29
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
2e Jaargang.
No. 374.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
December
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cenl;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiiingevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangebodea
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Protestantsch vrijheids
beginsel.
Het protestantsch beginsel van vrij
heid, <iat Dr. de Visser in de Tweede Ka
mer zoo krachtig op den voorgrond stel-
1de bij de verdediging van de openbare
leeszalen, heeft de pennen in beweging
gebracht.
De lberiale pers meent dat het bewuste
protestantsch beginsel feitelijk een libe
raal principe is.
En de „Standaard", toch zeker wel
een gezaghebbend blad in dezen, betoogt
dat Cr. de Visser het protestantsch be
ginsel van „vrij onderzoek" dermate ver-
valschte, dat hij niets anders deed dan het
liberale beginsel van vrijheid er voor in
de plaats schuiven, en het dan nog over
bracht op het terrein der paedagogiek,
waarop het niet thuis hoort
Gelijk Dr. de Visser, zegt het a. r.
hoofdorgaan, het beginsel van vrij onder
zoek interpreteerde, zijn noch Luther,
noch Calvijn, noch Zwingli, noch Marnix
yan St. Aldegonde, noch Voetius protes
tantsch geweest
De houding van Dr. de Visser en de
zijnen wordt nog onbegrijpelijker, als men
bij deze uitingen voegt hetgeen een par
tijgenoot in de „N. Ct." schrijft.
Mr. v. Idsinga, C.-H afge.v. voor Bode
graven en in de Kamer een zeer geziene
persoonlijkheid, beweert o. m., dat Dt.
de Visser*s voorstelling inzake het „pro
testantsch" beginsel van vrijheid van on
derzoek averechts verkeerd; is.
„Voor zooverre mij bekend, vervolgt
mr. van Idsinga, denkt niemand er aan,
het bestaan of de vrijheid van openbare
leeszalen rechtens te willen belemmeren
of te beperken. De voorstelling van den
heer de Visser is dubbel v a 1 s chTen
eerste omdat zij op zich zelf reeds onjuist
is, waarop ik vroeger de aandacht in „De
Nederlander" heb gevestigd; en vervol
gens omdat zij voedsel geeft aan het reeds
Sn te veel hoofden rondvarend denkbeeld
dat indien iemand niet van overheidswege-
Wordt geholpen, zijn „vrijheid" niet ge
ëerbiedigd wordt. In mijn oog is dit niets
dan begripsverwarring.
Ik ben, evenzeer als de heer die Visser,
voor de vrijheid van onderzoek, en ook
voor hetgeen geheel iets anders is
de vrijheid van propaganda; ik ben der
halve voor een onbelemmerde vrijheid in
het oprichten van openbare leeszalen.
Maar daar ging het hier niet om. Het
gold hier de vraag of men die leeszalen
bovendien 2011 steunen met subsidies uit
's rijks kas.
Daar ben ik beslist tegen.
Oindat ik ernstig bezwaar heb tegen
het grenzeloos gesubsldieer uit 's rijks
kas. Daar moet een eind aan komen.
Omdat men hier te maken heeft met
een louter locale aangelegenheid. Moet
de instelling uit de publieke kas worden
gesubsidieerd, dan dient dit alleen te ge
schieden uit de gemeentekas."
Dr. de Visser heeft dus volstrekt niet al
le partijgenooten achter zichhoe langer
hoe meer blijkt, dat hij een ernstige fout
beging.
De lofprijzingen in de liberale pers aan
voormannen van rechts zijn steeds ver
dacht in gevallen als deze, waar een coali
tie-groep zich van de beide andere af
scheidt.
Zegt dit alreeds aan den scherpzinni-
gen strijder voor de coalitie niet veel, en
zal het hem aangenaam zijn zooveel lof
tuitingen van links te ontvangen?
Zegegn de argumenten van „Standaard"
en van mr. v. Idsinga niet eveneens dat
hij dwaakte?
Eu heeft hij, die anders boven vooroor
deel tegen de Roomsciien staat, zich niet
laten meeslepen door hetgeen van een
oude antipathie bij hem is overgebleven?
Wij wezen er reeds Vrijdag op, dat
meer welwillendheid tegenover de katho
lieken van de Chr.-Historischen terecht
had zijn mogen worden verwacht.
Het deed ons dan ook genoegen, dat
mr. van Idsinga schreef:
„Ik heb het amendement (Van Vuuren)
ined« onderteekend omdat ik het af-
J'minister van rechts met be-
:1 oppositie een maatregel door
stegen een overgroot deel der
.-•t ernstige, b z aren heeft, die
bij een groot deel zelfs p r i n c i pi e e 1 e
bezwaren zijn, terwijl bij den minister
zeiven geen beginsel tot den maatre
gel dreef."
Indien alle Chr. Hist, leden dit hadden
ingezien, het subsidie ware er niet geko
men
Zelfs de „Ned." acht den rijkssteun aan
de leeszalen zoo onontbeerlijk niet. Maar
het blad verhegut rich desondanks, dat
het geld gevoteerd is. „Juist om het verzet
tegen 't instituut als zoodanig, en omdat
men van Roomsche zijde de verwerping
van dit subsidie als een eisch van coalitie
aan de rechterzijde heeft willen opdrin
gen."
Niet alleen van Roomsche zijde wordt
die eisch gesteld. Mannen van Chr. Hist
richting hebben de billijkheid ervan even
eens ingezien.
algemeen overzicht.
Dezer dagen kon men in een der bla
den lezen dat er voor den overzichtschrij
ver geen stof was, daar het wentelrad der
politiek zoo goecl als stil stond en de
diverse schepen van staat vast gemeerd
lagen, terwijl de bemanning aan het pas
sagieren was met Kerstmis en Nieuwjaar
Nu moge dit een schijn van waarheid
hebben voor de Christelijke landen, in de
minder Christelijke is dit alles behalve het
geval en vïiegi men elkaar op onchristelij
ke wijze in het haar. Zoo in
Turkije
waar het in de Kamer, bij de behandeling
der suppletoire credieten ter bestrijding
der cholera, tot een heftig incident kwam
tusschen den minister van Binnenlandr
sche Zaken Talaat Bei en den voorzitter
der gezondheidscommissie, den Jong-
Turk lsmel Azif. eZ wierpen elkaar lief
lijkheden als: bedrieger, schurk, schoft,
naar het hoofd, en er ontstond zoo'n tu
mult, dat de ztiting moest worden onder
broken. Nu heeft de minister verklaard dit
hij wenscht af te treden, indien de afge
vaardigde Azif niet uit de partij wordt ge-
stooten. Daar ongeveer twintig leden der
partij zich met Azif solidair verklaren,
heeft de partij nog geen besluut genomen.
Ook in het
Perzische Parlement
ging het Dinsdag rumoerig toe. Verschil
lende afgevaardigden voeren n.l. heftig
uit tegen den minister van oorlog en
diens ambtgenoot van buitenlaudsche za
ken, omdat zij niet voldoende hadden ge
zorgd voor het herstel van de orde op de
handelswegen in het zuiden, waartoe de
Engelsche nota had aangespoord. De mi
nister van buitenlandsche zaken diende
daarop zijn ontslag in en dat voorbeeld zal
vermoedelijk door het geheele ministerie
gevolgd worden.
Men vreest namelijk dat Engeland
meer kracht aan zijti nota zal bijzetten,
hetgeen misschien ook de reden is, waar
om de nieuwbenoemde regent Nasr-el-
Moelk zich zoo weinig haast, naar zijn
land te komen.
Toch zwijgt ook in de Christelijke lan
den de politiek niet geheel en al. Inte
gendeel ruischt de lieflijke muziek van:
Vrede op aarde over het Witte Huis in
Washington. De „Daily Mail" weet n.L
te vertellen, dat alle geschillen tusschen
Taft en Roosevelt
thans uit den weg geruimd zijn. De presi
dent cn zijn voorganger werken thans in
voklomen harmonie samen, om de Repu-
blikeinsche partij er weer bovenop te hel
pen. Weeknlang hebben volgens de tele-
gammren uit Washington, de beide staats
lieden elkander brieven geschreven han
delende over de binnen- en buitenland-
see polithiek der Vereenigde Staten.
Taft aanvaardde de zienswijze en mee
ningen van Roosevelt, en ofschoon hij
natuurlijk steeds zal handelen volgens ei
gen overtuiging zal hij altijd den raad
en de meening van zijn voorganger ern
stig overwegen. Verder wordt gemeld,
dat Roosevelt besloten heeft de benoe
ming van Taft als republikeinsch candi-
daat in 1912 met alle kracht te steunen.
Hml Roosevelt wil geen candidatuur.
Roosevelt zal Taft steunen, 'tls boter tot
den boom. Allemaal politiek.
gemengd.
«h Nauwelijks zijn de Bn'gelsche iaV
gemeene verkiezingen afgeloopen of er
zal ^lvyeer ega tusj&ciie^tijdsche y.ejki^
zing moeten plaats h* ebben. Door het
overlijden van den Earl of Ancaster n.l.
zal de unionistische lord Willoughby
de Eresby, die voor Horncastle in het
Lagerhuis is gekozen, en die titel en
waardigheid van zijn vader efft, zitting
nemen in het Hoogerhuis. Voor Horn
castle zal dus een nieuwe verkiezing
noodig zijn. In Januari was de unionis
tische meerderheid in dit district 870, in
December 524 stemmen. De achteruit
gang in stemmen geeft nu den liberalen
eenigen moed.
Volgens een telegram uit New-York
hebben de Mexicaansche opstandelib-
gen de regeeringstroepen bij San Car
los in de nabijheid van Ojinaga terug
gedreven, waarbij kolonel Durand, die
hen aanvoerde moet gesneuveld zijn'.
Ook moet een gevecht hebben ^Jaats
gehad bij Malpaso, met een groötere
af deeling opstandelingen, maar bijzon
derheden ontbreken nog.
Koningin Elisabeth vair België
heeft j.l. Zondag <Üen hertog en herto
gin van Vendöme, haar Schoonbroeder
en schoonzuster, in het paleis yan Lae-
ken ontvangen, een bewijs, dat de gene
zing goed vordert.
Het „Neue Wiener Tageblatt" ver
neemt uit Sofia, dat er onderhandelin
gen gaande zijn tusschen de Russische
en de Bulgaarsche regeering over een
bezoek van prins Boris aan het Rush
sische Hof.
De zoon van' den Sultan van Tur
kije wordt eerstdaags in Italië verwacht,
waar hij de voornaamste steden zat be
zoeken. Gedurende zijn verblijf te Ro
me zal hij worden ontvangen door den
Koning en door den Raus.
Van deze reis hoopt men e/en verbete
ring der in den faatsten tjjd nogal ver
koelde betrekkingen tusschen Turkije en
Italië te krijgen.
Prins Leopold van' Beieren, die
kort geleden Keizer Wilhelm heeft ge
sproken, heeft volgens een Par ijs ch blad,
in een onderhoud waarbij ook de aarts
bisschop van München tegenwoordig
was, gezegd, dat noch hij, Leopold, noch
waarschijnlijk Keizer Wilhelm, het vol
gende jaar maar Rome zou gaan om de
internationale kunsttentoonstelling te be
zoeken.
Dit bericht heeft groote teleurstelling;
onder de neringdoende bevolking Van
Rome veroorzaakt.
^—Volgens de „Post" zal de Koning van
Saksen op 29 Januari naar Afrika ver
trekken.
De „Diario de Noticias" verklaart
het bericht omtrent de reeds ontworpen
Portugeesche constitutie voorbarig.
De minister van openbare werken
heeft de eerste zitting geopend van de
techni ,che commissie, belast met het ont
werpen van een plan tot opbouw van
Messina en Reggio.
Voorloopig heeft de commissie de be
schikking over een bedrag van 100 mil-
lioen lires.
lntusschen' zijn reeds verschillende
aannemers begonnen met den bouw van
eenige wijken, volgens de aanwijzigin-
gen van den heer Osaka, hoogleeraar in
de seismologie te Tokio.
De Etna heeft een nieuwen krater
gevormd, waaruit hij rook en steen en
omhoog werpt. De bevolking maakt zich
zeer ongerust.
Volgens de laatste berichten' is de
uitsluiting der bootwerkers in de ha
ven van Duinkerken weder opgeheven
en is, voorloopig althans, de vrede ge-
teekend tusschen' werkgevers en werk
nemers.
Het „comité tie dé fence des intéréts
du port", heeft een schikking weten te
treffen er beide partijen gewezen op
het gevaar van een staking onder de
thans bestaande, toch reeds zoo netelige
omstandigheden, ten gevolge van "tie
verwarring in het spoorwegverkeer.
De C. Gt T. en de bond van
vakvereenigingen van 'de Seine berei
den een algemeene staking van 24u. of
48 u. voor, tvanneer Durand, die te
Rouaan ter dood is veroordeeld, jals
zedelijk verantwoordelijk voor den'
moord op den werkwillige Dongé, niet
op vrije voeten wordt gesteld.
De koffiehuiskellners te Weeweji
zijn van plan, op 5 Januari te staken
De eigenaars zijn nu van plan vrouwelijk
personeel in dienst te nemen. Zondag
moest reeds een der grootste koffiehui
zen wegens volslagen gebrek aan, bedie»-
fling gesloten yvofdeft.
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. Besl. is benoemd met ingang
van 1 Januari a.s., tot griffier bij het kan
tongerecht te Eindhoven, mr. G. A. A. M.
de Bruyn, advocaat en procureur te Am
sterdam
is benoemd tot burgemeester dier ge
meente Monster, G. M. Sutorius, met toe
kenning van gelijktijdig eervol ontslag als
burgemeester der gemeente Dddam;
is benoemd tot adj.-ingenieur der mij
nen, de heer Z. S. Beijl
is aan den rijkshavenmeester te Delfzijl
J. Mulder, wegens opheffing zijner be
trekking, eervol ontslag als zoodanig ver
leend;
4s benoemd tot subst.-griffier bij de
arr.-rechtbank te Heerenveen, mr. E. J.
baron van lmhoff, advocaat en procureur
te Groningen.
is aan den luit.-kolonel van den staf der
genie F. H. L. de Wijs, comm. in het
4e genie-commandement eervol ontslag
verleend met toekenning van f1729 pen
sioen 'sjaars, en is hem den rang ver
leend van kolonel;
zijn, benoemd, bij het wapen der ge
nie, bij den staf van dat wapentot luit.-
tenant-kolonel, de majoor A. J. L. M.
van Schevidhaven, van dien staf; en tot
commandant in het 4de genie-commande
ment, de luit.-kol. W, J.. A. Colthoff, mede
van dien staf.
Hofberichten.
H. M. de Koningin en H. M. de Ko
ningin-Moeder hebbed gisteravond in
het Gebouw voor Kunsten en Wetenf-
schappen in Den Haag, het Diligemtia-
concert bijgewoond.
De crisis aan oorlog.
Als een der cand'idaten voor den vacan-
ten ministerszetel wordt genoemd de ge-
neraal-majoor Jhr. L. C. van den Bran-
deler, gouverneur der Koninklijke Mili
taire Academie.
Rijks Bouw- en Woningtoezicht.
Wij vernemen, dat aan het departement
van Landbouw, Nijverheid en Handel een
wetsontwerp op de bouwwerken in voor
bereiding is. Dit ontwerp zal bepalingen
van denzelfden aard bevatten, als reeds
in verschillende gemeenten, o.a. te Am
sterdam, voor het bouw- en woningtoe
zicht gelden. De bedoeling is, dat be
paald kan worden, dat gemeenten, die
reeds plaatselijk de zaak behoorlijk gere
geld hebben, niet onder de wet zullen
vallen. (TeL)
Mond- en Klauwzeer.
Blijkens een bekendmaking van het
Zweedsche „Kommerskollegium" d.d. 14
December 1910, is de besmetverklaring
wegens mond- en klauwzeer van Neder
land door de Zweedsche regeering opge
heven.
Reclasseeringsregeling.
Bij kon. besluit van 24 December j.l.
(Staatsblad nr. 374) zijn vastgesteld be
palingen, overeenkomstig welke de reclas-
seering van persoonen, die uit strafinrich
tingen ontslagen, of voorwaardelijk in
vrijheid zijn gesteld, naar een Rijkswerk
inrichting dreigen te worden opgezonden,
of wel ter beschikking van de Regeering
zijn gesteld geweest, van staatswege zal
worden bevorderd.
De reclasseering kan worden bevorderd
van staatswege door: lo. steun aan par
ticuliere bemoeiingen, en 2o. rechtstreek-
sche overheidsbemoeiingen.
De steun aan particuliere bemoeiingen
kan bestaan in a. gewone subsidie, en b.
bijzondere subsidie, beide te onderscheiden
in lo. verplegingssubsidie en 2o. onder
steuningssubsidie.
Een nieuw R.K. Gymnasium en H. B: S.
Te laat om in ons blad van gisteren
op te nemen, ontvingen wij bericht het
Gymnasium van Katwijk aan den Rijn
verplaatst wordt naar 's-Gravenhage.
Aldaar is aan de Waalsdorperweg en
Raamweg een terrein van bijna 6 H.A,
aangtkocht van freule van Bylandt.
In den nazomer van 1911 wordt met
den bouw vin eene Hoogere Burger
school en Gymnasium voor in- en exter-
naat, begonnen om dit na de zomer-
vacantie van 1912 te betrekken.
Mariabond,
De Maria Bond in het bisdom Haar
lem hield Dinsdag e.en; feuitenge&ppn
huishoudelijke vergadering te Amster
dam, onder voorzitterschap van mevr.
Burcksen, ten einde een algemeen regle
ment samen te stellen voor M. V., door
den bond op te richten en voor be
staande M. V,, die niet Kon. goedge
keurd zijn.
Medegedeeld! werd', dat er tegetl
Nieuwjaar door de M. V. in dit bisdom,
3600 oudersboekjes zullen worden ver
spreid dat er nu 35 M. V. zijn, waar
van 30 aangesloten dat er binnenkort
naast elke M. V. een St. Anna-Ver. staat,
uitgezonderd 2 M. V. Er is goede actie
en veel werkkracht.
De concept-statuten' werden artikel-
gewijze behandeld.
Vooral de M. V. te Amsterdam (St
Willibr. buiten), Den Haag, Purme-
rend, Heemskerk, Hoorn, Ouderkerk el
a., namen' 'n vruchtbaar (deel in de dlis*
cussiën.
Het geheel, dat verkregen werd, ken1-
merkt zich door milden geest en stre
ven naar eenheid, aanpassend bij -dies
heerschende gevoelens.
Wij stippen enkele gedeelten aan o.
a., naemn een vruchtbaar deel in de dis-
men „door het ijveren voor- en toepas
sing van alcohol vrije opvoeding der
jeugd tot 16-jarigen leeftijd; door het
strijden tegen drinkdwang en drinkge
woonte"; in art. 5: Verlies van het
lidmaatschap o. m. het kan ga an van een]
gemengde verkeeringhet verlcondigenl
van gedachten in strijd met de kath. be
ginselen. De grens der St. A. V. werd
op 19 jaar bepaald. De goedkeuring van]
Z. D. H. den Bisschop zal gevraagd wor
den.
Na dankwoord en «gebèdl werdi kleze
vruchtbare vergadering gesloten.
KORTE KRONIEK.
Ged. Staten van Zuid-Holland heb
ben het besluit van den raad van Mon
ster goedgekeurd, waarbij de openbare
school te Kwintsheul met 1 Januari op
geheven wordt.
Na een zeer geanimeerde discussie
werd in de broederschapsvergaderimg1
der Vereenigde Doopsgezinde Gemeente
te Groningen met 62 tegen 44 stemmen
besloten om den vrouwelijken lidma
ten het stemrecht te geven. Met 75 be-
tegen 61 stemmen werd verworpen het
voorstel, om de vrouwelijke leden ver
kiesbaar te stellen voor de verschiHeul
de kerkeraadsfunctiën'.
De orde van advocaten' te Rotter
dam heeft in hare dezer dagen gehou
den jaarvergadering aan haren Raad van
Toezicht en Discipline heeft opgedragen
aan Mr. N. Dicke te Dordrecht een!
sympathiebetuiging te doen toekomen,
naar aanleiding van diens optreden in de
Papendrechtsche zaak.
Dr. P. J. H. Cuypers zal zich op 13
Januari naar St. Petersburg begeven ini
verband met een .onderscheiding hem on
langs van uit Rusland's hoofdstad ten'
deel gevallen.
- In de gisteren gehouden vergadie-
ring van de afdeeling Hoorn en omstre
ken van de Hollandsche Maatschappij
van Landbouw is medegedeeld, dat de
in September te Hoorn gehouden landi
bouwtentoonstelling een voordeelig sal
do heeft overgelaten van ongeveer
f 2000, zoodat het waarborgfonds niet
zal behoeven te worden aangesproken^
Een goed vooruitzicht voor eiden;
waar het volgend jaar een' landbouwtenn
toonstelling wordt gehouden.
De Manufacturenvereeniging te
Vlissingen heeft besloten dat, waar de
thans gehouden proef goed voldoet,
voortaan de winkels het geheele jaar des
avonds 9 uur zullen gesloten worden1,
met uitzondering van den Zaterdag.
LEIDEN, 29 December.
St. Jozef-Gezellen-Vereeniging.
Gisteren hield deze vereeniging een
feestavond. De praeses, de we lieer wr
heer H. J. v. d. Laar, opende de bijeen
komst met gebed, en zeide, dat de her
innering aan den eersten genotvollieoi
ontwikkelingsavond ons met spanning
dezen tweeden' avond had1 doen tege*
moet zien. Die gespannen Verwachting
zal niet teleurgesteld worden, want wj
mogen heden hooren spreken over eei
onderwerp „het Kerstfeest", dat ons al
len zeker belang zal inboezemen, en da]
door een spreker, die door dat ondeir
jyerp zich reeds een fceKejidUeid] Jiee<