11
buitenland.
binnenland.
2e Jaargang
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27» cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Dinsdag
October
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent,
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
algemeen overzicht.
De opstand in Portugal
moet het onschuldigste verloop geh'a'd
hebben, die ooit een revolutie had, zou
men denken, wanneer men de kalmee-
rende berichten leest, die u als officieel
worden voorgezet.
Werkelijk de nieuwe regeering heett
er slag van om "de publieke opinie naar
haar hand te zetten. Slechts enkele be
richtgevers als die van de „Matin etn
„Koln. Zeitung" hebben het twïjfelacht-
tige voorrecht, den lof der trooïistor-
mers te mogen rondbazuinen en Voor
de anderen is het bijna onmogelijk de
waarheid die ze dagelijks voor oogen
zien, aan hun bladen te seinen. Immers
heeft het voorloopig bestuur der Portu-
geesche Republiek de aflevering, en de
aanneming van telegrammen in cijfer
schrift of in overeengekomen taal op
geheven krachtens artikel 8 van de inter
nationale overeenkomst.
Waar dus voor de regeering onlees
bare telegrammen -niet mogen worden
verzonden en de leesbare natuurlijk naar
hunne bedoeling veranderd wordén,
krijgt de buitenwereld een geheel an
deren kijk op den stand van zaken als
deze werkelijk! is.
Komt echter een onbe&noeid bericht
tot ons# zooals d&t van tfen correspon
dent der „Lokal Anzeiger", die heusch
niet van „clericalisme" verdacht be
hoeft te worden, dan nijpt een smar
telijke verontwaardiging ons het harte
toe. Onverkort luidt zijn telegram, dat hij
eerst naar Vigo, op Spaansch grondge
bied had laten brengen en vandaar la
ten overseinenL
Te Lissabon is een militair bewind in
gevoerd# dat uitgeoefend wordt door sol
daten met en zonder strepen op öe mouw
•maar niet door de weinig te voorschijn
komende en hoogstzelden door de solda
ten gesalueerde officieren, die voor zoo
ver zij ontbreken overigens uit den troep
Worden aangevuld Tot dusver heeft het on
der zulke omstandigheden machtelcoze mi
nisterie met de solteika kunnen samenwer
ken en deze lieert Vrijdagavond rusten or
de met sdherpe patronen kunnen handha
ven Maar al spoedig heeft zich de door het
rondslenteren ontstane, demoralisatie van
den troep doen gevoelen, zoodat hier nog
nog wel rampen te verwachten zijn. Een
soldateska maakt zich nooit meester van
de macht zonder tenslotte belooning te vra
gen in den vorm van buit en slaciitoffers.
(Hier zijn de priesters tot "slachtoffers uit
verkoren. Zij kregen Vrijdag bevel hun
kloosters op het signaal van drie kanon
schoten te verlaten. Toen de monniken
en nonnen om 8 u. 's avonds nadat dit
signaal gegeven was, in hun kloosters
bleven, begon eerst in de straten een
jacht op 'de geesteljken. "Met hen is ook
een Amerikaansch correspondent# wiens
gebrek aan haar voor een tonsuur werd
aangezien# in hechtenis genomen. Die ge
grepen geestelijken zijn ondier iïiishandie-
lingen en scheldwoorden inaar het arsenaal
gesleurd. Tegelijkertijd is het gepeupel
bijeengekomen bij een Jiezuïtenschool, die
op een heuvel voor de stad gelegen is.
Niet de Jezuïten, zooals de republikein-
sche pers beweert, maar het gepeupel be
gon den strijd door een 'hagelregen van
steenen naar de ramen te smijten. En
eerst toen het gepeupel de poorten begon
te rameiën# boden de Jezuïten tegen
stand Daarna werd stormgeloop en, een
pater werd gedood en twee hunner vie
len den aanvallers gewond in handen.
Het gepeupel had intusschen de toege
schoten soldaten opgehitst en spoedig
knetterde het geweervuur, waarvanUe ge-
Volgen nog duidelijk te zien zijn.
De Jezuïten namen hun andere ge-
"wonden mee, toen zij in den onderaariT
Schen gang vluchtten, die hun kloosters
biet twee, buiten de stad gelegen, even-
'eens belegerde, kloosters verbindt. De
tnonniken houden zich in dezen onder-
aardschen gang verborgen en de pol-
daren# met het gepeupel samen, brachten
Ze door rook te doen stikken.
pe monniken, die men te pakken kon
krijgen, Zijn, voor een deel niet dan zeer
Onvoldoende gekleed# als gevangenen naar
net arsenaal gebracht. De weenende non
nen zijn op wagens geladen, het plunde
rend gepeupel en de plunderende soldaten
drongen echter de kloosters binnen. Mien
ziet er vernielde gebedenboeken, waaraan
het janhagel zijn woede heeft gekoeld. De
muren zijn met revolutionaire opschrif
ten bezoedeld en van alle versierselen be
roofd.
De regeering verzekert aan; deze mooriï-
partij geen schuld te hebben en bekent
daardoor dat zij dé macht over "de troepen
verloren heeft. Somtnige ministers bewe
ren zelfs# dat de Jezuiten begonnen zijn
met bommen Te gooien. Maar er zijn;
nergens bommen gevonden en getuigen
van verschillende nationaliteiten beweren,
dat het gepeupel den strijd begonnen is.
Men tracht op het oogenbhk de soldaten
van verdere moordpartijen af te houden.
Het gepeupel' verkoopt in de buurt van
de kloosters soutanes en met goud gebor
duurde priestergewadeneeuwenoude
boeken van onschatbare waarde, liggen
bevuild op den vloer van de bibliotheek
400 nonnen zijn op goed geluk over de
grens gezet."
Ook de berichtgever van de „New-
York Herald" heeft zich aan besnoeiing
weten Te ontrekken en geeft het vol
gende verhaal van de bestorming van
het Jesuïtenklooster Quelhas:
In enkele oogenblikken waren alle
vertrekken van het klooster met roo-
vers en bandieten gevuld en het js mij
onmogelijk om een beschrijving te ge
ven van de vernieling die deze bende
aanrichtte. Niets werd! gespaard. Heili
gen beelden, altaren, schilderijen enj
kostbaarheden, alles werd vernield of
gestolen.
Half-d'ronk'en schuricen, als bezeten,
met lange messen zwaaiend!, dooldeln
rond', zoekend naar priesters.... Andere
smeten de heilige voorwerpen, die reliqui-
en op den grond. Weer anderen vonden
deze heiligschennis nog niet genoeg, trok
ken piiester-kleeren aan én maakten zich
zich schuldig aan de hemeltergendste da
den.
De sold'aten en zeelieden stonden
lachend toe te kijken naar de schand
daden van het Lissabonsche gepeupel.
He t was het weerzinwekkend
ste en afschuwelijkste looneel
dat ik ooit heb gezien, getuigt de
correspondent. En dat duurde zoo den
heelen dag, zonder dat iemand een hand
uitstak, om er een eind aan te maken.
Eindelijk, toen dé avond begon te vallen
gingen de soldaten aan dit schandwerk
meehelpen. Zij wierpen 'dé verschillende
voorwerpen naar buiten en martli eerden
even later door tie straten van Lissabon
met de kostbaarste gewaden aan hun ba
jonetten.
De correspondent van de „Daily Ex
pres" verbergt evenmin zijn verontwaar
diging over die schandelijke feiten, die
door de voorvechters der revolutie niet
zijn goed' te praten. „De dronken revo
lutionairen dansten in de kerken en(
zongen de „Marseillaise", op plaatsen
waar vroeger slechts aan God gewijde
liederen klonken. De schurken waren,
gewapend met geweren, messen, hamers
en andere voorwerpen en zaten de pries
ters achterna als katten een muis achter-
najagen. Het was afschuwelijk te zien,
hoe het gepeupel de schanddaldjen met
welgevallen aanzag".
- Later zullen natuurlijk de nieuwé be
windvoerders met verontwaardiging de
verantwoording van £ie feiten van zich
afwijzen, zich beroepende op den door
henzelf ingegeven berichten, dat de re
geering alle moeite deed om de anti-
clericale strooming binnen dé perken;
te houden, en beweren dat een bende
booswichten deze ergerlijke daden be
dreef. Maar wat te denken van een re
geering, wier eerste daad was door am
nestie tal van schurken in vrijheid' te
stellen.
Het uitdrijven
der geestelijken van beiderlei Kunne is
algemeen begonnen. Kinderen, die in
geestelijke vereenigingen van onderwijs
vertoefden, worden naar hun ouders te
ruggezonden. Kardinaal Netto een Fran-
ciskaner, behoort onder de verdrevenen.
De bisschop van Boja is dé grens over
gegaan. Er waren Zondag slechts én
kele kerken te Lissabon geopend1.
De procureur-generaal van dé Jesuie-
ten te Rome heeft een telegram uit Lis
sabon ontvangen, waarin medegedeeld,
wordt, dat de behuizingen der ord'üi
vernield zijn, en dat verschillende gees
telijken gevangen zijn gezet. De jeigen-
dommen der Jesujeten zijn verbeurd ver
klaard; i 1
Koning Manuel
heeft toch op zijn vlucht,' hem "door
slechte raadslieden ingegeven, nog een
schijn van koninklijkheid willen leggen
door een eigenhandig schrijven tot den
eersten minister gericht, waarin hij zegt
dat hij, waar hij door de omstandigheden
gedwongen was te vertrekken, aan zijn
volk wilde verklaren, dat hij zich jiiets
te verwijten had, altijd als goed Por
tugees gehandeld had, altijd /ijn plicht
had gedaan en altijd Portugees zou blij
ven. Hij hoopte van geheeler harte, dat
het land zich rechtvaardig tegenover
hem zou betoonen en zijn gevoelens;
zou begrijpen. Zijn vertrek beteekent
geenszins, dat hij afstand wil doen.
Tocht schijnt hij voorshands geen po
ging te willen wagen met de wapens
in de vuist, aan het hoofd der hem nog
trouwe troepen, de kans te doen kee-
re.n. Een telegram uit Gibraltar meldt,
dat de Italiaansdhe kruiser „Regina Ele
na" de grootmoeder des koning, ko>-
ningin Maria Pia, en den infant Affon-
so, hertog van Oporto, aan boord nam
met bestemming naar Italië. Koning Ma
nuel en de Koningin Moeder besloten
naar Engeland te gaan.
Konnig Manuel heeft zijn land ver
laten in ongunstiger geldelijke omstan
digheden dan ooit een onttroonde vorst
voor hem. Hij heeft zoo goed als geen
vermogen; zijn moedér echter, die een
prinses van Orleans is, is gefortuneerd.
De hertog van Oporto, de broeder
van koning Carlos, is eveneens zonder
middelen. Toen hij het schuitje betrad#
dat hem naar het jacht zou brengen,
waarmede hij naar Gibraltar vluchten
zou, moef hij den schippers 2 biljetten
van 100 francs hebben getoond met de
woorden: „Dat is alles wat ik uit Por
tugal medeneem en tevens al wat ik be
zit".
Dat Maria Pia, de grootmoeder van
den onttroonden koning, zich in, treu
rige financieele omstandigheden bevindt
is van algemeene bekendheid.
„De „Independance Beige" verneemt,
dat koningin Maria Pia zich waarschijn
lijk in Zuid-Italië zal vestigen. Er is
sprake van geweest, dat het Italiaansche
parlement haar een apanage van 600.000
lire zou toezenden, doch koning Vic
tor Emmanuel moet onmiddellijk heb
ben verklaard, uit eigen middelen jn
haar onderhoud te willen voorzien.
Wat aangaat de vestiging der
nieuwe Republiek
heeft de regeering verklaard dat zij nu
een Constituante gaat bijeenroepen tot
formeele grondlegging van de Repu
bliek; het tegenwoordige parlement zal
hoogstwaarschijnlijk niet meer bijeenko
men.
Te Lissabon is een zeer strenge be
waking ingericht. Op de vestingwer
ken der bovenstad zijn 36 zware kanon
nen en 10 machinegeweren opgesteld,
om een niet onmogelijken ojp-
marsch der royalisten te ver
hinderen. In de stad zorgen 200 solda
ten en gewapende burgers voor de vei
ligheid; alle wagens die de stad binnen
komen, worden zorgvuldig onderzocht
en voeren bijna alle een kleine rood en
groene vlag, die naar zij meenen het
beste geleide is. Winkels en restaurants
worden alle om 8 uur 's avonds ge
sloten.
De gezanten in de voornaamste hoofd
steden van Europa zullen worden terug
geroepen, daar men vreest, dat velen
hunner misschien zouden samenspannen
met de monarchisten.
Hebben wij vroeger reeds gemeld dat
de royalistische troepen veël minder vurig
zich toonden in den strijd dan de repu
blikeinen de correspondent van de „Daily
Chronicle" i s ooggetuige geweest van
de overgave van een aïdeeüng koninklij
ke troepen en hij geeft het volgende ver
haal Van
een held.
Reeds geruimen tijd hadden zij stand
gehouden en aan 'de voortdurende aan
vallen der revolutionairen het hoofd ge
boden. Vooral één kapitein was brifge-
broken in de weer zijn mannen aan te
vurenreeds aan liet hoofd gewond, met
verscheurde uniform en zonder kepi,
dwong hij zijn soldaten steeds wéder in
de vuurlinie terug te keerenj, totcfat zij
op een gegeven, oogenblik zijn bevel niet
mee opvolgden 'en de witte zakdoeken
a,an de geweren werden gebonden Jen
teeken van overgave. Buiten zichzelven
van woede over deze lafheid van zijn
troep, brak de kapitein zijn sa'bel op de
knie stuk en wierp üe stukken den over
winnaars toe.
Och waren zij allen zoo geweest! Maar
neen ze "hielden zich lafhartig verscholen
en lieten hun oproerige ondergeschikten
den baas spelen. Niet zoo zou'het gaan in
Spanje
waar natuurlijk de revolutie in het naburi
ge land# den republikeinen de hoop geeft,
dat ook in hun land weldra een einde
zou komen aan liet koningschap. Wel
worden ook daar vergaderingen gehouden
in de woningen van republikeinsche kop
stukken als Lerroux# Soriano, Galdos e.a.
en vandaaruit zelf telegrammen van ge-
fukwensch aan 'de nieuwe Portugeesché
regeering verzonden, maar de regeering
is vast besloten iedere poging tot de-
monstreeren met kracht tegen té gaan en
volgens een mededeeling van de „New-
York Herald" is de regeering overtuigd
van den trouw van het leger én zou ko
ning Alfonso# zoo er onverhoopt een op
stand mocht uitbreken, op vrij wat meer
verdedigers kunnen rekenen dan koning
Manuel.
Onder de officieren is men vast over
tuigd, dat de koning bij een oproerige be
weging zich onmiddelijk aan het hoofd
zijner troepen zou plaatsen en zelf zijn
kroon zou verdedigen tegen zijn belagiers.
Toch schijnt men wel met eenige angst
den verjaardag van Ferrers idood tegemoet
te zien. Immers hoewel Canalëjas heeft
verklaard, dat de betoogingen in Catalonië
toegestaan zullen worden, voor zoover zij
3e afschaffing van doodstraf en de ver
krijging van vrijheid van godsdienst be
oogen of sympathie met den opstand! in
Portugal willen uitdrukken, betoogingen
voor Ferrer zijn verboden.
(In verband hiermede, herinnere men
zidi wat omtrent den datum der revo
lutie is gezegd).
Intusschen verzekert de „New-York
Heraki," dat de Spaansche ministerraad
na een langdurige beraadslaging beslo
ten zou hebben een oude lichting on
der de wapenen te roepen, met het oog
op de opwinding der republikeinen, die
overigens streng door de politie .wor
den bewaakt.
Laat ons hopen dat door de voorzorgs
maatregelen voldoende zullen blijken en
we niet nogmaals Qp de droevige too-
neelen vergast worden, als welke zich
nu in Portugal afspelen.
GEMENGD.
De Grieksche nationale vergadering
heeft met 175 tegen 334 stemmen Ess-
ling een voorstander van een herzie
ning der grondwet, tot voorzitter geko
zen. Essling had den steun van Rhally
en Theotokis.
De Grieksche regeering houdt zich
ijverig bezig met versterking van leger
en vloot. Het heet, dat alleen de cava
lerie nog te wensdien overlaat.
Uit vrees voor het uitbreken eener
beweging tegen de vreemdelingen te
Kanton, hebben de inarine-autoritciten
te Hongkong vertrouwelijke inlichtin
gen ingewonnen om té rechtertijd maat
regelen te kunnen nemen tot bescher
ming van de Britsche staatsaaphoorig-
heden.
De voltrekking van 'het huwelijk van
prins Victor Napoleon Bonaparte met de
Belgische prinses Clementine, zal op 18
November op 't kasteel Moncalieri plaats
hebben.
Berichten uit Maracaibo in Venezue
la maken mélding van een oproer in de
San Carlos-gevangenis. De oproerlingen
doodden verscheidene beambten, ondier
wie een broeder van président Gomez.
De meeste gevangenen, die bekende aan
hangers van "Castro waren, zijn ontsnapt
Men denkt dat dit binnenkort zal leiden
tot een revolutionnaire beweging.
Een telegram d.d. 10 Oct. uit Parijs
meldt: De bond van machinisten en sto
kers en de nationale bond van spoor
wegpersoneel heeft hedenavond in d(e
arbeidsbeurs vergaderd. De pers werd
ten strengste geweerd.
Men meent te weten, dat tegen mid
dernacht op de Noorderspoorwegen al
gemeene staking afgekondigd zal wor
den. Morgenochtend om 8 uur zullen
de gare du Nord hier en alle andere sta
tions van de Noorderspoorwegen door
troepen bezet worden.
Vannacht om 12.30 vertrokken de trei
nen npg geregeld,
t—i De Commissie belast met de tota*
bolal van de Brussèlsche tentoonstelling]
maakt bekend dat de eerste trekking zal!
plaats hebbért op 25 October.
Tijdens de feesten bij gelegenheid der.
prijsuitdeeling, die 18 October zullen
plaats hebben in het Palais du Cinquani
tenaire, zal een optocht gehouden wor«
den waaraan o.m. door een 1200 werk*
lieden, mijnwerkers-, glasblazers, vis-
schers enz.# allen in hun werkkleeding)
wordt deelgenomen.
Uit Parijs wordt gemeld, dat de so
cialisten een manifest publiceerden tegert
de duurte der levensmiddelen. In het
manifest worden verlangd opheffing der
invoerrechten op koren, wijn etc., toe
passing der woekerwetten# voorloopig
verbod van vischuitvoer en prijszetting]
voor de absolute noodzakelijke levens
middelen "door den "Staat. Voor'het geval
de regeering zou weigeren, dieze maat
regelen te nemen, spoort het manifest aan
tot den boycott van den brandewijn, die
den staat jaarlijks ,400 millioen frs. op
brengt.
Drie groote veigaderingen van
scheepsbouwarbeiders te Stettin hielden
Zondag stemnfing over <le staking, met
het gevolg, dat van de 3765 uitgebrachte
stemmen 1816 voor heëinJiging, 1893 voor,
voortzetting der staking waren. Aangezien
voorde voortzetting een meerderheid van
drie-vierde vereïsdit is, was door deze!
stemming (lus de staking geëindigd.
Koninklijke Besluiten.
Bij koninklijk besluit is aan jhr. mr.
A, J. J. van Sasse van IJsselt, eervol
ontslag verleend als rechter in de arron
dissementsrechtbank te Breda;
is aan den hoofdcommies der posterijen
J. Bresseling eervol ontslag verleend
is aan den directeur van het post- en
telegraafkantoor te Bussum, A. Meijer,
eervol ontslag verleend.
De Eedsquaestie.
Naar aanleiding van de bekende be1-
slissing van den Hoogen Raad heeft!
de Regeering bij de Tweede Kamer een'
ontwerp van wet ingediend, ter voor
ziening in de behoefte aan vaststelling
van een eedsformulier en van cle ge
vallen# waarin de eed van getuigen
in burgerlijke en strafgedingen kan wor
den vervangen door ecne belofte.
Dit laatste zal, volgens het ontwerp*
het geval zijn, wanneer dé tot de eeds
aflegging geroepene:
a. behoort tot een kerk of kerkgeP
nootschap, hetwelk het afleggen van den'
eedl verbiedt, of
b. niet behoort tot een kerk of kerk'*
genootschap en redelijke gronden op
geeft waarom hij tegen het afleggen van'
den eed bezwaar heeft.
Onze Oorlogsvloot.
Gistermorgen hebben de oorlogsschep
pen Rotterdam weer verlaten. Het ver-!
trek hadi r/iet de grootste kalmte plaats.
Wie gereed! was vertrok. Om uur ving
d'e aftocht aan met de torpedobooten'.
Daarna volgden de grootere schepen en
te half 11 vertrok dé Reinier Claessen,
Alleen het vlaggeschip Hr. Ms. Heemst
kerk lag toen nog aan de Parkkadee
Daar was het dén geheelen morgen nog
een komen en gaan van hoogere officie
ren en andere autoriteiten, die van koj
lonel Goedhart en zijn staf nogmaals af
scheid kwamen nemen. Te 2 uur koos
ook de Heemskerk zee.
Pensionneering bij de S.S.
Naar het „Centrum" uit goede bron
verneemt, zullen de verbeteringen in de
regeling der pensionneering van het per
soneel der Maatschappij tot Exploitatie
van Staatsspoorwegen, welke door de
Directie in overleg met de Regeering zijn
vastgesteld, met 1 Januarie a.s. worden
ingevoerd. Het maximum toe te kennen
pensioen zal van 8%0 op io/eo van het
gemiddelde bedrag der jaarlijksche be
zoldiging worden gebracht, zonder dat
van de tegenwoordige deelgenooten een
verhooging der bijdragen zal worden ge
vorderd. Deze vérbeteringen zijn in hoofd
zaak te danken aan het krachtdadig in
grijpen van onzen tegenwoordigen minister
van Waterstaat, mr. Regout.
Vervoer van Rijwielen.
In verschillende bladen worth itfedé*
gedeeld, dat na 1 Januari de bepalini
gen, omtrent bét vervoer y,a# fijwfeleij
