18
Katholieke Sociale Week.
Het erfdeel der Malleroy's.
BUITENLAND,
Ie Jaargang,
No. 263.
Se&ZLcbotie Sou/^o/nt
BlirCflU OUDE SINGEL 54. LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITOEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
Augustus
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere rege' meer 10 cent.
.Woensdagmorgen sprak! ide beer Li. N»
Deckers over „Vereenigingen voor de
.Landbouwers."
De spreker wees er op, idat de zedelijke
len maatschappelijke toestand van 'den
'landbouwer Verbetering 'behoeft Drie
imiddelien 'kunnen hiertoe bijdragenten
[eerste moet de boer zelf zijn bedrijf zoo
jgoed [mogelijk; maken door het .opdoen
yan theoretische en practische kennis en
ilfiet toepassen der moderne uitvindingen.
[Hij streve naar eigen volmaking en vooruit
gang in christelijke deugden als gods
dienstzin, arbeidzaamheid en zuinigheid.
Ten tweede moet de staat den landbou
wer te hulp komen door zorg voor land-
bouw-onderricht, het tegengaan van Ver-
yaischingen, regeling der pachtvoorWaar
den, het bieden van 'bijstand aan Jand-
bouwveerenigingen enz.
In de derde plaats dienen de landbou
wers zich te vereenigen in bonden, die
op hunne beurt onderafdee'ingen stichten
ter voorziening intl-e onderscheidene be
hoeften. In de vereeniging vindt de land
bouwer het krachtigste middel tot zijne
zedelijke ,en stoffelijke verbetering.
In zijn betoog zette de heler Deckers ver
der uiteen, dat nóch liberale vereenigin
gen, die alleen stoffelijke belangen na
streven, en, steunend op eigenbelang, dit
voortdurend aanwakkeren, nóch socia
listische vereenigingen, welker beginselen
in zake grondbezit en eigendom jndrui-
schen tegen de belangen van den boer
|en den aard van diens bedrijf, nóch „neu
trale" vereenigingen, die het terrein vrij
:laten voor allerlei verkeerde lelementeta,
geschikt, zijn tot het brengen van blijven
de zedelijke en stoffelijke verbetering van
den landbouwer. De landbouwers, "die
godsdienst huisgezin en eigendomsrecht
(erkennen als de grondslagen der samenle
ving, behooren zich te vereenigen in chris
telijke (c.q. katholieke) bonden.
De heer Deckers bracht in zijn voor
dracht ook nog de oprichting eener R. K.
Geitenfokvereeniging ter sprake, Waar
over 000 veel te doen geweest is in de
pers. 't Ging er hier alleen om, een aan
tal personen, die men graag Roomsoh-Ka-
tholdek vereenigd zag, Roomsch-Katholiek
vereenigd te krijgen. En nu was toevallig
het beste middel hiertoe, om een veree
niging tot verbetering van het geitenras
op tc richten. Moge men nu al deai naam
afkeuren, veel meer afkeurenswaardig was
het volgens spr., dat de tegenstanders de
zen stok hadden gegrepen om den verma
ledijden hond, het christelijk beginsel, te
slaan. Maar de dikke stok, die men meen
de in handen te hebben is gebleken feen
stroohaJm te zijn.
Bij de bespreking der vereenigingen
.voor de boeren drong spreker aan op sa
menwerking tussohen boerenbonden en
drank weer.
De boerenarbeiders, die het landbouw
bedrijf voor eigen rekening uitoeTenen en
slechts een deel van hunnen tijd in loon-
jdiienst doorbrengen bij de landbouwers-
Werkgevers, moesten zich, volgens den
(heer Deckers, met dezen in een èn den
zelfden bond vereenigen.
FEUILLETON.
17)
De pasbenoemde s cheeps Luitenant
schreef vanuit Brest, om 'zijn benoeming
jzijn ontscheping te Brest en zijn terug
komst op Ronceval bekend te 2 maken,
Waar hij over twee dagen hoopte aan te
[komen.
Deze brief werd aan de Courlans ter-
hand gesteld. Hij haastte zich dit goede
Inieuws aan de geheeile familie bekend te
maken.
Hebt ge 't gehoord, vroeg Richard
aan zijn vader, toen deze uit de Kamer
.van den markies kwam.
y Ja, hoe jammer dat Canisy juist op
■t oogenblik dat men hem noodig had,
vertrokken is!
Komaan, hernam Richard, men kan
best buiten hem. Zijn mannen zijn ach-
jfcer gebleven, dat is 't voornaamste.
Een sombere trek kwam over het gelaat
Van den graaf, die verschrikt was over
Zooveel koelbloedigheid bij een zoo jo,n-
jgqg ipan.
De boerenarbeiders, "die uitsluitend in
loondienst Werken, hebben behoefte aan
ledgen vereenigingen.
,Ten aamzien van da boereinvrouw wees
spr. ierop, dat menige boer zijn vrouw nog
veel |tö veel zwaren arbeid laat verrich
ten. ,De vrouw van den boer is in 'de
eerste 'pCiaats leGhtgenoote en moeder, pn
pas 'daarna boerin. Boer innen bonden kun
nen er vóel toe "bijdragen om "de land-
bouwsters te ontwikkelen en hare plich
ten te doen kennen.
Voor ide dorpsjeugd, die na het Verla
ten der schooi nóch op godsdienstig",
nóch op maatschappelijk gebied, nóch op
landbouwkundig gebied volden de onder
legd is, achtte de lieer Deckers veree
nigingen onmisbaar, ook om de jeugd te
behouden voor de gevaren, die hier voor
al des Zondags bedreigen.
In de middagvergadering van "Woens
dag, sprak de heer J. J. A. Verbeek over
„vereenigingen ten bate van den mid
denstand."
Het geheel van sprekers betoog zal zijn
een herhaling van hetgeen reeds op vo
rige sociale weken over het onderwerp
is gesproken. Maar de middenstand lijdt
aan Oost-Indische doofheid, zoodat re
petitie geen kwaad kan.
Wanneer de bestaande middenstands-
vereenigingen zijn vereenigingen ten bate
van den middenstand dan moeten dc stand-
genoo'.en onderwezen en ontwikkeld wor
den en de bestuurders doordrongen zijn
van hunne verplichtingen.
Om hiertoe te geraken is noodig: orga
nisatie, het oprichten van patroonsveree-
nigingen en het geven van onderwijs.
Volgens spreker zijn zeker de organisa
ties dei: laatste jaren in bloei toegenomen,
maar toch wordt er niet georganiseerd
overeenkomstig de behoeften.
Een hoofdvereischte om Let betere or
ganisatie te geraken is op de eerste plaats
dat allen toetreden. Wij mogen niet rus
ten vooraleer in iedere plaats in Neder
land een R. K. Middenstandsvereeniging
is opgericht.
Hoe moeten we organiseeren
Roomsch ien niet neutraal! gezond en
en niet ziek. Ongezond organiseeren
noemt spreker neutrale organisatie.
Op den duur za! de middenstand zich
ni t bulte d; po'itiik kunnen Laaien, A!s
straks de organisaties afgevaardigden naar
de Kamers voor den middenstand zullen
moeten zenden, dan zullen er Katholieke
organisaties moeten zijn om een Katholiek
en geen vrijzinnig-democraat af te vaar
digen.
Federatief samenwerken met neutrale
en andere organisaties zal dan nog altijd
mogelijk blijven.
Vervolgens kwam spreker ertegen op,
dat er een streven bestaat om sotieteiben
voor groote middenstanders op "te rich
ten. Maar vereenigingen, waar de eigen
lijke middenstanders samenkomen, kleine
bazen, smeden en schoenmakers, daaraan
wordt niet gewerkt. Het omgekeerde
moest plaats hebben. De grooten moesten
toetreden ,als begunstigers; de vereeni
ging moest zijn voor de kleine midden
standers, die er de voordeelen van kunnen
genieten.
Hebt gij soms liever, dat Thierry
het fortuin en den titel van mijn groot
vader erft? vroeg Richard, aan wien die
trek op zijns vaders gelaat niet ontgaan
was.
Neen! antwoordde hij toornig. Wee
hem, als hij óns in den weg komt, Waar
zijn de mannen van Canisy
In ,een herberg op den weg van
Gombourg.
Ga mede, wij zullen hen waarschu
wen en inlichten, wat zij te doen heb-
bep.
VIDE HOOFDSTUK.
Den idag voor dat Thierry terug zou
komen, volgden twee ruiters, op post
paarden gezeten, in vollen galop den weg
van Saint-Aubin d' Aubigné naar Ronce
val. Zij schenen veel haast te hebben om
het doel van hun reis te bereiken, want
voortdurend spoorden zij door zweep en
spoorslagen hun paarden aan, cLie reedis
met schuim en zweet overdekt waren.
Een dezer ruiters vVas Thierry de Mon
tenay de ander zijn knecht Gilbert For-
man.
Vooruit, (Oude Gilbert, alle zeilen
bijgezet! riep Thierry vroolijk, terwijl hij
zijn paard de sporen gaf. Ga je langzaam
rijden, nu wij niet verder meer 'dan pqp
h,aii ,uur ya,n Rpnceval ^ijii?.
In ieder geval, de kleinen niet voorbij-
loopen, want voor hen is de organisatie in
het leven geroepen.
Spreker betoogt, na een aantal bewijzen
uit de praktijk te hebben aangehaald, dat
het onmogelijk is, vereenigingen op te
richten, die én voor groote én voor klei
ne middenstanders in d:e bestaande be
hoeften kunnen voorzien en zou daarom
zijn -eerste stelling als afgemeenen negel
willen stellen, organisaties voor de kleine
middenstanders, terwijl de groote als do
nateurs ,of sets dergelijks kunnen toe
treden.
Na de pauze trok spreker, na een be
spreking met Mr. Aalberse, deze stelling
weder in.
Voorts verdedigde spreker de volgende
stelling: 'Op het gebied van patroons-
vakvereenigingen hebben de patroons am
bachtbazen zich een goeden naam verwor
ven
De winkeliers zijn hiervan, een enkele
uitzondering -daargelaten, vrijwel versto
ken.
Ten opzichte der Coöperatie's in ver
schillende vormen, is de behoefte aan vak-
vei eenigigen vo,or de wmke i rje.cn drin
gend noodig. Hoog noodzakelijk is der
halve, het oprichten van vak vereenigin
gen van winkeliers.
Onderwijs achtte spreker voorts nood
zakelijk Maar practisch onderwijs, waar
de middenstander in zijn bedrijf van kan
profiteeren: cursussen dus in boekhou
den, rekenen, schrijven. Ook zou spreker
wenschen ,dat de middenstanders wer
den .opgeleid tot waardige spiekers en
bestuurders.
Gisterenavond hield prof. R. Ligten-
berg O. F. M., eeïi lezing over „Sociale
Arbeid voor en door vrouwen".
Het vrouwen-vraagstuk in zijn alge
meen en vorm kan aldus worden gesteld
hoe kan de vrouw hersteld worden op
de plaats die haar rechtens in de maat
schappij toekomt In haar geheel noemt
men de kwestie de vrouwenbeweging.
Maar de oplossing zal natuurlijkerwijze
gezocht worden, de rechten en plichten
zullen worden vastgesteld naar de grond
beginselen, die men heeft over het be
staan en doel van den mensch.
Daar iedere mensch van nature, dat
is dus krachtens Gods wil ,een maat
schappelijk wezen is, heeft de vrouw ook
sociale plichten en rechten.
Menige vrouw zal vragen: wat kan
ik tot de maatschappelijke orde bijdra
gen? In het groot maatschappelijk ge-
schappelijk geheel kan geen enekl in
dividu gemist worden. Tot het organisch
geheel moet alles meewerken.
Nu is er een strooming, feminisme,
die gelijke rechten eischt voor man en
vrouwin het huisgezin, in het leven
in staatkundige en maatschappelijke be
trekkingen.
Dit nu gaat lijnrecht in tegen de door
God gestelde orde. Wij ook erkennen,
dat man en vrouw gelijkheid van rech
ten hebben, maar ieder volgens zijn aard.
Beiden moeten door verschil van mid
delen raken tot hun eeuwig einddoel,
dus moet ook het naaste middel daartoe,
de werkwijze verschillend zijn.
Mijn paard wil haast niet loop en,
Het blaast als teen walvisoh, en stoort
zich jniet meer aan "die sporen....
Gevoeliger voor 'Öe spoorslagen dan
voor de scheldwoorden van den matroos,
liiep het dder weer in galop.
Toen gij op dien top van den heuvel
kwamen, konden zij Ronceval in de verte
zien.
Gilbert, vroeg de Montenay, gevoel
je je ni-et gelukkig als 'je 'dat Ronceval
terug ziet waar je evenals ik opgegroeid
bent.
Ja zeker, mijnheer. Ik gevoel altijd
mijn [hart snéller kloppen, vooral toen
mijn arme Toinette nog leefde....
Nu hebt ge toch nog een zoon.
Ja mijnheer, en ik ben ook wat blij
hem weer terug te zien. Als [hij bij mij is
maakt [hij mij half dol door zijn luiheid
en groote uitgaven, maar als ik hem een
twee weken niet zie, dan beklemt 't me
het hart. Die kinderen, mijnheer Thierry
Gij Weet nog niet.wat 't js!.... Op uw
leeftijd (heeft men zooveel in hoofd,
zooveel idroomenMaar als men oud
wordt dan is 't anders Men. moet tevre
den zijn of zijn hoop op een hieuwder ste
viger schip vestigen. En dan, ziet ge, on
danks ide gebreken van Pascal, zou jk
Jie^er t^ntig Jcogejs krijgen da# fiern JbpJs
Beiden hebben in het gezin andere
plichten te vervullen, in opvoeding en
onderhoud der kinderenwaarom de
autoriteit van den man in het gezin bo
ven de vrouw moet staan.
Is dit van nature reeds zoo vastgesteld
God heeft Zijn wil ook op dit punt dui
delijk geopenbaard.
Ook in het openbare leven moet (dit
zoo zijn. Hebben zij ook daar gelijke
rechten en plichten, de aard en aanleg
der geslachten piaakt dat deze rechten
en plichten verschillend zijn.
De sociale arbeid voor en door jde
vrouw is dan ook geen andere dan de
arbeid eener „hulpe den man gelijk".
Alles wat hiermede in strijd komt,
alles wat dus ae vrouw belemmert haar
natuurlijke bestemming, die van het moe
derschap te bereiken, zal tot een mini
mum moeten worden beperkt.
De eerste en voornaamste sociale
plicht der gehuwde vrouw ligt dus bin
nen de grenzen van haar huisgezin als
bestuurster van het huishouden, als le
vensgezellin van den man, als moeder
van de kinderen.
De plaats in het gezin is geen. ver
nederende, veeleer een ideale. De man
heeft een wetgevende macht in het ge
zin verstandig doet hij wanneer hij de
ze met zijn vrouw deelt, althans haar
een raadgevende stem geeft.
De uitvoerende rnacht is echter aan
de vrouw. Spreker juicht het verder toe,
wanneer de vrouw behalve de huiselijke
bezigheden schoone kunsten kan ver
richten, muziek, literatuur ,etc., maar al
leen in zooverre deze kundigheden wor
den dienstbaar gemaakt aan het geluk
van het gezin.
En buitenshuis Al roepen we iedere
vrouw op voor medewerking bij het le
nigen der sociale nooden, voor de ge
huwde vrouwen moet dat alles slechts
bijzaak blijven. Want door haar plicht
in het gezin te vervullen beoefent de
vrouw haar voornaamste sociale deug
den.
Maar het vervullen der huiselijke plich
ten alleen is niet voldoende om een ge
lukkig huisgezin te maken, een huisge
zin, dat voor instandhouding der maat
schappij het best bijdraagt. Daartoe is
noodig echtelijke liefde. De vrouw wil
tegenwoordig er niet meer van hooren
dat zij is het zwakke geslachtmaar
dat ze is het teedere geslacht, zal zij
wel niet willen ontkennen. Welnu, in
die teederheid bestaat haar macht op
den man. Wanneer zij deze macht juist
weet te gebruiken dan verricht zij een
voor haar onbegrijpelijk grooten socialen
arbeiddan maakt zij den man door
haar liefde, wat hij kan zijn door zijn
kracht.
Vat de vrouw haar taak zoo op, dan
kan zij eerstens negatief werken door
den man niet te belemmeren jn het ver
richten van zijn sociale taak, het gaan
naar vergaderingen etc. Ook pos'itief door
haar belangstelling en medeleven met den
man.
Behalve een taak als huisvrouw heeft
de vrouw die als móeder.
Als zoodanig verricht de vrouw, een
ontzettend .zware en verantwoordelijke
taak. Kindersterfte is een der grootste
maar 't geringste ongeval zien overko
men.
Terwijl hij zoo sprak, drukte zijn eerlijk
en ruvV zeemansgelaat een teedere liefde
uit.
,Wees gerust, waarde Gilbert, jk
neem de zorg voor de toekomst van uw
zoon op mij. Ik ben zoo gelukkig op het
oogenblik, dat ik wel millionair zou wil
len zijn, om iedereen gélukkig te kunnen
maken.
De markies en de gravin zullen wat
Verwonderd zijn! hernam Gilbert; want
zij verwachten ,u pa,s morgen.
e—. Wat zal rk blij zijn om hun verwon
dering, riep Thierryen over die van
Suzanua vooral, voegde hij er jn gichzpl-
ve bij.... Weet ge wat wij doen zullen,
Gilbert? hernam hij luidop.
Weineen, mijnheer,
Gij moét met de paarden in dat
boschje blijven, ik zal over de Couesnon
gaan aan de achterzijde van den tuin, over
de heining klimmen, zopals ik als jongen
zoo dikwijls deecf, dan door het kreupel
hout kruipen, en dan... heb ik verder een
plannetje.
liet werkelijke plan vaji de Montenay
was dat hij hoojrte Suzanne in den tuin te
vinden. Onder den invloed van zijn voort-
(d^refld d^nke^ haar, gn zijn tqedere;
maatschappelijke euvels. .Hoeveel draagt
de vrouw daartoe niet bij door nalatig
heid in gezondheidsmaatregelen etc.
maar vooral wanneer zij verwaarloost haar
kind ,zoo mogelijk zelf te voeden.
Behalve gaVen naar het lichaam geeft
de vrouw het kind gaven naar geest en
hart. En dat is het grootste sociale werk,-
dat de vrouw verrichten kan. Want van de
moeder hangt voor 't grootste deel af het
karakter, de wilskracht, de overtuiging/
de levensopvatting van den toekomstigen
mensch.
Als een kwestie liggend tusschen de
positie der vrouw binnen- en buitenshuis;
behandelde .spr. het dienstboden-vraag
stuk. Do grootste schuld geeft spr. aan*del
huisvrouwen, 'die volgens spr. tegenwoor
dig den takt missen om goede dienstboden
te vormen. Na de pauze behandelde sprK
den economischen politieleen en socialen
arbeid der vrouw buitenshuis.
De natuur zelf regelt de verhouding
der werkwijze ook hier tusschen man en
vrouw.
Over het algemeen steit spr. op js liet
't best zooveel mogelijk socialen nood te
voorkomen, dan behoeft ook zoo min mo.
gelijk genezen te worden. Daartoe dient
het pok geslagen op de opvoeding der
vrouwelijke jeugd. Daartoe wensent spr.
afzonderlijke [scholen voor meisjes zeker
na de lagere school en dit niet alleen om,
moreele maar oók om physieke redenen*
De praktijk heeft bewezen dat de mees
te jonge vi ouwen het hooger- en middel
baar .onderwijs niet volgen kunnen, al
thans dat dit niet doelmatig voor haar
is. De vraag mag oók wel gesteld of opi
kostscholen genoeg aandacht er aan wordt
besteed degelijke huisvrouwen af te La
veren.
Al is de sociale arbeid voor vrouwen
altijd noodig geweest, in zoov,erre de
vrouw, ook haar deel moest dragen voor
het maatschappelijk wel en wee, jn
onzen tijd is die noodzakelijk zeer drin
gend geworden ,wijl de vrouw, tengevol
ge van velerlei samenwerkende oorzaken,-
in vele opzichten de sociale gelijke van
den man is geworden, met gelijke rechten/
dus ooi: met gelijke plichten.
Om die rechten te waarborgen zal men
het vruchtbaarst arbeiden volgens een
vastgesteld plan.
In dit plan moet worden gerekend met
sooiale euvelen, die voorkomen kunnen
worden. Het moet alle middelen omvat
ten, die tot 'leniging én voorkoming van
sociale nooden dienstig kunnen zijn, dus
in de eerste plaats de opvoeding. Prac
tisch zal het 't gemakkelijkst uitvoerbaar;
zijn, wanfieer alle katholieke vrouwen
verenigingen, die op sociaal-liefdadig ge
bied werkzaam zijn, zich diocesaan aan
eensluiten.
Rusland*
Cholera.
Uit Petersburg wordt gemeld, dat
volgens de berichten van professor Rein,
door het Roode Kruis naar Zuid-Rus
land gezonden voor de bestrijding der
cholera, het ziekteverloop aldus isTot
illusies, stelde hij zich zoo ongeveer voor,-
dat pen soort voorgevoelen Suzanne de
terugkomst van haar man zou doen ver
wachten (en haar in den tuin zou doen
gaan, zoodat hij haar 't eerst van alllefl
zou zien.
Hjj tiet dus zijn knecht bij het boschje
achter en liep haastig verder.
Zóoais (hij gehoopt had, was Suzanne
ook op dat oogenblik in den tuin, maar
zij was niet alleen: Richard had zich weer
aan haar opgedrongen:
Ik smeek u, Suzanne, laat mij niet
langer wachten. Als gij eens wist hoe ik u
liefheb.
ik weet dat gij dit beweert, mompéL
de zij half gedachtenloos.
Hoe kunt gij aan mijn liefde twijfe
len? Wat moet ik doen om 't u te bewij
zen? Ik smeek u, beloof mij ,dat ge mijn
vrouw wilt worden.
*Zij schudde haar hoofd ontkennend.
Maar waarom dan niet?
Een arme wees kan niet huwen met
den erfgenaam der Malleroy's èn van defl
markies de 'Courlans.
Maar zijn we dan niet van één fa
milie?
De markies en uw vader hebben eéH
betere partij voor u op "liet oog.
{Wordt yeryplgdjji
