No, 417.
is
Uit de Leidsche Vroedschap.
BUITENLAND.
2e Jaargang.
Se- £cicbeJie Gon/taritt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
der post 1.50 per kwartaal. m
Afzonderlijke nummers 27s cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
Februari
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
V Geen nieuwe bond s. v. p.
•Het „Dagblad van Noord-Brabant" ziet
teekenen, die er op wijzen, dat men in
sommige kringen van bekrompen lieden
niet wil gehoorzamen aan den wensch
van Paus en Bisschoppen om bij de
eerste H. Communie eenvoud te betrach
ten. En 't vreest, dat anderen zich ge
noodzaakt zullen achten, aan nieuwe ver
strooiende hixe mee te doen.
Nu kwam er iemand tot het blad met
het voorstel om een Bond van huisvaders
te stichten tot vereenvoudiging van de
plechtigheden der eerste Jrl. Communie.
Tot afsnijding der wereldsche aanhang
sels, meende hij.
Er zijn al vele Bonden en vereenigin-
gen en terecht aarzelt dus het orgaan om
een nieuwen toe te juichen.
„Maar als de onverstandigen, de
oppervlakkigen den grooten stroom
goedwillend en weer zullen trachten
mee te sleepen, dan zal het werke
lijk een vraag worden, zoo gaat het
blad voort, of er geen buitengewone
middelen moeten worden gezocht
om de blanke kinderziel te bescher
men tegen de onbeschaamdheden ee-
ner onchristelijke ijdelWerij
Wij zijn nog meer pessimistisch dan
het Dgbl. v. N d b r. Er zal wel degelijk
naar middelen gezocht worden om de
wereldsche praal bij de eerste H. Com
munie voor goed den kon in te drukken.
Pronkzucht cn ijdelheid en standsverschil
en mekaar-de-oogen-uitstelcen in fi
guurlijken zin dan altijd zullen zich
wel meer doen gelden, geholpen door
het schijnschoone argument: dat men
dien grooten dag toch waardig vieren
moet.
Waarin die middelen moeten bestaan?
;t Ligt niet op onzen weg zulks aan te
gevenin de allereerste plaats zij dit
overgelaten aan de geestelijkheid.
Wel zouden we echter willen zeggen:
men stichte geen nieuwen Bond. Moet
er in deze richting iets gedaan worden,
dat dan bestaande vereenigingen h&ar
werkkring uitbreiden. Zou 't b.v. geen
schoone taak zijn voor Kruisverbonden,
Maria-vereenigingen enz. om naast de
drankbestrijding ook de weeldebestrij-
dirig 'ter hand te nemen?
Waarom toch voor ieder onderdeel van
socialen of geestelijken arbeid een eigen
organisatieuit geeft slechts versnip
pering van kracht, terwijl daarentegen be
staande vereenigingen verhoogde levens
kracht kunnen erlangen als zij ook eens
iets anders ter hand nemen dan wat zij
tot dusverre uitsluitend als haar taak be
schouwden.
En te eer kan dit laatste in den door
ons aangegeven zin geschieden, wijl de
bevordering van eenvoud bij Commu-
tiefeesten zich gereedelijk aanpast'bij
aard en werkwijze van genoemde veree
nigingen, waaraan we b.v. „Voor Eer
en Deugd" nog zouden kunnen toevoe
gen. Haar leden streven er reeds naai*,
het leven steeds meer te richten naar
den geest der Kerk. Welnu, de propagan
da sirekke zich eenvoudig wat verder uit
en de arbeid dezer doelbewuste veree
nigingen zal er des te vruchtbaarder
door zijn.
Een zalfje op de wonde.
De Leidsche heer N. J. Swierstra,
schrijft in een artikel over Vosmaer, voor
komende in „School en Leven", week
blad voor opvoeding en onderwijs in
school en huisgezin, onder redactie van
Jan Ligthart en R. Casimir, het volgende:
„Vosmaer ontving geen ridder
orde. Natuurlijk; hij was wel eens
stout geweest; d. w. z. hij was geen
vleier van de menschen, die over
decoraties beschikken, 't Gaat meer
zoo. Bolland wacht ook nog steeds
op de officieele erkenning zijner
groote verdiensten; maar die is
ook wel eens stout."
Die arme professor!
Hij wordt miskend!!!
De menschen begrijpen hem niet, waar-
deeren hem, negeeren zijn „groote ver
diensten."
Maar de heer Swierstra strijkt nu een
lief zalfje op die wonde: professor is
i\vel eens „stout."
Zou daar de schoen wringen?
lieden 'i wel eens anders gehoord
De vergadering van Donderdag was
een belangrijke om een .punt van1 de
agenda: de vraag of er een nieuwe Hoo-
gere Burgerschool zou komen en waar
die zou komen. Geen enkel ander punt
van belang was er bij. Onder de ingek.
stukken ook al niet veel bijzonders:
eene mededeeling van Ged. Staten, dat
de beslissing wordt verdaagd over de
omzetting van de school 3e klasse aan.
de Heerenstraat in eene 2e klasse. Ver
der 2 adressen van vereenigingen!, die
blijkbaar het beginsel huldigen' „dat
men moet «chreeuwen, voor men wordt
geslagen, de vereeniging „Vergunniingf'
en de Leidsche Maatschappij voor Toon
kunst. Deze beide vereenigingen brach
ten hunne bezwaren in tegen de nog in
te dienen verordening tot regeling van
de belasting op openbare vermakelijkhe
den.
De heer Bosch maakte eene aanmer
king op een adres van den Bond van!
Ned. Onderwijzers, welk adres geschre
ven was in de nieuwe spelling. De heer
Sijtsma vond die aanmerking ongegrond
De agenda gaf geen aanleiding tot dis
cussie, behalve nog eene opmerking van
den heer Pera, over het adres van de
bewoners van de westzijde van het ge
dempte Kort Rapenburg. De panden
zouden door den toestand, die aiu ge
schapen is, in waarde zijn achteruit ge
gaan. Zelfs had een der bewoners een
schrijven gehad van zijn hypotheekhou
der, om de hypotheek te verminderenL
Blijkbaar deelde de Raad de meening
van dien pessimistischen hypotheekhou
der niet.
En toen de H. B. Si. De discussie
over die kwestie was geanimeerd, en
levendig doch zonder omioodige scherp
te. De heer Roem begon den aanval met
de mededeeling dat hij tegen zou stem
men, want hij vond een bedrag van!
f 200.000 veel te hoog. Volgens zijne
meening kon voor f150.000 een school
worden gebouwd, die klonk als een klokt
Ook meende hij, dat de plaats absoluut
was af te keuren, daar de Hooge Rijn
dijk een drukke verkeersweg is.
De heer Sijtsma had ook zijne bezwa
ren, doch behield zich nog zijn stem
voor. De heer Briët achtte het tijdstip
voor den bouw van een nieuwe school
slecht gekozen. Hij wees op het rap
port van de I n e en sch a kelings commiss i/e
we weten immers niet, welke veranderin
gen zullen komen in het thans heer-
schende systeem. Ook cle heer Meule-
man wilde waarschuwen tegen aanne
ming van het voorstel. Deze spreker
merkte op, dat 4jÜ de houding van B.
en W. niet begreep. De beide betrokken
commissies, de commissie van Toezicht,
op het middelbaar onderwijs en het Be
stuur van het genootschap Mathesis
Scientiarum Genitrix hadden hunne goed
keuring gehecht aan het plan tot ver
bouwing. Wel was de directeur van
meening, dat het zoo geen ideale toe
stand kon worden, maar dat achtte spr.
ook niet noodig, en wat den inspecteur
betrof, de Rijksinspectie kan gemakke
lijk adviseeren als het gaat uit ander
mans beurs. Bovendien wie zegt, dat niet
van verschillende zijden zal worden voor
zien in bijzondere middelbaar onderwijs.
Wat de Katholieken betreft, meende hij,
dat vele ouders hunne kinderen zouden
zeilden naar de nieuwe H. B. S. in den
Haag, die daar wordt getouwd door
de paters Jezuïeten.
Maar, merkte de heer Reimeringer op,
weet de heer Meulèman niet, dat er nog
eene minderheid was in de commissie
van Toezicht, die elke verbouwing juit
den booze achtte. Hij kan dat toch vin
den in de stukken. Wij wisten niet, dat
de heer Reimeringer zooveel ce. bied had
voor het gevoelen eener minderheid,
dat hij daarvoor de meening der meer
derheid eenvoudgi wilde uitschakelen
Ook de heer van der Eist, was tegen
verbouwing, hij vreesde dat het mooie
oude geveltje in de Lokhorststraat daar
door zou vervallen, doch werd op dat
punt door den voorzitter gerust ge
steld. De lieer Carpentier Altimg hield
een warm pleidooi voor het voorstel van
B. en W. Hij werkte vooral op het ge
voel en beschreef hoe de kinderen van
de Leidsche inwoners, in die oude school
zaten zonder lucht en licht, in een at-
mospheer van bedruktheid. Hoe kon
den zij met opgewektheid leeren. Ons
dunkt, dat de heer Carpentier Alting
jyel wat al te sombere kjeurea in jzijn
penseel gebruikte om de gemoederen
te bewegen.
De heer Pera was er tegen, doch wil
de zijn stem nog niet bepalen. De heer
van Gruting vroeg of erheen halve ton
af kon, en de heer Fokker toonde zich
een beslist tegenstander. Hij wilde gaar
ne vertrouwen stellen in B. en W.,
maar had dat vroeger ook gedaan bij den
aankoop van hujzen tot verbouwing van
de bestaande H. B. S. Ook het argument
van het straatgedruisch, in de stukken
nog al hoog op gezet, vond spreker niet
erg. We kunnen de Lokhorststraat as-
phalteeren en hij had dit punt met den
directeur der school besproken, maar nu
vernomen, dat het niet zoozeer het straat
geruisch was, als wel het hinderlijk zin
gen van enkele modisten in die straat
en daarvoor kunnen we de school toch
niet verplaatsen, daar is niets aan te
doen. Misschien is de eerste vrucht van
dit debat wel dat die hinderlijk zingen
de modisten him mond houden.
De heer Fockema Andreae had geaar
zeld, maar eindelijk toch maar besloten
voor te stemmen. En doel omdat hij ver-
vertrouwen heeft in de toekomst, van
Leiden, hetzelfde vertrouwen, dat voor
zat bij de stichting van de electrische
centrale zal ook hier de leiding moeten
geven. Het bezwaar van den heer Meule-
nian, dat de school niet vol zal raken,
omdat er bijzondere scholen opgericht
kunnen worden, achtte hij niet zoo erg.
Hij had nog altijd vertrouwen in Jjet
gezond verstand der menschen, dat 'éin
delijk die verdeeling van jong Neder
land in verschillende hokjes wel zou
ophouden.
Had de heer Fockema Andreae plotse
ling de visie voor zich van den toestand
zooals die was, toen hij nog jong raads
lid was, geen hokjes, doch eene groote
kudde, maar dan met den beroemden
neutralen herder? Hoe is 't mogelijk,
vroeg de heer Wildeboer, dat de heer
Andreae die illusie heeft, de toekomst
gaat wel naar electrische trams, maar
niet naar openbaar onderwijs. Wat een
beminnelijk optimisme, trouwens niet te
verwonderen bij een man, gezond naar
lichaam en geest, en die binnen 24 uur
25 jaar lid van den raad zal zijn. Op de
ze woorden volgde applaus.
Toen kwam de heer Korevaar in het
strijdperk. Hij meende, dat de Raad over
die f200.000 niet zoo ongerust behoef
de te zijn. Als het minder kan, zal er
niet zooveel verbruikt worden.
Het plan dat de heer Roem bij zich
had, had spreker nog niet gezien, kon
er dus nog over oordeelen. Even inter
rumpeerde de heer Roem ,dat hij geen
plan had, en dat ook niet had gezegd,
en dat de heer Korevaar zich maar niet
zoo boos moest maken.
De heer Kerstens zal stemmen voor
nieuwbouw, omdat hij vreest, dat de
Rijkssubsidie gevaar zal loopen
Ook de heer van Hamel mengde zich
eindelijk in het debat, om te overtuigen
van de noodzakelijkheid. Hij vreesde niet
trek van de Katholieken naar de H. B. S,
van de Jezuieten in Den Haag. Ze gaan
nu toch ook niet naar Katwijk. Maar,
dat is ook geen dagschool interrum
peerde de heer Aalberse. Die kunr.ei
ze er toch van maken, antwoordde de
heer van Hamel. Het debat raakte blijk
baar uitgeput. Waarom dient de heer
Roem geen amendement in? vroeg nog
de heer van Hamel. De zaak begon blijk
baar netelig te worden. Een stemming
over het voorstel zooals het daar lag,
zou het waarschijnlijk doen vallen.
De heer Bosch had gezinspeeld op een
andere plaats in het centrum der stad,
maar kon daarover niet spreken in open
bare zitting.
Laten we de zitting gehejm maken, zei
de heer Fokker. Maar de voorzitter vond
dit niet noodig. Het eerste gedeelte
van het voorstel kan wel eerst worden
afgehandeld. De heeren Fokker en
Bosch meenen dat dit niet gaat.
De voorzitter wilde er dan toch even
op wijzen, dat we in onze plannen met
de nieuwe onderwijswetten geen reke
ning behoeven te houden. De Jezuie
ten, bekend als voortreffelijke paeda-
gogen, bouwen ook een nieuwe H. B. S.
(De heer Meuleman merkt op, dat die
een school bouwen, waarin H. B. Sj.
gymnasium en handelsschool te zijn dus
voor nieuwe toestanden gereed).
Maar 't voornaamste is, dat de oude
school niet meer te verbeteren is. Spr.
dringt aan om ten minste uit te maken
d^r er een jueuyve schop) Jkpjnt. Op^
de heer v. d. Lip vond het debat over
die 200.000 gulden onnoodig. Vertrouwt
men dan niet, dat ook als die f 200.000
zijn gevoteerd het zoo goedkoop moge
lijk zal gaan? Verschillende leden rie
pen hierop: „Neen."
Eindelijk kwam de heer Sijtsma den
raad uit het moeras helpen. Hij diende
een motie in, waarin B. en W. wor
den uitgenoodigd, alsnog na te gaan of
er niet een andere plaats te vinden is,
en of het niet minder kon, terwijl dan
werd vastgehouden aan het principe, dat
er een nieuwe school zal wrden gebouwd
Met op 2 na algemeene stemmen werd
deze motie aangenomen, en was dus de
zaak in 't reine, ten minste tot een vol
gende zitting.
En daarmede was de agenda afgehan
deld. De voorzitter richtte toen een
woord van gelukwensch tot prof. Focke
ma Andreae, die den volgenden dag her
denkt, dat hij 25 jaar lid van den Leid-
schen Raad is.
Daarbij sloot zich in hartelijke woorden
de heer de Vries aan, en de Raad gaf
door luid applaus blijk van zijne instem
ming. De lieer Andreae bedankte met een
kort woord.
De Leidsche burgerij zal het zeker met
het gesprokene door den voorzitter en
den heer de Vries eens zijn. de heer An
dreae is ongetwijfeld een Raadslid van
groote verdienste. Wij bieden hem ook
hier onze hartelijke gelukwenschen aan.
De Raad zal naar we vernemen den heer
Andreae Maandag a.s. een diner aan
bieden in hotel Levedag. Wel een bewijs
van de goede verstandhouding bij ook
nog zoo groot verschil van inzicht.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Plotseling is de zitting der commissie
voor de herziening del* grondwet voor
Elzas-Lotharingen
tot nader orde veruaagtl. dij aanvang der
zuring heefi de staatssecretaris Delorüch.
uit naam van den Kijnskanselier de vol
gende verkiaring aigciegd.
„De beraadslagingen in de commissie
hebben een ander verloop genomen, dan
de bondsregeeringen na het debat in
plenum hadden kunnen verwachten. Toen
achtten de sprekers van verschillende
groote partijen het ontwerp der verbon
den regeeringen een gepasien grondslag
voor de verdere behandeling. Bij de be
raadslagingen in de commissie zijn ech
ter met groote meerderheid besluiten
aangenomen, waardoor reeds dadelijk van
dien grondslag is afgeweken. Het besluit
Elzas-Lotharingen tot een zelfstandigen
bondsstaat te verheffen, heb ik reeds
overeenkomstig de in den vollen Rijks
dag afgelegde verklaringen onaannemelijk
moeten verklaren.
„In deze omstandigheden komt het mij
in het belang eener vruchtbare beraad
slaging noodzakelijk voor, dat de bonds
regeeringen zich over den door uwe be
sluiten geschapen toestand uitspreken"
„De rijkskanselier heeft mij opgedra
gen uwe zitting te verdagen, totdat de
verbonden regeeringen in deze tot een
besluit zullen zijn gekomen. Ik hoop dat
dit spoedig het geval zal zijn."
In parlementaire kringen neemt men
aan, dat deze verklaring de voorbode is
van de intrekking van het wetsvoorstel.
De Elzassers hebben hoog spel ge
speeld. Alles of niets, 't Zou best kun
nen gebeuren dat ze nu niets kregen.
In Frankrijk hebben natuurlijk de di
verse
Spoorwegongelukken
van de laatste week het onvermijdelijk ge
volg, interpellaties in Kaïner en Senaat,
gehad. De ongeduldige Senatoren wilden
reeds gisteren den minister met vragen
te lijf gaan, maar hij was er niet. Toen
besloot men hem maar te halen, doch
ook dat laatste haalde niets uit, daar hij
erop aandrong toch niet onder den nog
verschen indruk van de ramp te gaan iti-
terpelleeren. Bovendien was de minister
nog niet in het bezit van a! de gegevens,
die noodig zijn om ui: te kunnen ma
ken wie voor het gebeurde bij Courtville
de verantwoordelijkheid draagt; men
moet justitie en regeeri.ig tijd laten. On
danks de protesten van senator Leprovost
Delauny, die aandrong op onmiddellijke
gedachtenwisseling over de ramp en
reeds begon te betoogen, dat het type-
locomoti-f, op de wes c »jke staatssporen
in gebruik, niet deugt, wordt als de dag
voor de interpellatie over de ramp bij
Courtville Donderdag aangewezen.
't Moet er dan wel treurig uitzien op
de Westerspoorweg.
De „Journal de Rouen" bevat een
brief van een groep machinisten en sta
stokers waarin gezegd wordt: de weg
ligt slecht, de wissels in de rails sluiten
niet voldoende aan, steken te veel boven!
den weg uitde goederentreinen be
schikken niet over goede remmen de
locomotieven worden piet op tijd her
steld de signalen staan veelal verkeerd,
zoodat ze niet voldoende uit de verte
te zien zijn; de signalen, die de richting
aangeven, zijn dikwijls niet verlicht, enz.
Ten slotte teekenen de machinisten en.
stokers verzet aan tegen den veel te
langen arbeidsduur, dien ^ij zeggen dat
hun opgelegd is. In de meeste geval
len is die, naar hun meening, de oorzaak!
van het ongeval.
Is het dan wonder dat eergisteravond
weer twee goederentreinen bij Caën op
elkaar geloopen zijn
Spanje
krijgt het weer eens te kwaad met de
socialisten. Men moet er een komplo-t
gesmeed hebben om het volk op te ruien
tegen den militairen dienstplicht.
Hun plan zou zijn een opstand uit
te lokken op den eersten dag, dat de
jonge Spanjaarden moeten gaan loteu
voor de nationale militie. Om het volk
op te ruien, hadden de onruststokers
groote, roode biljetten laten drukken,
waarin zeer beleedigende uitdrukkingen
tegen regeering en leger gebruikt wer
den.
Naar verluidt, is de samenzwering op
groote schaal georganiseerd en ver
scheidene leiders der republikeinschei
partij zouden er bij betrokken zijn. Over
dit punt echter laten de autoriteiten zich
niet uit.
Drie personen zijn aangehouden die
verklaren dat zij de verspreiding der bil
jetten op zich hebben genomen en dat
ablo Iglesias het bekende socialistische
kopstuk de schrijver er van is.
Wat aangaat den toestand in
China
wordt gemeld dat de pest nog steeds
woedt en dat ook in het noorden der
provincië Anhoei hongersnood heerscht.
De Amerikaansche bladen ontvangen be
richt uit Sjanghai, dat er gevaar bestaat,
dat 2,000,000 menschen van gebrek zul
len omkomen.
Over de Russisch Chineesche ikwes-
t ieseint de Daily Mail-correspondent te
Peking nog, dat dagelijks belangrijke
conferenties worden gehouden aan liet
departement van oorlog, welke confe
renties verband houden met voorgeno
men troepenbewegingen aan de Chi-
neesch-Russische grens.
ÜtiJUtuNUD.
Naai ainbieiijKe mededeelingen zal
de koning van tmgeiajid, van de koningia
vergczeiu, den lüueii Mei hei geueuKiee-
ken ter eere van koningin Vicior.a in de
Mali onthullen.
De Duitsche keizer erf keizerin zullen
er bij tegenwoordig zijn. lioe lang zij in
Engelaiiu blijven is onbekend.
Volgens een telegram uit Hodeida
hebben de Arabische opstandelingen ge
tracht tot Metoeh bij Menalia dooi ie
dringen, maar zijn zij met zware verhezen
teruggeslagen.
Een telegram uit Lissabon meldt,
dat een politieambtenaar naar Aneiro is
gereisd, om den journalist Floinen Cliris-
to, den hoofdredacteur van een reaction-
nair blad, dat kort geleden verboden is,
gevangen te nemen. Cliristo was aange
zegd, dat hij Portugal moest verlaten.,
De „Baseier Nauhrichten" deelt me
de, dat de Bondsraad vermoedelijk op,
aandringen van agrarische zijde gewei
gerd heeft de invoerrechten op bevroren
vleesch van 25 tot 10 fres. te verlagen.
De beweging tegen de duurte van het
vleesch heeft dus niets opgeleverd.
Nasr-oel-Moelk, de regent van Per-
zië, schijnt een verstandig man te zijn.
Hij heeft een brief aan het parlement ge
schreven, waarin hij priino verlangt, dat
alle anarchisten F r/ uitgezet zullen
worden en secundo voorstelt, dat de ver
schillende partijen in het parlement, waar
de leden tot dusver willekeurig door el
kaar zaten, bijeen zullen gaan zitten, het
geen met stemmingen enz. veel gemakke
lijker is.
De berichten over de wijze, waarop de
Kabinetscrisis opgelost zal worden loo
pen dermate uiteen, dat we er voorloopig
maar niets over zullen mededeelen,