s BUITENLAND. BINNENLAND. Uit Stad en Omgeving. 2e Jaargang. No. 432. u/tomt Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco der post 11-50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/« cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Woensdag Maart 1911. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine AdvertentiSn: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop (geenhandels-advertentiSn) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. Waar het heen gaat. Portugal, de jonge republiek, lijdt nog steeds aan groeistuipjes en het zou geen wonder zijn als het in een der laatste, de monarchistische samenzwering, bleef. 't Is echter nog steeds lastig om achter de absolute waarheid te komen, daar de regeering slechts loslaat, wat ze graag kwijt wil wezen. Dankbaar mogen we dus zijn voor het nieuws dat de correspondent der „N. R. Ct." ons verschaft, die beweert achter de schermen te hebben gekeken. Was de beklagenswaardige toestand der financiën onder het vorig régime een der eerste oorzaken der omwenteling, het is er onder de nieuwe regeering niet beter mede gesteld. De oorzaken zegt hij zijn, om maar weinig te noemen o. a., buiten de uit gaven tijdens en kort na de revolutie, de overstroomingen in November, de voort durende en herhaalde stakingen, de cho lera, op Madeira, de vele pensioenen, die men heeft uit te keeren wegens het ont slag nemen van koningsgezinde ambte naren, de belooningen in geld aan helpers bij de omwenteling, de verhoogde soldij der Guarde republicana (welke alleen reeds een verschil van pl.m. 60 contos over 6 maanden uitmaken), enzoovoortl Men begrijpt, dat lieden, die niet veel fiducie hebben in de republiek hun schat kist promessen komen inwisselen. Zoodat de nood nu zoo hoog is, dat Machado een buitenlandsche reis zal maken om geld op te snorren. Waar het heen gaat op financieel ge bied, ziet men dus. Door dien geldnood en het steeds willekeuriger optreden van Alfonso Costa, die een ware dictatuur uit oefent, wordt Portugal steeds meer den kant van een tegen-revolutie heengevoerd. Reeds is bij de scheuring in het volk, een scheuring in de regeering gekomen. Een gematigder deel heeft zich van de radicale Costa, Machado en Barreta af gescheiden en het lijdt geen twijfel of. de eersten zullen het winnen door den steun van Mangelhaes Lima, achter wien als grootmeester, de geheele vrijtnetse- laarsbende staat. Wat dan den katholieken te wachten staat, is gemakkelijk te bevroeden. Men ziet het aan Frankrijk. V „De Balans". Daar kregen we plotseling no. 4 thuis gestuurd van het democratisch orgaan, terwijl we no. 3 nog niet ontvangen had-** den. Zeker in de drukte vergeten te zenden. Natuurlijk want onze belangstelling in. „De Balans" is groot lieten we toen no. 3 halen. En ziet: daar stond juist weer een stukje in aan ons adres. Jammer, dat we dit thans pas onder de oogen kregen. Nu kunnen we niet voortdurend aan ?t polemiseeren blijven, zoodat we de oude koeien maar in de sloot zullen la ten. Slechts een enkel citaat zij gegeven. „De Balans" redeneert: „We hebben helaas over den toe vloed van Mammon tot heden niet te klagen. We zouden haast zeggen dat daarmede ons voortleven tot een noodwendig iets wordt ver klaard. Was het niet den Zeeslag bij Duins, in 1639, waaraan ons de versregeltjes herinneren „Ons pulver is op en dat redt U rebellen, Krijscht Spanje terug van de Engel- jsche rêe." en bood Tromp toen niet. aan mu nitie te willen halen om den strijd voort te zetten, om dien te doen be slechten? (Sla de R. K. lagere schooDgeschiedenis-boekjes s. v. p. daarop eens na, waarde Redactie.) De „Leidenaar" representeert thans die „rebellen", maar als bondige- nooit van de belagers der geestelijke vrijheid, waartegen toen de strijd gold. Een heldhaftig aanbod als van on zen Tromp, verwachten wij van de Leidsche Courant-redactie niet." Terloops zij gezegd, dat we niet be grijpen, waarom we juist in R. K. boek jes naar die pulver-historie moeten zoe ken. Vertrouwt soms „De Balans" de volledigheid der andere niet^ Wat nu het aanbieden van „munitie" betreft, als 't er alleen om ging het ge noegen te behouden met het a.s. week blad te kunnen polemiseeren, och, dan zouden we nog wel zoo „heldhaftig" zijn om daar een „steunpenning." voor over te hebben. We gevoelen echter volstrekt geen roeping, om de vrijzinnig-democra tische beginselen te helpen propageeren, zoodat de negatieve verwachting van „De Balans" volkomen juist is. Treurig. In de Kabinetsverklaring van den Fran- schen minister-president Monis werd heel laconiek medegedeeld, dat de regeering aan de Kamer zal verzoeken een wets voorstel te behandelen tot tegengaan van sabotage en van het verlaten van een post. Let wel: een wetsvoorstel tegen „het verlaten van een post." 't Is toch al ver gekomen, dat zoo iets noodig is. Op zijn post blijven gold altijd als eene eerezaak, maar tegenwoordig schijnt het tegendeel mode te worden. Men blijft er slechts op zoolang het bevalt of met een nieuwerwetsch beginsel strookt. 't Is treurig. algemeen overzicht. In de Duitsche Rijksdag is gister be handeld de kwestie der verhouding tus- schen Duitschland en het Vaticaan hetgeen bij de bespreking der begrooting van eerediensten aan de orde kwam, waarbij de conservatieve afgevaardigde von Heydebrandt betoogde dat de kwes tie van den modernisteneed in de eerste plaats op religieus gebied thuis hoort. De kwestie heeft echter ook een staat kundige zijde. Wij: zijn het, aldus de con servatieve leider, eens met den minister, die een afwachtende houding aanneemt en staan, wat de staatkundige zijde van het vraagstuk betreft, met dezelfde kalm te, zonder scherpheid, maar ook zonder zwakte, tegenover het belang, dat be schermd moet worden. Wij zijn van mee ning, dat het te veel zou zijn, de docen ten, die den modernisteneed hebben af gelegd, van het onderwijs in het Duitsch en geschiedenis uit te sluiten. Daarna nam minister-president von Bethmann-Hollweg het woord. De jongste decreten van de curie, al dus spr. hebben in Duitschland een diep gaande beweging veroorzaakt en wel in de eerste plaats de kwestie van den mo dernisteneed. De staat kan de gevolgen, die daaruit voor den vrede tusschen dë geloofsbelijdenissen voortkomen, niet zonder meer laten voorbijgaan. De mi nister van eerediensten heeft reeds in de ootnmissie gezegd, dat de Katholieke faculteiten door den modernisteneed be langrijk verzwakt zijn. Het is echter onjuist, te z e g g e n, dat de mo dernisteneed in strijd rs metde bepalingen va 11 de grondwet. Intusschen kan de tenuitvoerleggiing van; het decreet conflicten veroorzaken. Wat maatregelen van verweer betreft, niemand heeft een groot verlangen naar een cultuurstrijd. Ik ben vast overtuigd, dat het handhaven van den vrede tus schen kerk en staat ook de wensch van, den Paus is. De waarde der kath. faculteiten dient niet onderschat te worden. Het zou niet in het belang van den staat zijn, ze op te heffen. Even onrechtvaardig, ware het, alle geestelijke docenten, die den moder- nisteneed hebben afgelegd, uit het we reldlijk onderwijs aan gymnasia etc. te verwijderen. De staat zal echter in de toekomst een zekere terughoudendheid betrachten. Het Pruisische gezantschap bij het Va ticaan heeft orjs herhaaldelijk! igo^ede diensten bewezen en vooral in den laat- sten tijd. De curie heeft echter van het bestaan van het gezantschap niet het mut getrokken, dat zij voor inlichtingen over Duitsche toestanden ervan zou kunnen) hebben. Deze inlichtingen zouden gaar ne verstrekt zijn. Zou de wedeik'eerig- heid op den duur uitblijven, dan zou d'at den tegenstanders van het gezantschap gelijk geven. Wij houden ons aan de hoop, dat het hier om een voorbijgaanden toestand gaat. Wij allen wenschen. den vrede, zoolang die, buiten inbreuk op de werkelijke belangen en de waardigheid van Pruisen, kan blijven bestaan. De centrum-afgevaardigde DJttri^h be toogde, dat het modernisme den grond slag van het katholieke geloof en den grondslag van het christendom aantast. De Paus nam tegenmaatregelen en eisch- te den modernisteneed, waardoor liet vrije onderzoek en de wetenschap aan de universiteiten niet in gevaar komein. De nationaal-liberaal Campë, zeide: Ik ben het niet eens met den minister-pre sident, dat de ^ed niet in strijd is met ons staatsrecht. »Met toegeefelijkheid je gens Rome komt men niet verder. De vrijconservatieve afgevaardigde Kardorff gaf de hoop te kennen, dat de ernstige, krachtige taal van den minister president den gewenschten indruk zou maken op de diplomaten van het Vati caan. De vrede, die een einde heeft ge maakt aan den cultuurstrijd zou een groote ramp zijn. Wij hopen, dat de ont stemming zal overwonnen worden in ge meenschappelijken arbeid voor de wel vaart des lands. De rede van von Bethmann Tfollweg heeft veel belangstelling gewekt. Zooals men ziet, heeft hij zeer gematigd en ver zoenend gesproken. Iets anders zou men ook van Duitschland in deze dagen niet verwacht hebben. Het is een onderstre ping der houding van den Keizer, die, om den Paus niet te grieven, dezen zomer geen bezoek brengt aan het feestvierend Italië. De woorden van den minister-pre sident waren één vermaning tot vrede. De eenige maatregel der regeering, die hij aankondigde, het niet benoemen van leeraren, die den eed hebben afgelegd tot leeraar in Duitsch en Geschiedenis, was begrijpelijk en werd toch in verzoenenden toon medegedeeld. De Centrumsbladen hebben zich over de rede nog met uitgesproken, terwijl de liberale pers als haar meening geeft dat, al gelooft zij niet aan een optreden van von Bethmann Hollweg, omdat hij afhankelijk is van het centrum, deze uit stekende redevoering naar alle kanten een gunstigen indruk maken kan. Von Bethmann Hollweg wees er nog op, dat de politieke positie van het cen trum geen invloed zou hebben op zijn houding Wat de eenigen tijd in vergetelheid ge raakte grondwet voor EIzas-Lotharingen betreft, weet de officieuze Berlijnsche cor respondent van de „Köln. Zeitg." te melden, dat de Rijksdagcommissie voor de grondwet van Elzas-Lotharingen te gen Donderdag as. is bijeengeroepen. Daaruit blijkt, dat de beraadslagingen in den schoot van den Bondsraad tot een einde zijn gebracht en bedoelde corres pondent verneemt, dat een oplossing is gevonden welke eenparig is goedge keurd. Het resultaat is echter nog geheim en zal dus eerst Donderdag aan de com missie worden medegedeeld, en meii zal dan kunnen zien of bij de nieuwe basis welke de Bondsraad heeft in het leven geroepen een aanneming van het ont werp is te verwachten. De Portugeesche Regeering heeft weer een verklaring de wereld in gezonden, waaruit moet blijken hoe rus tig alles is en hoe meester zij den toe stand is. In de „Republica" deelt de Portugee sche minister van binnenlandsche zaken mede, dat de regeering thans de na men kent van al de deelnemers van de monarchistische samenzwering, zoowel te Lissabon als te Rio de Janeiro en elders. De leiders, die in Portugal wonen, zullen gevangen worden genomen, ter wijl de andere samenzweerders uit het land zullen worden gezet. Met Londen, Rio de Janeuro, Parijs en Madrid zijn onderhandelingen aange knoopt over de uitlevering van de hoof den der beweging, welke zich in die plaatsen bevinden. Als hier maar niet de wensch, de va der der gedachte is. Voor Moelay Hafid, den sultan van Marokko begint het er treurig uit te zien. De stammen rondom Fez zijn in opstand ge komen en beietten, dat iemand de stad in of uitgaat. De mehalla's van den Sultan zijn verslagen en trekken terug op Tan- ger Het zijn echter niet alleen de stammen in de omstreken van Fez, die den Sultan de gehoorzaamheid hebben opgezegd, maar ongeveer alle stammen tusschen Kabir en Fez. Volgens bericht uit Alca- zac is 4e È$oeIing der .opstan delingen den oud-Sultan Abdoel Azis op den troon te herstellen. GEMENGD. Het is mogelijk, aldus het „H. v. A.," dat koning Alfonso van Spanje in den loop van den zomer naar Antwerpen komt, aan boord van zijn groot plezier jacht, dat verleden jaar te Ostende is ge weest. Koningin Elizabeth van Roemenië (Carmen Sylva) lijdt aan influenza en moet op last van haren geneesheer het bed houden. Volgens berichten in Duitsche bla den is Antonio Fogazzaro, de bekende Italiaansche schrijver, gisteren in den vroegen morgen te Vicenza overleden. De koning van Engeland zal in de kroningsweek 100.000 kinderen uit Lon den in het Crystal Palace onthalen. Volgens de „Vita" zal in Juli te Napels een vlootrevue worden gehouden, waaraan Italiaansche, Engelsche, Fran- sche en Duitsche oorlogsbodems zullen deelnemen. De Koning en de Koningin komen kijken. Alles ter eere van de onaf hankelijkheidsfeesten. Aan de New-Yorksche beurs is, naar wordt geseind, bericht ontvangen, dat Amerikaansche troepen tegen Mexico zijn gemobiliseerd. In de infantexiekazerne te Mülheim a. d. Roer, is, als verdacht van spionage, een Nederlander in hechtenis genomen, die zich door soldaten de inrichting van het infanterie-geweer (model 98) liet ver klaren. Te Peking is een edict verschenen, dat gevangenisstraf stelt op het verhei melijken van pestgevallen. En naar de „Agence d'Extrême Orient" meldt kan die straf ook worden toegepast op de commissarissen van politie, aan wier waakzaamheid pestgevallen in hun wijk ontstnappen. Zondag heeft de bevolking van Grauwbunderland met 10.5000 tegen 3025 stemmen besloten, dat het autoverkeer in het geheele kanton verboden zal blijven. De Bakkerswet. De Haagsche correspondent Van de „Tel." schrijft: Hoewel er nog geen enkel definitief besluit genomen is, moet het in het voor nemen der Tweede Kamer liggen, de ge wijzigde Bakkerswet spoedig weder aan de orde te stellen, maar dan na het wets ontwerp in zake voorbehoud van toetre ding tot de Berner conventie. Dit laatste ontwerp zal zoo mogelijk nog vóór Pa- schen worden afgedaan. In parlementaire kringen wordt de positie van Iminister Talma niet sterk geacht. Een crisis aan het departement van Landbouw is in de naaste toekomst geenszins onwaarschijn lijk. Spoorweg Gouda-Schoonhoven. Men meldt aan de „Tel.": Verklaarden zich eenigen tijd geleden de gemeenteraden van IJsselstein, Ben schop en Polsbroek bereid tot financiee- le medewerking voor de uitvoering van het ontwerp-Krieger tot doortrekking der weldra weder in aanleg verkeerende spoorwegverbinding GoudaSchoonho ven naar Utrecht, thans besloten o.m. de Raden der gemeenten Lopik, Jaars veld en Willige Langerak den minister van Waterstaat mededeeling te doen van hunne ingenomenheid met dit plan. Wetsontwerp 10-uren=dag. Het Kamerlid Schaper heeft in de Zon dag te Amsterdam gehouden betooging der S. D. A. P. voor den wettelijkén 10- urendag medegedeeld, dat de sociaal democratische Kamerfractie een wetsont werp op den 10-urendag zal indienen. De heer Schaper leverde het ontwerp in bij het Ned. Verbond van Vakvereenigin- gen, als vertegenwoordiger der Neder- landsche Vakorganisatie, inet het doel adviezen er over te ontvangen, ten einde daarmee vóór de indiening bij de Tweede Kamer rekening te houden. „Het Volk", kan. thans reeds omtrent dit ontwerp mededeelen, dat het een ar beidsbescherming bevat voor alle man nen, vrouwen, jeugdige personen en' kin deren. Het bedoelt een volledige ver vanging te zijn van de thans bestaande Arbeidswet en voert den tien-urendag in voor alle arbeiders, behoudens zeer enkele groepen volwassenen, die werden uitgezonderd. Voorts stelt het ten be hoeve van alle arbeiders in fabrieken en; werkplaatsen overgangsmaatregelen voor, waardoor acht jaren na het inwerkingtre-i den der wet de wettelijke achturendag zo;u zijn ingesteld. Het wetsontwerp wordt, na de afhan deling der door de regeering voorgestel de wijzigingen in de bestaande Arbeids wet, bij de Kamer ingediend. Ziekteverzekering. De hoefijzer-correspondent schrijft aan het „Hbl." De Commissie van Voorbereiding van, het ontwerp-Ziekteverzekering zal ver moedelijk voorstellen, gebruik te maken, van het nieuwe artikel 43 van het Regle-j ment van Orde om eerst de beginselen) vast te stellen welke het ontwerp zullen, beheerschen. Het is natuurlijk niet onmo-ï gelijk dat dit ook politieke gevolgen zat hebben. Adres aan de Eerste Kamer. Een der bestuursleden van de „Neder-i landsche Harddraverij en Ren-vereeni-. ging heeft aan de „Tel" het volgende, meegedeeld Het bestuur zal zich thans nog wen-i den tot de Eerste Kamer om op verwer-i ping der zedelijkheidswet aan te dringen. Het gerucht luidt, dat, met dezelfde strekking, ook een adres-beweging onder eigenaars, fokkers, trainers, rijders, stal personeel enz. gaande is. R.K. Coöperatieve Woningvereeniging Bij koninklijk besluit is aan de ge meente Amsterdam een voorschot uit 's rijks kas verleend tot een bedrag van ten hoogste f 120,000, teneinde genoem de gemeente in staat te stellen een voor schot van gelijk bedrag te verleenen aan, de Roomsch-Katholieke Coöperatieve Woningvereeniging „Dr. Schaepman", ten behoeve van den bouw van een der tiental perceelen, elk van drie woningen! aan de overzijde van het IJ. KORTE KRONIEK. Te Arnhem is opgericht een Ka tholieke Middenstandsvereeniging aan vankelijk met 42 leden. Door de Staten van Noord-Holland is benoemd tot griffier Mr. P. Dozy; Geboren te Zaandam 17 Febr. 1851 studeerde hij te Leiden, en was achter-l eenvolgens burgemeester van Hardings-; veld en Stad en Ambt Dolden, todat hij in 1895 tot commies en in 1900 tolt hoofdoommies aan de Prov. 'griffie van N. Holland benoemd werd. Te 's Gravenhage is op 64-jarigen leeftijd overleden Jhr. E. Th. Th. H. van Bethem van den Bergh, oud-resident, ridder in de orde van den Nederland- schen Leeuw. Het hoofdbestuur van de ;Nedcr- landsche Vereeniging van sigarenwinke liers, gisteren te Utrecht in spoedverga dering bijeengekomen, heeft besloten, een algemeene actie op touw te zetten tegen het wetsontwerp-debietbelasting op tabak. Ook het bestuur van den Prot. Christel. Bond van,Spoor- en Tramweg personeel heeft het verzoek van de Ne- derl. Vereeniging van Spoor- en Tram wegpersoneel-om een samenspreking in zake de nieuwe dienstvoorwaarden voor, het spoorwegpersoneel, van de hand ge- LEIDEN, 8 Maart. De Hanze. Gisterenavond had in de Zita-Vereeni- ging de officieele slaiting plaats van den Cursus in het Boekhouden, door de Han ze voor haar leden dezen winter gege ven. Als gasten waren tegenwoordig de le den van het Bestuur der Afdeeling en de Commissie van Toezicht. Nadat de laatste les door de leerlin gen was genoten, nam de Heer H. W. Spendel, namens de Commissie van Toe zicht het woord en herdacht de beweeg redenen die er toe hebben geleid óm een cursus voor „de Hanze" in het leven te roepen en deed daarbij vooral uitko men het groote nut dat er voor een za ken-man is gelegen in een goede boek houding en hoe dit is een eisch des tijds. Vervolgens gaf spr. een overzicht vanj het bezoek aan de lessen, om met vol-i doening te constateeren dat met lust» en ijver was gestreefd naar zelf-volma- king. Vervolgens bracht Spr. hulde en) dank aan den verdienstelijken leider eer cursus, den Heer J. de la Rie, die als een in de practijk welbekende paedagoogy

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1911 | | pagina 1