ze jaargang,
No. 309.
Woensdag
12
October
1910.
BUITENLAND,
BINNENLAND.
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bl] onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent,
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels t 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentlEngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Móóhten wij gisteren een inzicht jn
den toestand in
Portugal
geverr Uit een telegram van den corres
pondent Van de „Lokal Anzeigër", ook
(nu kunnen geen betere bronnen genoemd
[worden# daar officieele telegratnmlen flat
jLissaborf uitblijven of nog zeer verminkt
pverkomert. Wederom' heeft die oorres
pondent rijn berichten van Spaanschen'
bodem laten overseinen en mag men Ze
Öus ook in verband met Zijn onverdacht
'getuigen ate Vrij betrouwbaar, beschou
wen.
De zaken# seint h'ij, nemen hier dein
loop, dien men verwachten kon. De teu
gels schieten uit de handjen der auto
riteiten. De menigte is gisteriiacht, met
messen Zwaaiend en plunderend^ 'thuis
van .den vroegeren royalist Castro bin
nengedrongen. Ten plotte konden' echter
de repubtfkeinsChe volksleiders, die per
telefoon verzocht waren te komeai, de
[familie tegen het allerergste bescher
men. De autoriteiten hier schijnen de
-republiek nog niet voor zoo stevig ge
grondvest te houden als wij vreemdelin
gen. Op heden (Zondiag) zouden de bar
ricades worden opgeruimd1, maar ze
staan er nog en de kanonneini, die d'e
stad in haar toegangen beheerschen, Zijn
er eveneens. Verder is de begrafenis
van de slachtoffers van den opstand),
die heden zou plaats hebben, een wieek
uitgesteld, omdat men bang was voor
de volkshartstochten. De kerken zijn ge
sloten en geen enkele klok heeft geluid.
iDe woede tegen de monniken heeft zich
nu ook tegenover de au'djere geestelij
ken gekeerd.
's Nachts is een heftig geweervuur ge
hoord. Toen men ging onderzoeken, wat
er gebeurde, hield het op, maar 't bleek,
toch al spoedig, dat d'e soldaten op, de
Santokerk geschoten en deze gedeelte
lijk vernield hadden. De autoriteiten!
Zeggen, dat er het eerst van uit 'de kerk
is geschoten, maar wie zou zoo onver
standig rijn om 's nachts van uit een
kerk op soldaten te schieten.
Verder hebben de soldaten zich aatti
de eigendommen van andere waardig-
heidsbekleeders uit d!en tijd van het ko
ningschap vergrepen. Ik heb bijv. het
huis van graaf Petrocillo gezien, dat
door soldaten bezet was. De muren wa
ren merkwaardig kaal, achter de gebro
ken ruiten.
Het is en blijft een gevaar, dat kfie
Stad in handen is van door politici ge
commandeerde soldaten ,die geen offi
cieren meer hebben. En de buitensporig
heden, die begaan worden, bewijzen hoe
zeer de geest van de troepen is getiaalti.
Een bericht dat het Marconibiireau te
Londen op Maandag door middel van
Wraadlooze telegrafie van het s.s. Plas-
sy heeft ontvangen, en dat geen com
mentaar behoeft, luidt als volgt:
Zooeven Lissabon voorbijges too md.,
|Er hangen zware rookwolken boven de
stad.
De Parijsdhe ochtendbladen en met
,!name het Journal, bevestigen de pessi
mistische beschouwingen van den cor
respondent van de Lokal Anzeiger.
Het laatst ontvangen telegram meldt
«Üat de regeering voornemens is bij de
creet den jnilitairen dienst verplicht te
verklaren, tevens heeft ze een bevel tot
inhechtenisneming uitgevaardigd tegen
pater Lorenzo de Mattos, een zeer werk
zaam Katholiek leider. Dit is echter al
reeeds overbodig geworden. Het gepeu
pel hééft de bureaux van "het blad SjO
Portugal"' bestormd en den hoofdredac
teur pater de Mattos vermoord.
Over Ideze gruweldaad zegt de „Patrïo-
Jte"Toen pater Lorenzo de Mattos on
der de kogels der revolutionairen was
'gevallen werd de drukkerij bestormd en
"T brand gestoken. Terwijl de vlammen
(Uit het gebouw sloegen, speelde zich
tn ,de straten een zeer tragische scene
pf. De moordenaars van den pater, wjer
pen zich op het lijk van hun slachtof-
ifer. Zij sleurden het dpor d'e straten
'en staakten hun dierlijk werk piet voor
aleer het lichaam in ^tukken was ge re-
fen.
Natuurlijk gaap al dadelijk geruchten
over de vestiging der Verdreven geeste
lijken in andere landen, en aanstondis
schreeuwt de liberale pers moord en
brand over die mogelijke priesterinva
sie.
Zoo verklaart de Italiaansdie „Regio-
ne" dat .er nu een einde behoort te kó
men aan de dubbelhartigheid: óf de re
geering is anticlericaal en behoort zich
dan als zoodanig te gedragen, óf zij is
clericaal, en dan behoort Zij heen te gaan
aangezien zij in dat geval niet geacht kan
worden den volksgeest te vertegenwoor
digen.
De „Messagero" sommeert de regee
ring „deze Vijanden van den Vooruit
gang en de eenheid yan Italië te belet
ten de grenzen over te komen, daar an
ders het volk hen Wel eens Zou kunnen
verjagen op minder wettelijke jsvijze''.
Maar niet alleen de Zuidelijke lan
den VreeZen Voor de vestiging der pries
ters, ook in ons landje schijnt men bang
ervoor te zijn en dat tniet alleen in de
linksche pers, maar zelfs de gecoalisöerdie
doet er aan mee en niet op 'die
meest loffelijke manier. Zoo vroeg de
„Nederlander" in haar Buitenland'sch
Overzicht smalend: „alsof we hier al niet
kloosters meer dan genoeg "hebben Ja,
ja, het bloed kruipt waar het niet gaan
kap.
Allerlei en 'meerendeels tegenstrijdi
ge berichten kómen over de verhouding
tusschen
Republiek en Vaticaan.
Van den eenen kant wordt in die be
richten verteld, djat de Paus het aan
staande consistorie, waarop, zooals men
Weet de patriarch van Lissabon den kar
dinaalshoed krijgen zou, is uitgesteld',
terwijl van dpn anderen kant weer be
weerd wordt, dat het consistorie niet is
uitgesteld en op dien bepaalden tijd zal
worden gehouden.
Verder wordt gemeld1, dat een drietal
monseigneurs van 'het Vaticaan naar Lis
sabon vertrokken zijn met geheime in
structies voor den Pauselijken muntiu's
en de Portugeesche bisschoppen.
Daarin wordt men ziet het „de"
pers is weer uitstekend op de hoogte
den priesters aangeraden, om zich van
alle inmenging in de politiek te ont
houden, en de republiek te erk'eannen
als dat leiden kan tot d'e vrijheid dër
Kerk. enz. enz.
Betrouwbaarder dunkt ons het bericht
dat de nuntius, omtrent wiens verblijf
men in het onzekere verkeerde, te Cinta
veilig en wel is aangekomen. De Paus
liet 'hem weten, dat hij daar blijven moet
heft verloop der feiten pioet afwachten
en zoo noodig de geestelijkheid /moet
beschermen en alle diplomatieke verwik
kelingen moet voorkomen.
Ook de provinciaal der Jezuieten, om
trent wien men geen berichten ontvan
gen hati, is nu terecht Volgens een te
legram uit Cadix is de provinciaal óp
weg naar Sevilla.
De Portugeesche zaakgelastigde bij
den Heiligen Stoel heeft gisteren aan
kardinaal Merry del Val medegedeeld',
dat de Republiek is uitgeroepen.
Nog steeds schijnt het niet uitgemaakt
waar
Koning Manuel
zich bevindt. Na al de tegenstrijdige be
richten der laatste dagen kómt nu weer
de mededeeling dat koning Oeorge van
Engeland bevel gaf het koninklijk jacht
Victoria en Albert naar Gibraltar te doen
scheep gaan om koning Manuel en ko
ningin Amelia aan boord te nemen.
Bij ai die onlusten in Portugal komen
nu weer ernstige berichten uit
Frankrijk
*De staking op de Noorderspoorweg 'die
reeds lang dreigde is dan eindelijk uitge
broken en hoewel ^plotseling gekomen,
schijnt deze toch zorgvuldig te zijn voor
bereid van 'kien eenen kant, tnaar van
den anderen kant ook door de rëgeering
voorzien die te middernacht de Gare du
Tlord reeds door militairen hati doen be
zetten en er was voor gezoigd, dat bin
nen 4 uren alle stations en wissels langs
de lijn onder militaire bewaking zouden
staan.
Niet in alle opzichten is hiervoor kun
nen gezorgd worden# want telegrammen
meMen dat de machinisten onderweg 'dia
treinen verlaten, waardoor o. a. een "trein
met troepen in Tvlarienval bleef staan.
De stakers bedreigen Tde machinisten#
die op hun post blijven, van bruggen en
overgangen Af wordj ,op( de greinen ge
schoten en met steenen gebombardeerd.
Niet alleen de beambten bij het vervoer
staken maar ook de spoorwegarbeiders,
en die in de spoorwegwerkplaatsen.
,Tot staking werd maandagavond te 11
Uur besloten op een vergadering van "2000
spoorwegmannen in de arbeidsbeurs te
Parijs, De arbeid zal niet hervat worden
alvorens alle eischen zijn liitgewllligd
Die eischen zijn: lo. verhooging der
loonen voor net geheele personeel;
2o. verleening van terugwerkende
kracht aan de pensioenwet yan 11 Juli
1909;
3o. regeling van den arbeidi
4o. invoering van een ,wekelijksóhën
rustdag;
5o. maandelijksche afrekening mét éen
jaarlijksch minimum van 2850 fr. yoor
rangeerders en soortgelijke arbeiders.
Bovendien vorderen de arbeiders dat
huri het loon over de stakingsdagen zal
worden uitbetaald en dat geen der stakers
ontslagen zal 'worden.
Zij verklaarden voorts dat de staking tot
èlken prijs zal doorgezet worden, zelfs al
zou het centrale stakings-comité van de
nationale vakvereeniging ën het alge
meen verbond het "noodig oordeelen de
staking te beperken. De stakers zullen de
staking zoo kalm mogelijk volhouden en
geen acht slaan op de uittartingen van
de regeering en de maatschappij. Zij ver
klaren bij voorbaat, dat zij zullen wéige-
ren te géhoorzamen aan het bevel onder
de wapenen te komen, dat onwettig ge
acht moet woftien, omdat volgens "de wêt
het technisch spoorwegpersoneel slechts
onder de wapenen kan geroepen worden
voor het vervoer van troepen, materieel en
oorlogsbehoeften.
Het resultaat is dat geen treinen naar
het Noorden en Westen (welk dieel Ach
bij de staking heeft aangesloten) vertrek
ken.
'Er worden maatregelen genomen om
met auto's de brievenpost te vervoeren
naar Brussel.
Het laatste bericht meldt dat de eeuwig
solidaire electriciens en lampenisten even
eens gestaakt hebben waardoor gister
avond de Gare du Nord geheel in het
donker stond.
Het laat zich aanzien idat de staking
algemeen zal worden.
Ofschoon we reèds melldiden dat de vie-
de geteekend) was in de Engels che en
Duitsche industrie ijg vólgens een tele
gram op de
Duitsche werven
in Hamburg de vrede weer verstoon!
Een der punten van geschil is dat de
directies den arbeid geleidelijk wenschen
te doen hervatten en 'de arbeiders 'dit
ineens willen. Intusschen schijnt in dit op
zicht nog wet een schikking mogelijk. Het
eigenlijke punt van geschil is dat de direc
ties weigeren Tie overblijvende géiden van
het door de staking afgebroken Stukwerk
te betalen. De leiders der arbeiders heb
ben'hun blijkbaar in dit opzicht beloften
gedaan zonder dat feitelijk iets hierover
was toegestaan.
Toch schijnt men overal elders den ar
beid te willen hervatten en doet men in
de arbeiderskringen zijn best de stakangien
te doen mislukken.
Kreta
had weer eens van zich doen hooren door
dat de Porte had geprotesteerd tegen be
noeming van Grieksche rechters aanXre-
tenzische banken. Nu eens heeft d>e Jurk
geen gelijk gekregen van de bescher
mende mogendheden tdde antwoordden,
dat de benoeming geschiedde krachtens
de Kretenzische grondwet van T907# wél
ke de mogendheden hebben lerkendl Er
ia daarom geen spraTce van schending
van den status quo óf van tusschenkomst
van Griekenland in Kretenzische aangele
genheden. In officieele kringen in Turkije,
ziet men in het antwoord een vriendschap
pelijke gezindheid jegens Griekenland
welke de betrekkingen tusschen "beide lan
den slechts kan verscherpen.
Nu weer heeft "de Porte bij die gezanten
der beschermende mogendheden van Kre
ta geprotesteerd, omdat twee Mohaméda-
nen op Kreta vermoord zijn. Er zijn reedis
de vereischte stappen te Kanea géSaan.
;t Zal wel 'protesteeren blijven "tot Ier
oorlóg is.
GEMENGD.
Uit Paul en Jarret bij St. Etienn'e
Wórdt een anii-clericale betooging ge
meld, die naar aanleiding van een ker
kelijke processie door vrijdenkers moet
Zijn PB to\w gezet, Vplgejjs «de blAtien
kwam het tot ernstige ongeregeldhe
den en werden verscheidene kerkelijke
vaandels door de vrijdenkers vervoerd en
verscheurd. Ook moeten twee priesters
mishandeld en gewond zijn.
De Frankfurter Zeitung Verneemt
uit Madrid, dat Canalejas een langdu
rig ondeihoud heeft gehad met den mi
nister van binneniandsche zaken1 over den
stand in Catalonië, d'ie reden tot ern
stige bezorgdheid geeft. Anarchistische
elementen doen voortdurend pogingen
om de algemeene staking, uit te roepen.
Te Sadabel is het werk hervat, maar het
gist onder de Arbeiders.De datum van
Ferrer's terechtstelling, het congres van
vrijdenkers te Barcelona en het voortdu
rend toestroomen van verdachte buiten
landers maken den toestand in hooge
mate onzeker.
Heden, de "11de verjaardag yan
het uitbreken yan den Boerenoorlog, js
de hertog van 'Connaugt, de oom van
koning George, met zijh gemalin, tet*
zijn dochter Patricia scheep gegaan naar
de Kaap, om dlaar het eerste Parlement
van de Unie van Zuid-Afrika te ope
nen. Voorts gaat de hertog een uitgebrei
de reis door ^uid-Afrika doen.
'De Berlijnsche universiteit viert
haar eeuwfeest, waarb'ij geestdriftige re
devoeringen Worden gesproken door den
keizer, die met dé keizerin, de kroon
prins en ander prinselijk gevolg gekomen
•is, door de Berlijnsche rector en de rec
toren der binnen en buitenlandsdhe uni
versiteiten.
De minister van onderwijl dkoeg als
feestgeschenk van het Pruisische minis
terie de verbouwde Fridericianische bi
bliotheek over.
De eerste burgemeeste roverhantilgd'e
De eerste burgemeester overhandigde
een fonds van 200.000 mark voor reis-
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. Besluit zijn benoemd tot bur
gemeester de rgemeente "Bolsward, M.
Oberman, tot burgemeester van >Engwir-
den Jhr. Mr. J. M. van Beyina, met toe
kenning van gelijktijdig eervol ontslag
als burgemeester van Oldemarkt;
zijn benoemd tot schoolopziener in de
arrondissementen Heusden, A. Blok; te
Teteringen; Venlo, J. Steijns, te Venlo
is E. H. van Gennip, burgemeester
der gemeente Gestet en Blaarthem be
noemd tot ridder in de orde van "Oranje-
Nassau
Is aan "E. jH. van Gennip eervol' ont
slag verleend als burgemeester dier ge
meente Gestel en Blaarthem.
is de le luit. F. J. C. baron van Har-
denbroek van Ammerstol, van het 11e
reg. inf. ter zake van tijdelijke onge
steldheid op non-activiteit gesteld;
is benoemd tot vertegenwoordiger d'et
Nederl. regeering op het van 13 tot 16
October a.s. te Brussel te houden inter
nationaal duivencongres S. Spanjaarld
Lzn., secretaris-penningmeester der Ne-
Nederlanldsche Vereeniging Aviculturate
's Gravenhage.
De Koninging-Moeder.
„Reuter" seint uit Weenen, dat Ff.
M. de Koningin-Moeder dër Nederlan
den te '8 uur gistermorgen te Weenen
aankwam H. M. is afgestapt (aan flhet
Hotel Krantz, waar Zij gedurende Haar
verblijf te Weenen wonen zal.
De keizer van Oostenrijk bracht he
denmorgen een bezoek aan H. M. Idle
Koni n gin - Mo ed er
Koningin Emma legde des middags
in den keizerlijken grafkelder bij de pa
ters Capucijnen, een prachtigen bloem
krans op de sarcophaag van de keizerin
daarna deed1 koningin Emma een lange
wandeling «dpor dë stad.
Kamerverkiezing Rotterdam V.
De vooruitstrevende liberale kiesver-
eeniging in Rotterdam V heeft candidaat
gesteld de heer G. J. de Jongh, die zich
voorstander had verklaard' van algemeen
kiesrecht zonder uitbreiding van dë be-
voegdheitd dër Eerste Kamer.
In de gisteravond gehouden huishou
delijke vergadering der Vrijz. Dem. kies-
vereeniging zijn voor de Tweede Kamer
voorloopig candidaat gesteld! de heeren
mr. C. Ui. van Deventer, Mr. Dr. ,H.
J. Tasman en KL de Vries Sr.
De 3- D. A. P. hebben als dubbeltal
gesteld H. van Kol en J. ter Laan.
Kamerverkiezing Eindhoven.
Bij de gisteren gehpu|dien verkje^ipg
vóór een lid van de Tweede Kamer dëïj
Staten-Generaal in Jiet kiesdistrict Ein|df*
hoven zijn candidaat gesteld! de heereri
Mr. J. van Best (R. K.) te Eindhoven;
en H. Spiekman (S. D. A. P.), te Rot
terdam.
De Hanzebank.
Naar men mededeelt wordt de coö
peratieve Centrale Middënstand^-Cre-
dietbarrk in het Bisidom Haarlem, afdee-
Hng van den Hanze-Bond, op Maandag
17 October a.s. in werking gesteld voor;
de leiden van „de Hanze".
Des namiddags ten half drie ure heeft
een vergadering, die een voor het döeli
passelijk feestelijk karakter draagt,
plaats te Delft, in de R. K. Leesvereje*
niging.
O.m. zijn de besturen der vereenigin-
gen, bij den Bond aangesloten, ter bij-*
wpning uitgenöodigfdl
Het 40 millioen-fonds.
Dezer dagen hebben wij uit de „AvOtid
post" een bericht overgenomem, dat da
Regeering zoude geweigerd hebben, het
haar vanwege de Tweede Kamer gedaan
verzoek in te willigen ,om toestemming
te verleenen tot openbaarmaking van 'tj
rapport der commissie voor de samen
werking van Zee- en Landmacht, iwelW
rapport voor de beoordeeling van 'het
ontwerp betreffende de kustverdediging
van belang is.
Het Haagsche Correspondentiebureau;
deelde mee van "bevoegde zijde te hcbben
vernomen dat bij de Regeering een des
betreffend verzoek van de Kamer niet
is ingekomen. Wel heeft één lid van da
Kamer, vóór 3i°t afdeelingsonderzoek,
doch na overleg met medeleden van zijn,
afdeeling, dóór één der ministers een der
gelijke vraag gedaan. Maar deze minister
moet van meening zijn geweest, dat dezej
aangelegenheid niet op deze Wijze kou
worden behandeld. Hij js van oordeel#
dat het verzoek door tusschenkomst vaq
den voorzitter van de Kamer tot tie Re*
geering behoort te worden gericht.
Eerst wanneer dit geschied is, js voor
de Regeering het oogenblik aangebroken
om te overwegen, wat haar te doen staat,
en eene beslissing te nemen in de moei
lijke vraag wat wel en wat niet van het
stuk kan worden openbaar gemaakt.
Zooals uit het Kamerverslag blijkt, zal
nu wereklijk door tusschenkomst van deu
voorzitter dë meening Ider regeering ge
vraagd worden.
Staatsbegrooting 1911.
Door de afdeeling der Tweede Kamer
als rapporteurs aangewezen voor de hier
na te noemen Begrootings-hoofdstukken
met daarbij behoorentie wetsontwerpen^
als: Hoofdstuk Oorlog id« heeren Duy-
maer van Twist, Marchant, Eland, Ruya
de Beerenbrouck en Arts; Waterstaat
de heeren van Nispen tot Sevenaer (Rhe-
den), Ferf, de Stuers, 'Middelberg 'en Van
Foreest; Landbouw, Handel en Nijver*
heid, de heeren "Vliegen, 'Roessingh, Pol-
Iema, de Wijkensloot de Weerd-estcyn en
BolsiusKoloniën, de heeren Van
Lennep, Colijn, De Meester Bogaerdt en
Bos.
Pensionneering gemeente-ambtenaren
Het vviskundig rapport betreffende dë
pensionneering van gemeente-anibtenaren
en van hunne weduwen en weëzen is bij
de Landsdrukkerij in druk en zal begin
December in een oplaag van ongeveer
'4000 exemplaren het licht zien.
Het" ligt in de bedoeling aan alle ge.
meentebesiuren jn ons land een exem.
plaar toe te zenöen.
'(N. v. d. D")
Bestrijding der Zedeloosheid.
In de gisteren gehouden vergadering
van de Tweede Kamer heeft de Voor
zitter medegedeeld, dat het wetsont
werp tot bestrijding der zedeloosheid
eerst in het begin van hef volgend "jaar.
aan de orde kan wprtfein gebracht.
De staking te Waalwijk.
Men meldt aan het „Huisgezin"
De vrijwillige steunbeweging, die zich'
tot heden slechts bepaalde tot de 1 eden
van Wen Ned1. R. K. Lederbewerkers-
arbeidersbond1, zal thans uitgestrekt wor
den over geheel het land Het Bureau
voor 'de R. K. Vakorganisatie Zal in yer-
band hiermee in overleg treden met d<(
Federatie der vijf Diocesane Werklio.
Wenbonden.
De „Msb." maakt gewag vatf baldfi
Wïh«Sfta die jasteit» «R «mBfetaegl
