e £eidóC'h<z Qowccmk
BUITENLAND.
BINNENLAND.
2e Jaargang.
No. 306.
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Oeïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Zaterdag
8
October
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent,
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Qeloofsverdediging.
g.i -
Een enkel woord! tot inleiding] van
den a pologetisch en cursus die
aanstaanden Maandag 'in de Lodewijks-
kerk geopend) wordt, vinide hier een
plaats.
Het Katholieke Leiden wordt daar iets
geboden, waaraan in onzen tijd groote
dringende behoefte is. De meerdere ver
spreiding en de grootere aantrekkelijk
heid van vele nieuwe dwalingen eischen
een feller schittering der waarheid!,
krachtige bestrijding roept om sterke
Verdediging„Nieuwe "tijden nieuwe noo-
dén", geldt ook voor de Kath. Kerk.
Zeker: alle eeuwen door en overal is
zij in wezen steeds dezelfde; maar
jn het bijkomstige, jn de middelen
waardoor zij zich in stand houdt en uit
breidt, in de wijze waarop zij haar leer
.verkondigt en verdedigt kaïn en zal zij
zich steeds voegen naar de wisseling der
tijden. Juisst daardoor toont zij een le
vende Kerk te zijn.
De geschiedenis def St. Lodewijksk'erk
is hiervan een eigenaardige illustratie.
Dat oude bouwwerk draagt in zijd
bouworden, in de verschillende stijlvor
men zijner versieringen, de k enteeken en
Van lang vervlogen eeuwen. Het getuigt
van vele geslachten, die mede hebben ge-
Werkt om het in stand te houden, en die
het zeer zéker tegen wéler bedoelen
fin bewaard hebben voor zijn oor
spronkelijk doel; straks zal ook de nieu
we tijd het zijne daartoe bijbrengen, als
de nieuwe electrische installatie het nog
beter aan zijn oude doel zal doen beant
woorden^
De lotgevallen van dit bouwwerk zijn
een treffend beeld van de lotgevallen
der Katholieke Kerk in de grijze Sleu
telstad1. Want het staat er als de onver
woestbare getuige van dé bloeitijden van
het Roomsche geloof, toen het binnen
zijn muren dé vrome beevaa,rtgajngers
yerzïmelde, die hunne verre pelgrims
reizen naar St. Jacob van Compastel-
ïa daar beëindigden. jHet herinnert aan
de tijden van verdrukking, toen de Ka
thol.ieke godsdienst uit het openbare le
ven verdwenen scheen en de kooplieden
stoffelijke voordeelen zochten binnen de
muren, waar vroeger zooveel geestelijk
ken zegen genoten werd. Het spreekt
van dlelangzame opleving der Katholieke
Kerk, eerst schuchter en angstvallig,
langzamerhand meer openbaar, totdat zij,
jals herrezen uit de dooden weer in vol
len levensbloei optrad in de samenle
ving van opzeil modernen tijd. En thans,,
mu zooveel nieuwe dwalingen den echt
katholieken geest trachten te doen weg
sterven in het hart van den modernen
inensch, zal datzelfde eerbiedwaardige
gebouw zijn deuren openen, opdat bin
nen Zijin' muren dé katholieken van Lei
den hun geloofsovertuiging zullen ster
ken en stalen.
Want dat is het groote en gehoon e
'doel der reeks conferentiën, die dezen
Winter, telkens om de veertien dagen, in
!de Lodewijkskerk zullen worden gehou-
jidên.
De bewijsgronden voor de goddelij-
ke zending der Kerk, de grondslag waar
óp het gezag der Kerk steunt, zullen
Worden getoest aan de vele bezwaren
en opwerpingen, die door de nieuwere
/wetenschap en dén geest van onzen tijd
ér tegen worden ingebracht. De wijze
Waarop, en de redenen waarom de Ka
tholieke Kerk dikwerf met gestrenge
middelen maar altoos met onwrikbare
standvastigheid haar zending en haar
gezag handhaaft worden in het licht ge-
tsteld1.
De Persoon van Onzen Zaligmaker,
tié waarachtigheid Zijner goddelijke zen
ding is cfaarbij het uitgangspunt: want
daarmede staat of valt de zending
der Kerk.
Zoo zal 'deze cursus op zich rijk zijn
laan leering, en naar wij vertrouwen
groote helderheid brengen in menig ver
stand, sterker trouw wékken in menig
hart
Deze algemeene waardje der confe-
jïentiën wordt nog verhoogd door de ge
legenheid, die geboden wordt, omyra-
jjgen te stellen.
i.. Alls flmiii!slied,ea is snfeww&p* ®I-
le opwerpingen te voorkomen, is voor een
spreker onmogelijk: het voeren van teen
eigenlijk gezegd 'debat leidt .menigmaal
niet tot het gewenschte doel: verheldie-
dering dér begrippen. Daarom kan ieder
een «die naar aanleiding dier gehouden con
ference nog inlichtingen, wenscht, of be
zwaren oppert, deze schriftelijk en
onjderteekend indienen aan die Pas
torie der jSt. Petrus-Parochie Breestraat
139. Op de volgende conferentie worden
de ingekomen vragen behandeld en beant
woord); daarvoor zullen véle verkeerde
begrippen worden weggenomen, en zal
dikwijls gelegenheid worden gevonden
op een of ander punt nog eens den na
druk te leggen. En daar de namen der
ondérteekenaars geheim blijven behoeft
niemand jzich door eenig bezwaar te la
ten afschrikken Zijin moeielijkheden te
openbaren.
Deze uiteenzetting van het onderwerp
en die methode van den apologetischen
cursus maakt ieder woord van aanbeve
ling overbodig: de zaak spréékt voor
zich zelf.
De leiders hebben voor een iderge-
lijken leergang te 's Gravemhage en te
Delft gedurende een geheelen winter
volle zalen en een aandachtig gehoor
gevonden.
In onze stad, kan en mag deze cursus
niet minder slagen. De zaak' zelve is cr
te schoon, het nut ervan is er te over
vloedig voor.
ALGEMEEN OVERZICHT.
De Revolutie in Portugal
schaft op het oogenblik weinig nieuws
ofschoon het in Lissabon nog alles be
halve rustig moet zijn. Er komen
vele telegrammen maar deze zullen wel
weinig betrouwbaar zijn dlaar de nieuwe
regeering tracht de zaken van haar kant
zoo gunstig mogelifk voor te stellen'.
Aan de „Temps" meldde men giste
ren uit Madrid:
Na de overwinning der republikeinen
te Lissabon zou het 11e regiment artil
lerie opnieuw, de revolutionairen zijn
aangevallen, maar de aanval werd be
antwoord en het moest de republiek er
kennen evenals drie regimenten uit de
provincie. Het aantal slachtoffers moet
3000 bedragen. De burgerwacht zou zeer
gedund zijn. Men spreekt van 900 slacht
offers te Setubal, waar de infanterié
streed tegen de koningsgezindien cava
lerie.
Te Badajoz hoorde men ,het geschut
•in de richting van Elvas.
De Koninklijke Familie
schijnt op het oogenblik met de koning
in 'hun midden in veiligheid te Gibraltar
te zijn aangekomen.
Uit authentieke bron vanwege een lid
van het koninklijk gevolg wordt ge
meld, dat de koning zich in het paleis
bevond toen het bombardement begon.
Daarna vertrok hij naar Mafra en vervol
gens naar Ericeira, waar hij de overige
leden der koninklijke familie ontmoette.
In een open Jioot werd gestevend naar
het jacht, dat te 6 uur in den avond van
Woensdag dadelijk koers zette naar 'Gi
braltar. Het weder was kalm. Geen en
kel oorlogsschip werd gezien tot de be
houden aankómst alhier. De oorlogs
schepen voor .Gibraltar losten bij de
aankomst van 7s konings 'jacht saluutscho
ten. De koning Manuel en kóningin Ame-
lie waren zeer onder den indruk van de
plotselinge vlucht. Het gevolg had niets
bij zich, zood'at uitgebreide aankoopen
van kleederen werden gedaan.
Een ander bericht meldt dat op het
oogenblik van dé omwenteling koning
Manuel en koningin Amelie zich in Cin-
tra bevonden en bezoek kregen van <de
leiders van de beweging, die hen gerust
stelden ten opzichte van hun persoon
lijke veiligheid1 en in naam Van het repu
blikeinsche comité het koninklijk jacht
tot hun beschikking stelde. 'Zij konden
zich aan boord daarvan begeven, wan
neer zij verkozen. Hetzelfde werd jn ede-
gedeeld aan den hertog van Oppjto, hoe
wel deze gevangene was.
Wat hiervan zij, als zeker mag men
aannemen, dat de koning in veiligheid
is. Men verwacht dat hij in Gibraltar zal
afzien hoe de provincies zich ten op
zichte der revolutie egdragep. Sitejlen dfiq
zich ook tegen (hem, ïdan is men van
meening dat de (koninklijke itffi&r
Engerd gal flitiïjikea,
In hoeverre echter dé uitroeping van
de republiek bijval vindt
in de provincie
valt nog niet uit te maken, daar "door
het verbreken der communicaties berich
ten uit het binnenland ontbreken'. Wel
wordt gemeld, dat te Porto de republiek
is geproclameerd, en dat te JFunchal
de republikeinsche vlag zonder inci
dent werd.geheschen, van andere plaat
sen is echter nog niets bekend.
De bijzondere berichtgever van de
„Voss. iZeit." te Lissabon bericht welis
waar in een blijkbaar door de censuur
sterk verminkt telegram, dat de repu
bliek in het geheele land1 uitgeroepen is,
in een ander telegram in hetzelfde blad
echter, dat uit Parijs is afgezonden,,
wordt gemeld, dat de republiek nog lang
niet overal erkend wordt.
Alleen te Evora en te Port Allegre
werd het bericht van het optreden der
nieuwe regeering met gejuich begroet.
Wat de garnizoenen van Setubal en
Elvas zullen doen is nog niet zeker, ten
déele wijl daar het gerucht loopt, dat de
stedelijek garde te Lissabon, die trouw
aan den koning is gebleven, hardnekkig
weigert de monarchistische distinctieven
af te leggen.
Zelfs wordt beweerd, dat het van re
publikeinsche zijde komende bericht om
trent den bijval, dien de regeeringswij-
ziging te Oporto heeft gevonden, on
juist is.
Ook een telegram pit Vigo zegt dat
de republikeinsche beweging toeneemt
maar in Noord1 Portugal allesbehalve)
populair is. In welingelichte kringen
vreest men eén hevigen burgeroorlog.
Uit Madrid wordt aan de Vossische
Zeitung bericht, dat men daar de kan
sen van het koningshuis, op grond van
berichten van de Portugeesche grens,
nog lang niet hopeloos acht. In de Noor
delijke en Zuidelijke districten wil het
leger niets weten van dé Republiek. Als
werkelijk, koningsgezind kunnen nog 16
regimenten infanterie, 4 regimenten ca
valerie en 3 regimenten artillerie gel
den. In tal van kleinere plaatsen grijpen
de boeren, naar de wapenen om cjen Ko
ning te hulp te komen.
Intusschen schijnt de nieuwe regeering
zich reeds stevig gevestigd te beschou
wen en verzond het volgende:
officieele mededeeling:
„Het doet mij genoegen u te kunnen
mededeelen, dat de republiek hedenoch
tend is uitgeroepen en erkend door het
leger en het volk.
De afgezette koninklijke familie is ge
vlucht.
De regeering, welker president ik ben,
heeft de noodige maatregelen genomen
om het leven en dé veiligheid van de
koninklijke familie te verzekeren. Zij
kunnen óf aan boord1 gaan v^n een bui-
tenlandsch schip, óf over land vertrek
ken.
De openbare orde wordt uitstekend
gehandhaafd door de republikeinsqh.é
trpepen en het volk zelf.
De geestdrift is onbeschrijfelijk.
Verschillende officieren van het leger,
die tot dusverre aan de zijde van de mo
narchie stonden, hebben zich bij ons aan
gesloten en evenzoo een groot aantal ste
den in de provincie.
De republiek, wier voortbestaan ver
zekerd is door den wil van het gehee
le land, zal alle aangegane nationale ver
plichtingen nakomen en zich gelukkig
achten op moreelen en practischen
grondslag de goede betrekkingen met
buitenlandsche mogendheden en het ver
bond met Engeland te bevestigen.
Uit naam 'der voorloopige regeering."
Dr. BRAGA.
Een j^ieuw gezichtspunt wprdt ons
geopendi door
Don Miguel
den 'Pertugeeschen ex-pretendent dié i n
Beieren pp jacht is met zijn broeder,
prins Lpewenstein. Hij laat zich pp de
hoogte houden van de gebeurtenissen,
die naar zijn beweren door de óonser-
vatieven zouden zjjin teweeggebracht, uit
misnoegen met het liberale bewind van
Spuza. De Prins zegt, dat hij bij |de
omwenteling niet betrokken is. Maan
den geleden heeft hij zijn vrienden ver
zocht, hem niet pp den voorgrond te
brengen, zoolang het tegenwoordige vor
stenhuis regeerde. JXfet gebeuren zal na
het verdwijnen yam dje Braganza-dyma-
stie, zeide hij, zul leg foJYytqgeezen zelf
moeten beslissen
Dom Miguel gelooft niet in de bestein-
digheid der republiek in Portugal.
De een z'n dood, de ander z'n broo{cS
zooals een oud spreekwoord luidt.
Dat schijnt men ook te denken in
Griekenland
Uit Athene wordt n.l. gemeld> |da(t
Rhallys, de bekende Grieksche staats
man, dezer dagen in een onderhoud heeft
verklaard), dat 't voor het behoud der or
de in Griekenland noodzakelijk is, dat
het kabinet-Dragoemis onmiddellijk af
treedt.
Zoolang het aanblijft, zeide hij, zal
het land in een toestand van revolutie
blijven verkeeren, want de gegevens voor
een omwenteling zijn nog steeds aan
wezig. En als de regeering niet de me
deplichtige is van den militairen Bond,
dian staat zij toch onder zijn invloed.
Onlangs moet een deputatie uit de
offieren hebben verklaard, vastbesloten
te zijn de regeering ten koste van wat
het wilde te steunen. Mocht de Kamer
zich tegen de dynastie verklaren, dan
zoude zij in het belang van den kroon
prins een voorloopige regeering vormen.
Rhallys legdé daarbij den nadruk pp
het feit, dat de genoemde officieren be
reid schenen den kroonprins in de plaats
van koning George te stellen.
Om deze vervanging voor te bereiden
zijn een aantal officieren onlangs uit
Athene naar verschillende plaatsen ver
trokken. Toen generaal Constanides, de
bevelhebber van de Atheensche divisie
van het leger, zijn beklag daarvoor deed
bij den minister yan oorlog, werd .ech
ter yan die klacht geen jiotitie geno
men.
Wat de verhouding tot Turkije be
treft verklaarde Rhallys, dat er geen ge
vaar bestond voor een oorlog. Mocht
echter de onrechtvaardige behandeling,
waaraan de Grieken blootstaan, blijven
voortduren, dan kan aan het geduld van
Griekenland wel eens een einde komen.
GEMENGD.
Portugeesche Koloniën.
Een particulier telegram van den Pa-
rijschen tTelegraaf-correspondent, die een
gesprek heeft gehad met een republi-
keinsch journalist, meldt het volgende
aangaande de plannen der republikeinen
ten opzichte der koloniën.
Mijn zegsman verklaarde mij, dat in
de kringen der republikeinen ïaen ster
ke neiging bestaat, om tot verkoop van
het Aziatische koloniaal bezit over te
gaan. De voornaamste Portugeesche be
zittingen zijn Macao, Goa (westkust van
Bermanië), het eilandje Diu ([n de golf
van Oman, bij de zuidkust van het schier
eiland1 Gud jaraten P o r t u g e e s, c h-
Timor.
.Woordelijk zeide mijn zegsman
„Wat zouden Duitschland, de Ver-
eenigde Staten en vooral Japan niet wil
len betalen voor Macao en Timor?
Holland zou ons Timor ook wel wil
len afkoopen, maar het zou bijvoorbeeld
Vijf millioen bieden tegen Amerika der
tig en Japan vijftig."
Mijn zegsman verklaarde mij echter
uitdrukkelijk, dat het denkbeeld aangaan
de den verkoop der Aziatische bezittin
gen niet beschouwd moet worden, als
een plan der nieuwe regeering, maar wel
d!at er voor dit denkbeeld een strooming
bestaat in de republikeinsche partij, die
de opbrengst van den verkoop der nu
weinig of niets opbrengende koloniën
zou willen besteden tot de economische
opheffing van het moederland.
Er zijn d'us zaken te doen dunkt mij,
voor de nu gewaarschuwde Nederland-
sche regeering, waar groote kans bestaat
dat een of anderen dag Duitschland, de
Vereenigde Staten of Japan Portugal
op Timor vervangen.
De „Frankfurter Zeil" verneemt uit
New York, dat verschillende leden van
het parlement van den staat New York
betrokken zijn bij het schandaal van de
suikertrust
De politie te Konstaptinopel heeft
vijf Grieken uitgewezen. Naar verluidt,
zullen nog meer Grieken het land uitge
zet worden.
De Oostenrijksche regeering heeft
volgens gen bericht uit Weenen, toe
stemming gegeven tot een proefzending
van 25.000 kilogram Argentijnseh
vleesch.
D,e diplomatieke betrekkingen tus-
schen' gn jQolobja djn ber-
Men weet dat onlangs die betrekkin-»
gen plotseling door Venezuela werden;
afgebroken, hetgeen in Columbië grootej
ontsteltenis teweegbracht.
De „Etoile beige" méklt, idait het
huwelijk van prins Victor Napoleon en,,
prinses Clementine van België, op 17j:
November, op het slot Moncalière, ge
sloten zal worden.
De werkstaking der Berlijnsdhjei
steenkolendragers heeft zich tot een
tweede firma uitgebreid. In Moabit wer-«
den arbeidswilligen zwaar mishandeld.
Het is thans wel zeker, dat de ont-»
moeting van Keizer Wilhelm en den
Tsaar eerst in het laatst van het verblijf
van den Tsaar in Duitschland en niet in)
Hessen zal plaats hebben. Men jneent^
dat de beide Vorsten elkaar einde Octo-i,
ber of begin November te Potsdam zul«
len ontmoeten.
De „Jeune Turc" brengt het be-,
richt van de stichting eener Turksqhe
bank door inlandsche kapitalisten .met
een oprichtingskapitaal van 550.000 T.
ponden. ,De bank zou zich de bevrij-.;
ding van Turkije van die economische
voogdij van het buitenland ten doel stel
len.
i—ii Volgens de „Turquie" heeft del
Porte besloten 80.000 T. ponden te be
stemmen voor versterking van de Tri-
politaansche kust.
Een telegram uit San Francisco
meldt, dat men meent een aanslag tegen
prins Tsaisun te hebben afgewend door
de arrestatie van verscheidene tot de tan
den gewapende Chineezen op de stoom
boot Chijo, waarop zich de prins en zijn,
gevolg voor China hadden ingescheept.
Prins Tsaisun is het hoofd van de Clii-
naasche commissie tot studie van de ma
rine in het buitenland. Een der gearres
teerde Chineezen, Fong genaamd, heeft
kend, dat hij voornemens was den prins
te dooden.
Koninklijke Besluiten.
Tot gedelegeerde der Nederlandsche
Regeering bij het te Brussel in October
1910 te houden IVe Internationaal Con
gres gewijd aan de bespreking van vra
gen nopens de Kunst als publieke zaak,
is buiten bezwaar van s'Rijks schatkist,
benoemd dr. P. J. H. Cuijpers, architect
der Rijksmuseumgebouwen te Amsterdam
aan den ontvanger der directe belastin
gen B. C. Charbon te Utrecht is op zijn.
verzoek, met ingang van 1 Januari 1911,
eervol ontslag uit 's rijks dienst ver
leend
is benoemd tot griffier "bij het kan
tongerecht te Brielle mr. J. Goeman Bor-
gesius, thans commies ter gemeente-Se-,
cretarie te Amsterdam, wonende aldaar.
Het 40 Millioenenfonds en de
Tweede Kamer.
De Avp. verneemt, dat e'r onder die le
den der Tweede Kamer ernstige ontstem
ming heerscht over de wijze waarop cle
Regeering het wetsontwerp op 'de ikust-
versterkingen aanhangig heeft gemaakt en
in behandeling poogt te brengen. >,'Door
nietpublicatie toch van het Verslag der.
Commissie van Samenwerking tusschen
Land- en Zeemacht, hetzij geheel (waar
tegen geen enkel deugdelijk bezwaar is
aan te voeren), hetzij met weglating van
enkele onderdeden, is het opmaken van
een Voorloopig verslag over 'de principi-
eele zaken onmogelijk gemaakt. Daaren
boven ligt dat verslag slechts in beperkt
aantal ter griffie van de Kanjer voor de,
leden ter inzage, en als men nu weet, dat
men zich op de Griffie al gelukkig mag
rekenen, als men er een plaatsje weet te
vinden tusschen de drie ambtenaren, dia
in het kleine lokaaltje behuisd zijn, en de
boden die er bezig zijn met de expeuitiq
van pakètten en dergelijke, dan is het dui
delijk dat van "studie daar geen sprake
kan wezen.
Reeds heeft zich een der Kamerafdee-
lingen in "haar geheel door tusschenkomst
van den voorzitter tot de militaire Minis
ters gewend om toestemming te vragien
tot openbaarmaking.
ihmiddels is het |46 millioen-ontwerp»
reeds op de agenda der voorstellen ge
plaatst, die nog deze of begin volgende
week in de afdeeingen moeten (wordjqq:
onderzocht'
Intrekking besmetverklaring.
De Min. van Binnenl. Zaken heeft ZiJ-
ue beschikking y^n 5 Segti XQQX gopyfiC
