23
Werkstaking.
BUITENLAND,
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Ie Jaargang.
No. 242.
S)e Sou^omt
Bureau OUDË SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f i.io per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
Juli
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere rege1 meer 10 cent
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Uit binnen- en buitenland komen be
tichten in, die duidelijk in het licht stellen,
[hoe patroons en arbeiders op het terrein
yan den arbeid feitelijk leven op voet van
gewapend en vredie.
Allerwegen hoort men van Werkstakin
gen.
In ons land hebben zich binnen korten
[tijd op verschillende plaatsen arbeids-
ibeidsconflicten voorgedaan, die leidden
[tot het neerleggen van den arbeid, en in
[het buitenland dreigen op verschillende
plaatsen stakingen, die zelfs het heele ver
keer stop zouden zetten.
Daarom kan het actueel heeten hier iets
jte zeggen over werkstakingen, beschouwd
[naar de Katholieke sociologische begin
selen.
Volgens deze wordt het r-echt van
[werkstaking erkend, maar met dien ver
stande, dat van dit recht slechts in het
(allernoodzakelijkste geval gebruik mag
worden gemaakt
Een werkstaking kan intusschen recht
fcijn, en toch niet geoorloofd.
Ongeoorloofd om haar gevolgen.
Gesteld een arbeider zal meedoen aan
leen rechtvaardige staking; die sta
king mislukt; hij wordt ontslagen, hij kan
zoo licht geen anderen werkgever vinden.
Dan stelt die arbeider, die deelneemt
ïaan een rechtvaa rdige staking zijn
gezin bloot aan armoede en ellende en
was voor hem deelname aan deze staking
p(n geoorloofd.
Een voorbeeld uit onze eigen stad:
Gesteld: de bakkersgezellen waren tot
Staking overgegaan en die staking zou
leen rechtvaardige zijn geweest, dan zou
[die staking een ongeoorloofde zijn
geweest naar Katholieke opvatting
indien ei- geen voldoende waarborgen aan
wezig zouden zijn, dat die staking zou
Slagen.
Men kan toch een recht bezitten, en
Verkeerd doen van dat recht gebruik
Jte maken.
Wanneer is een werkstaking recht-
yaa r-dig?
De bekende Kath. socioloog P. B.
|B r ui n, S. J. zegt, dat een werkstaking in
jtwee gevallen rechtvaardig is
Ten eerste, wanneer zij een zelfverde
diging is. Wanneer de patroon door ont
houding van rechtvaardig loon, door over-
(matigen arbeid, of op andere wijze den
arbeiders onrecht aandoet, en vertoogen
iden-patroon niet tot rede brengen wan-
(neer dan de arbeiders het werk neerleg-
Jeggen, handelen zij niet onrechtvaardig
[daar niemand gehouden is onrecht te ver
duren.
Ten tweede kan het geval zich voor
doen, dat er aan den kant van den patroon,
geen sprake is van een eigenlijk onrecht;
doch hij laat op zijn fabriek toch zulk een
[toestand voortbestaan, dat de arbeiders
billijke redenen hebben om een gunstiger
[te bedingen. De verlangens der arbeiders
bevatten dus niets onrechtvaardigs of on
billijks; maar zij kunnen evenmin den
patroon van onrechtvaardigheid beschul
digen, Dan zijn zij in hun recht, wanneer
!zij het contract na afloop niet hernieuwen,
[tenzij de patroon in betere condities toe-
Stemt.
Maai' nu moeten èr nog voorwaarden
Vervuld, opdat een rechtvaardige staking
pok geoorloofd zij.
'Die voorwaarden zijn volgens denzalf-
den socioloog Bruin:
a. De reden, waarom de arbeiders den
Strijd aanbinden, moet zeer ernstig
Izijn, vooral als de staking eenige uitbrei
ding zou krijgen. De gevolgen toch grij
pen zoo ver om zich heen en doen zich
Zoo diep gevoelen, dat niet om elke on
rechtvaardige handeling van den patroon,
|en niet om elke door de arbeiders ver
langde verbetering, zooveel gewichtige
belangen op het spel mogen gezet. De
'(reden, waarom een werkstaking, of
schoon rechtvaardig, toch ongeoor
loofd is, ligt in de kwade gevolgen, die
[er zeker uit voortkomen. Zoolang diie re
lden blijft bestaan, blijft de stuking onge
oorloofd. Die reden wordit echter opge
heven,wanneer de staking zelve ook
go.ede gevolgen voortbrengt, maar dian
{zulke gewichtige, dat zij tegen, dje kwacte
gevolge^ pp weg en.
b. De werkstaking is het uiterste mid
del en mag niet aangewend worden, voor
dat alle andere middelen waaruit niet zul
ke rampzalige gevolgen voortkomen, zijn
beproefd |en vruchteloos gebleken. De
reden ligt voor de hand.
c. Om dezelfde reden moet als voor
waarde gesteld worden, dat de werksta
king zoo goed als zekere kans van slagen
heeft. Het gaat niet aan ter wille van
eene onzekere uitkomst over zich zelf
en zijn huisgezin, over de patroons en
over een groot deel der maatschappij zul
ke rampen te doen neerkomen, als met
zekerheid uit de staking volgen.
Zijn genoemde voorwaarden vervuld,
dan is het rechtvaardig en geoorloofd
een werkstaking te beginnen en door te
zetten, Het is een goede en rechtvaar
dige zaak, waarvoor de arbeiders strij
den. jHet moge treurig zijn, dat het zoo
ver kwammaar gelijk een oorlog, of
schoon een der grootste rampen voor de
volken, toch in sommige gevallen mag on
dernomen worden, zoo ook de staking,
de strijd tusschen patroons, en arbeiders.
Zoo ziet men, dat er aan de werksta
king meer vast zit, dan men zoo opper
vlakkig wel zou meenen, te meer nu de
patroons bij stakingen al meer en meer
het verschrikkelijke middel der uitslui
ting gaan toepassen, waarover een vol
genden keer.
V Treurig.
Verschenen is de nieuwe statistiek der
uitgesproken faillissementen.
Daaruit blijkt, dat in 1901 werden uitge
sproken 1146 en in 1908 1745 faillisse
menten.
Dat is in zeven jaar een vermeerdering
met 600 faillissementen per jaar.
De oorzaken van dezen treurigen aan
was, zijn inderdaad niet ver te zoeken.
Het zijn gewoonlijk middenstanders,
die failliet gaan.
Maar, wanneer men ziet, hoe dan ook
overal zonder kennis van het vak ien han
del, winkels worden opgericht, ien zaken
gedreven, dan verwondert men zich niet
meer over de toename der faillissementen.
Dan moet de ondergang wel volgen.
Wie zonder deugdelijke vakkennis za
ken begint te drijven moet bij onzen mo
dernen concurrentiestrijd het noodzakelijk
V Daden,
W,at zoovele arbeiders tot de socia
listen' brengt, is niet de leer der sociaal
democratie zelvehet zijn veel meer de
misstanden en wanverhoudingen in' het
maatschappelijk leven.
Wat heeft het gros der arbeiders ver
stand van de leer van Karl Marx?
Maar zij wonen in krotten, hebben on
voldoende voeding, moeten lang arbei
den voor weinig loon, kortom' bevinden
zich verre van in een benijdenswaardige
levenspositie.
En nu verkeeren zij in de meening,
dat de sociaal-democratie, die het evan
gelie der ontevredenheid zaait, en kwis
tig kan' zijn met., beloften, de partij
is, die verbetering in hun lot kan bren
gen.
Dat is de oorzaak, waarom het socia
lisme bij vele arbeiders gemakkelijk in
gang vindt.
Het wijst zich dus van zelfv .wat wij
hiertegen te doen hebben.
Niet slechts de theorieën der socia
listen bestrijden, maar vooral positie
ven' arbeid verrichten door jde wanver
houdingen en misstanden op te hief-
f e n, kortom' door het voeren van een
sociale actie, ciïe zich inlaad en toont.
Dan zullen wij de arbeiders voor ons
behouden'.
Engeland,
De Engelsche torpedoflotilte kruiste
Donderdag zuidelijk van Killarney en ge
raakte daarbij dicht bij de Iersche kust
in dichten mist. Toen deze pptrok zag
men dat de schepen recht op de rotskust
bij Garrish aanstuurde. Twee torpedo
jagers zaten reeds vast maar werden door
.de andere schepen weder bevrijd. Wan
neer men nog iets langer in deji mist was
gebleven zou het geheele eskader zijn
vernield.
Portugal.
Een wankelende troon.
Onder dit opschrift publicggrt |d(e öMa-
tin" de resultaten van een onderzoek om
trent den politieken toestand in Portugal,
door dit blad ingesteld.
Na de meening der verschillende lei
ders van de republikeinscbe beweging te
hebben weergeven, van Braga, Machado,
d' Almeida, Joao Chagas, Costa, enz.
geeft de correspondent van het anti-katho
liek blad ook enkele bijzon dierheden over
de magonnieke organisatie.
D^ geestdrift, schrijft hij, voor de re
publiek heeft de volksmannen er toe ge
leid zich in een geheime secte te vereeni
gen, waarvan de organisatie en de voor
naamste hoofden mij bekend zijn. Deze
mannen hebben nauwkeurige voorzorgen
weten te nemen om te voorkomen dat zij
en bloc kunnen vervolgd worden.
5,De leden vormen groepen van vier,
genaamd „chogas". Elk der vier van iede
re groep vormt een nieuwe „choga", waar
van hij alleen de drie nieuwe leden kent.
Drie „chogas", vormen een „cabane."
„Een opperste raad leidt deze organi
satie, die in Portugal duizenden leden
telt. De leden der vereeniging gaan zeer
vertrouwelijk met elkaar om en noemen
elkaar „primo" wat berteekemt ^neef"
maar tenzij zij tot de leiders behooren,
kennen zij op zijn hoogst drie of zes van
hun politieke medestanders.
itDe vijf ministeries, die elkander sedert
den koningsmoord zijn opgevolgd, hebben
de vereeniging bestreden: zij hebben de
lagere leden kunnen doen arresteeren, die
aan den rechter van instructie voor straf
zaken werden overgeleverd. Zij hielden
hen maanden lang gevangen, en beloof
den hun straffeloosheid ingeval zij hun
medeleden wilden verraden.
Maar dank zij de stevige organisatie
van de vereeniging, konden zij nauwelijks
een honderd leden gevangen nemen, die
overigens streng werden gestraft.,....."
Rusland.
De Cholera.
LT,e St. Petersburg werden in de laat
ste 24 uur, 45 personen door de chole
ra aangetast, Twaalf zijn overleden. Het
aantal zieken bedraagt 251 Er js verklaard
dat men vreest dat door de cholera zijn
besmet de gouvernementen Rjezan, Nisj-
ni-Newgorod, Kazan, Simbirsk, Samara,
Saratow .en Stawropol,
De Prins der Nederlanden naar de
Brusselsche Tentoonstelling.
Onder verwijzing naar het desbetref
fende bericht in ons blad van gisteren,
deeleri wij mede, dat de Indépenjdance
Beige meldt, dat Prins Hendrik 'der Ne
derlanden den 2 5en Augustus a.s. te
Brussel verwacht wordt.
Wijziging der Arbeidswet.
Van betrouwbare zijde verneemt 5,Het
Volk", dat die minister Jalma het plan
heeft in het aanhangig ontwerp tot .wij
ziging der Arbeidswet den 10-urendag
met den vrijen Zaterdagmiddag na 4 uur
als geheel te laten vallen, door bij nota
van wijziging óf den IO1/2 urigen arbeids
dag op te nemen óf den vrijen Zaterdag
middag weer terug te nemen.
Koninklijke Besluiten.
r-- Zijn benoemdtot ontvanger der re
gistratie voor de burgerlijke akten te
's Gravenhage J. Ter Pelkwijk, thans in
specteur der registratie en domeinen in
de II divisie aldaar;
tot ontvanger der registratie en do
meinen te Alkmaar, K. .Wiersum, thans
ontvanger der registratie 'en domeinen te
Gorinchem
is aan dr. M. A. Brants, op zijn
verzoek, met ingang van 1 October 1910,
eervol ontslag verleend als burgemeester
der gemeente Schiedam;
is met ingang van 1 Augustus 1910
aan J. D. N. Bulk, te .Weesp, op zijnver-
zoek eervol ontslag verleend als voorzit
ter plaatselijke Commissie voor de Onge
vallenverzekering te .Weesp en benoemd
tot voorzitter dier commissie G. van Sijrt-
veld, zonder beroep, te Weesp.
s=; is ,aan den kapitein ter zee J. W-
(Tërmijtelen jmet den len Augustus 1910
,oipj zijn verzoek wegens langdurigen dienst
eervol pntslag uit den zeedienst verleend
onder toekenning van pensioen en het be
drag van het pensioen bepaald op f3300
;sjaars en zijn met ingang van dienzelfclesh
gajuffl ^gi;d£j;d|: Jat Jee joft
kapt.-luit. ter zee p. W. de Visser, tot
kapt.-luit. ter zee de luit. ter zee le kl.
O. var Lcnnep en tot luit. ter zee lekl.de
luit. ter zee 2e kl. J. H. G. Kremer.
is benoemd tot hoofdcommies bij het
departement van Justitie mr. J. V. van
Dijck, thans commies bij dat departement
Kleinste gemeente in Zuid-Holland.
Blijkens de mededeeljng van den staat
der bevolking in elke gemeente der pro
vincie Zuid-Holland op 31 December j.l.
heeft de gemeente Tienhoven het kleinst
aantal zielen, t. w. 375.
LEIDEN, 23 Juli.
Tot redacteur van het „Chemisch
Weekblad" is door de algemeene verga
dering der Chern. Ver. benoemd de heer
Dr. W. P. Jorissen, alhier.
- 's Rijks Ethnographisch Musetim al
hier heeft van den heer H. T. van IJs-
seldijk, te Kampen een angkloeng uit
de Westerafdeeling van Borneo ten ge
schenke ontvangen.
Geïnventariseerd als serie 1721.
Aan den schenker is de dank der Re
geering betuigd.
De kapitein S. J. B. Maier van
den Staf der Infanterie, werkzaam aan de
Kon. Militaire Academie, wordt met in
gang van 1 September a.s. overgeplaatst
bij het 4e Reg. Infanterie.
- £ij Kon. Besluit van 12 Juli 1910
nö. 99 is aan den Sergeant P. M. Kok,
van het 4e regiment Infanterie alhier
een tijdelijk' pensioen toegekend ten be-
ge van f 120.voor een jaar, .we
gens lichaamsgebreken.
- Bij Kon. besluit van '20 dezer zijn
voor den tijd van één jaar, tot goüverne-
ments-veearts, belast met het klinisch
onderzoek van voor uitvoer bestemd rund
vee o. m. benoemd de heer en Dr. van
Gruting, alhier E. O verbosch te 'G o u-
daH. Anker, te Oud e water en T>.
C. Kruijmel, te Haarlem; tot gouver
nementsveearts in algemeenen dienst dë
heeren Dr. A .ten Sande, te 's Graven
hage en K. Büchli, te Gouda.
AARLANDERVEEN. Aan de Kerk-
vaart is de houten kwakel vervangen door
een Beton cementen, voorzien van ijze
ren leuningen.
BOSKOOP. In de vergadering van den
gemeenteraad werden door den burge
meester de volgende rekeningen aange
bodenle. die van de gemeente, slui
tende met een batig saldo van f 5170.16
in' de gewone en f 1124.21 in de buiten
gewone ontvangsten en uitgaven. 2e. die
van de gasfabriek, sluitende met een ba
tig saldo van' f 1539,94i/2. 3e. die van
de waterleiding, sluitende met een batig
saldo van f 2641.041/2, en 4e. die van het
Burgerlijk Armbestuur, sluitend met een
nadeelig saldo van f 11.851/2.
Op de dubbeltallen voor lid van het
college van Zetters worden geplaatst le.
(vac. B. de Bruin), C. Frets en J. van
Gelderen. 2e. (vac. J. Spruijt) Jac. Spruijt
eri K. van Nes Bzn.
In verband met het bepaalde van art
114bis der gemeentewet, keurt de Raad
goed: le. de verordening op het beheer
vau het gas- en waterleidingbedrijf der
gemeente Boskoop. 2e. de veranderde
verordening regelende «de samenstelling
e!ri werkkring der commissie van bijstand
Voor het beheer der gemeeutebedrijven
en 3e. de instructie voor dën directeur
der gemeentebedrijven.
[Besloten' wordt te rekenen vanaf 1
Janluari 1911 voor de rekeningen van
waterleiding en gasfabriek dë volgende
banken aan te wijzen voor de waterlei
ding Hét kantoor van den heer Goedewaa-
gen en voor de gasfabriek het kantoor
van' den heer Dikken.
Het op te nemen crediet wordt bepaald
óp f 3000 voor de gasfabriek en f 5000
voor ,de waterleiding.
Terwijl de persoonlijke borgtocht yan
den d'riecteur der gemeentebedrijven, ad
f 1500 veranderd werd in een zakëlij-
ken borgtocht van een gelijk bedrag.
GOUDA. Aan' den heer dr. L. A. Kes-
për alhier is jloor B. en W. op zijn
verzoek tegen! 1 September a.s. eervol
ontslag verleend uit zijne betrekking van
archivaris der gemeente, en zulks onder
dankbetuiging voor de vele diensten, in
die betrekking a,an de gejneente bewezen.
De Goudsche Zwemclub zal op 28
Augustus a.s. een nationale zwemwed
strijd houden in de Stedelijke 'Zwemin
richting aan de Houtmansgracht.
Ter gelegenheid van haar 10-jarig
bestaan zal de afdeeling pouda van dë
Volksweerbaarheid op 28 Augustus a.s.
eën schietwedstrijd1 houden op 't exer
citieterrein aan den Rotterdamschen dijU
De ge'meenterekening over 1909
geeft de volgende cijfers aan
Ontvangstengewoon f 451.825, bui
tengewoon f217.844.
Uitgaven': gewoon f 406.964, buiten
gewoon f 229.952.
De gewone ontvangsten en uitgaven
leverden dus een voordeelig saldo op;
van f 44.860, de buitengewone een na
deelig van f 12.108, zoodat het voor
deelig saldo f 32.752 blijft.
HAARLEMMERMEER. De opper
vlakte, bezet met onderscheidene land
bouwgewassen, in dit jaar, is .in deze
gemeente ongeveer als volgt:
Wintertarwe 1619 H.A., Zomertarwe
39 H.A., Spelt 0.5 H.A., Winterroge 708
H.A. Wintergerst 75 H.A., Zomergerst
4 H.A., Haver 1463,5 H.A., Paarden- ert
Duivenboonen 30 H.A., Winterkoolzaad
7 H.A., Bruin' Mosterdzaad1 4 H.A., Geel'
mosterdzaad 16 H.A. Karwijzaad 941 H.:
A., Blauwmaanzaad 12.50 H.A., Vlas
30.50 H.A., Kanariezaad 7.50 H.A., Spi-
naziezaad 289.50 H.A., BoerenkoolzaacS
2.25 H.A., Suikerbietzaad 10 H.A., Aard
appelen 55.25 H.A., Suikerbieten
2868.50 H.A., Mangelwortels en voer-
bieten 301.5 H.A., Zomerknollen 2.5 H.
A., Uien 1.75 H.A., Roode klaver 631
H.A., Witte klaver 2 H.A., Lucerne kla
ver 2 H.A., Bloembollen 88.5 H.A.
HOOGMADE. Donderdagavond hielden
in het lokaal van den heer C. Hillebrand
de werkende leden van ons Harmonie
gezelschap een buitengewone vergadering
ter bespreking van het plan om per af
gehuurde boot een feesttochtje te maken.
Eerst werden eenige huishoudelijke zaken
behandeld. Zoo werd in de plaats van
den heer J. Went, die wegens vertrek
uit de gemeente, als lid had bedankt*
tot len secretaris gekozen de heer Jacs.
van Wieringen Jz., terwijl de heer J.
Witteman als 2e Secretaris werd aange
wezen. Bij de daarop volgende bespre
king van het bovengenoemde plan wer
den zooveel bezwaren geopperd, dat men!
besloot dit plan voorloopig te laten rus
ten. Om echter aan den wensch van vele
leden gehoor te geven, besloot men stap
pen te doen tot het oprichten van een'
Wilhelmina-vereeniging. In den loop van'
een 14 dagen zal dus een nieuwe ver
gadering worden belegd, waarop hono
raire leden, begunstigers en verdere be
langstellenden ztillen worden uitgenoo-
digd', om te zien, oï de oprichting vanf
zulk eene vereeniging in Hoogmade kan!
verwezenlijkt worden
KATWIJK AAN ZEE. Er wordt de
laatste dagen veel haring aangebracht,
toch blijven de prijzen goed. Men be
steed: volle haring f 11 k 14.25, maatjes
f. 9.20 h f. 11.25. makreel f. 10.50èf 12.50
steurharing f. 13 h f. 14 per kantje.
LISSE. Door de tuindersvereenigingj
„De Eendracht", is een algemeene ver
gadering uitgesdireven tegen Woensdag
27 Juli in' het lokaal van den heer Geer-
lin'gs, Ruighoek, des avonds half acht
NOORDWIJKERHOUT. Bij de aan!-
bestëdinlg van het maken eener schoeing'
lanigs de nieuwe losplaatsen aan Schip^
perstoot, werd ingeschreven dbor de
firma A. van Dijk en Zn. voor f 208,
en door J. W, van Parera, voor f185,-
beiden alhier. Aan dezen laatsten in
schrijver werd dë uitvoering van het
werk opgedragen.
De loting voor de lichting 1911,
voor deze gemeente zal plaats hebben
te Noordwijk op Dinsdag 30 Augustus
a.s., des voormiddags te kwartier vóó£
twaalf uur.
Op 32 December van' het vorigë
jaar bedroeg het zielenaantal dezer ge->
meente 2941, waarvan 1452 mannen en!
1489 vrouwen'. Gedurende Het eerste halt
jaar van' 1910 werden er 67 geboren
en vestigden zich 51 personen. Een ver*
meerdering dus van 118 personen. Iq
hetzelfde tijdvak echter stierven' 15 eij
Vertrokken' 76 personenv hetgeen dus eetij
vermindering is van 91. Die bevolking
is dus in' het eerste half jar met 27 toey
genuien en, bedr^gt thans 2968 giele$