BUITENLAND.
2e Jaargang.
Na. 434.
S)e Eeicbdve Sou/tornt
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, j 1.30 per kwartaal. Franco
der post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/i cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Vrijdag
ÏO
Maart
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Financiën.
De minst dankbare van alle ministe-
rïeele portefeuilles is wel die van Finan
ciën.
De overige bewindslieden kunnen licht
dank oogsten voor genomen maatregelen
of tot stand gebrachte werken of ver
hoogde salarissen en pensioenen, maar
de last van het betalen komt neer op
den rug van hun collega voor Financiën.
Bij de aanvaarding van zijn bewind
heeft Minister Kolkman daar in de Ka
mer al dadelijk op gewezen. We hooren
hem nog opsommen de mooie dingen,
welke zijn collega's zouden kunnen ver
richten, doch waarvoor hij de dubbel
tjes zou moeten fourneeren.
Qroote vroolijkheid verwekte dit be
toog niet alleen in de Kamer, doch ook
aan den ministerstafel, waar de bewinds
lieden, die er bijeen zaten voor het pu-
bliekfdebat, hun plannen van zoo eigen-
aardigen kant hoorden beoordeelen en
toelichten.
Nu is dat betalen een betrekkelijk lich
te last, als de schatkist goed voorzien
is. Dan valt het zoo niet op. Wanneer
men echter bij 't opdiepen der gelden
telkens op den bodem terecht komt, en
daarbij bedenken moet: hoe krijg ik dat
gaatje weer gevuld, Zie, dan wordt het
uitgeven min aangenaam
Dan moet toch een minister van fi
nanciën gaan zinnen op maatregelen om
wat geld te kloppen uit de zakken zij
ner medeburgers, welke taak te minder
benijdenswaardig is, naarmate die mede
burgers minder lust hebben om op te
/lolcken.
En wie heeft daar nu eigenlijk lust in.
En zoo hooren we dan ook nu al mop
peren over het voorgestelde debietrecht
op tabak, terwijl in de Kamer de verhoo
ging der successiebelasting van meer
dere zijden werd gecritiseerd.
Opmerkenswaardig was het dat de cri-
tiek meest van rechts kwam, doch reeds
in eerste instantie waren er leden, die
hun eigen bezwaren, hoe breed ook uit
gemeten, niet onoverkomelijk noemden
en al aanstonds beloofden toch voor te
zullen^stemmen. Ze dachten zeker: geld
moet er wezen en dan is de successiebe
lasting nog de minst voelbare manier om
't op te brengen. Minister Kolkman zei
de het geestig volgens de krantenversla
gen
Klachten over de successiewet hoort
men niet. Ons volk komt met deze wet
gaarne in aanraking. (Gelach). De
eenige klacht, die de minister ooit
hoorde, was dat men dacht meer te
zullen krijgen. (Luid gelach). Dat de
Staat iets moest hebben, kon niemand
ooit schelen en ieder betaalt heden ten
dage nog gaarne een kluit aan succes
sierechten. (Gelach).
On juist is een en ander zeer zeker niet
en zoo behoort de verhooging der suc
cessierechten wel tot de minst onaange
name der maatregelen waartoe een mi
nister van financiën kan overgaan.
De Mon Père-Kerk en de Leidsche
Studenten.
Het was de derde November van het
jaar onzes Heeren 1725, en voor de room-
schen, die op de Haarlemmerstraat ter
kerk gingen, was het een droeve dag.
In „De Ooude Zon", de pastorie
het tweede huis van de vier tusschen
$int Jansgrachtje en Bokkensteeg aan
genoemde straat waren de blinden
gesloten. Daar lag de pastoor Mon
Père, aooals zijn geestelijke kinderen hem
gewoonlijk noemden op het doods
bed. Dien dag had pater Ange Darnault
de achtenzestig jaren van zijn welbesteed
leven geëindigd.
En met dankbare liefde werd hij door
de zijnen herdacht. Meer dan achten
dertig jaren was de eerbiedwaardige en
beminnelijke grijsaard hun vader ge
weest. Wat had hij voor de zielen ge
ijverd! Hoeveel had hij ter wille van het
Geloof verduurd! Zelfs kerker en banvon
nis waren hem niet bespaard gebleven.
Nog levendig stond het den ouderen voor
den geest, dat in 1693 de pastoor bijna
een inaand lang in de gevangenis zuchtte,
en later, in 1702, bevel kreeg om binnen
tweemaal vieréentwintig uren de stad te
ontruimen. Toen was 'g ukkig- dat von
nis weer ingetrokken. Nu g ng hij op
Maar overigens.... We zeiden het al
het debietrecht op tabak wordt nu reeds
druk gecritiseerd en voorgesteld als zul
lende vooral den kleinen man drukken.
't Is dezelfde klacht, die ook s'-iijd
over de tariefsverhooging is aangeheven
klachten, welke niet eer zullen ver
stommen voor ze aan de practijk getoetst
zijn.
Minister Kolkman zal er stellig wel
voor gezorgd hebben, dat zijn ontwerpen
billijk zijn in werking. Hij dient ze waar
lijk niet in voor zijn pleizier, terwijl wij
in aanmerking moeten nemen, dat ook
ieder ander bewindsman van Tinanciëa,
voor versterking der middelen zou moe
ten zorgen, zoodat we geen reden heb'-
ben voor extra klachten.
De critici verzekeren wel, dat zij langs
anderen weg de schatkist aan geld zou
den weten te helpen, maar met stuurlui
aan den wal kunnen we niet varen. We
volgen nu den koers van den financieelen
stuurman op het schip van Staat. En
daarbij wenschen we Z. Exc. toe, dat hij
zijn ontwerpen zóó spoedig in veilige ha
ven moge hebben, dat vóór 1913 de
practijk er uitspraak over *an hebben
gedaan.
Die uitspraak zal best meevallen.
algemeen overzicht.
Zooals te verwachten was zal de
grondwet voor
Elzas-Lotharingen
voor de bewoners van het rijksland niet
zoo tot stand komen als zij het gaarne
zouden wenschen.
Immers in de Rijksdagcommissie voor
de voorbereiding der grondwet las de
minister Delbrück gister een verklaring
voor, waarin gezegd wordt: De bij ar
tikel 1 en 2 van de grondwet genor
men besluiten, en als gevolg daarvan de
verder genomen besluiten en voorstellen,
zijn voor de verbonden regeeringen on
aannemelijk. Deze kunnen voornamelijk
niet toestemmen in de van het ontwerp
afwijkende regeling der betrekking van
den Keizer tot den stadhouder.
Daarentegen zijn zij bereid, voor het
geval het ontwerp op dit punt onver
anderd wordt aangenomen, aan de wen
schen der meerderheid van de commis
sie te gemoet te komen wat de toeken
ning van het stemrecht in den Bonds
raad betreft, en daarvoor de volgende
regeling voor te stellen: Zoolang art.
1 en art. 2 al. 1 van dit ontwerp voor
Elzas-Lotharingen van kracht zijn heeft
het Rijksland in den Bondsraad drie
stemmen. Deze stemmen worden niet
medegeteld, wanneer de stem van den
president slechts door het mederekenen
van deze drie stemmen de meerherl.eid
zou geven, of als bij gelijkheid van stem
men, deze stemmen den doorslag zouden
geven. Hetzelfde geldt bij alle besluiten
betreffende wijziging van de grondwet
voor Elzas en Lotharingen.
De leden van den Bondsraad voor het
Rijksland worden door den stadhouder
benoemd; en ontvangen van deze hunne
instructies.
God's wenk onherioepelijk henen.
En niet alleen was er bij de menschen
van de Mon Père-kerk droefheid, maar
ook onrust en zorg bij hen en bij alle
goede katholieken van Leiden. Want had
den ook de Burgemeesters op verzoek
van kerkmeester le Breton van Doeswerf
verlof gegeven, dat door de Predikhee-
ren in de Bakkersteeg (nu Pelikaanstraat)
„de ledige plaats of dienst bij provisie
mogt worden waargenomen," velen vroe
gen zich af, of niet dat sterfgeval den on
dergang der Statie tengevolge zou heb
ben
De tijdsomstandigheden waren slecht.
Elke priester had, om zijn dienstwerk te
kunnen doen, de toelating of admissie
nooaig van de Stedelijke Regeering. Maar
zou die nu wel gegeven worden? Als
de oud-roomschen of jansenisten van de
Hooigracht eens pogingen in het werk
stelden, om, zooals elders, de statie te
bemachtigen of, zoo dit niet gelukte, die
althans te doen opheffen? Na de begra
fenis te Oegstgeest werd het spoedig be
kend, dat pater Paulus Des Martins uit
den Haag tot opvolger was aangewe
zen. Voorwaar een blijde tijding! Maar
de nieuwbenoemde pastoor was, gelijk
van zelf sprak, evenals zijn voorzaten,
een Fransche Karmeliet, een vreemdeling
en ordensgeestelijke. Én i moest iii
zijn nadeei pleiten. Ras een jaa* te vyreö
Elzas zal dus geenzins als vrije staat
in den statenbond komen zooals het ge-
wenscht had, maar rijksland blijven. In
een anderen rijksstaat,
Beieren
had gisteren, met het oog op den 90-
sten verjaardag van den Prins-regent
Luitpold, op 12 dezer, in den troonzaal
van het paleis te München de groote
landshulde van den jubilaris plaats.
Bijna alle leden van de koninklijke
familie woonden het feest bij. De Prins
regent toonde een bewonderenswaardi
ge frischheid. De eerste president van
de Kamer der Rijksraden, prins Loewen-
stein, hield een toespraak, de Prins-re
gent las het antwoord voor, waarin hij
zeide„Door Gods genade valt de tijd
mijner regeering samen met een bijna
voorbeeldeIoo2en tijd van vreedzame,
binnenlandsche ontwikkelingBeieren
heeft in het Rijk een geachte positie,
de trouw van het dappere leger vormt
de krachtige zuil voor het behoud van
den vrede, en voor de kalme ontwikke
ling van het economische leven. Weten
schap, kunst en welvaart ontplooien hun
heerlijke bloemen. Ik smeek God, dat
hij zijn rijksten zegen ^cnenke aan het
Beiersche Vaderland".
Die rijken zegen mocht ook wel met
man en macht afgesmeekt worden voor
Portugal
waar het er steeds treuriger begint uit
te zien.
De breuk tusschen de conservatieve
republikeinen onder Almeida, den mi
nister van binnenlandsche zaken, en de
radicalen onder Costa, zijn collega van
justitie, wordt ieder" dag wijder, ver
neemt „de limes" uit Lissabon. Aimei-
da heeft echter verzekerd, dat de voor-
loopige regeering besloten heeft, een
drachtig samen verder te werken en als
een homogeen, verantwoordelijk lichaam
voor de volksvertegenwoordiging te ver
schijnen. Eerst wanneer hun optreden al
dan niet is goedgekeurd, zullen de .bei
de groepen hun eigen weg gaan.
De verkiezingen zijn aangekondigd
voor 30 April, de volksvertegenwoordi
ging zou dan op 20 Mei bijeenkomen.
Als het maar waar iswe hebben dat
deuntje al zoo dikwijls hooren zingen.
En als men maar tijd heeft om dat plan.
te verwerkelijken.
De voorstanders van koning Manuel
zijn zoowel te Londen als te Parijs ijve
rig werkzaam om hem zoo mogelijk zon
der, maar desnoods met bloedvergie
ten, weer op den troon te brengen.
Oogenschijnlijk wordt weinig waarde aan/
de royalistische beweging gehecht, maar
de Pall Mall Gazette verzekert, dat ko
ning Manuel zoowel onder de edelen als
onder de boeren veel aanhangers telt,
terwijl de Republiek nog steeds niet
onvoorwaardelijk op leger en vloot kan
rekenen.
Uit Lissabon wordt gemeld dat de
journalist Veiga Faria aan boord van het
Engelsche stoomschip Faragon is gevan
gen genomen, verdacht in Portugal te
willen landen in verband met het com
plot van Rio de Janeiro. Hij is door den
minister van justitie gehoord, maar ont-
hadden de Staten van Holland en West-
Friesland te verstaan gegeven, dat met
achterstelling der Jesuietgezinden of Ka
tholieken de jansenisten geholpen moes
ten worden; en daarbij was weer eens
nadrukkelijk de vermaning ingescherpt om
„vreemde Paapen en Monnicken" te we
ren. Aan dat besluit der Staten zouden de
Leidsche Regenten ongetwijfeld de hand
houden. De Pensionaris Marcus en de
Burgemeesters Paets en v.Alphen behoor
den tot de felste vijanden der Katholie
ken. Van hen was geen welwillendheid te
verwachten. En onmogelijk kon „de fran
se roomse kerk" aan hun gestrenge
waakzaamheid ontsnappen. Te minder
nog was dat zelfs denkbaar, nadat in
1719 de jansenist van Heussen in zijn
„Rhijnlandsche Oudheden" gezegd had,
dat de twee kerken der Karmelieten te
Leiden de eene voor de Franssen en Waa
ien (aan de Haarlemmerstraat), de twee
de voor de Nederlanders (bij 't Utrecht-
sche Veer) wederrechtelijk bestonden, „er
laater, en tegen den inhoud der Verdrag-
punten (tusschen wereldlijke Geestelijk
heid en Ordensgeestelijken) bijgekoomen
Juist een maand, nadat de oude pas
toor was gestorven, betrok pater Des
Martins het huis „de Zon", en... be-
gouuejQ 4e moeicnjklicden. De te*
kent alle schuld. Algemeen vindt men het
in Lissabon een opgeblazen zaak. De
regeering doet dan ook alles voorbarig
en ongemotiveerd.
Zoo heeft zij nu weer besloten den
bisschop van Porto af te zetten. En den
daad bij het woord voegende, heeft men
hem gevangen genomen en hem naar
Sernache Bonjardin verbannen. Nu wil
men hem een pensioen van 6000 frs.
geven, uit erkentelijkheid voor den arbeid
in de koloniën verricht. Erkentelijkheid....
het woord klinkt als een kaakslag den
Hoogeerw. balling gegeven. Hij heeft na
tuurlijk deze edelmoedigheid geweigerd.
Over de kwestie van het ingrijpen der
Vereenigde Staten in Mexico,
seint het telegraafagentschap Wolff tame
lijk geruststellend. Het wordt steeds dui
delijker, bericht Wolff, dat voor offici-
eele persoonlijkheden het gevaar voor een
buitenlandschen oorlog of eenige andere
beweging, waarin verhoudingen tot an
dere mogendheden betrokken zouden kun
nen zijn, niet meer bestaat. Knox, de mi
nister van .buitenlandsche zaken, is eeni
ge dagen in Florida, geweest. Dickinson
de minister van oorlog, verlaat Washing
ton, om eenige dagen naar Atlanta te
gaan. Taft gaat in de Zuidelijke staten
een reeks redevoeringen houden. Het zou
ook kunnen dat de heeren liever wat
dichter bij de Mexicaansche grens wil
den zijn, voor het geval hun tegenwoor
digheid njodig was.
Men zegt, dat Wilson, de gezant te
Mexico (stad) de mogelijkheid van een
oproerige beweging tegen de Amerikanen
en hun eigendommen heeft gevreesd en
bang was, dat de regeering van president
Diaz niet in staat zou blijken, de on
lusten te onderdrukken. Men gelooft, dat
reeds de aanwezigheid van een sterke
Amerikaansche troepenmacht aan de
grens voldoende zal zijn om mogelijke
onlusten te voorkomen.
De correspondent van de „Morning
Post" te Washington seint echter uit
treksels uit Amerikaansche bladen waar
uit blijkt dat geen enkel groot blad ge
looft aan de reden, die de Amerikaansche
regeering opgeeft voor het samentrekken
van troepen in Texas. Enkele bladen
noemen haar gewoon een voorwendsel,
die trouwens gelogenstraft wordt, enkel
door de haast, waarmede de mobilisatie
geschiedt; de scherpe patronen, die er
uit zijn gedeeld, terwijl voor dergelijke
oefeningen losse patronen gebruikelijk
zijn; het verzenden van de paarden der
ruiterij in open vrachtwagens, ondanks de
felle koude. Verder is er uitgelekt, dat de
opperbevelhebber van de troepen uitvoe
rige kaarten van Noord-Mexico heeft me
degenomen.
Alle Amerikaansche bladen zeggen, dat
de houding van het buitenland de Ame
rikaansche regeering tot handelen heeft
genoopt. De Monroeleer stond op het
spel. Als de regeering haar nu niet kracht
bijzette, zou zij haar stilzwijgend losla
ten. De belanghebbende buitenlandsche
mogendheden zouden dan zelf optreden.
Ofschoon men liefst geen andere be-
teekenis aan de „manoeuvres" zou wil
len gegeven zien, en de Amerikaansche
meesters le Breton van Does werf en Ver-
sijde van Varik, die tot de aanzienlijkste
Leidsche burgers behoorden, deden, ver
moedelijk eerst onderhands, bij de Bur
gemeesters de noodige aanvraag; maar
hunne pogingen waren voorloopig vruch
teloos. Dagen en weken verliepen, en
de gewenschte admissie bleef uit. Even
wel ging de moed niet verloren. Spoedig
kwam er op verrassende wijze, hulp in
den nood.
In die dagen had de Leidsche univer
siteit zeer bijzondere vermaardheid. Het
was de tijd van Boerhaave. Ook zijn
ambtgenoot in de rechtswetenschap, Vi-
triarius, trok met hem uit den vreemde
velen hierheen. Het getal der studenten
uit het buitenland evenaarde dikwijls of
overtrof soms dat van de Nederlandsche
studenten, en onder die buitenlanders wa
ren er niet weinigen uit beslist katho
lieke landen. Al moet het niet letterlijk
worden opgevat, wat een tijdgenoot op-
teekende, dat heel de adelijke jongeling
schap van Oostenrijk en Bohemen de
lessen van Vitriarius ging hooren, het
staat niettemin vast, dat uit die rijken, als
mede uit Silezië en Moravië, Zwaben,
Beijeren en de Rijnlanden binnen drie
jaren 17241726 een-en-vijftig adelijken,
van wie zevenentwintig met graventitel,
als stuJ nt h:er zijn ingeschreven.
D.c Katholieke studenten nu hoordeii
gezant te Mexico een geruststellende
mededeeling heeft overhandigd, rijmt
zich dat slecht te samen met berichten,
als de volgende. Het ministerie van ma-^
rine heeft den kruiser Chester gplast
naar Tampico in Mexico te vertrekken,
vermoedelijk om de verbindingen openi
te houden, onafhankelijk van de telei
graafdraden, die waarschijnlijk doorgei
sneden zijn.
De wanordelijkheden nemen aan om-»
vang toe.
De gepantserde kruisers Tennessee,
Montani en North Caroline zijn van Newj
York naar de golf van Mexico vertrok*
ken.
Och, 't zijn slechts „manoeuvres"
GEMENGD.
Naar uit Rome wordt gemeld, zullen
de Belgische Koning en Koningin ook Je
rusalem en Constantinopel bezoeken.
Koning Albert wordt 8 April a.s. 36
jaar. Te Brussel zal een groote wapen
schouwing de herdenking luister bijzet
ten.
Naar de „Matin" uit Turijn ver
neemt, zal de hertog van Connaught
einde April te Rome komen, om daar
Koning George V bij de jubileumfeesten
te vertegenwoordigen.
De correspondent van de „Lokal
Anzeiger,, te Rome verneemt, dat de re
de Vuil von Bethmann Hollweg in het
Pruisische Huis van afgevaardigden, in
het Vaticaan een diepen indruk heeft ge
maakt. De „Osservatore Romano" zwijgt
echter tot dusver.
Volgens de „Köln. Zeitung" wordt
te Madrid een Spaansch-Cubaansch han
delsverdrag uitgewerkt.
De Grieksche minister-president Ve-
niselos zal de grondwetherziening er nog
voor het Paaschreces door zien te krij
gen. Daarna neemt hij de portefeuille
van buitenlandsche zaken en wordt üri-
paris gezant te Konstantinopel.
Joao Franco, de vroegere Porlu-
geesche „dictator", die, zooals onze le
zers weten, Portugal heeft moeten verla
ten en thans te Biarritz vertoeft, heelt
van daar uit een brief gezonden aan de
„Temps", waarin hij verzet aanteekent
tegen het bericht, dat hij iets te maken
zou hebben met de in Rio de Janeiro
ontdekte samenzwering tegen de repu
bliek. Franco zegt verder, dat hij nooit
meer iets met de politiek hoopt te maken
te hebben, en dat men, dour op een on
waardige wijze misbruik van zijn naam
te maken, hem gemengd heeft in het te
Rio ontdekte komplot.
In de kathedraal van Verona is
brand uitgebroken. Verschillende voorwcr
pen van groote waarde zijn vernield. Üe
kostbare werken, benevens werken van
Cellini zijn echter gered.
Uit Tiflis wordt gemeld: Bij de
kopermijnen in het Artwindistrict is in
den afgeloopen nacht een twee verdiepin
gen hoog steenen arbeidershuis door een
lawine vernield.
Negentien personen zijn-gedood, zes
tien zwaar en zeventig licht gewond.
spoedig wat er gaande was. Ka
merverhuurders, zooals Matthijs de Slig-
ne en Frans Feron, Eleonora Chevallier
en Paulus Chevallier en anderen, die in
de „Mon Père" kerkten, verzwegen hun
leed niet. Van hen vernamen het de hee
ren buitenlanders, en zij bleven niet on
verschillig. Vermoedelijk voelden eenigen
hunner toch al iets voor het kerkje en
werd het door hen bij voorkeur bezocht.
Want evenals nu, en veelmeer nog, was
toen de Fransche taal voor vreemdelin
gen de gebruikelijke hulptaal, en waar
dus konden cie roomsche studenten beter
terecht dan bij den Franschen Karmeliet
Zij toonden zich dan ontevreden, en liet
waren in het bijzonder de Duitschers, zoo
als met een algemecnen naam ook de
Oostenrijkers, Bohemers, Beijeren enz.
genoemd werden, die het voor de room
sche burgers opnamen. Ook hunne vrij
heid van godsdienst, beredeneerden zij,
liep gevaar; en op die vrijheid hadden zij,
Academieburgers, een erkend en onbe
twist recht; en hun privilegie om een
Fransch sprekenden priester te hebben,
lieten zij zich niet ontnemen. Derhalve
werd de tusschenkomst der professoren
ingeroepen en tevens gaven de Duit
schers te verstaan, dat zij, bij wering van
den Franschen Karmeliet, gezamenlijk
zouden vertrekken.
ISIot yplgtjt
