24
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Ie Jaargang.
No. 294.
Bureau OUDE SINGEL. 54. LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27S cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
September
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent,
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Naar den Haag.
Voorafgegaan door plaatselijke bétoö-
gingen in tal van' steden van ons land
zal morgen in 's-Gravenhage de genera
le meeting van R. K. Arbeiders Vereeni
gingen gehouden worden voor den ^et
telijken tienurigen arbeidsdag.
Reeds het opschrift boven dit artikel
[duidt aan, dat deze Roomsche manifesta
tie onze sympathie heeft.
Zij moet worden eene bekronin'g van
'den verrichten arbeid; zij moet die
'duidelijk uitgesproken wensch voor den
verkorten arbeidsdag van alle ar
beiders zijn.
Wij weten wel, dat het maximum van
kien werkdag zich niet uniform voor alle
bedrijven laat vaststellendat voor de
eene industrie een 10 urendag zelfs nog
te lang zal wezen, terwijl in een ander
Vak hier vooral hebben wij de sei-
fcoenbedrijven, den land- en tuinbouw op
het oog de mogelijkheid voor een
langeren arbeidsduur moet blijven be
staan.
Wij ontveinzen de moeilijkheden' niet,
Waarmede de invoering van een even-
tueele wet gepaard 'zal gaan en vreezen
dat de controle niet zoo gemakkelijk zal
zijndat wellicht getracht zal wbrden
de wetsbepalingen te ontduiken enz. Zoo
doorgaande zijn nog een legio tegenwer
pingen méér aan te voeren.
In den Haag echter wordt een begin-
sel-utispraak gevraagd. De Roomsche ar
beidersorganisaties met duizenden leden
achter zich verzoeken den Minister de in
voering van een beperkten arbeidsdag te
Willen bevorderen en in dit verzoek zal
'de Minister een krachtigen steun vin
den als hij bij de Kamers deze wet in-
jdient.
Het beginsel van beperking van J.en
arbeidsduur is door de meeste politieke
partijen aanvaard. Maar over de .wijze,
waarop dat beginsel in toepassing moet
worden gebracht, bestaat groot verschil
van meening.
Moeten Wij, na al hetgeen jn de Ka-
jmer reeds is gezegd, nog een lans bre
ken voor den verkorten arbeidsdag, voor
deelname aan deze actie?
Het eerste meenen wij ontkennend te
knogen beantwoorden 't laatste echter
iwllen wij iin een paar woorden doen.
Daarbij willen wij nadruk leggen dat
de actie moet gevoerd worden "door
alle arbeiders zonder onderscheid.
Men moet geen verschil maken tus-
schen industrie- en landarbeiders. In den
'grond van de zaak zijn de land- en tuin-
bouwarbeiders evenzeer met deze actie
'gebaat als de overigen. Direct voordeel
zullen zij er waarschijnlijk niet van heb
ben. In de actie ligt opgesloten het be
ginsel der vaststelling van een bepaal
den arbeidsduur door den Staat. Is dit
beginsel in de wetgeving erkend, dan
lijdt het geen twijfel (de ervaring met
de ongevallenwet leert het ons) of spoe
dig zal voor den land- en tuinbouw!
een maximum werktijd worden bepaald,
imisschien verschillend, misschien over
eenkomstig het maximum voor de indus
trie.
Wij juichen h,et daarom' toe, dat b.v.
de afdeeling L i s s e van den Nederl.
|R. K. Volksbond morgen door haar
bondsbestuur en haar vaandel in den
(Haag vertegenwoordigd wordt. Het ge
tuigt van solidariteitsgevoel en goe
den zin, van onbevangenheid en ruime
jppvatting.
't Heeft ons getroffen, dat juist deze
jweek in Rotterdam de vakafdeelingen
der St. Joseph-Gezellen-Vereeniging ge
combineerd bijeen kwamen en een motie
yan den volgenden inhoud aannamen
„De gezamenlijke vakafdeelingen van
de St. Jozefs Gezellen Vereeniging te
Rotterdam, op den 21 en September 1910
bijeen in gecombineerde vergaderingon-
jder leiding van den Zeereerw. President
der Vereeniging, gehoord de gehouden
beraadslagingen omtrent de wenschelijk-
neid eener wettelijke regeling van 'den
tjen-urigen arbeidsdag
„overwegende dat eene wettelijke be
perking van den arbeidsduur tot 10 uur
per etmaal in het belang is te achten
ao,ovygl van de geestelijke ontwikkeling
van de arbeidende klasse als van den;
bloei van het arbeidersgezin
„overwegende dat de oeconoïnische
mogelijkheid van dergel ijken maatregel
door katholieke sociologen van naam op
goede gronden wordt verdedigd
„spreken als hare meening uit, 'dat
behoudens noodzakelijke uitzonderingen
en overgangsbepalingen, 'de wettelijke
beperking yan den arbeidsduur voor de
volwassen arbeiders tot 10 uur per et-
tnaal gewenscht is
„en verzoeken het bestuur der vereeni
ging de beweging tot het verkrijgen van'
eene dergelijk wettelijke regeling te wjil-
len steunen."
De meeting, morgen in deto Haag te
houden, omvat ook de afdeelingen Lei
den, Voorhout, Voorschoten, Lisse en
Sassenheim van den R. K. Volksbond.
De Leidsche afdeeling zal er niet al
leen zijn met hare banieren1, pok haar
kranig muziekkorps, de harmonie St.
Gregorius, zal opwekkende marschen in
den Ha^g gaan spelen.
Wij vertrouwen, dat zeer velen uit
Leiden, en uit Leidens omstreken mor
gen naar den Haag zullen trekken en
om halftwee present zijn in de Concert
zaal van den Dierentuin' om daar met
hun mede arbeiders Je manifesteeren
voor dien tienurendag, voor den verkor
ten arbeidsdag, die in het belang hunner
gezinnen als voor hen' zelf wenschelijk
en zonder nadeel voor de nijverheid mo
gelijk is
ALGEMEEN OVERZICHT.
De groote storm op het sociaal-demo
cratische congres in
Duitschland
was gister weer een weinig geluwd. Op
de vergadering waren de revisionisten!
weer verschenen en met geen wjsotd
werd meer over de genomen besluiten
en de onheusche houding der radicalen'
gerept.
De rijksafgevaardigde Noske kwam wat
schetteren tegen hun redevoerenden kei
zer en een mofie werd aangenomen te
gen de vleeschschaarschte. Een goede
oplossing schijnt hiervoor nog niet ge
vonden en overal wordt nog geageerd
voor ruimeren vleeschtoevoer.
De keizer is dezer dagen te gast ge
weest bij Frans Jozef te (Weenen en
heeft daar een rede gehouden waarover
nu eens de heele pers jubelt. En toch1
heeft hij slechts, zij het dan in gloeiende
bewoordingen, gesproken over de goede
verhouding tusschen beide landen'.
De Weensche gemeenteraad heeft be
sloten het historische oogenblik van de
rede van den Duitschen Keizer jn tiet
stadhuis door een ingemetselden steen,
waarvan de bewerking aan een kunste
naar zal worden opgedragen, te ver
eeuwigen.
Keizer Wilhelm' is intusschen weer uit
Weenen vertrokken.
Terwijl men hoopt dat nu spoedig
een goede- oplossing in de Britsche nij
verheidscrisis zal gevonden worden, be
reiken ons uit Duitschland de berichten
der dreigende massauitsluiting.
De „Vossische 'Zeitung" verneemt
nog, dat de werkgeversbond met het
oog op deze uitsluiting reeds thans be
sloot om zich op de hoogte te stellen tot
welke organisatie de bij hun leden wer
kende arbeiders zijn aangesloten.
Te dien einde heeft zij den arbeiders
een vragenlijst toegestuurd, welke aldus
luidt
lo. Zijt gij lid van een arbeidersorga
nisatie? en
2o. Bij welke organisatie zijt gij aan
gesloten
De arbeiders die deze vragen op een,
naar de meening van het werkgevers
verbond onvoldoende wijze beantwjoor-
den, zullen zonder meer worden be
schouwd als leden van het „Deutsche
Metall-arbeiterverband", en de daaruit
voortvloeiende gevolgen moeten dragen1.
Ofschoon geregeld de geruchten om
trent de
Turksch-Roemeensche
overeenkomst worden tegengesproken
zegt men volgens de „Matin" in' ambte
lijke Turksche kringen dat men geen'
gewicht moet hechten aan de tegen
spraken, die gepubliceerd zijn over een
Turksch-Roemeensche overeenkomst.
Men bevestigt, van ambtelijke zijde die
overeenkomst niet. Nfen beperkt zich -er
toe er geen tegenspraak jn te geven'.
Tevens ontkent mén de toetreding van
Turkije tot het Drievoudig Verbond en
men verklaart dat men besloten js het
Ottomaansche Rijk aan geen der twee
groepen van mogendheden, die tegen
woordig het evenwicht in Europa hand
haven, te binden.
Uit Rome seint Reuter een
Pauselijke Protest,
naar aanleiding der beleedigen'de rede
van burgemeester Nathan. In een! brief
aan den kardinaal staatssecretaris pro
testeert de Paus tegen de bespotting
en de bel-eediging der godjsdienstige
dogma's door den burgemeester van
Rome.
De Paus eindigt zijn schrijven jnét de
uiting van zijn verontwaardiging en door
de aandacht der geloovigen te vestigen
op de voortdurende, steeds grooter wor
dende beleedigingen, den Katholieken
godsdienst aangedaan door openbare per
son en tot zelfs in Rome, den! zetel van
den Paus.
GEMENGD.
De Portugeesche troonrede bij de
opening der Cortes behelst behalve de
gewone in elke troonrede te vinden me
dedeelingen over den inWendigen toe
stand des lands en de verhouding tot het
buitenland en de aankondiging van nieu
we wetten tot verbetering van "den fi-
nancieelen toestand de verklaring van
het vaste voornemen van het Kabinet om
het liberale programma uit te voeren
door aanneming van de wetten op de
religieuse vereenigingen.
De regent van Perzië, Assad al
Moelk, in Juli 1909, toen Sjah Moham
med Ali, die voor de op de hoofdstad
iaanrukkende natioualisiern en Baktiaren
gevlucht was, van den troon vervallen
was verklaard, en aan het bewind ge
roepen was om voor den ll-jarigen
Sja Ahmed het regentschap te voeren,
is dezer dagen overleden.
Het parlement heeft Nasr-el-Moelk, die
zich op het oogenblik in Europa bevindt
tot regent gekozen.
Koningin Alexandra van 'Engeland:
is gisteren aan boord van het Engelsche
Koningsjacht te Kopenhagen aangeko
men.
Nauwelijks is het lijdelijk verzet op
d;e Oostenrijksche zuiderspoorwegen ten
gevolge van de tegemoetkomende hou
ding van de directie geëinddigd of het
begint weder in Bosnië en Herzegowina,
waar de onderhandelingen van de spoor
wegmannen met de directie tot geen re
sultaat hebben geleid.
De Ghileensche bladen com'mentee-
ren zeer een rede van den Argentijnschen
minister van'Buitenlandsche Zaken, waar
in hij toespeling maakt op "de broeder
schap, welke bestaat tusschen Chili,
Argehtinië en Brazilië. Zij beschouwen dit
als de voorbereiding tot een politiek ver
bond tusschen de drie staten.
De tusschen 8 en 11 October plaats
vindende Koningsmanoeuvres in Roeme
nië, zullen worden bijgewoond door de
berde jongste zoons van "den Duitsdhen
Keizer.
Naar uit Weenen gemeld wordt, zal
de Turksche grootvizier JHakki pasja in
de volgende week te Weenen een ontmoe
ting hebben met Aeh ren thai, voor deze
naar Italië vertrek^. l
Hakki pasja zal ook door Frans "Jozef
worden ontvangen.
Uit Bogota, Columbia, wordt bericht
dat het personeel van het Venezolaansche
gezantschap telegraphisch last kreeg de
stad te verlaten en te Panama op andere
instructies te wachten.
Deze onverwachte terugroeping, waar
van geen nadere verklaring is gegeven,
veroorzaakt hier groote ontstemming.
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. Besl. is aan mr. VA. ,W. Rom-
kes eervol ontslag vefleend als rech ter
plaatsvervanger in de rechtbank te Gro
ningen.
"Is op den voét van het bepaalde bij
art 2 onder 2o. van het K. B. van 11
,Maart 1909 no. 12 benoemd: bij het
reserve-personeel der landmacht tot reser
ve-paardenarts 2e kl. J. Roos
is bij 'het personeel van den geneeskun
digen dienst van het leger in NecL-Indië
benoemd en aangesteld tot tijdelijk offi
cier van gezondheid 2e kl. J. F. Schouw;
is, bcno,sas4 jol Jeew *m Rite -
landbouwwinterschool te Zutphen,- JWk
Emmens, te Grolloo;
is benoem'd tot adjunct-commissaris der
loodsen te Willemsoord de tijdelijke adj.-
commissaris A. Schenk;
is de kapitein ter zee XX lWu de Visser
met .ingang van 15 October a.s. eervol
ontheven van het bevel over Hr. Ms. tor-
pedo-instructieschip ^Schorpioen" en het
bevel over dien bodem opgedragen nan
den kapitein-luitenant ter zee O. v. Len-
nep.
Zaak De Groof-Nolthenius.
De heer De Groof, bericht aan het
Dgbl. van Nbr., dat hij van don kplo-
nel-coïnmandant van het 6e regiment in
fanterie het volgende schrijven heeft
ontvangen
De milicien-verloliganger Hi. ,G. P. .O.
de Groof, van de 3e com'p. 4e bat. 6de
regiment infanterie wordt bij deze na
méns den minister van oorlog mede
gedeeld, (dat zijn tot dien minister ge
richt bezwaarschrift tegen een officier
wegens hoon en smaad den' Katholieken
godsdienst aangedaan, bij onderzoek
verregaand overdreven is bevonden en
dat voor zooverre ten deze voor een
klacht werkelijk aanleiding heeft be
staan, door den minister voornJoemd aan
die aanleiding de vereischte aandacht
is geschonken.
Breda,-21 Sept. 1910.
De Kolonel,
(get.) WEURINGH.
Ned. R. K. Volksbond.
Op de a.s. Centrale Raadsvergade
ring te Amsterdam komen o.a. aan de
orde een voorstel 's Gravenhage over
de stichting van Patronaten'. „De Cen
trale Raad spreke de w!enschelijkheid
uit, dat de afdeelingen van den; Bonldl
zich beijveren om over te gaan tot de
stichtnig van Jongens-patronaten als on
deraf deelingen van den Bond".
De afdeeling Schiedam' heeft hierte
gen bezwaren en wil dit voorstel ge
wijzigd zien als volgt:
„Waar Patronaten bestaan, maar geen
St. Josephs-gezellen vereeniging, zal 't
bestuur van den Volksbond zjch in ver
binding stellen met de besturen der Pa
tronaten, om door deze samenwierkinjg
te bevorderen, dat de Patronaatsleer
lingen bij het bereiken van den 18-jari
gen leeftijd terstond worden overge
schreven als lid van den Nëd. R. K.
Volksbond en de daarin bestaande vak-
vereenigingen. Vóór dien leeftijd wor
den de Patronaatsleerlingen op voet van
gelijkheid met de kinderen der leden
toegelaten tot Teeken- en Vakscholen'
•en andere ontwikkelingscursussen van
den Ned. R. K. Volksbond. Het bestuur
en de leden van den Volksbond beijveren
zich daartegenover met aalle gepaste
middelen den bloei van bet Patronaats te
bevorderen".
Ook komt aan de orde het rapport
van het Centraal Bestuur, in zake het
in de vorige Algemeene Vergadering be
handelde voorstel der afdeeling Am
sterdam, betreffende de oprichting van
een Secretariaat van den Arbeid.
Een oordeel over ons Leger.
Uit de „Vierteljahrshefte für Truppen-
führung und Heereskunde", een door
den Pruisischen generalen "Staf geleid or
gaan, vertaalt de „N. R. Ct." eene oor
deelvelling over de organisatie en de
oefening van het Nederlandsche legerj
die in ruimeren kring veMient bekend
te worden.
i,Ge rauschlos aber zielbewusst" wordt
volgens den Duitschen anóniemen schrij
ver, in Nederland aan de ontwikkeling
van het leger voortgearbeid. Met waar
deering wordt dan ook gewaagd van de
jongste wijzigingen in bet verband jen
de bevelvoering van het veldleger, als
mede van de voorschriften, die jn kor
ten militairen stijl zijn vervat. De ge-
vechtsvormen zijn eenvoudig en krijgs-
matig de grondslagen voor de gevechts
leiding zijn door en door modem en leg
gen getuigenis af van een geschoold
oordeel. De laatste manoeuvres (van
1909) hebben daarbij doen zien, hoe de
voorschriften geenszins zuiver papieren
arbeid zijn gebleven.
Verder treedt het artikel in krijgs
kundige bijzonderheden, voor 2Len leek
van weinig bekoring, om te eindigen met
een he/nieuw,defl lftfzang pp. de gevechts-
waarde van ons leger. De „N. R. Ct.,!l
teekent bij het slot aan:
De waardeerende kritiek over bnze
legerinstellingen, die de Pruisische ge
nerale staf hier voor een grooteren kring
van belangstellende^ in het eigen leger,
toegankelijk maakt, verdient onze bijzon^
dere aandacht; niet omdat wij ons bij de
regeling onzer weerkracht van bet oordeel
in het buitenland afhankelijk willen stel
len doch omdat het doel van ons stre
ven de neutraliteit van ons land bij uit
brekende conflicten erkenld te zien, eerst
dan zal worden vervuld, als het buiten
land de neutraliteit afdoende beschermd!
weet.
De overval in Flores.
Bij de Regeering is thans ook eeq;
telegram uit Nederl.-Indië ontvangen!,
meldende dat de civiele gezaghebber varf
de onderafdeeling Oost-Flores (residen
tie Timor en Onderhoorighieden), de le-
luitenant der infanterié D. B. W. van'
Ardenne, zwaar gewjond is bij een po
ging tot oplichting van het hoofd vanj
het complex Lew Atale, dat de uitle
vering van een ontvluchte gevangene,
weigerde.
Prov. Staten verkiezingen.
De R. K. Kiesvereeniging te Zaan
dam heeft besloten bij de herstemming
voor een lid van de Provinciale Staten,
tusschen de heeren mr. H. J. C. van
Tenen (Unie-lib.) en K. Prins (soc.-
dem.) zich van deelname te onthouden'.
Voordeel van Bijzonder Onderwijs.
In „Ons Blad" lezen wij:
Meermalen is er reeds op gewezen,
dat wij, Katholieken, voorstanders van
het bijzonder onderwijs, feitelijk twee-
maal schoolgeld betaleneerstens door
onnoodig gemaakt worden 'door de voor
derwijs, tweedens door onze vrijwillige,
maar noodzakelijke offers voor het bij
zonder onderwijs.
Dat wij echter in vele gevallen door
het oprichten van bijzondere scholen de
vrienden van de openbare school bevoor-
deelen en hen bewaren voor hoogen „be
lastingdruk", bleek onlangs nog in de,
gemeente Wormer. Daar werd de open
bare school te klein voor het aantal kin
deren. De school moest dus vergroot
worden, wat de gemeente een flinik be
drag zou kosten en verhooging van den'
Hoofdelijken Omslag noodzakelijk zou
medebrengen.
Wat wilde evenwel het geval Aan
den grooten ijver en onVerpoosde werk
zaamheid van den Z.Eerw. heer pastoor,
mocht het gelukken eene bijzondere
school te stichten.
Weg waren nu alle spookgestalten
van belastingverhooging, weg waren alle
droombeelden van hooge cijfers op de
belastingpapieren
Dat alles is te danken aan het bijzon
der onderwijs.
't Zelfde gebeurt in de gemeenten van;
onzen omtrek nl. Vogelenzang. Daar zal
de uitbreiding van de openbare school
onnodig gemaakt worden door de voor
genomen bouw van een' R. K. School.
De Tienurendag.
De belangstelling voor de betooging
tot verkrijging van den wettelijk gere-
gelden 10-urigen arbeidsdag is zeer
groot. Van bijna alle plaatsen uit het
land ontvangt het comité berichten van
deelneming voor de groote meeting op.
Zondag 25 September.
De waarn. burgemeester van 's Gra
venhage heeft zijn toestemmnig gege
ven, tot het houden van den' optocht van
vereenigingen, die met muziek en banie
ren verscheidene straten der stad zullen'
doorloopen. De te volgen weg zal waar
schijnlijk een kleine wijziging onder
gaan.
De praeadviezen van mej. A. Polak,
den heer J. P. De Vooys en mej. mr.
E. C. Van Dorp over de maatschappe
lijke beteekenis van den arbeid der ge
huwde vrouw zullen behandeld wonden
op de vergadering der vereeniging voor
de staathuishoudkunde en de statistiek,
welke Zaterdag 8 October a.s. te 's-
Gravenhage gehouden zal worden.
De Bond van brievengaarders in' Ne
derland heeft zich met een nader adres
gewend tot den Minister van .Water
staat, waarin bepleit wordt een herzie
ning van de indeeling der kantoren vol
gens het piyitepstelseleeii verbetering