27
De Kerkvervolging in Spanje.
Ie Jaargang,
No. 271.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
Augustus
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenliandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere rege- meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Na afloop van de verkiezingen kon *Ca-
jialejas met gerustheid en zofl&er groote
Vrees voor tegenwerking zijn anti-clerica-
3e politiek beginnen. Het eerst werden de
[kloosterlingen getroffen door zijn tyran-
iniseerende maatregelen, .welke voor hen
het bestaan allerzwaarst makenen dit
geschiedde, ondanks verdragen, concor
daten tusschen den H. Stoel en Spanje.
,Om zich te rechtvaardigen beriep Cana-
Jejas zich op een in 1869 gegeven verkla
ring van het in 1851 gesloten concordaat;
.1869, nota bene, juist het jaar, ui 't ;welk
jde revolutie, die koningin Isabella had
verdreven, alle verdragen met voeten
treedde, terwijl toch het concordaat van
1851 weer is hersteld en aangevuld en
ïn de grondwet opgenomen in 't jaar
.1872.
Om het vijandige van "Canalejas' maat
regelen nog beter te begrijpen, houde
men in 't oog, dat -Spanje in verhou
ding tot het aantal Katholieken minder
kloosters telt dan de Vereenigde Staten,
[België, Engeland en Duitschland, en ver-
Volgens, dat de H. Stoel reeds belangrij
ke wijzigingen in vroegere concordaten
had toegestaan, dat n.L ook de kloos
ters belasting zouden betalen, dat voor
het oprichten van nieuwe huizen het ver
lof van den Staat nóodig is en meer an
dere con cessie's.
Na deze aanval op de kloosterorden
heeft Ca na Ie jas een nog brutaler inbreuk
gemaakt op het concordaat, neergelegd in
de grondwet.
Om dit goed te begrijpen het volgende
Is 1851 bepaalde een tusschen Pius IX
|en Isabella gesloten concordaat dat de
R. K. godsdienst de eenige godsdienst is
der Spaanscben natie met uitsluiting van el
ken anderen eeredienst. Naar aanleiding
van dit concordaat is in de grondwet
van 1876 opgenomen het volgend artikel
welk veel besproken art. 11 we hier in
zijn geheel laten volgen.
Artikel 11 1. "De Katholieke, Apos
tolische, Roomsche godsdienst is de gods
dienst van den Staat. De staat verbindt
zich den godsdienst en zijne dienaren te
onderhouden. 2. Niemand zal op
Spaansch grondgebied worden bemoeilijkt
pin 'zijn godsdienstige overtuiging of om
de uitoefening van zijn godsdienst, veron
dersteld dat hij niet in strijd komt Sn et de
christelijke moraal. 3. Verboden zijn
alle openbare uitingen en plechtigheden
Van eiken anderen godsdienst dan 'de
Staatsgodsdienst.
Deze 3 weid in October van hetzelf
de jaar nader verklaard: onder openbare
uitingen en plechtigheden wordt ver
staan het openbaar vertoonen van vaan
dels en banieren, het doen van openbare
mededeelingen, en 'het aanbrengen van
.opschriften en zinnebeelden op gt-bouwen.
Canalejas had doorzijn bepalingen voor
de kloosterlingen 1 reeds geschonden,
jen in Juni vaardigde hij een wet uit, in-
druischende tegen 3, waardoor het
aanbrengen van zinnebeelden en opschrif
ten op gebouwen geoorloofd werd en
andere rechten aan de nTet-katho:ieken
.werden gegeven.
Is de Kerk dan zoo onverdraagzaam,
dat zij- tegen de verdraagzame bepalin
gen van Canalejas heftig en krachtig
protesteert? Deze vraag, welke als een
bitter' verwijt in deze dagen r 'de
Kerk wordt geslingerd, willen we eens
in zijn geheel en zoo duidelijk moge
lijk volgens de Katholieke beginselen
beantwoorden.
Ten eerste: de Kerk wil de d w a-
lenden niet dwingen zich tot Haar
te keeren integendeel, het is hare leer
|dat deze, zoolang het licht der waarheid
Jhun goede trouw niet verdrijft, in die
goede trouw moeten blijven. Over
eenkomstig deze leer is 2 van art. 11.
Doch ten tweede: het volgt uit het
beginsel, n.l. dat zij is de eenige-ware
Kerk, dat zij het recht heeft de dwaal
leer. uit het openbaar leven te weren,
als zijnde een openlijke strijd tegen ha
re ouvereiniteit, eene beleediging van
de ééne ondeelbare waarheid, die in
[Haar is belichaamd.
(derde; V.an dit recht kan de
Kerk! afstand doen om gewichtige re-
kernen, zooals zij iht doet in landen van
verschillende godsdiensten.
En ten vierde: als we het optreden
der Kerk tegenover Canalejas' handel
wijze rechtvaardigen, dan bedoelen we
geenszins te zeggen dat de Kerk geen
vrijheden aan de andere godsdiensten
in deze omstandigheden wil toestaan.
Dit ligt buiten onze kwestie.
Canalejas heeft gesteld een daad van de
grootste onrechtvaardigheid en de bru
taalste onverdraagzaamheid tegenover
de Kerk, o md a t hij eigenmachtig, zon
der overleg met de Kerkelijke
overheid, is opgetreden op een ge
bied, hetwelk eerstens uit zijn aard be
hoort tot de kerkelijke bevoegdheid en
de Kerk heeft haar recht te handhaven
of vrijwillig van dat recht afstand
te doen en hetwelk vervolgens door een
concordaat aan de Kerk was aangewe
zen, zoodat verandering zonder godd-
keuring der kerk en contractbreuk is.
Als wij nu nog letten op de omstan
digheden, welke Canalejas' daad verge
zellen, o.a. de maatregelen tegenover
de kloosterlingen, het niet meer ver
plichtend stellen voor de leden van de
Cortes om den eed af te Dggen op het
kruis en Evangelie-boek, dan moeten
we tot het besluit komen, dat Canalejas
onder den schijn van verdraagzaamheid
een tyrannieke vervolging tegen de Kerk
bedoelt.
En na dit alles wil Canalejas de Kerk
verwijten, dat ze niet verder wil door
zetten onderhandelingen betreffende het
concordaat, die begonnen waren onJder
Maura en reeds hadden bewerkt eeni
ge wijzigingen betreffende de kloosters.
Onder dit voorwendsel terwijl ieder
begrijpt, dat de Kerk niet onderhandelen
kan voor de herroeping van de haar
smadelijk beleedigende besluiten riep
Canalejas den Spaanschen gezant Ojeda
uit Rome terug, welk feit de H .Stoel
moest beantwoorden door haar gezant
uit Madrid te laten vertrekken.
Zijn nu de diplomatieke betrekkingen
tusschen Rome en Spanje verbroken
De Spaanschie gezant Ojeda, heeft ver
klaard, dat zijne regeering slechts be
doelt de onderhandelingen te eindigen'
en niet «alle diplomatieke betrekkingen
te verbreken.
Hoe het zij, er is een klove, een aller
diepste klove tusschen Rome en Spanje.
Dit treurige feit zien de Spaansche Ka
tholieken inzij zenden verzoekschrif
ten aan hun vorst en willen groote ma
nifestaties houden. De pers heeft ons
medegedeeld, dat de Katholieken zoo
verstandig zijn geweest om een betoo
ging te San Sebastian niet door te zet
ten, nadat het verbod van de regeering
was gekomenzij zouden anders den
schijn op zich geladen hebben tegen
den koning in opstand te komen. De
berichten van de laatste dagen doen
ons kennen de uiterste vredelievendhid
van de H. Stoel, die zoo meldde ons
tenminste de pers poigingem aanwendt
om met de Spaansche regeering te on
derhandelen.
leder zal na het gesprokene geen
hoog idee hebben opgevat van de Ka
tholiciteit van Spanje's vorst, Alfonsus
XIII. Hoe is dit te verklaren van een
vorst, die om zijn openbare en ridder
lijke uitingen van Katholiciteit den eer
bied en achting van de Katholieke we
reld had veroverd.
Men schrijft dit toe deels aan "den in
vloed van het protestantsche Engelsche
hof, en in 't bijzonder van de moeder
zijner gemalin wïj weten "dat Alfons is
gehuwd met de bekende Engelsche prin
ses Ena van Battenberg 'deels ook aan
den invloed, welken Canalejas reeds
lang op den Spaanschen koning uit
oefent. In elk geval laadt Alfons een
zware verantwoording op zich we heb
ben immers gezien, dat als de koning
een nieuwen minister benoemt, tevens
de Cortes zijn omgeslagen. Alles is dus
in Alfons macht.
Even zij hier nog gewezen op de par
tij der Carlisten, welke de pers ons zoo
dikwijls dezer dagen noemt. In Spanje
was sinds 1817 met goedvinden van
de Cortes de z.g. Salische wet inge
voerd, d.w.z. bij gebrek aan mannelijke
nakomelingen moet de broeder van den
overleden vorst opvolgen. In 1830 schaf
te Ferdinand VII op aandringen van zijn
gemalin Maria Christina deze wet af
ten voordeele van zijn dochter Isabelle.
Deze willekeurige handeling lokte ver.
zet van een deel der bevolking, hetwelk
zich verklaarde voor den broeder des
konings, Don Carlos. Sinds dien1 tijd
lezen we in Spanje's geschiedenis meer
dere malen van opstanden van de C a r-
listen. Door bemiddeling van Leo
XIII heeft echter deze_ partij zich ver
zoend met de heerschende dynastie, maar
tengevolge van Alfonsus' gedrag open
baart zich den laatsten tijd weder een
sympathie voor Don Carlos' nakomeling
Don Jaime.
Wij hopen door het korte overzicht
der feiten, en het belichten van de
zoo duistere Spaansche politiek, het
volgen van den verderen loop der ge
schiedenis makkelijker te maken.
Mogen de Spaansche Katholieken
voortgaan met de innerlijke versterking
hunner organisatie'smogen zij vol
brengen het voornemen om in de Cortes
zoo spoedig mogelijk de regeering te
interpelleeren, maar vooral mogen zij
eindigen met die duistere politieke
knoeierijen, welke zonder twijfel de oor
zaak zijn, dat godsdiensthaters het be
wind in handen hebben van een land,
welks bevolking, ondanks alle fouten,
toch nog geechht is aan den Katholieken
godsdienst. W.
Uit de Leidsche Vroedschap.
Een zomersche agenda en een Zomer-
sche Raad
Dat wil zeggen, een agenda met veel
kleingoed en weinig belangrijks, en
een zeer onvoltallige Raadmaar 24
leden present.
Bij de stemmingen een verrassing; met
13 tegen 11 stemmen werd als nummer
één op de voordracht voor 't College
van zetters voor 's Rijks directe belastin
gen geplaatst de heer J. Karstens JAzn.
een anti-revolutionair. Blijkbaar wilde
men ook in dit college streven naar even
redige vertegenwoordiging.
Lang werd gepraat over de vraag, of
aan den Gemeente-apotheker verlof zou
worden gegeven, een lectoraat aan de
Universiteit waar te nemen. Na bestrij
ding door de heeren Bosch, Sijtsma en
Zwiers en verdediging door de heeren
Roem «en van der Eist, werd het verj-
lof met 14 tegen 10 stemmen gewei
gerd.
Hoe gek 't ook moge schijnenhier
zat 't Openbaar Slachthuis tusschen
het Rapport der Raadscommissie, waarin
zoo krachtig tegen 't bekleeden van bij
betrekkingen was gewaarschuwd, oefen
de gewis grooten invloed uit.
Dit rapport kwam vooral ter spra
ke bij de behandeling van het voorstel
den beer Bosch e. a., om het salaris
van den Directeur van 't Openbaar
Slachthuis te bepalen niet meer op
f 3000.—, maar op f 2500, met een
verhooging om die 2 jaren, van f 100,
tot een maximum van f 3000.
De beer Bosch, zelf lid ctier bui
tengewone slachthuiscommissie, merkte
met een van verontwaardiging trillend
stem op, dat noch in bet advies der
slachthuiscommissie, noch in 't pread
vies van B. en W. ook maar met een
woord van 't Rapport werd gewaagd.
Mr. Aalberse "deed dit na hem nog
eens dunnetjes over. Hij meende in den
geest van den Raad te spreken, wanneer
hij openlijk hulde bracht aan het werk
dezer buitengewone commissiezeker,
niet ieder zaf 't met alle conclusies
eens zijn, maar "dit mag ons niet weer
houden onzen dank uit te spreken aan
hen, die zich belangeloos, zoo verdien
stelijk voor de gemeente hebben ge
maakt. In 't bijzonder bracht Mr. Aal
berse nog hulde aan den voorzitter dier
commissie. Dr. Meuleman a,an wiens
voortvarendheid en doorzettingskracht
het zeker voor een groot deel te dan
ken is, dat de commissie, niettegen
staande allerlei tegenspoed, haar taak
ten slotte toch zoo goed heeft volbracht
en aan den Secretaris der Commis
sie, Mr. de Vries van Heijst, die het
uitstekend geschreven rapport had op
gesteld.
Door applaus gaven de leden hun in
stemming te kennen.
Aan het slot der vergadering "kwam
de Burgemeester 't nog eens over doen,
In ongeveer dezelfde bewoordingen,
bracht hij hulde aan "de commissie, méér
in 't bijzonder namens B. en W. En
de Raad applaudiseerde.
d&t al fflqgst gr over 't voorste]
Bosch gestemd worden. Het werd krach
tig bestreden door den wethouder Ker-
stens enden heer Sijtsma, beiden
zeer verwonderd, dat ze 't zoo Aart-
roerend met elkaar eens waren.
"De bestrijding door Mr. Kersten,s
maakte blijkbaar wel indruk op de Raads
leden. Tenminste, de Heer A. Mulder
kwam met een motie, waarvan de strek
king waswe zullen de f 3000 'toestaan
mits voortaan de directeur geen bijbe
trekkingen mag waarnemen zonder toe
stemming van den Raad. (Tot nu toe
konden B. ten W. toestemming geven.)
Namens de meerderheid van B. en W.
verklaarde de voorzitter dat een derge-
^elijk voorstel van ben te wachten was.
Subiet trok nu de heer Mulder zijn'
motie en de heer Bosch zijn voorstel
in.
Tenslotte nog een kleine schermutse
ling over het verhoogen van het subsidie
voor Mathesis Scientiarum ge-
nitrix. De heer Hoogeboom wilde nog
meer geven dan gevraagd was, opdat er
leeraren der school later gepension-
neerd konden wordn.
De heer Sijtsma kwam daar stevig ge
harnast tegen opzijn voornaamste ar
gument was: die leeraren krijgen bijna
allen al uit anderen hoofde pensioen. De
Heer Hoogeboom pruttelde nog wat te
gen, maar met 15 tegen 9 stemmen zet
te de Raad hem een knip op den neus.
Men ziet, heel veel belangrijks le->
verde deze raadszitting niet op. Toch
duurde ze tot bij vijven. De goede wer
king van den •electrischen ventilator deed
blijkbaar de heeren minder sterk naar
't einde verlangen.
Maar zou dat ding niet wat minder
lawaai kunnen maken?
BUITENLAND.
Duitschland.
De keizer, heeft na ^wee jaren te heb
ben gezwegen in Koningsbergen ter eere
der provincie Oost-Pruisen een rede ge-
gehouden. Deze was hoofdzakelijk gericht
tegen het parlement en het volk.
Men vreest dat zijn woorden een ge
weldigen storm zullen te voorschijn roe
pen.
In hoofdtrekken luidden de keizerlijke
woorden ails volgt:
Hij gewaagde van de nauwe banden,
dd-e de trouwe koningsstad der provin
cie Oost-Pruisen met het koninklijke
huis verbonden en herinnerde er aan ,dat
de groote kerkvorst zich daar krachtens
eigen recht tot souverein hertog in Prui
sen gemaakt en zijn zoon zich daar de ko
ninklijke kroon op het hoofd gezet had.
Daar heeft ook gezeteld de groote sol
datenkeizer der Franschen en liet stad
en lande zijne onmeedoogende hand voe
len. Daar werd échter ook het denk
beeld om het vaderland in opstand te
laten komen en vrij te maken voor het
eerst tot daad, in een tijd van verval.
Die opstand was ondenkbaar geweest
zonder koningin "Louise van wien
genoeg in het licht kan gesteld worde»
dat zij te midden van het algemeene ver
val van het vaderland de eenige is ge
weest, die nooit aan de toekomst van
het vaderland heeft getwijfeld. Konin
gin Louise leert ons, dat wij mannen alle
krijgsmansdeugden moeten beoefenen en
altijd bereid moeten zijn, om onze
krijgstoerusting zonder dat er iets aan
hapert, in stand te houden, wegens den
geweldigen vooruitgang van naburige
mogendheden. Alleen op onze krijgstoe
rusting berust onze vrede.
Onze vrouwien moeten van de Konin
gin leeren, dat de voornaamste taak
van de Duitsche vrouw niet op het ge
bied van het vergaderings- en vereni
gingswezen ligt, maar in den stillen ar
beid thuis in het gezin ,waar zij een
jong geslacht moet grootbrengen tot ge
hoorzaamheid en dit moet leeren, dat
het ier niet om te doen isr zijn leven te
te leiden ten koste van anderen, maar
alleen op het vaderland het oog te rich
ten.
De Keizer besloot: Mijzelven beschou
wende als een werktuig des Heeren,
zonder te letten op de opvattingen en
meeningen van den dag, ga ik mijn weg,
die alleen naar het\velzijn en de vreedza
me ontwikkeling van het vaderland is ge
richt; maar ik heb daarbij de mede
werking van een iegelijk in den lande
noodig
De Keizer ledigde daarna /yjn glas pp
de provincie Oost-Pruisen.
Italië.
De hertog der Abruzzen schijnt dan,
toch eindelijk alle bezwaren te hebben
oveAvonnen, jdie aan zijn huwelijk met
miss ELkins, den dochter van een Ameri-
kaanschen senator ,in den weg ston|den.
Te Bazel is n.l. volgens een mededeeling
van Secoio, nadat koninginAveduwe Mar*
gherita hare toestemming had verleend,
tot de lechtver bintenis besloten.
De familie Elkins zou gisteravond te
te Parijs aankomen en aldaar een weekj
verblijven.
Binnen -enkele dagen zal de verloving
bekend worden gemaakt, als tenminste
riiet weer eën tegenbericht komt.
BINNENLAND.
De Zeven Provinciën naar Kaapstad.
7>laar de „N. Ct." verneemt, zal Hr.
Ms. De Zeven Provinciën, onder comman
do van den kapitein ter 2ee F. Bauduin,-
ter gelegenheid van Öe opening van het
Zuid-Afrikaansche Unie parlement, in No-
vember een bezoek brengen aan Kaapstad
H. M. de Koningin-Moeder op de
Loosdrechtsche plassen.
Gister middag na de lunch heeft H. M*
de Koningin-Moeder zich met haar gas
ten, den prins en de prinses van Teek, ver
gezeld van Haar gevo'lg, freule van Itter-
sum, freule van der Poll en jhr. Schim-
melpenninck, per automobiel naar Zuijlen
begeven, om een boottocht te maken opj
de Vecht en de Loosdrechtsche plassen^
In Zuilen verlieten de hooge bezoekers
de auto en begaven zich op een gereedi
liggende motorboot, waarmede men langs
de Vecht ging naar de Muidensche sluis,
alwaar het vaaVtuig geschut werii. Nadat
men «enigen tijd op de plassen had rond
gevaren, werd er koers gezet naaFMuije-
veiid, waar hei gezelschap eéruge oudel
huisjey bezichtigde.
Van daar zette de boot koers naar Üud-
Loosdrecht. ,Toen de hooge bezoekers
daar tegen zes uur aankwamen, was er
een groote menigte op de jjeen. Er lagen
talrijke gepavoiseerde jachten, wherries
en andere vaartuigen.
De landing ging niet gemakkelijk, doch
gelukte spoedig, toen verscheidene rappe
handen die boot vlak voor den .steiger
trokken. De burgemeester der gemeentel
Loosdrecht verwelkomde de hooge be
zoekers en werd door H. M. de Konin
gin-Moeder toegesproken. H. M. bedank
te den heer Vlug voor zijn geleide en
sprak haar hooge tevredenheid uit over
den tocht.
De 17-jarige dochter van den heer Vlug
bood H. M. een ruiker aan. Hierna stap
te het hooge gezelschap in de gereed
staande automobiel. Bij de openbare)
school werd stilgehouden', daar stonden
de schoolkinderen, dae de vorstelijke per
sonen toezongen.
Haagsche Gemeentebegrooting.
B. en W. van 's Gravenhage hebbert
den Gemeenteraad aangeboden de be
grooting der gemeente.
De totale ontvangsten der gemeen
te voor 1911 worden geraamd opj
f 19,954.554. 711/2 en de totale uitga-
5ven op f 19.821.212.211/2, zoodat de
begrooting sluit met een batig saldo'
van f 133.342.50.
Tot verklaring van dit batig saldoj
moge dienen dat aan de 31/2 pCt. tram-
leeningen, groot f 3.000.000 en!
f 1.250.000, respectievelijk aangegaan in
1905 en 1906, de halfjaarlijksche cou
pons vervallen op 2 Januari 1912 zoo
dat op dien datum door de gemeente aan
rente moet worden betaald f 73.342.50
en aan aflossing f 60.000 ,dus in to
taal f 133.342.50, terwijl die rente eh
aflossing door de H. T. M. aan de ge
meente wordt betaald in 1911.
De stijging der gewone uitgaven, om
gerekend de postenrente en aflossing
van geldleeningen en onvoorziene uitgaf
ven bedraagt van 1910 op 1911|
f 285,356.99V2 tegenover een stijging
van f 686,897.73^> Van 1909 op 1910.
De totale gemeenteschuld bédraagt
thans f 43.571,000, waarop in 1910 ia)
of wordt afgelost f901.000, blijft
f 42.670.000.
Ongerekend de postenopcenten peZw
soneel en inkomstenbelasting, jbedraagf
