
goederen en alle ander geoorloofde, te
vens wettige middelen., het kapitaal der
vennootschap is 50.000 gld. verdeeld
in 50 aandeden van f 1000 waarvan ge
plaatst f12.000.
Herijk.
De herijk van maten en gewidhtew
zal in de navolgende gemeenten plaats
herinnert.
Baas Gottfried vertelde haar nu alles
wat hij wist. In zijn woorden bespeurde
men, zonder dat hij dit rechtstreeks zeide
niettemin zijn angst voor de schande,
zijn overtuiging, dat zijn zoon, de groot
spreker, nu voor de geheele stad toon
de hoe hij was, en dat hij wel spoedig
zou doen blijken wie hij was. Hij dacht
Adli te troosten door haar aan te toonen
welk een nietswaardig sujet Hugo was,
maar zijn eigen teleurgestelde verwach
tingen kwamen daarbij aan het licht en
Adli begreep nu volkomen waarom hij
er zoo wanhopend uitzag.
Zij praatten zeer zacht samen.
„Zie je", fluisterde baas Gottfried, „ik
durf nu niet meer onder de menschen te
komen."
En Adli antwoordde:
„Iedereen weet toch wie u is", en na
een poosje voegde zij er met gebroken
stem aan toe, „ik had nooit gedacht dat
hij u enmij zoo spoedig vergeten zou
zijn."
Daarop zaten zij een poos zwijgen<k
naast elkander zonder woorden en zonder
tranen. Eindelijk vermande baas Gott-
fried zich, hij drukte Adli's hand en zei
de met een flauwen glimlach:
{Wordt vervolgd^