No. 741.
BUITENLAND.
•BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
2e Jaargang,
Bureau OUDE SINGEL, 54. LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post t L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Zaterdag
1^
November
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent,
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratl»
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkood
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Pit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Vrouwen-kiesrecht en Vrouwen-emancipatie
Van de vrouwen-emancipatie zijn de
Katholieken vriend en vijand.
Vriend zijin ze van d i c emancipatie,
jvelke streeft naar erkenning van de
[waardigheid der vrouw die beweging is
ijEoo oud als het christendom. Maar vij
andig staan ze tegenover de moderne
'emancipatie, als deze zich aandient als
nieuwe beweging, die nieuwe beginse
len leert, door welke de redding zal
Worden gebracht aan de miskende vrouw,
'die predikt een absolute gelijkstelling
van man en vrouw.
Zoo'n vijandschap voelden we bij de
lezing van de voorzitster van den Ned.
'Bond voor Vrouwenkiesrecht, gehouden
.Voor de afdeeling Leiden van dien Bond.
Er was veel waars en goeds in die le-
'jzing; zij leerde de vrouw zich bewust
te zijn, dat zij vormen moet menschen,
die een waardige plaats innemen in de
maatsdiappij. 't Zelfde is eens zoo kern
achtig gezegd door de katholieken J. de
Maistre. „De mannen zijn de wet
gevers, maar de vrouwen vormen de plan
nen, die de wetten maken."
Maar wat was die rede deels zonder
innerl ijken gloed deels opzwiepend bij
gemis aan een bezielend Christelijk be
ginsel.
De spreekster stelde zich op absoluut-
neutraal standpuntdit is tot op zekere
.hoogte haar zaak. Dat zij in hare neutra
liteit niet wilde spreken van een Schep-
iper, maar van moeder natuur, kunnen
'We kleinzielig vinden. Maar als een er-
jgerlijke profanatie veroordeelen wij, dat
jde spreekster het woord der heilige
[Schrift, dat de vrouw &an den man tot
:hitdpe is gegeven, ten perste toeschrijft
jaan moeder natuur uit vrees om hi,er den
I 'Maker van het Werk te noemen, en ver
bolgens dat woord gebruikt om.... het
(Vrouwenkiesrecht te propagandeeren,
[Vvant.... de vrouw moet ook de hulpe
van den- man jzijn in het Staatsbestuur.
Beter dan een Schriftuur-woord te
|$)rofaneeren en verkeerd te verklaren had
;'de spreekster een greep kunnen doen
'luit de geschiedenis van het christendom
kom te laten zien, dat dit steeds de waar
digheid en de gaven van 3e vrouw heeft
erkend. Dat een Hypothiate Alexan-
jdrie in het begin der Christen-tijden de
•philosophic doceerde, dat Benedic
ts XIV twee vrouwelijke professoren
liaan de universiteit te Bologna aanstelde,
en vele andere voorbeelden zou men kun
nen noemen.
Zou de spreekster misschien het feit
lidat verschillende christenen niets voelen
iVoor vrouwen-kiesrecht of tenminste niets
yoor kiesrecht aan gehuwde vrouwen,
[willen toeschrijven aan hun idee van acht-
terstelling, van geringschatting van de
Vrouw Ach, zou de Duitsche regeering,
'die aan de officieren liet kiesrecht wei
gert dat doen om hunne minderwaardig
heid?
Zou ook hier geen andere reden kun-
;lten bestaan?
't Is slechts een aanwijzing om dege
nen die zich niet verklaren voor algemeen
^Vrouwenkiesrecht niet te bestempelen als
jjmenschen, die de ware veredeling en er
kenning van de waardigheid der vrouw'
jüïvillen belemmeren, en aan de vrouw
.niet even groot e, ofschoon ander-
[Saortige, waarde 'toekennen ,als aan
'Iden man.
j Vrouwen kiesrecht en ware vrouwen
emancipatie staan Jos van elkaar.
}V Waar gaat het heen?
i De bronnen voor ons Katholiek geloof
Ijzijii ide H. Schrift en de Overlevering,
llzooals ons deze worden verklaard dc r
jlde Kerk. Dat de Protestanten de Ovt"-
jlevering verwerpen en voor de verkk-
jiring der H. Schrift geen bindend geza;
jjaannemen, is bekend. Maar dat er voi r
jide Protestanten „geloofspunten" bestaan
jldae men ook niet in de H. Schrift vind:,
•Idat is voor ons iets nieuws,
j Prof. Dr. H. Y. Groenewegen, hoog- i
jleeraar aan het Remonstrantsch semi
jharie alhier, heeft in den Haag gespro- I
Ken over het „onsterfelijkheidsgeloof"
fbWas een soort apologetische les, maar
b.» 'n eigenaardige.
Hij begon met te verklaren, 4at de cri-
jtiek de Bijbelbewijzen voor de onste:
lelijkheid der 7;el ^ls ondeugdelijk heeft
IHngp wezen,
Maar=- Overlevering in Roomschen zin
is er in de Protestantsche kerk niet
hoe kan dan de onsterfelijkheid der ziel
voor hen een geloofspunt zijn
De hoogleeraar zal 't vertellen. Doch
eerst hooren we dit maakt de zaak nog
vreemder =-. dat ook het verstand de on
sterfelijkheid niet kan bewijzen. Iets is
'n geloofspunt, als het door alle volkeren
is aangenomen, niet strijdt met de uitspra
ken van de wetenschap, en voldoening
schenkt aan de wenschen van ons hart!
.Waar Jblijft de christelijke opvatting, dat
het Geloof een bovennatuurlijke open
baring is? Waar blijft dc goddelijkheid
van de gave des Geloofs? Is het Geloof
nog het woord Gods?
We zouden den hoogleeraar kunnen
vragen, of ihij zijn seminaristen opleidt
tot bedienaren van het woord Gods? Ze
zullen toch eenmaal geloofspunten moe
ten verkondigen, die in den Bijbel, het
woord Gods, niet staan opgeteekend.
.Waar gaat het heen?
ALGEMEEN OVERZICHT.
Wat gebeuren moest door het voortdu
rend onhoudbaarder worden van den toe
stand in de
Engelsche Politiek
is geschied het ontbindingsbesluit is
uitgesproken.
Gister heeft Asquith die regeerings-
verklaring afgelegd in het Lagerhuis dat
in afwachting hiervan zoo vol was dat
vele leden op den grond moesten zitten.
Onder geestdriftige ovaties werd Asquith
ontvangen, die begon met te verklaren
dat er geen wijziging was gekomen in
de plannen der regeering. Zij is van
plan het Lagerhuis te verzoeken, de be
langrijkste deel en van de begrooting en
met name de invoerrechten op thee, de
inkomstenbelasting, het amortisatiefonds
en twee minder op de voorgrond treden
de maatregelen, die nog dit jaar afge
handeld moeten worden, af te doen.
Daarna sprak Asquith over het veel
besproken Osbornevonnis en verklaarde,
dat het de bedoeling der regeering is,
in het volgende parlement bezoldiging
der leden voor te stellen.
Pe regeering, aldus de eerste minister,
heeft den Koning geraden, om, wanneer
bovenbedoelde parlementaire werkzaam
heden zijn afgeloopen, deze zitting
en dit parlement te doen op
houden te bestaan. (Luide toejui
chingen op de banken der regeeringspar-
tij.)
Over de vetoconferentie sprekende,
zeide Asquith dat hij zich niet schaamde
te erkennen ,dat hij bijna tot het laatste
oogenbiik gehoopt had, dat een schik
king mogelijk zou zijn gebleken. Dit is
echter niet geschied. Toch ziet de regee
ring in, dat wanneer het Hoogernuis
voor de verkiezing gelegenheid wil heb
ben om de politiek, die het Lagerhuis
heeft goedgekeurd al dan niet te beamen
deze gelegenheid gegeven moet worden,
hetgeen volgende week zal geschieden.
Het ware ijdele waan te beweren, diat er
eenige twijfel kon bestaan over de be
slissing, die het Hoogerhuis ten op
zichte van de vetowet zal nemen.
Asquith eindigde met te zeggenHet
is ons wel, dat, nadat twee opeen/.ol-
gende Lagerhuizen in denzelfden zin een
oordeel hebben uitgesproken, dc (ijd ge
komen is, dat dit geschil, dat den gehee-
len weg van vooruitstrevende wetgeving
verspert, onderworpen kan worden aan
de beslissende uitspraak van de groote
nationale rechtbank. (Luide toejuichin
gen van 'de regeeringspartij.)
Daarna was Balfour aan het woord
die verklaarde het regeeringsbeleid ten
zeerste te betreuren en de aandacht ves
tigde op het feit, dat Asquith niets had
gezegd over het geven van waarborgen
door de Kroon.
Asquith antwoordde hierop dat de re
geering ook nu nog die waarborgen
noodig acht, maar dat hij weigerde een
verklaring af te leggen over den raad
die hij als verantwoordelijk minister ge
geven kan hebben of nog zal geven aan
de Kroon.
De liberalen maken uit deze tweede
verklaring van Asquith op, dat hij-van
den Koning een voorwaardelijke belof
te betreffende dc waarborgen heeft ge
kregen, maar de unionisten zijn geneigd
deze vertolking te bestrijden.
Ia hei Ljpogerliuis legde lord .Cjrewe
een verklaring af, die gelijkluidend was
met die van Asquith.
Lord Lansdowne noemde de ontbin
ding een parlementaire manoeuvre, die
met het grootste cynisme was uitgevoerd
en vroeg óf de regeering waarborgen
verkregen had en onder welke voor
waarden
Crewe gaf gedh onmiddellijk antwoord
op deze vraag, maar zeide: „Ik zeg
ronduit, dat het advies aan de Kroon,,
om het Parlement te ontbinden, gege
ven is in de onderstelling, dat het Hoo
gerhuis de vetowet zal verwerpen. Ik
neem %an, dat wanneer de regeering
weer aan het bewind komt met een haar
welgezinde meerderheid, het HoogerHuis
voorbereid zal zijn, gevolg te geven aan
den volkswil, zooals deze zich door de
verkiezingen heeft kenbaar gemaakt"
Terwijl deze zaken zich in Hooger
en Lagerhuis afspeelden hebben de
Kiesrechtvrouwen
zich weer eens geroerd. Deputaties van
suffragettes trachtten het parlementsge
bouw bjnnen te dringen maar stuitten op
bereden politie die er 23 in hechtenis
nam. Toch bleven ze aanstroomen en
wierpen zich op het cordon politieagen
ten, die haar onmiddellijk in hechtenis
namen. Een meisje slaagde er in het
cordon te doorbreken en holde met po
litieagenten achter zich aan naar het par
lementsgebouw, maar werd spoedig in
gehaald en in hechtenis genomen. Om 4
u. 10 waren gistermiddag 82 kiesrecht-
vrouwen in Jiechtenis genomen.
Ze zullen echter van hun malle mani
festaties niet wijzer worden. Beter ge
slaagd is een vrijwel even malle njani-
festatie in
Monaco.
Eenigen tijd geleden was men bij af
wezigheid van den vorst hij was toen
voor zijn mineralogische en oceanologi-
sche liefhebberijen druk in de weer te
Parijs in optocht naar zijn paleis ge
trokken om zich een grondwet op te vor
deren. Wat hier en ginder, ze wilden
niet onderdoen voor andere staten al
is hun landje maar iets grooter dan 25
duim in het vierkant. De vorst, die hen
toen een telegram zond, dat als ze hem
wenschten te spreken, ze daar en daar bij
hem moesten komen, heeft hiet billijke
van hun eisch ingezien en eenige Fran-
sche rechtgeleerden met Itfet opstellen
van dit stuk belast. We zullen nu zien
wat er van wordt. Ook in
Griekenland
wil men wat aan de constitutie gaan
morrelen. Vóór zijn reis naar Thessalië
zal Veniselos het hervormingsprogram
der regeering bekend maken. Voorname
lijk wil hij maatregelen nemen voor de
verbetering van den financieelen toe
stand. De constitutioneel e hervormingen
die hij wil invoeren zijn de volgende.
Hij is voor de instelling van een Senaat,
die om de zes jaar geheel moet aftre
den, en wiens leden minstens 45 jaar
oud moeten zijn. Bovendien wil l\ij de
kieswet wijzigen en de ambtenaren in
de grondwet onafzetbaar doen verklaren.
Over de pntdekte verduisteringen weet
de Atheensche correspondent van de
„Voss. Zeit." nog te berichten, dat Ve
niselos de heele intendance van het leger
wil afschaffen. De Jioogere intendance-
officieren gaan dan naar ministeries,
de lagere naar de infanterie. Alle mi
nisters van oorlog van de laatste zes
jaar, benevens verschillende leveranciers
zullen wegens misbruiken bij de inten
dance voor den rechter worden gedaagd.
De vroegere afgevaardigde Kapedanakis
beweert, dat de Koning zich beklaagd
heeft, dat de politici aan het volk ver
tellen, dat hij in gtrijd met de grondwet
gehandeld zou hebben. Mocht deze
opvatting algemeen worden, dan zou de
Koning volgens Kapedanakis willeft af
treden.
De kroon wordt hem blijkbaar te
zwaar, en daarbij komen nu weer mo
gelijke verwikkelingen over
Kreta
De Turksdhe zaakgelastigde te Athene
seinde aan zijn regeering, dat de Kreten-
ser Nationale Vergadering weder „in
naam van Koning George van Grieken
land" zal worden geopend. Dit acht de
Porte in strijd met de gewaarborgde sou-
vereine rechten van Turkije, en daarom is
het haar voornemen de beschiermende
mogendheden te wijzen op het groote
geyaar, c^at dopr jieze fo/.m^liteit Kan,
ontstaan, wijl de Porte niet kan dulden,
dat de zitting van het wetgevend lichaam
van een onder haar souvereiniteit staan
de land, wordt geopend in naam van
een vreemden vorst.
Goed zoo, hoe meer nota's hoe liever,
dan blijft er werk aan den winkel.
GEMENGD.
Het Berliner Tageblatt verneemt uit
Rome, dat de koning, de koningin en de
kroonprins van Montenegro volgend jaar
te Rome een bezoek aan den koning en
de koningin van Italië zullen brengen.
Mag men den correspondent van de
„Köln Zeitung" te Lissabon gelooven dan
schijnt reeds in repüblikeinsche kringen
lang geen eenstemmigheid te heerschen
omtrent de te volgen politieke gedrags
lijn. Zelfs wordt een scheuring tegemoet-
gezien tusschen de meer radicale ele
menten en de meer gematigden.
De Portugeesche minister van bin-
nenlandsche zaken is opgetreden als be
middelaar bij de staking van het tram
personeel te Lissabon. Vertrouwend op
den minister hebben de stakers zich be
reid verklaard het werk weer op te ne
men.
De arbeiders van de Berlijnsche
gasfabrieken dreigen tot staking over te
gaan wanneer de loonen niet verhoogd
worden. Voor men echter tot dezen uiter
sten maatregel zijn toevlucht neemt, zal
een looncommissie nog eens met de ge
meentelijke autoriteiten onderhandelen.
Op de begrooting van de Zuid-Afri-
kaansche Unie, die over 10 maanden en
tot Maart 1911 loopt, is ruim 1 millioen
gulden uitgetrokken voor de vloot.
Een blad te Londen meldt dat de
Japansche regeering een Londensche fir
ma den bouw van een dreadnought van
meer dan 27.000 ton heeft opgedragen.
Langs de geheele Siciliaansche kust
en vooral te Messina zijn weer hevige
aardschokken waargenomen, die in de
puinhoopen der verlaten stad verschei
dene gebouwen hebben doen instorten.
De bevolking der barakkenstad werd
door een paniek aangegrepen. Er zijn
evenwel geen ongelukken voorgekomen.
Het plaatsje Daridsche, in de buurt
van Gebse aan de golf van Ismid gelegen
is, volgens een telegram uit Konstanti-
nopel, tengevolge van een hevigen, door
den sterken wind aangewakkerden brand
bijna geheel in asch gelegd. 800 a 1000
huizen zijn verbrand. Het dorp was hoofd
zakelijk door Grieken bewoont, het Turk-
sche kwartier, dat eenigszins afgezonderd
lag, is gespaard gebleven.
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. besluit is benoemd tot com
missaris van politie der gemeente Velsen
en tevens tot comm. van rijkspolitie D.
de Ridder, thans buitengewoon ambte
naar ter secretarie van genoemde ge
meente
is J. G. Legro benoemd tot burgemees
ter van Oosterhesselen;
is L. Nilant benoemd tot burgemees
ter van Renesse;
is benoemd tot directeur van het post
en telegraafkantoor te Neuzen H. j. K.
Buwalda, thans tijdelijk met het beheer
van dat kantoor belast;
is C. van der Hoeven te Dordrecht, nu
machinist-stoker van den Rijkswaterstaat
bevorderd tot machinist en P. de Weerdt
te Dordrecht, benoemd tot egzagvoerder
op een der directievaartuigen van den
rijkswaterstaat.
Is toegekend de aan de orde van
Oranje-Nassau verbonden eeremedaille in
zilver aan F. van der Werf, chef van de
afdeeling Binnel. Goederenvervoer bij de
Ned. Stoombootreederij te Rotterdam.
Krankzinnigenverpleging.
Gecli. Staten van Zuid-Holland hebben
bij circulaire aan de gemeentebesturen in
het gewest medegedeeld, dat met ingang
van 1 Mei a.s. mannelijke lijders uit deze
provincie kunnen worden geplaatst in het
krankzinnigengesticht te Utrecht. Wan
neer het in aanbouw zijnde buitengesticht
te Zeist in gebruik wordt genomen (het
geen behoudens bijzondere omstandig
heden op 1 Januari 1912 het geval zal
zijn) zullen ook vrouwelijke patiënten
voor de inrichting te Utrecht kunnen wor
den aangewezen.
Voorts wordt onder het oog gebracht,
dat ten einde in de behoefte aan gestichts
yerpieging gteeds .te y oorden.
voor katholieke krankzinnigen de gestich
ten te Venraij zullen moeten worden aan
gewezen, indien daar plaats beschikbaar
is. .Tevens wordt herinnerd, dat de ge
stichten Ln den regel alleen op werkdagen
patiënten opnemen. Voor zoover aan
Gedeputeerden bekend, worden slechts
in de gestichten St. Jorisgasthuis, Outt-
Rosenburg en Endegeest, ook op Zon
en feestdagen patiënten opgenomen, ech
ter niet dan bij dringende noodzakelijk
heid, ter beoordeeling van den genees
heer-directeur.
Het Krupp-rapport.
De Voorzitter der Tweede Kamer heeft
gisteren medegedeeld, dat hij zal voor
stellen het Krup-rapport te publiceeren
en tegelijk te behandelen met de nadere
nota, door de regeering te dier zake in
gediend.
Gezondheidscommissie en
bijzondere scholen.
Op de vraag van het hoofd eener Bijz,
school of de gezondheidscommissie be
voegd is kinderen eener nk-t-openbare
school aan den lijve te onderzoeken, heeft
minister Heemskerk, volgens de „NecL"'
geantwoord
„Ik heb de eer u mede te deelen, dat
naar mijn meening een gezondheidscom
missie niet bevoegd is de kinderen eener
niet-openbare s chool tenzij na vooraf
verkregen toestemming der oudiers en
van het bestuur der school in de
school aan den lijve te onderzoeken.
De eerste Kamer.
De Eerste Kamer is voor openbare ver
gadering bijeengeroepen tegen Donder
dag 24 Nov. a.s., des avonds te half
Tweede Kamer.
De Tweede Kamer heeft gisteren de
behandeling van de Indische begroo
ting ten einde gebracht.
Maandagmiddag zullen de algemeene
beschouwingen der Staatsbegrooting eea
aanvang nemen.
KORTE KRONIEK.
r— De gewone audiëntie van den Mi
nister van Justitie zal Zaterdag 26 Nov<
a.s. niet plaats hebben.
Gisteren is te Amsterdam op fees
telijke wijze het 100-jarig bestaan van
de „Oranje-Nassau"-kazeme aldaar her
dacht.
Behoudens nadere goedkeuring
door dc verschillende gemeenteraden heb
ben de dagelijksche besturen van Bloe-
mendaal, Schoten, Bennebroek en Velsen
in beginsel besloten tot oprichting eener
naaml. vennootschap tot exploitatie vaa
een gemeentelijke waterleiding met een
kapitaal van f 200.000. Dit kapitaal moet
door die verschillende gemeenten in aan-
deelen worden genomen. Hieruit blijkt
dat er niet gerekend wordt op rijkssub
sidie.
De ontwerp-statuten zijn bereids ont
worpen. In het plan ligt de waterleiding
te stichten op het terrein, dat mevrouw*
van der Vliet aan de. gemeente Bloemen-
daal voor de Bloemendaalsche waterlei
ding heeft afgestaan.
Door de verkiezing van mr. C. Lu-
casse tot lid der Eerste Kamer zal een'
vacature ontstaan van het lid der provin
ciale staten in het district Goes, waar
voor mr. Lucasse sedert 1882 zitting
heeft.
LEIDEN, 19 November.
Roomsche Liefdadigheid.
Wij willen heden op een tweetal zaken
de aandacht vestigen.
Allereerst op het Lof met liefdadig-
heidspreddcatie in de Hartebrugskerk. Del
Weleerw. pater de Oreeve O. Fr. M. zal
daar met zijn welsprekende taal ongetwij
feld de liefdadigheid opwekken van een'
overgroote schare die kennc de Let schoo
ne doel d er St ElisabethsverecnigLng zich
gaarne naar den tempel zullen begeven
om hun giften te offeren, teneinde de dar
mes dier vereeniging in staat te stellen
haar nuttig werk voort te zetten.
Vervolgens op de uitvoeringen in den
R. K. Volksbond, Zondagavond half 9,
en Maandagavond 8 uur. Het Comité
„[Hulp in Nood", dat zijn naam steed*
veel eer aandoet, vindt telken jare de lief
hebberijvereenigingen gereed, belange
loos op te treden om de kas van „H. i«
N."te stijven. Wie het progiamma heeft
gezien, weet, dat het jets «extra's biedt
