11 Steunt de uitgestotenen te Enschedé. BUITENLAND. BINNENLAND. Ie Jaargang. No. 258. Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post f L50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2l/« cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Donderdag Augustus 1910. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop (geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere rege' meer 10 cent. Er Weeft zich hier ter strife eekï comité gevormd tot steun voor de uitgesloten arbeiders te Enschedé. 'Onnoodig te zeggen, dat wij van "harte hopen, dat dit comité door de vrijgevig heid diergenen, tot wiie het zich zal wen den, in staat zal worden gesteld de uit gesloten arbeiders te Enschede finanïieel kradhtig ter hulp te komen. We voldoen dan ook gaarne aait het verzoek om hier de circulaire af te druk ken, welke zal worden verspreid, ter wijl wij meedeelen, dat bij de comité leden kosteloos te verkrijgen zijn lijsten', [waarmede mannen en vrouwen, dis heit Comité wenschen bij te staan kunnen wier ken in den kring waarin zij verkeeretf, tot het inzamelen van giften, desnoods ten bedrage van één cent. De circulaire luidt: Wederom Is Twente hot tooneeÜ van leen ernstige economische worsteling! Hoe vaak reeds stonden daar onder- inémers en arbeiders in bitteren' belan genstrijd tegenover"elkaar Hoe vaak reeds werd daar, door de gezamenlijke ondernemers, in den strijd van één of meer hunner me* stakende arbeiders, het scherpe wapen van de „uitsluiting" gehanteerd het wapen dat zoo fel verwondt en met honger en' ge brek treft ook hen, die werkzaam zijn daar, waar g.eenerïei stoornis in den gang van het bedrijf plaats vonddus ook hen doet lijden, die niet direct in den strijd betrokken zijn', die niet hebben gestaakt! Ook dezen dus, met hun vrouwen ,en kinderen Aan één fabriek hebben een 200 a 300 werklieden den arbeid neergelegd met be hoorlijke inachtneming- van den opzeg termijn. Het is daar niet een „loon strijd" in den eigenlijken zin van het [woord, maar een verzet tegen willekeu rige en inhumane behandelingeen po- iging van de arbeiders om een méeft ftienschwaardige behandeling deelachtig. ,fe wordeneen strijd dus allereerst voor datgene, w,aarop een ieder prijs stelt en ook recht heeft, in welke po sitie hij moge geplaatst zijn. Alle pogingen tot vreedzame oplossing van het geschil bleken vruchteloos; alle aanbod 'tot bemiddeling 'door de arbei ders aanvaard, werd door de patroons af gewezen. Zoo kwam de staking en duurt ze voort. En daarna kwam al spoedig de scherpe left hartdiooze toepassing van artikel 65 van het reglement dier f ab r i k a n t en ver ©c- niging, dat de uitsluiting ook van de|hiet- stakende arbeiders van andere fabrieken voo'rscrhijft. Geleidelijk wordt nu'de hon ger schroef aangedraaid, eerst slechts ge durende enkele dagen per week, telkens meer. Dan zullen tengevolge van een staking r— om redenen bovengenoemd van 2 'A 300 aan één fabriek: negen duizend arbeiders op straat staan, broodeloos zijn met hun ge zinnen! Wie voelt niet, dat hier niét lijdelijk do or buitenstaanders mag worden toegezien? Dat hier steun geboden moet worden aan hen, die niets hebben dan huft arbeids kracht, om in hun zoo moéitevol bestaan [te voorzien en óp wie nu /met vrouw en kinderen toch reed's aan allef wéeide 'ja vaak aan liet noodige gespeend leen inijpende hnogerkuur wordt toegepast. En zulks wegens een conflict, dat ze niet [hebben uitgelokt, en dat nooit had behoe ven te ontstaan als van de zijde jdier on dernemers, wat minder hooigheiidy wat in eer gen eigdheid tot overleg ware b e toond in ai den langen tijd gedurende wel ken de grieven reeds hebben bestaan. Dat men hier niet te doeji heeft met een conflict, geboren onfder den invloe'd van een of andere politieke partij, blijkt afdoende uit het feit, dat alle arbeiders organisaties, van welke kleur of rich ting ook, alle vakvereenigingeii, zoo- Wel 'de Protestantsch-confessioneele eft Idle Roomsch Katholieke organisaties als het Nerd. Vakverbond („m'odernen") en' het „N. A. S. („vrijen") één lijrf trek ken. Wij voelden dat op ons 'de plicht rust te, in dezen ook onze stem; te j&teft jioo- reri en de burgerij van Lei deft en ©ïn'- liggenlde géftieenten met erqlst uit te nop- digen hiede krachtigeft steun te bié-! den aan hen, wier weerstandsvermogen in 'den toch1 reeds zoo ongel ijken' strijd, door honger en ontbering dreigt gebro ken te worden. Wij verzetten rins tegén elke! verH sdïerping van klassenstrijd, en' waar naar onze meenirtg, door de koelbloedi ge wijze waarop van patroonszijde een wreede regleimentsbepaling wórdt toe gepast, (niets anders dan verscherping van klassenstrijd kan wprdeft vertvacht, daar hebben wij, krachtens onze beginj- selen, de slachtoffers van jdeze taktiek bij te staan zooveel wij kunnen1. Wij Idóen daarom' een beroep op U alleny die mét ons van meening zijt, dat in een strijd tusschen twee partijen, de overwinning behoort aan! hen, die het recht a,an hunne zijde hfebben! en niet aan hen, ,dto huft tegenstanders! door het opleggen van ontberinig en ge brek', tot weerloosheid eft machteloos heid doemen. Aldus wordt het recht door de macht verstikt i DuizeaSen 11 en spoedig ge- b r e k hebben aan het a 11 r n o o- digste! spoedige en krachtige hulp is daarom gewenscht! Steunt de slachtoffers van dit conflict id,oor een gift in pens, of weiKe- 1 ij k s c h e b ij d r a g e, zoolang de uit sluiting duurt. Helpt ons in dit helaas zoo noodige maatschappelijke werk De geïnde gelden gullen wordeft! be steed ten bate van alle uitgesloten elft (tenzij een bijzondere bestemming door den gever mo'éht worden aangewezen). Leiden, 3 Augustus 1910. Het Comité voor Leiden iefli "Omstreken ten deze optredende namens"de afd. Leiden van dien, „Christ. Bestuur- dersbond", (omvattendeden „Ghr. Nat. Werkmansbond"het y,Christ. Werklieden Verbond Patrimonium", den „"Christ. Typografenbond; den Christ. B akkers gezel lenbond"den „Chr. Metaalbewerkers-Bond'")het /jAlgem. Nedierl. Werklieden Ver bond"; den „Vrijz. Democratischen Bond"den „Ned. Bond van Han dels- >en Kantoorbedienden Mercu- rius"; Typografische Ver. Laurens Jansz. Coster"; „Ned. Bond van Con fectie-Bediiehden"„Slagersgezellen- vereémiging „Nut en Vriendschap"; den „Nederl. R. K. Volksbond". iC. H. KOUW, Voorzitter. H. K. VIERKANT. F, ELKERBOUTy Penningm.,- Langegracht 42. ,W. SEGAAR. I |H. J. VAN KERKHOFF. J. ALT. C. H. LANGEZAAL. L. ALINGS, Secretaris. Hooge: Rijndijk 94. Ondergeteekenden bevelien het voren staand Comité in zijn arbeid gaarne "bij het publiek aan Mr. R J. AALBERSE, Lid van 'den Ge meenteraad en iTweede Kamer. J. BOSCH, lid van den Gemeenteraad. Mr. P. E. BRIET, lid vaneen Gemeente raad en Provinciale Staten. Mr. A. VAN DER EL§T,- Lid) van den Gemeenteraad. D. VAN GRUTING, Lid van 'den Ge meenteraad. Pater fr. C. HAANEN, O. F. M.j Gees telijk adviseur van "den Nederl. R. K. Volksbond. Dr. Cl. MEULEMAN, Arts, Lid van den Gemeenteraad. Ds. R. J. W. RUDOLPH. Ds. Mr. J. SCHOKKING, oud-lid Tweede Kamer der Staten-Gefteraal. K. S1JTSMA, Lid v. d. Gemeenteraad. C. J. VAN TOL, Lid V. Gemeenteraad. Dr. H. J. ZWIERS, Lid v.d Gemeenteraad Duitschland. iHjet Ministerie van Binnenlandsche za ken in Saksen heeft het prijzenswaardig initiatief genomen, door met kracht te waarschuwen tegen den vuilhandel én te gen de schandaal-lectuur, welke in dé kringen van jeugdige lezertjes ©n lezeres. jes wordt verspreid. Zij wijst erop, 'hoe schrikbarehden omvang het kwaad! reeds h eeft aangenomen en dat 'dit dus op prach tige wijze moet worden tegengegaan door den kinderen vooral goede lectuur in de handen te geven en de verspreiding van goede lectuur te bevorderen. Allen, jdie medie kunnen werken, worden opgewekt, de schandaal-lectuur te keeren en de jeugd voor die pest te bewaren. i Spanje. Katholieke betoogingen in Spanje. Volgens de „Echo de Paris" zouden de Spaansche Katholieken lach thans be zig houden om in September over geheel Spanje betoogingen op touw te zetten. Die manifestaties zouden 'tegelijkertijd en j,n Vittoria, in Pampeluna Tortosa en ïn een stad van Castilië plaats/ hebben. "Een Spaaftsch liberaal r— een onver dacht getuige dus geeft in (het En- gelsche blad de „Times", een uiteen zetting van de gebeurtenissen in Spanje en legt daarbij o.S. deze verklaring laf Het zou een "dwaling zijn zoo Zegt» de schrijver te gèlooven dat hét de Spaansche regeering alleen te doen is geweest om godsdienstige vrijheid voor de niet-Katholieke gezindten, zooals Ca- nalejas beweert. Diens besluit, waar bij de Uiterlijke kenteekenen van "den ©eredienst ook voor niet-Katholiiieke leer ken worden toegestaan, herstelt zonder twijfel een zekere gelijkheid tusschen de verschillende gezindten. Maar het werkelijke doel der regeering gaat veel vérder. Wat men wil is een doodielijke slag aan de Katholieke Kerk in Spanje toebrengen. Als Canalejas in den Se naat zegt, dat hij en zijn ambtgenooten Katholieken zijn, dan is hij onoprecht, liet belang van den Katholieken gods dienst, of welken godsdienst dan ook, gaat hun het minst van alles ter harte. Canalejas ien zijn helpers in de pers verbergen hun ware 'bedoelingen. De schrijver wijst er dan op, dat het Protestantisme nooit in Spanje gebloeid heeft. Volgens de meest betrouwbare op gaven zijn er nauwelijks 8000 Protestan ten in Spanje. Daarentegen telt Spanje honderdduizenden rationalisten en vrij denkers "die een soort wijsgeerig theisme huldigen, zonder eenig positief geloof, terwijl ze elk denkbeeld van ©en schep1- pend God verwerpen. Waar nu blijkbaar Canalejas in èen anticlericale politiek zijn kracht zoekt, kan hij op den steun dier Vrijdenkers ten God loochenaars rekenen. Italië. De aëroplan. In de „Mattino" vertelt Stead het een én ander uit èen onderhoud, dat hij drie jaar geleden gehad' heeft met koning Vic tor Emmanuel,. De vorst bleek een beslist tegenstander te zijn van den bouw van schepen van al te groote tonnenm'aat, waarvoor de vliegtechniek een gevaarlij ke vijand zal blijken te zijn. ïn de tegen woordige omstandigheden noemde hij den aanbouw van „clreadnougths" ©en nood lottige dwaling: hoe grooter toch het doel hoe meer trefkans. Een slagschip van een waarde van 55 millioen lires kan licht het slachtoffer worden van ©en schijn baar onbeduidende aëroplan van 10.000 lires. Deze toch kan zonder bezwaar 75 kilo meliniet meevoeren, welke springstof in den vorm van bommen op de vijande lijke schepen geworpen, een vernietigende uitwerking moet hebben op die geweldige Zeekasteelen.' Verjaardag van 's Pausen kroning. Met groote plechtigheid is Dinsdag de de verjaardag van 's Pausen kroning in het Vaticaan gevierd. Z. H„ met de tiaar gekroond woonde in de Sixtijnsche kapel de H. Mis van dankbaarheid bij, welke werd opgedragen door kardinaal Merry del Val. Twintig kardinalen namen aan de gebruikelijke plechtigheden degl. On der de leden van "het „Corps Diplomati- qu," welke in de Sixtijnsche kapél aan wezig waren, weiden de attaché en de secretarissen van het Spaansche gezant schap opgemerkt. Het koort, onder lei ding van Perosi, voerde de mis van Ga- fa rielli uit ©n ©en nieuw Avie( Maria van Perosi zelf. In plechtigen 'optocht keer de de FL Vader n,a de ÜT. (Mis naar zijn vertrekken terug. Rusland. De Cholera. Profe^SjOr die jdoor ;da Russi sche regeering belast is miet de bestrijding van de heerschende cholera, "heeft voor zijn vertrek tot verschillende verslagge vers gezegd), dat hij "de huidige epidemie voor zeer gevaarlijk houdt. Zij moet met de grootste gestrengheid worden bestre den, want, naar "de berekeningen van dein hoogleeraar, heeft zij reeds 57a000 slacht offers gemaakt, even veel als de ©j?lde- miën van verleden jaar ien voorverléden jaar te zamen. Het grootste gevaar bestaat hierin dat de ziekte uit de steden, naar het platteland wordt Overgebracht, waar afdoende hulp ontbreekt, jfn yele dorpen spijkeren "die boeren hun woningen 'dicht ©n vluchten zij voor den geesel, waardoor zij de ziekte steeds meer verspreiden. Bij Ekaterinoslaf zijn van de 18 mijn werkers die een lijkdienst bijwoonden 15 aan cholera bezwëken. Als voorbehoed middel tegen de ziekte haddetn zij afkook sel van mest gedronken. Amerika. De aanslag op Burgemeester Caynor. Gaynor, de burgemeester van New- York, is naar alle waarschijnlijkheid het slachtoffer geweest van zijn streven, Om te New-York gezonde toestanden te scheppen in de verschillende stedelijke diensten. Democraat, moest hij todh niets hebben van Tammany-Hall en hare schandelijk' practijkeii, dlie omkooping ©n knoeierij en in de hand werkten. Gallagher, de man, die burgemeester Gaynor verwondde, toen deze op het punt stond, aan boord van den Kaiser Wilhelm der Grosze" met een maand verlof naar Europa te vertrekken, was vroeger werk zaam geweest in st edel ijken dienst in de dokken. ,Hij moest echter wegens dron kenschap worden ontslagen ,Weken lang trachtte de man te vergeefs burgemeester Gaynor in het stadhuis te spreken te krij gen, Toen deze nu op het promenadedek van het stoomschip met eenige vrienden stond te praten, loste Gallagher plotseling vier revolverschoten op hem, waarvan ©r één Gaynor aan het hoofd trof, terwijl ook de commissaris van het stadsreimgingswe- zen te New-York, Edwards, die naast Gaynorstond, werd getroffen. .Een beambte van den Norddeutschiein Lloyd sloeg den aanrander neer. Gaynor's toestand moet ernstiger zijn dan aanvankelijk werd gedacht. Voor de democratische partij zou de dood van de zen man een groot verlies zijn, daar zijne eerlijkheid hem ook vele aanhangers on der politieke tegenstandiers deed verwer ven. .Volgens ©en telegram uit New-York, heeft Gallagher, de man die op Gaynor den burgemeester van New-York heeft ge- schoten, een bekentenis onderteekend, Waarin hij vertelt, dat 'hij 50 jaar is, in Ierland geboren, en te Manhattan waker was bij 'de dokken en veren, tot hij on langs werd ontslagen. Aan boord van het stoomschip had hij een prédikant ge vraagd, hem Gaynor aan te wijzen. De predikant deed het, waarop Gallagher zijn revolver trok en op Gaynor schoot. Egypte. In een opstel van dr. Berger, eeinl Duitsch onderzoekingsreiziger in de „Tagliche Rundschau" worden omtrent de in Egypte heerschende onveiligheid, o.m. de verklaring aangehaald van een Engelschman, die in Egypte gevestigd is, dat bij ©en eventueel en qpstand de oproerlingen behoorlijk gewapend zullen zijn, daar meer dan 40,000 Engelsche repeteergeweren en een groote hoe veelheid ammunitie op een veilige plaats verborgen zijn. Deze wapens zijn het land binnenge smokkeld, ondanks de waakzaamheid van dc Britsche kruisers. Wanneer een schip met wapens en ammunitie wordt aange houden, verklaart de kapitein eenvoudig, dat de lading bestemd is voor Abessynië en dan zijn de Britsche ambtenaren ver der machteloos. Dr. Bergers deelt wijders mede, !dat de Britsche autoriteiten reeds herhaal delijk getracht hebben te Weten te komen waar de wapens verborgen zijn, maar tot dusverre er nog niet in geslaagd zijn ook maar een enkelen Egypten'aar over te halen om eenige aanwijzing te ge ven. i i D,at zijn inlichtingen' echter juist zijn, is hém bevestigd door Britsche .officie ren jn Egypte. De uitsluiting te Enschedé. Aaft het comité dier Fab rikajitenv e reénï- ging is dóór die arbeiders-organisaties- besturen het volgende schrijven gezon den Wij lerkennen de goedle ontvangst van' uw schrijven d.d. 5 Augustus 1.1., hetwélkj ©venwel de organisaties noch die stakers kan bevredigen, "*Hét verbaast ofts ten zeerste, waar ft schrijft dat na uw nauwgezet onderzoeikj omtrent de grieven 'der arbeiders der fii> ma Menko geen verwijt kan worden gé- maakt ©n dat zulks evenmih ten opzicht© der bazen het geval is. Dat zegt .u, nadat u 'door de commissi© uit de arbeiders der firma Menko fei ten zijn medegedeeld, die menig patroon aanleiding geven, zulke .bazen onmiddel lijk te ontslaan. Deze feiten zijn grootendeels ook nog1 bevestigd door de 14 arbeiders, welk© door uzelven zijn uitgenoodigd om ge hoord te worden. Bovendien is bij de con-* ferentie van Woensdag 3 Augustus H. door den voorzitter van uw comité deü firma Menko in overweging gegeven jft verschillende van deze toestanden ver andering te brengen. Wij geven toe, dat „vergissingen eii fou ten" menschelijk zijn, maar daarover loopt de kwestie bij de firma Menko niet. Het geldt hier een staking, die in hoofdzaak is uitgebroken, doordat de bazen schro melijk hun functie misbruikt hebben eq steeds buiten hun bevoegdheid tradien, diö de arbeiders opzettelijk plaagden en di© zich schuldig hebben gemaakt aan de meest brutale willekeur, zooals het in geen enkele fabriek te Enschede, voor zoover ons bekent voorkomt. Daarom verwijzen we nogmaals naar bovenstaande clausu les. Ter motiveering nog slechts het vol gende feiteen jongen werd ziek e'i moest thuis blijven. De vader van dien jongen die ook in deze fabriek werkzaam vv'as werd tot viermaal toe aangezegd, dat hij voor den jongen een noodwever in de plaats moest stellen, hoewei hij daarin ondanks zijn moeite niet s'laag'de. Ten einde raad bracht de man, bevreesd dat anders ontslag of boete zou volgen, zijn zieke kind weer mede naar de fabriek. Dit feit trok onder de andere wevers zoo de aandacht, dat dezen den vader on der het oog brachten, dat het onverant- woo.i-lelijk was liet kind in dien toestand in de fabriek te doen blijven. Het gevolg was, dai de jongen opnieuw thuis bleef,; waarop 50 ets. boete volgde, niettegen staande dit o.i. in strijd is met iartikefl 5 van het fabrieksreglemer.t. Waar dergelijke handelingen voorko komen, daar verwondert het ons ten zeer ste dat u durft te verklaren „dat de ar beiders der firma Menko in 4 algemeen een goede behandeling ondervinden." Omtrent ide cijfers floor u opgegeveft betreffende het boete systeem bij de fir ma Menko nierken we 'het volgende op: volgens tie verslagen van het Ziekenfonds voor Enschedé en Lonneker is aan boete geheven in 1906: f4085,19 op een to taal arbeidsloon van f3,529,470 dus ge middeld per f1000 loon aan boete f 1.15., Deze cijfers waren resp. in 1907: f4607.83 op een arbeidsloon v. f3.780.522 dus gemiddeld aan boetper f 1030 f 1.121. In 1908: f5128,91 op een arbeidsloon van' .f3.958.480 dus per f1000 f 1.30. In 1909 over een half jaar f 2333.64 over teen jaar f4.667.28 op een arbeidsloon van f4.334.150, dus gemiddeld aan boete pet f 1000f 1.07, zoodat op f 1000 arbeidsloon aan boete werd geheven door de geza menlijke fabrikanten in 1906 f 1.15, 1907/ f 1.21, 190S f 1.30, 1909 1.07, terwijl vol gens uw opgave de firma Menko alleen in 1909 op f 1000 f 1.44 hief en in 1910 zelfs f 1.70. Hiermede willen we volstrekt niet. beweren, dat de boeten bij andere firma's geheven, billijk zijn, doch begrijpen niet,-' boe u kunt verklaren, 'dat bij defirma Men ko geen hooge boeten worden gehcvcn. Wat nu uwe concessie betreft, dienaan gaande deel en wij u mede, dat de ar beiders met instemming kennis hebbeq genomen, dat eenige verbetering is tOegeu zegd dn het bezoeken der doctoren, dat'het ledigen der privaten na fabriekstad zal ]>laats hebben, dat een electrische klokj aan den fabrieksingang zal worden ge4 plaatst ©n dat de vrije dageft behoudeft blijven ook bij verwisseling van getouwen^ Nochtans zijn We van meening dat dezcj concessies niet voldoende jzijn om ©eft goede yerstaiidhoudjng jn de fabriek t*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1910 | | pagina 1