3 Ie Jaargang. No. 25L Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. lnterc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post 11-50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Woensdag Augustus 1910. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop (geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere rege' meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. Het belangrijke en zeer lezens- waardige Feuilleton van den bekenden Franschen schrijver RÉNÉ BAZIN, „DB SLAGBOOM" is in boekformaat verschenen. Wij stellen dezen boeienden Roman voor onze lezeressen en lezers verkrijg baar tegen inlevering van den bon, bij de agenten, courantenombrengers, of afge haald aan het bureau voor den geringen prijs van 25 Cent, Ir. p, p, 28 Cent. DE ADMINISTRATIE. De noodzakelijkheid en de bron van het Staatsgezag. In het vorig artikel is ttewëzen, rdat im den Staat noodzakelijk gezag moet zijn, id. w. z. een recht om de leden te verplichten naar een gemeenschappelijk (doel te strevep. Wij hebben ook gezien, dat de Staat •geëischt wordt "door de mens ch el ijk e natuur, dat de mensch niet menschwaar- :jöig kan 'bestaan, als hij zich niet smet ianderen vereenigt tot een maatschappij, 'ials hij niet leeft in een Staat. Nu is 't gemakkelijk te bewijzen, dat God is die bron van het Staatsgezag. Hij, die den Staat in 't leven roept, schept ook 't gezag, omdat de Staat 'zonder gezag niet kan bestaan'. Welnu: Godi, Die den mensch, Zijn schepsel, zóó heeft gevormd dat deze niet zonder den Staat leven kan, wil den iStaat. Dus God is ook de bron, de onmiddel lijke oorsprong van "het Staatsgezag. Dit is de Christelijke opvatting, be treffende de bron van het Staatsgezag. Daartegenover staat de theorie van Rousseau, neergelegd in zijn boek: „le contract social", welke de leer vormt van ide Liberalen, en welke 'oolc in' "be ginsel wordt aangenomen' door de Socia listen. Zij leeren, dat de burgerlijke maat schappij niet wordt geëischt door jde jmenschelijke natuur, maar dat deze is iontstaan uit een vrij contract van de menh schen. We behoeven deze theorie niet meer te weerleggen in het eerste artikel heb- ben we reeds bewezen, dat de mensch na- tuur-nóödzakelijk voor zijn volledige vor ming hulp van anderen noodig heeft, (dat hij' dus in een Staat, een burgerlijke maatschappij, moet leven. In de theorie van Rousseau volgt 't van-zelf dat ook 't gezag in den Staat zijn bron en recht van bestaan, zijn; om schrijving en zijn grenzen niet vindt in Het klooster Marienhaven te Warmond. 6) Belangrijk' voor 'de strengere richting Jyan het klooster is het statuut van 1462 betreffende de besluiting van het kloos ter. Hierbij werd bepaald, dat de mon niken zich buiten noodzaak niet zouden bewegen buiten de hiervoor aan het klooster gestelde grenzen. Deze werden „euudi vel spatiandi" bepaald1: dn het (oosten Warmonderdam, in het zuiden de (Zijl tot de brug over die Meern' en van jdaar de Poel en de Vliet om te bevaren 'tot 'de brug over den Heerweg. Aan d'en postel ijken oever mochten zij buiten tioodzaak niet aan wal gaan. Verder liep jde grens langs den Heerweg van Leiden jn'aar Haarlem. Binnen deze grenzen mochten zij wandelen en werken, doch i Jzij mochten geen vreemde huizen bin- jhentreden, behalve natuurlijk de paro 'chie'kerk. Bij overtreding van 'dit gebod Werd de vrijheid' om buiten' de klooster muren te wandelen hen voor den tijd Van' een jaar ontnomen. In tijd van oor log kon' de prior met toestemming van 'Hen' visitator de grenzen opheffen en 'bij speciale gevallen kon hij vergunning geven om di^ te overschrijden, %op vo,or (die menschelijke jiatuur, maar in den' vrijen' wil van de menschen, die 't gezag tegelijk met den Staat in ;t leven riepen'. Wij willen nu wijzen <^p de gevolgen van deze anti-Christelijke opvatting. De Overheid is dan slechts de draag ster en de uitvoerster van den volkswil; het „gezag" kan volgens deze leer reken schap rnoeten afleggen van alles aan het volk, diat het heeft ingesteld; van het „gezag" kan worden geëischt niet 't minste te doen voordat het geheele volk zijn goedkeuring schenktaan het „ge zag" hunnen rechten worden geweigerd, welke noodzakelijk zijn voor een waar gezag" hetwelk is het recht om anderen te verplichten tot datgene, wat het voor zijn geweten en voor God noodig aëht voor het algemeen welzijn. Z,oo zou volgens deze leer ons volk in de grondwet hebben kunnen bepalen b'.v. dat de regeerende Vorst en de wet gevende Kamers nooit levenslange ge vangenisstraf mogen eischen aan misda digers tegen de zeden geen straf mogen opleggen geen nieuwe belastingen mo gen invoeren ter leniging van sociale noo- den, welke zij toch volgens haar plicht zou moeten verbeteren. Het volk, dat het „gezag" in leen geeft, kan idit ook, zelfs zonder reden, weer terugnemen. 't Zou dus niet tegen deze theorie zijn als de volkswil, zich openbarend in brutaal' geweld, de tegenwoordige regeering af zette. Moet niet Rousseau's .werk, „le con tract social" worden genoemd een van de oorzaken der Fransche revolutie in 1789? Als men de noodzakelijkheid en den aard van het gezag niet afleidt uit de menschelijke natuur, d,an loopt men groot gevaar, dat men aan dat „gezag" een vorm geeft in strijd met de rechten van dein meiisci Dit geschiedt ook in de liberalistische en socialistische gezags leen Zoo leeren de strenge liberalen, ge trouwe volgelingen van Rousseau, dat het Staatsgezag niets heeft te doen dan de rechten 'van de Individuen beschermen en de individuen hebben recht op alles, wat niet zooals moord en diefstal de sa menleving onmogelijk maakt. Men ziet, dat deze vrijheid van rechten voor armen en lagere standen practisch zal zijn een onderdrukking en jp'e- rooving van rechten. Andere liberalen leeren, dat de mensch die onbeperkte rechten, welke hij van na ture bezat, heeft afgegeven aan het staatsgezag, en nu heeft de mensch vol strekt geen rechten, tenzij die welke dat gezag hem geeft. Zoo zien we, dat er zijn twee opvat tingen, welke lijnrecht tegenover elkan der staan. Eene, die het gezag eerbiedigt, en het beschouwt als in zijn noodzakelijkheid, en in zijn omvang geëischt door de men schelijke natuur, en dus ook door God Een'andere, welke het gezag neerhaalt hen, die die wijdingen zouden moeten ontvangen, en bij ziekte 0,oum consilio medicorum mutatio aeris eis foret ne- cessaria pro sanitate captanda." Ook kodden de monniken naar andere kloos ters der orden gaan of gezonden worden, doch ook daar bleven zij j,inclusi" en aan speciaal voor hen te bepalen gren zen gebonden. Ook moest de weg, waar langs zij reizen zouden, tevoren nauw keurig worden' aangewezen. Wie zich niet aan deze regelen hield, werd onbevoegd verklaard' om waardig heden in het klooster te bekleeden. De prior zal in' banden van den visitator beloven om streng op de naleving toe te zien en de novitii zullen na hun novi citaat en vóór hiun professie Jn handeii van den prior beloven zidi aan de stelde grenzen te houden. Edne uitzondering wordt gemaakt voor prior en kelderwaarder, doch ook zij zul len slechts in noodzakelijke gevallen de grenzen overschrijden. Bij langdurige af wezigheid zal de prior te voren' het ad'- vies inwinnen van den major et. senior pars der kloosterbroeders. De oud-prior zal, als hij in! het klooster blijft, geheel gelijk staan' me! de andere kloosterlin- geih en, om de reizen van kloosterlingen in' Verband met de kloostervisitaties el ders te beperken', wordt d'e kelderwaar- der ex offitio aangewezen om als socius visitatoris opl te treden. Eqn jiadere .regeling ges^hied.de jn Is afhankelijk van de inzichten en zelfs van die grillen 'der veranderlijke indivi duen. Wij hebben' nu bewezen, dat het Staatsgezag in 't algemeen, het feit id,at er in den Staat gezag is, zijn onmiddellijke bron vindt in God. Nu rijst de vraag: welke is de oor sprong van d i t o f d a t bepaalde gezag Hoe komt 't, dat men in den eenen staat vindt een monarchale regeerings- vorm, waar de vorst onbeperkt gezag heeft, in den anderen een aristocratische, waar eenige aanzienlijken de macht in handen hebben in een derden een republi- keinsche, waar het volk zijn regeerders uit zijn midden kiest, in een vierden een constitutioneele, waar de vorst gebonden is aan een grondwet? Welke is de oorzaak, dat deze of gene familie, deze of gene dynastie het bewind in handen heeft? Dat God, die de onmiddellijke oorzaak is van het gezag in't algemeen, niet de o n m i d d e 11 ij k e oorzaak is van d i t of dat bepaalde gezag, ziet een ieder De Schepper heeft 't eigendomsrecht gewild; Hij heeft in de menschelijke na tuur gelegd een recht om zich eigendom te verwerven. Maar niemand zal beweren, dat deze persoon d i t huis onmiddellijk van God heeft ontvangen. Godi heeft toegestaan, dat hij 't zidh- verwierf volgens rechtvaardige midde len, bijv. door een rechtvaardig contract. Die persoon behoofde dit contract wel niet te sluiten, maar nu hij 't heeft ge sloten, moeten >vij de gevolgen, n.l. het bezit van dat huis, eerbiedigen als iets rechtvaardigs, en als middel ijk, n.l. door middel van dat rechtvaardig contract, van God komend. De Schepper heeft gewild, dat er ge zag is in den staat, maar Hij heeft niet •een bepaalden vorm geboden; Hij heeft 't niet aan bepaalde personen geschonken. Dit laatste kan geschieden door een verdrag, door een rechtvaardi gen oorlog, door verjaring of door erf opvolging. Is nu langs een van deze wettige we gen een bepaalde gezags-vorm in een sta,at, jdam moet men zeggen, dat God deze middellijk wil. n.l'. inzoover Hij wil 'dat iets, wat rechtens is ontstaan wordt geëerbiedigd. 'tZou 'daarom dwaasheid zijn om te zeggen: God wil dat er gezag is, maar een bepaalden vorm schrijft Hij niet voordus we kunnen vrij den besta,anden gezagsvorm van ons afschudden. Dat bij de ontaarding van het gezags- b'egrip in onzen tijd, van ons, Katholie ken kunne gezegd worden, wat v. de eer ste Christenen, wier vorsten heidenen waren, werd getuigd, dat ze n.l. een voor beeld waren van gehoorzaamheid aan het Staatsgezag. W, 1488, waarbij meer uitzonderingen wer den toegestaan. COLLIGAT IE DER KLOOSTERS. Gelijk wij reeds aangaven werd het klooster te Warmond het eerst be trokken' door broeders uit IJselstein en werd aan den prior van dit kloostep op dien grond het recht van visitatie van het klooster te Warmond toegekend. Weldra werd hierover eene overeen komst tusschen beide kloosters geslo ten, waarbij £>ok' het klooster van Maria in Galilea te Zibekelo werd opgenomen. Het klooster Marienberge te IJselstein :was gesticht in eht jaar 1390 :en had zich eerst de rechten eener abdij aan gematigld. Inr 1412 stelde het zich on der het jgezag der abdij te Camp. Dat te'Zibekelo was gesticht in''1406. Het had de eerste zes jaren gestaan onder den prior van Bethlehem in Zwolle en zich eveneens in 1412 bij de Cisterciensers aangesloten en onder den abt van Camp gesteld. De Brie kloosters waren' dus ongeveer gelijktijdig in de Cistercienser orde opgdn'omen. Zij ontvingen nu den 25en Juli 1415 van broeder Johannes abt Van Camp, het 'privilege van onder linge visitatie behoudens^ het recht van beroep op den! abt van "Camp als bun superior. De visitatie zoude door "de priors onderling geschieden en wel zoo danig jdjat $e yan IJselstejn h$ jsioo^- Schoolverzuim. Uit 'den officieelen staat van Jjet schoolverzuim jn ons land wij vodden dien overgenomen in: de „Nieuwe Pro vinciale" komen welsprekende cijfers voor, die in het voordeel pleiten van hen die de bijzondere scholen bezoeken bo ven die, welke op de openbare scholen gaan. Het aantal verzuimen jper 10.000 schooltijden in den lande bedroeg: Openbare scholen. Geoorloofd 554 Ongeoorloofd 97 Totaal 651 Protest, bijz. scholen. Geoorloofd 552 Ongeoorloofd „63 Totaal 615 R.-Kath. bijz. scholen. Geoorloofd ^66 Ongeoorloofd 62 Totaal 428 Het ergst was derhalve het school verzuim, zoowel geoorloofd als onge oorloofd en in totaal, in de ppenb'are scholen. Vergelijkt men de cijfers van de Bij zondere scholen in het „Clericale" Noord-Brabant met die van de openbare scholen in het vrijzinnige Drenthe, dan is de uitslag ook gunstig voor de bij zondere scholen in Noord-Bra-Bant: Zie maar Noord-Brabant. Geoorloofd schoolverzuim 275 Ongeoorloofd 79 Totaal 354 Drenthe. Geoorloofd schoolverzuim 590 Ongeoorloofd 302 Totaal 892 Naar de oorzaken van deze betere ver houdingen behoeft men niet ver te zoe ken. Op de openbare school gaan veelmeer kin[dere;i kbsteloosen op de bijzon'-, dere scholen gaan veel meer kinderen tegen hooger schoolgeld En het ligt voor de hand .waar men voor betaalt, waardeert men beter. BUITENLAND. Stsanje. Spanje en het Vaticaan. De Italiaansche pers is over het al gemeen nog In 't onzekere wat het ge volg zal zijn van Canalejas onbeschofte boodschap die een dag te laat aan het Vaticaan overhandigd werd. Alleen de ra dicale en socialistische bladen juichen Ca nalejas' handelwijze uitbundig toe, die de eerste stap genoemd wordt op den weg naar volle vrijmaking van het ongelukkige Spaansche volk van het juk der mon niken -heerschappij. Maar de gematigde pers is zeer zeker niet op Canalejas hand Het „Giornale d' Italia", hetwelk wel nie mand van clericalisme zal verdenken ter te \Varmond zoude tfisiteeren, die van Warmond dat te Zibekelo, en die van Zibekelo het klooster te IJselstein. Dit privilege werd 5 Juli 1417 door den abt yan Cistex, als hoofd van de orde, nader bevestigd, namens het generaal kapittel en werd geregeld door den prior van Zibekelo in een akte van 20(?) April 1418, waarvan 'de inhoud groo- ten'deels onleesbaar geworden is. Deze innige verhouding tusschen de drie genoemde kloosters maakte hen vrijwel onafhankelijk van den abt van Camp. Zij was ingegeven door 'den wensch om strenger kloosterregels te volgen met uitsluiting der broeders vol geus de regels der Karthuiserkloosters. Een dergelijke i;egeling had echter na dere goedkeuring noodig van het gene raal kapittel en dit droeg aan broeder Johannes, abt van Camp, en broeder Boyugus, abt van het klooster Schola Dei bij Zurich op om de door de drie kloosters gedane voorstellen te onder zoeken en daarna namens het generaal kapittel goed te keuren, ;zelfs al moch ten' de voorstellen eenigszins afw,ijken van; de in het algeineen vo;or de Cister- icen'serkloosters geldende regelen. Die bevestiging volgde bij akte van Dinsdag n|a Pinksteren van het jaar 1418, >waarbij tevens eenige nadere regelen gesteld werden'. Vooreerst werd bepaald, dat de drie l^lg1osteirs prioraten. zo.uden blijven, dys schrijft: „De gezantschapsza.ken kunnen ook na die terugroeping van den Spaan- schen gezant in Madrid door Mgr. Vico en, in Rome door dien 1-egatieraad Gonzalis verdier afgewikkeld worden, zoodat men nog niet van een volkomen breuk behoeft te spreken. Men kan evenmin voorspellen wat de gevolgen van "dezen dag zullen zijn,'daar "de Spaansche Kam'er op vacantie is en eerst in den herfst weer bijeenkomt* Het is echter duidelijk dat de radicale mi nister de breuk wel gewild heeft, want deze is de laatste schakel jn den keten zij ner handelingen. Het Vaticaan heeft met het oog op de vijandelijke houding dei; Spaansche regeenng niet langer kunnen onderhandelen, vooral na het w^etsont werp dat de stichting van nieuwe kloos ters .eo ipso verbiedt, ,ook zelfs als de leiders dier kloosters verklaren gouden zich aan die wet op de vereenigingen te onderwerpen." De „Corrière d'Italia" zegt: „De te rugroeping van de Spaansche gezant be- teekent nog niet de volkomen verbreking der diplomatieke betrekkingen met den Heiligen Stoel. Voor 't oogenblik kan men slechts spre ken van op verlof zijn van den Spaanschen gezant. Wel weien wij zeker dat de gezant nooit uit -eigen beweging zijn terugroe ping zou aangevraagd hebben." De „Osservatore Romano" schrijft nog niets naders over de stappen die de H, Stoti nu zal ondernemen, en wijst alken, nog pens op 'de kleinzieligheid en ge- niepigheid waarmee Canalejas de Katho lieken van Bilbao belet heeft hun aan hankelijkheid aan de Kerk te doen blijken: „De zoogenaamde verlosser van Spanjei de radicale minister, die zoo "dikwijls ver klaard heeft alleen volgens den klaar- blijkelijken volkswil te willen regeeren,- is 'er toch niet voor "teruggeschrokken del protesten van honderdduizenden burgers uit een geehele provincie te verstikken Hij bewijst hierdoor, hoe de Vrijdenkers; die Spanje nu tyranniseeren de vrijheid der openbare meening achten. De on telbare protesten die bij niillioenen uit ieder hoekje van net land dagelijks aan Canalejas toegezonden worden, tkmen- teeren zijn bewering, dat hij alleen het clericalisme wil bestrijden omdat dit de wil der overgroot-e meerderheid van maals medle dat in tegenspraak mét allerlei testen der achttien millioen Spaansche Ka-r thoüeken, hebben voor den liberalen mi nister geen waarde; voor hem zijn de Katholieken geen burgers, geen Spanjaar den De tegenwoordige politiek is niets anders dan de oorlog tegen de Kerk, te gen 'den godsdienst en het godsdienstig voelen." Ten slo'.te'deelt de „Osservatore" nog maals mede öiai in tegenspraak niet allerlei meldingen in de Spaansche en buitenland- scho pers, de Nuntius in Madrid nog 'geen beveFhad gekregen om te vertrekken. DuitschSand. Verschrikkelijk. Men schat dat elk jaar in Duitschlandj onder een prior en niet onder een abt staan. De kloosterlingen zoowel als de; prior zullen gelijk gekleed gaan in een wit en grijs kleed, hetwelk ook door de; donati zal gedragen worden. Ook in het voedsel zal de prior ..met de broeders, gelijk staan. De broeders mogen van klooster verwisselen, mits zij slechts blij ven in een der drie aangesloten kloos ters. Zij zijn overigens gebonden aan de grenzen van hun klooster en alleen vooi; prior en keldervvaarder worden hierop, eenige uitzonderingen toegelaten. De prior zal zich echter slechts bij uitzonde ring en bij noodzakelijkheid uit het kloos ter begeven en hiervan kennisgeven aaa den supprior en den kelderwaarder, en' bij langere afwezigheid aan het convent. De broeders mogen zelf hunnen prior; kiezen, die 3 jaar in een der aangeslote»' kloosters moet gediend hebben. Zij küiv» nen uit hun eigen oroeders of uit die der, aangesloten Roosters kiezen, waarbij al leen niet de prior van een ander klooster mag gekozen worden. Ook de prior van Jesse, in Groningen, welk klooster ool^ tot de drie in nauw verband stond, was hierbij uitgesloten. Wordt de prior geko zen buiten het klooster, dan wordt deze; door den' prior van zijn klooster opge leid. Zij moeten confirmatie vragen aah den visitator en vóór de .confirmatie zweren dat zij het statuut van de colli* ga.tie der kloosters zullen' handhaven'. lsuioJÉNJ,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1910 | | pagina 1