22
VERGELDING.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Ie Jaargang.
No. 241.
Bureau OUDE SINGEL. 54. LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Vrijdag
Juli
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere rege1 meer 10 cent.
V Ook al in Amerika!
Ook! in' Amerika doet zich het jamriier-
lijk verschijnsel voor, dat de echtschei-
jdin'gen in die mate toenemen, dat van
leen: nationaal euvel kan worden ge-
is'p roken1.
Zoo heeft zich dezer dagen! rechter
Ellis te Atlanta, met verontwaardiging
(uitgelaten over de onrustbarende toe
neming der echtscheidingsgevallen in e
IVereenigde Staten.
Rechter Ellis zal zich tot het Congres
te Washington wenden, om aan 'te drin
gen op een scherper wetgeving,
tegen, zooals deze rechtsgeleerde het
noemt, het .e c h t s c h e i d i n g s e u v e 1.
Tegen de echtscheiding, zooals die ook
jn Nederland, helaas mogelijk is, zoolang
de ontwerpen op de echtscheiding van
pns Christelijk Ministerie nog geen wet
geworden zijn, de echtscheiding n.l. op
eisch van een der partijen, wanneer in
Zeker geval de andere partij toegeeft,
óf zonder dat de andere partij zich ook
imaar de moeite geeft, om in' verzet te
komen, trok rechter Ellis heftig te velde.
Terecht zegt hij, dat de toeneming der
echtscheidingen een gevaar oplevert voor
het gezin, terwijl de vernietiging van het
gezin op haar beurt de ondermijning be-
teekent van stad, provincie, staat en na
tie.
Daartegen moet worden ingegrepen,
zegt rechter Ellis.
Zooals de zaken nu staan, loo.pt èen
kibbelpartij tusschen echtelieden dadelijk
luit op een breuk, de breuk op een echt
scheiding. Dan trouwen de van elkaar
verlosten elk weer met een ander en "de
historie herhaalt zicher worden nieuwe
slachtoffers gemaakt.
Daar moet wat tegen gedaan worden,
tneent terecht de heer Ëllis.
En alzoo wil rechter Ellis verscherpte
|wettelijke maatregelen tegen de echt
scheiding, die paal en perk zullen stellen
aan het willekeurig uit-elkaar-gaan van
'echtgenooten.
Dat is uitstekend.
Maar het euvel wijst toch op een' in
zinking der Christelijke beginselen en
'der christelijke zedelijkheidsopvattingen
Zonder welke de heiligheid en onontbind
baarheid van het huwelijk niet wordt ge
waarborgd.
Voor de bakkersgezellen.
Het hoofdbestuur van den Algemee-
jnen Bond van arbeiders in het bakkers
bedrijf heeft een bulletin" verspreid',
jiri zake de loonactie der bakkersgezel
len te Leiden.
Opvallend is wel, dat we een paar
dageif geleden de verschijning van dat
stuk in „H et Volk" zagen aangekon
digd'.
In bedoeld bulletin wordt van ons o.
a. gezegd, dat wij blind zijn voor de fei
ten.
We zullen daar niet over twisten, maar
>ve komen op tegen de bewering, dat
qns blad de werkgevers in bescherming
Zou hebben genomen.
Het tegendeel is waar.
Ten! overvloede vvillen we Het nog eens
zeggen, dat naar ons oordeel, in het al
gemeen genomen, er te Leiden in het bak
kersbedrijf misstanden bestaan.
FEUILLETON.
(Naar het Engelsch.)
12)
De wond was hem toegebracht gewor
den, toen hij voor het altaar knielde in
de laatste kerk van Bretagne, die nog door
de plunderaars gespaard was geworden.
Hij zou zoo knielende gestorven zijn,
indien niet de boeren, die in de kerk
aanwezig waren, zich als tijgers op de
soldaten geworpen hadden, met opoffe
ring van eigen leven voor dat van hun
priester. Ook nu op het schip was jer
niemand, die geaarzeld zou hebben, dat
leven opnieuw verdedigen, zoo het nog
maals bedreigd mocht worden.
De H. Mis begon en het huwelijk tus
schen Gabiiël en Perrine werd voltrok
ken.
Van al de menschen die in de kleine
Kapel tegenwoordig waren, was er slechts
fee,ni die geen troost <en yrec^e kon vinden,
En we erkennen volmondig, dat er
gevallen zijn, waarin staking geoorloofd
is.
Maar waar we alleen tegen opkWamen,
dat was tegen' d e s t a k i n g i n d i t b ij-
zo n d ére geVa 1.
Naar onze meening kón die staking
on moge lijk tot liet gewenschte doel
l ei d én'.
En daarom hebben we gewaarschuwd'.
En daarom hebben we niet de
werkgevers, maar de bakkersgezel
len' in bescherming genomen althans
getracht zulks te doen door hen te
wijzen op het gevaarlijke van een staking,
onder de bestaande omstandigheden, een
stakin'g die vele gezinnen van Jjakk'ers-
gezellen broodeloos zou hebben
gemaakt.
Maar zoo'n kleinigheid schijnt bij de
socialisten nietmee te tellen.
Frankrijk.
De Fransche minister van oorlog heeft
aan het vijfde regiment der genie bevel
gegeven, zich voor het geval van een
spoorwegstaking marschvaardig te
houden. Een afdeeling van het regiment
is reeds belast met de bewaking van de
verschillende spoorwegen in het depar
tement Seine en Oise.
De beambten en arbeiders van den
Westerspoorweg hebben te Parijs een
vergadering gehouden, om ten aanzien
van de afkondiging van een staking een
besluit te nemen. Een vertegenwoordiger
van het syndikaat wekte de spoorweg
mannen op, niet ongeduldig te worden en
kalm het sein van het stakingscomité af
te wachten. Van het meeste belang was,
dat allen tegelijk de staking begonnen.
Ten slotte werd een besluit aangenomen,
dat heftige bedreigingen tegen de „aar
zelende elementen,,, uitspreekt en het sta
kingscomité aanmaant, zoo spoedig mo
gelijk de staking te gelasteu.
Het algemeeme stakingscomité van het
Verbond vaii den arbeid zou gisterena
vond bijeenkomen, om over de maatre
gelen vÖbr een algemeene staking van
de spóorwegmannen te beraadslagen,
schillende bladen melden, dat de arbei
ders, deel uitmakende van het syndikaat
van het departement Gard in een ver
gadering in de arbeidsbeurs te Alais be
sloten hebben, de bijdragen van de le
den te verhoogen en voor dat meerdere
geld revolvers te koopen.
Engeland,
De spoorwegstaking.
De onderhandelingen gevoerd tusschen
bestuurderen van de Noordooster spoor
en het personeel hebben tot geen schik
king geleid. De bestuurderen weigerden
den wissel wachter Gooichild op zijn ou
den post te herstellen.
Na de samenkomst, die vier uur duur
de, gaf het bestuur van de Spoor een
mededeeling uit, waarin het heette dat zij
zich bereid haddien verklaard, alle stakers
weer in dienst te nemen, mits het werk
onmiddellijk weer werd hervat. Het zou
dan ook geen processen wegens contract
breuk aanbinden. Ook zou het bestuur al-
al werd dien morgen zijn liefste wensch
vervuld en diegene was Gabriël.
Dien dag was het noodilottig geheim
hem telkens weer in de gedachte ge
komen.
Toen hij dien morgen met de anderen
op het strand vereenigd was, had hij niet
schaamte het hoofd afgewend); van
schaamte vooral voor Perrine en haar
vader, die geen flauw vermoeden hadden,
van wat hem kwelde.
De last van het geheim was hem zwaar
te dragen, en toch deed hij het, al was
het hem een marteling.
Doch toen hij met de overige geloovi-
gen neerknielde en Perrine aan zijn zijde
zag, toen de kalmte van dien plechtigen
morgen in zijn hart doordrong, toen werd
de gedachte aan hetgeen hij nu vóór ?ijn
huwelijk veizuimd had, meer dan hij dra
gen kon; hij werd overstelpt door het
gevoel, dat hij het vertrouwen van haar
met wie hij voor het altaar stond, niet,
waardig was.
Het feit, dat hij door zijn stilzwijgen
medeplichtige was geworden aan een mo
gelijke misdaad^ welke hij had moeten
aanklagen, drukte hem op het hart.
De trapen kwamen hem |n de pog§n2
le klachten van het personeel willen on
derzoeken, mede het geval van Good-
child.
Op een vergadering van het personeel,
te Newcastle gehouden, werd dat voorstel
verworpen. Allereerst verlangde men her
plaatsing, onmiddellijk en onvoorwaarde
lijk, van Goodchild op zijn ouden post
Het bestuur verwierp dien eisch Weer op
een nieuwe bijeenkomst met vertegen
woordigers van het personeel.
Gisterochtend vroeg is er opnieuw een
samenkomst geweest, maar opnieuw zon
der gevolg. De onderhandelingen zouden
echter heden nog he wat worden.
Middelerwijl breidt de staking zich al
lerwegen uit. Zoo heeft het spoorwegper
soneel te York, Huil en Leeds gisteravond
laat het voornemen te kennen gegeven,
om zich bij de stakers aan te sluiten.
Een ernstige tijding komt daarbij uit
Carlisle, aan de Westkust, n.l. dat daar
het spoorwegpersoneel van allerlei klas
sen besloten heeft, te staken. Zoo dreigt
het verkeer langs de westkust ook ge
stremd te worden.
Minister Buxton gaat van avond naar
Newcastle om te trachten het geschil bij
te leggen.
Tengevolge van de staking zijn ver
scheidene ijzer- en staalfabrieken te Mid-
dlesborongh gesloten, omdat ze gebrek
aan brandstof en materiaal hadden.
Het werkvolk wandelt op straat. Men
schat dat te Tyne Doek ongeveer 5000
verschepingen van steenkolen te wachten
liggen. Het spoorwegbestuur te Newcast
le heeft den geheelen nacht gewerkt om
een betere dienst in den omtrek te krij
gen en ts er nu in geslaagd verscheiden
treinen met korte vertraging te laten ver
trekken
Honderden gallons melk en a ndere
licht bedelvende waren worden niet afge
leverd.
De spoorwegstaking is tot een op
lossing gebracht. De beambten hebben
de voorwaarden der maatschappij aange
nomen en zullen het werk onmiddellijk
hervatten.
Turkije.
Het complot.
Nadere berichten melden, dat het gehei
me comité hetwelk nog juist bijtijds dooi
de regeering is ontdekt, twee hoofdvertak
kingen had. De eene werd geleid door den
vroegeren brigade-generaal Natik, de an
dere door Riza Noer, afgevaardigde voor
Sinope. De politie heeft weer verschei
dene menschen in hechtenis genomen. Ze
moet thans alle namen weten van degenen
die bij de samenzwering betrokken wa
ren.
Een invloedrijk lid van het geheime
comité, n.l. Ali Kemal, een vroegere spion
van Adoel Hamid, is naar Alexandrië ge
vlucht.
Sejrif Pasja, die tot dusver de hoofd
leider van het komplot genoemd werdi, be
vindt zich te Parijs.
Volgens anderen zou een vroegere
grootvizier de hoofdleiding van de sa
menzwering in handen hebben gehadw
Hofbericht.
De tuinpartij, die gisteren van half drie
hoeveel moeite hij deed om ze terug te
houden.
De H. Mis was ten einde en hij zag,
dat de anderen, behalve Pen ine, hem ver
baasd en verontrust aankeken, doch hij
kon zich niet bedwingen, noch zelfs zijn
oogen opslaan, toen hij plotseling pen
hand op zijn schouder voelde.
De zachte aanraking drong döor zijn
geheele lichaam, hij keek op en.... zag
vader Paulus naast hem staan.
De priester gaf hem een wenk om hem
te volgen: hij leidde Gabriël buiten de
kapel, bleef een oogenblik nadenkend
staan, wenkte hem opnieuw ging hem
voor naar de kajuit en sloot de deur zorg
vuldig.
„Gij hebt iets op uw hart", zeide hij
eenvoudig en bedaard, terwijl hij den
jongen man bij de hand vatte.
^Misschien ben ik in staat u te hel
pen, als ge mij wilt zeggen wat het is".
Toen Gabriël die zachte woorden hoor
de, en in het morgenlicht, het treurige
vriendelijke gelaat zag, waarmede de
priester hem aankeek, scheen zijn last
hem al lichter te worden.
De vrees voor het openbaren van zijn
noodlottige yerdenki ng y£rdw£§n bij ,de
tot half vijf op het Loo zou worden ge
geven, kon wegens de onophoudenden
regen, niet doorgaan. Daarom werden
de talrijke genoodigden, militaire en
burgerlijke autoriteiten, in het Paleis ont
vangen in de benedenzaal.
De genoodigden waren van allerwege
aangekomen per spoor, auto, eigen equi
page of huurrijtuig. De stroom van aller
lei vervoermiddelen deed meermalen een
opstopping in de meer dan 800 M. lange
Paleislaan ontstaan.
Tijdens een dier momenten reed prinses
Juliana, vergezeld van hofdame en juf
frouw Marting, tegen den stroom van
rijtuigen in de Paleislaan af en werd
luide toegejuicht. Niet alle genoodigden
konden door het veroorzaakte oponthoud
bijtijds het cour oprijden. De laatste
auto kwam 2.40 binnen. Op het cour
was een linnen tent opgeslagen, waar
binnen de stafmuziek van het 8e regiment
speelde.
Bezoekt de Sociale Week!
Dat kan niet genoeg herhaald worden,
dat moet de leuze zijn van al onze Plaat
selijke Comite's en van al onze Propa
gandisten, gedurende de weken die nog
aan 14 Augustus voorafgaan.
„Bezoekt de Sociale Week!" moeten
wij herhalen voor onze Onderwijzers, die
tijdens de Sociale Week vacantie hebben.
Want het is onmogelijk om een deel
van zijn vacantie aangenamer, nuttiger en
van meer beteekenis voor het volgende
leven door te brengen dan door een be
zoek aan de Sociale Week.
En, wie komt sociale kennis meer te
pas dan een onderwijzer
Hij is toch voor een niet gering deel
de opvoeder van het komende geslacht,
de opvoeder van het Volk
Uit den aard zijner betrekking komt
hij veel in aanraking met het volk. Hij
kent van zeer nabij de nooden en be
hoeften van het volk, tenminste hij kan
die heel gemakkelijk kennen, als hij slechts
oog heeft voor den geestelijken en licha-
melijken toestand van het volkskind, het
welk hij dagelijks voor zich ziet.
Zijn door die dagelijksche aanschouwing
niet vele Openbare Onderwijzers tot het
Socialisme gebracht? Zijn zij niet geworden
de beste propagandisten van de S.D.A.P.
Ongetwijfeld heeft daar ook veel toe
bijgedragen hun levens- en wereldbe
schouwing, het ongeloof waartoe niet
weinigen zijn vervallen. De giftige Soci
alistische Pers vond bij hen een welbe
reide bodem. Maar ook het waarnemen
van het leven, zooals het zich afspiegelt
in het volkskind deed het zijne.
Zijn onze Onderwijzers daar onge
voelig voor?
Het antwoord luidt beslist ontkennend.
Hun arbeid, in hun vrije uren besteed in
allerlei functe's voor de Arbeidersbewe
ging, Sociale Cursus, Propagandaclubs
(hetzij politieke of sociale) Drankbestrij
ding, enz. geven daar een antwoord op.
Neen, ook onze Onderwijzers leven
mee, met heel hun ziel met heel hun hart.
En goed onderlegd kunnen zij in dit
opzicht zooveel doen, want „de Meester"
heeft in dorp en stad nog altijd een
grooten invloed.
Daarom dan „Onderwijzers, bezoekt de
Sociale Week!"
Gij kunt er een schat van kennis opdoen,
aanraking der hand van vader Paulus.
En nu, voor het eerst, herhaalde hij
woord voor woord de bekentenis, welke
zijn grootvader in dien nacht van den
storm op zijn sterfbed had afgelegd.
Eens slechts viel vader Paulus hem in
de rede, onder het verhaal dat Gafriël
hem fluisterend deed.
Gabriël had nauwelijks twee of drie
volzinnen herhaald, van hetgaan zijn
grootvader gezegd had, of de priester
vroeg hem op geheel anderen toon, drif
tig naar den naam van zijn woonplaats.
Toen Gabriël den naam van hun dorp
je noemde, was er diepe ontroering op
het gelaat van vader Paulus zichtbaar,
doch oogenblikkelijk was hij zijn aan
doening weer meester; hij boog het hoofd
ten teeken dat Gabriël zou voortgaan met
zijn verhaal, sloeg zijn bevende handen
iii elkander, alsof hij bad, en hield zijn
oogen op het ivoren kruis gericht. Hij
keek geen oogenblik op onder het ont
zettende verhaal.
Doch toen Gabriël van zijn onderzoek
aan de Koopmanstafel begon te spreken
en van het gedrag zijns vaders vertelde
na dien tijd, toen hij den priester vroeg of
Jiij, ondanks den schijn, nog het recht had
die gij vruchtbaar kunt maken in de plaats
uwer inwoning. Gij die de hoofden en
de harten vormt van het kleine volkje,
gij kunt ook de wegwijzers zijn op meenig
gebied van de grooten. En in den tijd
waarin het volk zooveel behoefte heeft
aan voorlichting zoo'n krachtig verlangen
openbaart naar kennis, kunt gij vooral
zooveel doen.
Maar als gij wat wilt doen doe het dan
goed. En als gij iets goed wilt doen, moet
ge weten hoe gij het moet doen. En
daartoe moet gij de sociale verhoudingen
ook in hare onderdeelen kennen. Die
kennis kunt gij opdoen in boeken zeker.
Maar beter kunt gij ze leeren uit de
practische toelichting die de sociale week
U wel, het boek U altijd niet geeft.
De kennismaking met onze sociale wer
kers uit alle deelen van het land, heeft
ook zijn bekoring en zijn waarde. Ook
dat versterkt en geeft vertrouwen.
Daarom, „Bezoekt de Sociale Weekl"
De Prins der Nederlanden naar de
Brusselsche Tentoonstelling;.
De Etoile Beige verneemt, dat Prins
Hendrik der Nederlanden in de eerste
helft van de maand Augustus een bezoek
aan de tentoonstelling zal brengen. Dit
bezoek zal geen officieel karakter dragen.
Een bekentenis van een afvallige.
Men zal wel eens gehoord hebben van
den beruchten ex-Jesuïet graaf Hoens
broech, die zijn orde heeft verlaten, dq
pij aan den kapstok heeft gehangen en
zich vaak een verwoed vervolger getoond
heeft van hetgeen hij vroeger heeft lief
gehad. De man schijnt echter nog oogen-
blikken te hebben, waarop zijn betere
geest b ovenkomt en hij gedwongen
wordt, de waarheid te verkondigen*
Graaf Hoensbroech heeft het tweede
deel doen verschijnen van zijn eigejjf
levensbeschrijving, die hij gepubliceerd
heeft onder den titel: „Vierzehn Jahrel
Jezuit."
Ondanks zichzelf spreekt uit menigej
bladzijde het berouw van den apostaat:
Meri oordeele door deze bladzijde, did
het „Hsg". vertaald:
„Ik aarzel niet te verklaren, dat ach
ter de muren der kloosters zich zeier
groote schatten verbergen van de zui
verste liefde tot God en den Christus
en van heldhaftige toewijding. Niet de
verveling des levens heeft de duizenden,
kloosterlingen de beloften van armoede*
zuiverheid en gehoorzaamheid doen af
leggen, maar integendeel de verheven-
ste moed en energie, een stalen wil om
te leven, maar te leven het leven, waar
van geschreven staat: „Ik leef, maar niet
ik, doch Christus leeft in mij."
Sprekend van de godsdienstige oefe
ningen der Jesuïeten, zegt Hoensbroech:
„Zij zijn gebaseerd op de logica
zelve en geïnspireerd door een ver
heven psychologie en esthetiek. Dq
Jesuïeten toonen daarin ware vir-
tuosen der zelf-discipline te zijn...
In geen enkele andere christelijke
communauteit verbreidt de stroom
van het christelijk idealisme zich ia
zoo machtige golven als in de ul-
tramontaansch-katho'.ieke Kerk. De
ultramontaan wil vóór alles Chris
ten zijn. Alleen het katholiek Chris
tendom toont aan de mannen en aan<
om te twijfelen of zijn vader inderdaad die)
misdaad had bedreven, toen legde vader
Paulus hem nogmaals de hand op den
schouder, en zei op den weemoedigea
toon, die hem eigen was: „Wees be
daard en zie mij aan. Ik kan voor altijd
aan uw twijfel een einde maken, Gabriël,-
uw vader is schuldig aan het plegen van
de daad; doch... het slachtoffer van de
misdaad leeft en ik kan het bewijzen.'*
Gabriël's hart klopte hevig en een kou
de rilling liep hem door de aderen, toen
hij zag dat vader Paulus zijn priester
kleed aan den hals losmaakte. Langzaam
en met bevende vingers ontblootte de
priester hals en nek, zuchtte diep én wees
Gabriël op het litteeken eener diepe sne
de aan den eenen kant van zijn keel.
Gabriël wankelde, maar voelde een arm
om zich heen slaan om hem te ondersteu
nen, en toenwas alles donker om hem
heen, hij zag en hoorde niets meer.
Toen Gabriël zijn bewustzijn herkreeg*
was hij nog altijd in de kajuit; de man*
op wiens leven het zijn vader had toege
legd ,boog zich over hem heen en be
sprenkelde hem met water.
(Wordt yervolgdh);