33
v Neutraal en Links!
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
2e Jaargang,
No. 343.
uawnt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bi] onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/* cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
November
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent,
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkood
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
In het „Leidsche Dagblad" van gis
teren wordt vermeld, dat er ter bespre
king van de debatten in de Tweede Ka
mer over de Bakkerswet in verschillen
de plaatsea openbare vergaderingen ge
houden zifa. Belialve te Leiden in „De
jGraanbeurs" (deze heeft niet plaats ge-
jhad wegens onvoldoende opkomst, zie
„Leidsdhe Courant" van gisteren) ook
in Amsterdam, Alkmaar, Amersfoort,
enz. Deze vergaderingen gaan uit van
den Algemoenen Nederlandschen Bond
(van Arbeiders en Arbeidsters in het Bak
kers-, Chocolade- en Suikerbewerkings-
bedrijf.
Maar »u,.. 't Staat er letterlijk te le
zen „Wordt de Bakkerswet gered, dan
zal 't zijn door de sociaal-democraten,
door de motie-Troelstra, waarin deze
den minister verzocht in de wet ook den
arbeidsduur vast te leggen".
't Is niet ons doel om die socialisti
sche grootschreeuwerij te weerleggen
'i is ook «iet noodig voor hen, die zon
der vooroordeel de Kamer-debatten ge
volgd hebben.
Maar.... wij zijn steeds gewaarschuwd
,Voor neutralevereenigingen, om
dat zij afzakken in socialistisch vaarwater.
Dat neutrale couranten neiging
gevoelen om den socialistischen kant
neen te zeilen, zouden we niet durven
zeggen, maar dat ze steeds den linker
kant uitgaan, hetzij naar den liberalis-
ti-schen, hetzij naar den soicalistisohen
hoek, dat is 'n andere kwestie.
De bakkerswet kunnen we niet aan de
liberalen dankendeze moet worden
toegeschreven aan de rechterzijde.
„Dat nooit!" denkt het neutrale dag
blad, dan maar liever naar den socia
listischen kant.
Neutraal en links!
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het Engelsche Hoogerhuis verheug
de zich gisteren in een overgroote be
langstelling. Zelfs de dames der leden
waren in grooten getale opgekomen in
afwachting der debatten over 'de
Veto wet.
Lord Crewe zette uiteen dat de re
geering gedwongen was de veto-bill in
te dienen, omdat het Hoogerhuis de wet
ten der egeerring om partij-overwegin
gen verworpen had. De hervormings
voorstellen van Rosebery zouden den be-
staanden toestand niet voldoende yer-
Jielpen. Hij stelde nu voor voor tot
tweede lezing over te gaan.
Lord Lansdowne zeide, dat hij, wan
neer de oppositie in de gelegenheid was
geweest, wijziging te brengen in de ve-
towet, zou hebben aangeraden, deze in
tweede lezing aan te nemen, omdat
de amendementen dan door "het La
gerhuis overwogen zouden zijn en een
P°g|ing gedaan zou zijn om tot over
eenstemming te komen.
Na een critiek op de onvolledigheid
'der slecht gestelde wet, stelde hij voor
de debatten tot Woensdag te verdagen.
Een heftige discussie brak toen los,
tnet het gevolg, dat de debatten werden
Aan het einde der zitting verklaarde
Lansdowne, dat hij Woensdag besluiten
Zou indienen, loopende over:
ten eerste, do wenschelijkheid een be
paling te maken tot regeling van de ge
schillen tusschen Lager- en Hoogerhuis
Welk laatste i.ervormd zou worden in
'den geest van de voorstellen Rosebery;
ten tweede, de mogelijkheid van ge-
bchillen over wetten, die niet van fi-
nancieelen aard zijn, in welke gevallen!
[vereenigde zittingen van beide Huizen
gehouden moesten worden, behalve wan-
peer deze geschillen zouden loopen over
de vraagstuk! cn van groot belang, die
niet onder de aandacht van het volk
Zijn gebracht. Mocht dit voorkomen, dan
zou een referendum onder de kiezers uit
geschreven moeten worden en geen ver
eenigde zitting gehouden worden, en
ten derde, een concessie van het Hoo
gerhuis om afstand te doen van zekere
Waarborgen, die h,et thans yolgejis de
grondwet heeft, in zake het verwerpen
van financieele wetten.
Men gelooft niet, dat de voorstellen
van Lansdowne den toestand gewijzigd
of een parlementsontbinding verhinderd
hebben.
De volgelingen der regeering zeggen
dat deze voorstellen ten eenenmale on
voldoende zijn en aantoonen hoe wijd
de kloof tusschen beidei partijen is. De
ministerieelen beschouwen Lansdow-
ne's voorstellen dan ook ;neer als een
betooging van de peers, dan als een
maatregel, die genomen is in de hoop
op een schikking en wijzen erop, dat één
gevolg dier voorstellen is, dat het Hoo
gerhuis behoed wordt voor hiet uitspre
ken van een oordeel over de vetowet.
Maar de unionisten zijn van oordeel
dat dit vertoon van redelijkheid en ge
matigdheid een goeden indruk op het
land zal maken.
Nu maar weer afwachten of de debat
ten Woensdag iets nieuws brengen en
of het misschien tot een schikking komt.
Toch ziet het er niet naar uit, evenmin
als dit spoedig het geval zal zijn in
Zuid Wales.
De verbittering onder de stakers neemt
toe en al worden ongeregeldheden als
veertien dagen geleden voorkwamen,
door de aanwezigheid van politie en troe
pen voorkomen, de stakers volgen thans
een andere tactiek, waardoor de toestand
niet minder ernstig is. Zij vermijden bot
singen met de politiemacht op straat en
bij de kolenmijnen, daar zij hier toch het
onderspit zouden delven, maar zij doen
nu aanvallen op de afzonderlijke wonin
gen der mijnbeambten, die natuurlijk niet
alle bewaakt kunnen worden.
Geregeld brengen dan ook de Engel
sche bladen berichten over aanslagen op
personen en eigendommen bij de wo
ning van den directeur der Briltania Col-
leries te Gilfach Goch werden Vrijdag
nacht vijf bommen gevonden iwelke
toonen -dat rust en orde nog lang niet
zijn teruggekeerd. Rust mag blijkbaar ook
nog niet komen voor
Portugal.
Leest men overal van stakingen die nog
voortduren uitbreken of nog in voorbe
reiding zijn, nu weer maakt de Lissabon-
sche correspondent van de Temps ge
wag van een ernstige ontevredenheid,
welke zou bestaan onder „carbonari", de
mannen, die de omwenteling van 5 Oc
tober hebben voorbereid en uitgevoerd.
Dezer dagen hebben zij een deputatie
gezonden naar de voorloopige regeering,
met den eisch, dat alle openbare ambten
behooren vergeven te worden aan de his
torische republikeinen d. w. z. aan hen,
die ook vóór 5 October republikeinen wa
ren, en die zich niet wensciien v.rarongen
te zien door de nieuwbakken parujgenoo-
ten, de vroegere aanhangers-der monar
chie, die in grooten getale den nieuwen
stand van zaken zijn bijgevallen, want
ieder oogenblik leggen nieuwe baantjes
jagers openlijke verklaringen af dat zij
zoo republikeinsch mogelijk zijn, al waren
ren ze tot opdat oogenblik overtuigde
monarchisten.
Maar ze willen graag weer wat mee-
eten uit de staatsruif en daarom regent
het openbare verklaringen, zelfs in de
kranten als ingezonden stukken. Intus-
schen is de nieuwe Portugeesche vlag
groen en rood, definitief door de voor
loopige regeering goedgekeurd. De of-
ficieele inwijding zal op 1 December
plaats hebben. 'tZal me een fraaie plech
tigheid zijn. We spitsen ons al op ruzie,
evenals ook bij de toekomstige ofple-.
ning der nationale vergadering op
Kreta.
De tegenwoordige Kretenzische re
geering, die gelijk men weet destijds
door Venizelos is gevormd, heeft een
officieele verklaring gepubliceerd, waarin
zij mededeelt, dat zij aan de voor twee
jaar geproclameerde unie met Grieken
land vast houdt. Zij scheidt zich geheel af
van den partijleider Kondoeros, die laat
stelijk optrad voor den terugkeer van Kre
ta, tot de autonomie.
In overeenstemming hiermede, zal de
a.s. opening der nationale vergadering
die zoo herhaaldelijk is uitgesteld
nu toch plaats hebben in naam van den
koning van Griekenland, tenzij de be
schermende Mogendheden dit nog be
letten.
Koningin Elisabeth
de sympathieke fconi/igin gan België,
die bij haar bezoek oniangs te Amster
dam door haar innemend optreden allen
voor haar innam, is ongesteld. Zater
dag meldde een telegram, dat de ko
ningin griep had. Er is bronchitis en
pleuritis aan de rechterzijde bij geko
men. De nacht van Zaterdag op Zondag
is niet goed geweest, hoewei de toestand
niet gevaarlijk was, achtte men dien
toch zorgelijk. Eergisterenavond heb
ben de geneesheeren Rommelaere en
Leboef de koningin onderzocht en de
laatste is met den hofarts Maloens des
nachts in het paleis, de koninklijke fa
milie is te Laeken, gebleven. De naaste
familie van de koningin wordt telegra
fisch van haar toestand op de hioogte
gehouden, en indien er niet spoedig
een gunstige wending intreedt, zal de
moeder van de zieke, hertogin Karei
Theodoor van Beieren overkomen.
Woensdag is koningin Elisabeth die
toen reeds sedert een paar dagen ver
kouden was en haar kamers hield, onge
steld geworden, 's Avonds had zij 40
graden koorts en was hard ziek. Tot
dusver heeft koning Albert, die zeer
onder den indruk is van deze ernstige
aandoening, 's nachts bij de koningin ge
waakt.
De laatste bulletins brengen nu ge
lukkig gunstiger berichten en wel dat
de ziekte haar normaal verloop heeft.
De Grendelwet
is weer in de Spaansche Kamer aan de
orde. In zijn verklaringen, gister, zeide
Canalejas, dat in de onderhandelingen,
met de H. Stoel, de kloosters aangewe
zen zullen worden, die gunnen blijven
bestaan. Hij wil, dat de religieuze instel
lingen, voor zoover zij er zijn, erkend
en gereglementeerd zijn bij de wet. Wat
betreft het onderwijs, is hij niet van
meening, dat men Katholiek moet zijn,
om onderwijzer te kunnen zijn, maar hij
vindt ook niet, dat de priesters uit de
scholten verdreven moeten worden.
Dit laatste is wat men noemt, een
scheutje water in den wijn.
GEMENGD.
De Servische Kroonprins gaat vol
gens de Lokal-Anzeiger zoo goed vooruit,
dat de Koning vermoedelijk nog dit jaar
naar Rome, Parijs en misschien ook Lon
den zal gaan. Het blad spreekt niet van
Weenen.
Een gerucht, dat Koning Alfonso
een reis naar Italië zou maken, wordt na
mens den heer Canalejas tegengespro
ken.
Wel is het mogelijk dat een der Minis
ters naar Italië gaat om daar de opening
bij te wonen van de tentoonstelling welke
ter gelegenheid van de feesten ter herin
nering ,aan de Italiaansche eenheid, zal
worden gehouden.
Het Portugeesche ministerie van
Buitenlandsche Zaken heeft besloten, het
gebouw van het Portugeesche Antonius-
gesiicht te Rome in te richten tot een in
ternaat voor kunstenaars, die op Staats
kosten hun ontwikkeling te Rome gaan
voltooien.
De Berlijnsche correspondent van
de Matin verzekert uit zeer goede bron
te weten, dat bij het jongste bezoek van
Aehrenthal in Italië het Drievoudig Ver
bond voor den gebruikelijken termijn van
5 jaar, hernieuwd is. Oostenrijk en Italië
zouden tevens hun politieke en commer-
cieele invloedsspheren op 'den Balkan
hebben vastgesteld. Oostenrijk Jaat Italië
de vrije hand in Montenegro en Albanië
en Italië waarborgt Oostenrijk hetzelfde
in Macedonië tot aan Saloniki.
Het is mogelijk, maar of het waar is?
Tengevolge van gebrek aan water
en de moeilijkheid der proviandeering
in d\e woestijn van Hauran, heeft de
Turksche regeering van verdere expedi
ties tegen de opstandige Droezen af te
zien.
Uit Brest en St. Etienne komen
weer berichten van sabotage. Bij Brest
zijn 40 telegraafdraden doorgesneden,
zoodat de stad, telegrafisch tenminste,
geheel was afgesloten van het land.
Uit St Etienne wordt gemeldi, dat bij
Chambon-Feugesolles 17 telegraafdraden
zijn doorgesneden.
Uit Heraklea aan de Zwarte Zee
wordt bericht dat een Grieksch stoom
schip met 60 pa jagiers aan boord, tij
dens een storm gezonken is.
Zeven zeilschepen hebben eveneens
schipbreuk geledenvan de opvarenden
werd geen enkele gered.
ÜOÊveel êlgehtoflecs dje rampen ju bet
geheel hebben geëisc'nt, is nog niet be
kend.
Te Queensborough staan 10.000 ton
kolen in brand. Oorlogsschepen hebben
manschappen aan land gezet om bij het
blusschen te helpen.
Koninklijke Besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot nota
ris te Deventer, Th. H. Lucassen, candi-
daatnotaris aldaar;
Ls benoemd tot notaris te Zaandam,
A. A. ter Laag, oud-notaris van Para
maribo, wonende te 's Oravenhage
is aan J. M. Goslings eervol ontslag
verleend als notaris te Sneek
is benoemd tot notaris te Winsum, mr.
C. de Ranitz, advocaat, procureur en can-
didaat-notaris aldaar;
is benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassau mejuffrouw M. A. J.
Claessen, overste van de Zusters van
Barmhartigheid te Maastricht (Capucij-
n en straat)
is de met verlof in Europa aanwezige
kapt. der art. Tühri van het in Nederl.-
Inciië eervol ontslag uit den militairen
dienst verleend.
Een jubileum van de Koningin.
Wij lezen in een Haagsche correspon
dentie der „Prov. Gron. Crt.":
Het feit dat H. M. de Koningin in het
begin van het volgend jaar 12i/3 jaar
als zoodanig zal hebben geregeerd, schijnt
niet onopgemerkt te zullen blijven. Eeni-
ge vereenigingen, vooral uit den arbei
denden stand, hebben zich reeds met el
kander in verbinding gesteld om, zoo mo
gelijk, de Koningin een hulde aan te
bieden in den vorm van een optocht; en
er zijn naar men beweert ook andere
plannen in bewerking. Juist gisteren, op
onzen nationalen onafhankelijkheidsdag,
die, behalve door 't wapperen van drie
kleur en oranjewimpel van stadstoren,
raadhuis en enkele openbare gebouwen,
als gewoonlijk onopgemerkt is voorbij
gegaan, moet over die viering van 't ko-
ninginne-jubileum een voorloopige ver
gadering hebben plaats gehaid. Maar er
zijn nog geen bijzonderheden over uit
gelekt.
De Papendrechtsche strafzaak.
Naar wij vernemen, bestaat bij de so-
ciaal-decratische Kamerfractie het voor
nemen om bij de behandeling van het
hoofdstuk Justitie, bij de Staatsbegroo-
ting den Minister eenige vragen te stellen
betreffende -de wijze, waarop te Arn
hem de Papendrechtsche strafzaak werd
behandeld.
Onedele concurrenlie.
Door den commissaris der Koningin in
Gelderland, die op het congres van den
Middenstandsbond toezegging deed, de
kwestie betreffende misbruiken, welke
door rijks- en gemeente-ambtenaren ten
nadeele van den middenstand zouden ge
pleegd worden, in zijn provincie te zullen
onderzoeken, is aan de burgemeesters in
zijn provincie de volgende missive ge
zonden
„Het is mij gebleken, dat gemeente
veldwachters in deze provincie wel eens
in commissie rijwielen leveren of op an
dere wijze als tusschenpersoon bij eeni-
gen handel optreden.
Ik heb de eer u te verzoeken, zoo noo
dig, den veldwachters uwer gemeente er
op te wijzen, dat zulks in strijd is met
artikel 4, tweede lid, hunner instructie, en
zorg te dragen, dat bedoelde bepaling
door hen stipt in acht worde genomen."
KORTE KRONIEK.
Men meldt, dat het Hof tusschen 6
en 10 December naar de residentie zal te-
rugkeeren.
Naar aanleiding van eenige grieven,
besloot het personeel der sigarenfabriek
van den heer Jos. Levie, te Assen om,
zoo aan de eischen niet werd toegegeven,
Vrijdag a.s. de werkstaking af te kon
digen. Op dit besluit heeft de heer Levie
de 11 aangeslotenen bij de afdeeling As
sen van den Intern. Sigarenmakersbond
met ingang van 25 dezer ontslagen en be
sloten, zijn fabriek naar elders te ver
plaatsen.
t— Het „Staatsblad" no. 321 bevat de
wet van den 8sten dezer, houdende wet
telijke bepalingen tot regeling van de
banken van leening.
De gewone audiëi lie van den mi
nwee (Y£u financiën op Donderdag
24 dezer, die van den minister van Wa
terstaat Vrijdag 25 dezer niet plaats heb
ben.
Tot geestelijk adviseur van den Dio-
cesanen Bond van R. K. Middenstands-
vereenigingen in het bisdom Haarlem is
benoemdde WelEerw..heer P. Stroomerrf
Rector te Amsterdam.
LEIDEN, 22 November,
Maria-V ereenigi ng.
De Leidsche Maria-vereeniging viert
feest. Het eerste 5-jarig tijdperk van
haar bestaan heeft zij achter den rug
en waar zij met voldoening op den afge-
legden weg mag terugzien, past alles
zins een blij, opgewekt feestvertoon.
Daarvoor waren de leden en genoo-
digden gisteravond in de St. Joseph-
Gezellenvereeniging bijeen gekomen.
Feitelijk echter was dit de aanvang
der feestviering niet. Immers werd Zon
dagmorgen in de kerk van O. L. Vr.
Vr. Onb. Ontvangen (Hartebrug) de'
Hoogmis ter intentie van de vereeniging
opgedragen, waaronder de Weleerw.
pater Borromeus de Oreeve een gloed
volle predikatie hield.
En na dezen kerkelijken inzet werd
gisteravond op meer wereldsche wijze
het lustrum herdacht.
De stoeien stonden in nauwe rijen aan
elkaar geregen met de beschikbare ruim
te was gewoekerd en nog kwam men
plaats te kort. De zaal was propvol. Tot
de aanwezigen Behoorden de Weleerw.
paters Klüken, geestelijk adviseur en"
Tesser, de Weleerw. heeren Bekkers,
Bergansius, Borsboom, v. d. Laar en Vink
de heer Mr. Aa'berse, lid van de Tweede
Kamer, mevr. Aalberse-Schmier, oud
presidente der Maria-vereeniging, het be
stuur van het Kruisverbond enz.
Klokslag 8 (de dames beginnen pre
cies op tijd) verwelkomde de presidente
ui een hoofsche toespraak, allen, die
opgekomen waren om met de Mariaver-
eeniging het lustrumfeest mee te vieren.
Daarna zong een koor van jonge da
mes n jubilélied. Met haar allen beeld
den zij een keurig tableau uit, in 't mid
den waarvan zich een blauwe vaan
verhief met de jaartallen 19051Q1Ü. In
geornamenteerde witte letters werd de
naam der vereeniging gevormd. De wel
eerwaarde heer v. d. Laar had de at
tentie onder het laatste couplet dit koor
door gekleurd bioscooplicht te doen be
schijnen en hierdoor een verrassend ef
fect te bereiken.
De clou van den avond was ongetwij
feld, van drankbestrijders standpunt be
zien, de rede van den weleerw. pater
Borromeus de Oreeve. De eerw. spr.
stelde zich teil doel het lied op te van
gen, dat opklinkt uit het enthousiasme
en de feestvreugde' van dezen avond.
Als zoodanig onderscheidde hij een ju
bellied, een danklied en een strijdlied.
Deze gedachte zette hij in een bloem
rijke taal uiteen.
Een jubellied klinkt op, want wij her
inneren ons wat wij waren en wat wij
nu zijn; 't is nu voor ons een reveille
in den strijd. Ons feest is de bloei en
groei van de R. K. drankbestrijding,
waarbij wij vergeten alle moeite en zor
gen, die wij hadden om de vereeniging
groot te maken waarbij wij roemen, op
hetgeen wij hebben bereikt om daaruit
kracht te putten voort te gaan. Ja, wij
mogen trotsch zijin. Nederland telt een
leger van meer dan 60.000 drankbestrij
ders, afgescheiden van de kinderen in
de St. Annavereeniging. Welk een in
vloed gaat van die drankbestrijders niet
uit, middellijk zoowel als onmiddellijk.
Onmiddellijk, want zooveel maten al
cohol minder, zooveel maten meer volks
welvaart.
Maar vooral middellijk: in hoeveel
plaatsen van ons land is het oprich
ten van een Kruisverbond niet het eer
ste antwoord geweest op den oproep
van Leo Xill tot vereenigen. De
drankbestrijding heeft geleerd, jets hoo-
gcr geluk te zoeken dan in den borrel.
De drankbestrijding heeft gebracht de
R. K. emancipatie der vrouw. De vrouw
is door de Maria-vereeniging naar voren
getreden, niet echter als suffragette. Wij
hebben haar geleerd te waken voor het
huisgezin en op te treden als man of
of zoon het geld aan den alcohol ver
braken.
Êsa .d^iklied gtijgt op, Spr, huldigt
