No. 219,
25
Juni
1910.
De Herstemmingen
in Zuid=Holland.
De Slagboom.
De uitslag te Leiden.
Prov. Statenverkiezingen.
Ie Jaargang,
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-adverfentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere rege' meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
De uitslag der herstemmingen voor de
(provinciale staten in ons gewest is een
zege voor de Rechterzijde.
En die zege is hoofdzakelijk bevochten
in het bolwerk van het liberalisme, in het
liberale Rotterdam.
Daar hebben de liberalen drie zetels
(verloren aan de Rechtsche partijen.
In Rotterdam I kwam een Katho
liek en een anti-revolutionair in herstem
ming met 2 sociaal-democraten. De twee
Rechtsche candidaten werden hier geko
zen. De twee aftredende liberalen zijn al-
Zoo hier uitgevallen.
In Rotterdam III zijn de beide af
tredende liberalen herkozen.
De sociaal-democraten, wier candidaat
toch geen kans had, hebben dezen blijk
baar losgelaten pm de overwinning der
liberalen in de hand te werken.
In Rot terdam V wisten de Recht
sche partijen, hun candidaat, v. d.
[Vijver, R. K.,- gekozen te krijgen. Ook
in dit district winnen we dus een zetel
op de liberalen.
En ook in den Haag wist de rechter
zijde een zetel te winnen.
Een winst alzoo van 4 zetels
Dordrecht en Gorinchem ko
zen de liberale candidaten.
In Leiden wist de aftredende li
beraal zich met een meerderheid van ruim
500 stemmen te handhaven.
Al doet het ons leed, dat vooral in Lei-
de heer Bots niet gekozen is, daar bij
goede opkomst en getrouwe samenwer
king deze Katholieke candidaat had k un -
ïi en gekozen worden, toch stemt ons
de einduitslag in onze provincie tot vreug
de.
Er was een liberaal orgaan, het „Vader
land", dat voor de verkiezingen in over
moed schreef, dat de provinciale Staten
in ZiticTHolland zouden kunnen om
gaan: na de eerste stemming leden we
geen verlies, .behielden we wat wie had
den, en nu komt de uitslag der herstem
ming onze positie in Zuid-Hollands Sta
ten, waarop het scherpe geschut der Vrij-
zinnigen was gericht, versterken met vier
zetels, waarvan er drie gewonnen Wer
den in den eertijds vasten burcht dier vrij
zinnigheid.
Het blijkt hoe langer hoe meer, dat de
kiezers genoeg hebben van het vage, ver
flauwende^ slappe liberalisme, dat een
maal oppermachtig ten troon zat, zich
zelve als het „denkend deel der natie"
Uitriep, de baantjes onder datzelfde den
kend deel verleende, den niet-liberalen
Opdrong de openbare school, en hen voor
deze instelling mede liet betalen; en dat
bij monde van minister Kappeynevan
ide Cappello sprak, dat de minderheid;
jnaar moest worden onderdrukt.
-„Ils sont passé ces jours de fète", die
FEUILLETON.
QVril tiaar het Fransch, van
RENE BAZIN).
46)
Zoo heb ik geschreven'. Het heeft
friij moeite genoeg gekost. Ik heb inder
daad gedacht, dat ik, een man, ging wee-
jn'en, toen ik er aan dacht dat 't moge
lijk was dat ik vertrok, zonder mijn va-
jder gezien te hebben. Maar, indien gij
jdezen brief in de bus werpt, zal hij ge-
Zegenld zijn. Hij zal mij niet weigeren;
Komaan, werp hem ter in.
Marie hield tusschen de toppen harer
iVingers het blaadje papier, dat nu voor
haar leefde en sprak. Niettegenstaande het
scherpe licht, zag zij de huizen voor haar
laan' de andere zijde van het plein, als
ï,n' een waas.
Gij zult in 't vervolg Rediiall niet
bezitten
f— Neen.
iZjj wilde geen; ópr.deel vellen py.efi
dagen van glorie zijn voorbij, en het is in
afzienbaren tijd niet te voorzien, dat die
heerlijke dagen van liberaal bestuur zullen
wederkeeren.
De stembus, die met ons vrij uitgebreid
kiesrecht, wel devoxpopuli mag hee-
ten, de stem des volks dan doet zich bij
voortduring hooren ten gunste der
C h r i s t e 1 ij k e p a r t ij e n.
Indien ooit de omstandigheden voor de
vrijzinnigen gunstiger waren om de zegen
te bevechten, dan was het wel nu.
.Hun toch vielen in den schoot twee po
litieke fortuintjes van zwaar gewicht.
Het was eerstens de befaamde „lintjes-
zaak'/, waardoor het land in beroering
werd gebracht, ien die tot duidelijke be
doeling had in den persoon van Dr. K u y-
per de coalitie te treffen, en vervolgens
de jongste Pauselijke Encycliek die ver
keerd uitgelegd, valschelijk geïnterpre
teerd, als welkom middel werd aangegre
pen, om bij politieke verkiezingen',
overwegingen van gods dien stigen
aard in de schaal te leggen.
En dit, niettegenstaande het juist de
vrijzinnigen zijn, die het monopolie bezit
ten van de bewering, dat.... godsdienst en
politiek niet met elkaar jnogen worden
vermengd; dat daarvoor die godsienst te
hoog staat
En toch, ofschoon de vrijzinnigen in de
betere conditie waren, hebben zij het spel
niet kpnnen houden, maar zelfs verlo
ren.
En zij zullen blijven verliezen; het ver
val van het liberalcsme zal geleidelijk
verder gaan.
Maar op ééne voorwaarde, en die voor
waarde luidt: dat de coalitie der Recht
sche partijen in stand blijve.
Mocht ooit die coalitie verbroken wor
den,' on ielk der drie Rechtsche partijen
zich terugtrekken in haar „isolement",
dan is daarvan het direct gevolg, dat het
Liberalisme ,dat nu door onze samenwer
king uit het bewnid verdreven is, weer
aanstonds de plaats inneemt aan het roer
van Staat
Men kan gerust zeggen dat geheel de
vrijzinnige actie in hoofdzaak gebaseerd is
op de verbreking der coalitie.
In vrijzinnige kringen is men de mee
ning toegedaan, dat na Jcorten tijd onze
coalitie zal uiteenspatten^ en dat daarna
bijgevolg de liberalen zullen triiumfeeren.
Wij behoeven deze schcone gedachte
niet te verstoren.
De stembu.s heeft het bereids gedaan,
en uitgesproken, dat de Coalitie vaster
staat dan ooit.
Wij zullen het maar rondweg zeggen
de uitslag van de herstemming in het
Statendistrict Leiden is voor ons een bit
tere teleurstelling geweest.
Met goeden' moed zijn wij déze ver
kiezingscampagne ingegaan. Onze kan
sen stonden beter dan ooit te voren.
Eindelijk zou nu tenminste één Staten
zetel aan de Katholieken kómen. Waar
lijk, wij, die zoo trouw den Kamerzetel
aan de Christ.-Historischen bezorgd heb
ben, wij, die met alle krachten ervoor
iets waar Reginald zijn oordeel niet over
uitsprak. Zij was doodsbleek en' beefde.
Gij hebt wel moed, zeide zij. Waar
lijk, ik vermoedde daar straks niet, dat
er zooveel afhing van hetgeen die .en
veloppe bevatte. Nooit zal ik vergeten',
wat gij mij zoo juist vertelde, even'min
als wat gij mij vroeger toevertrouwd
hebt.
Zij trad naar de roode bUs, liield de
enveloppe in de gleuf, wachtte een
oogenblik, opende toen haar hand en
luisterde naar het glijden en het geluid
van den gebroken val, dien de brief
maakte.
Reginald zag naar Marie, die tot hém'
terugkwam'.
Morgen dus, zal ik afscheid van U
■nemén, zeide hij, terwijl hij naast haar
kwam Ïoopen'. Dezen keer lijkt het 'mij,
als zullen wij elkaar niet meer ontmoe
ten. Ik wensch u, dat ge gelukkig tmoogt
zijn met uw verloofde...
Plotseling draaide zij haar hoofd om'.
i Maar ik ben' niet verloofd.
Ik meende dat gij zoudt trouw'éh
tnet...
Neen. Wij zullen niet tröuWeri. Ook
ik heb groote smart. Tot weerziens.
|Zij stolden vpor het hotel, A^arie ging,
geijverd hebben, dat de overige Staten-
zetels op de Vrijzinnigen veroverd wer
den, en door ons groot stemmenaantal
de anti-revolutionairen en Christ-Histo-
rische candidaten met glans deden ge
kozen worden, wij hadden thans waar
lijk wel recht op dezen eenen Staten-
zsetel.
Zelfs al bestond er niet zoo iets als
een principieele politiek der rechterzij
de, welke de drie Christelijke partijen
tot samenwerking heeft gebracht, al
ware ons samengaan alleen gebaseerd
op zuiver taktische gverwegingen,
dan nóg ware ons recht onbetwistbaar
geweest, dan nóg zou goede trouw en
eerlijkheid de Protestantsche kiezers
hebben moeten nopen, om thans aan den
Katholieken candidaat de zegepraal te
verschaffen'.
Doch, helaas, hoe geheel anders is 't
uitgekomen. Veel erger nog dan het erg
ste, dat wij ons hadden kunnen voor
stellen'.
Zie slechts de cijfers.
Bij eerste stemming behaalde de heer
Bots 2195 stemmen, de heer Paul 2049.
Wij hadden dus een voorsprong van on
geveer 150 stemmen'.
Thans kwamen omtrent 100 Katholie
ke kiezers méér op dan bij de eerste
stemminjg.
En toch... behaalde de heer Bots nu
maar 2147 stemmen, dus... 48 stemmen
minder. Daarentegen steeg de heer
Paul tot 2653 stemmen, ging er jdus
ruim 600 vooruit.
Natuurlijk kreeg hij al de stem'mten!
öer sociaal-democraten, die op hun can
didaat Spiekman 439 stemmen vereenigd
hadden! gezien.
Zoo kreeg thans de heer Paul nog 231
stemmen' meer, dan bij de eerste stem
ming op Mr. Briët waren uitgebracht
(2482).
Nu staat 't vast, dat de Rechtsche
partijen', bij goede opkomst, het zeker tot
2700 stemmen hadden kunnen brengen.
Wanneer men bedenkt, dat er thans nog
2000 van de 6830 kiezers thuis bleven,
dan is 't cijfer van 2700 zeker eer te
laag dan te hoog genomen.
Wij staan dus voor 't treurige feit,
dat de heer Bots, bij voldoende op4
komst, gekozen had kunnen worden,
maar dat hij bij den Vrijz. candidaat
ruim 500 stemmen ten achter bleef.
Dit is werkelijk een hoogst treurig feit
Wij vreezen, dat dit resultaat betreu
renswaardige gevolgen zal hebben.
Reeds spraken' wij verschillende Katho
lieke kiezers, en zonder uitzondering ble
ken zij zeer ontstemd omstemd, over
het treurig werken der Vrijzinnigen, die
met enkele zinsneden uit de Borromeus-
encycliek de Protestanten tegen de Ka
tholieken hebben opgehitst maar ont
stemd vooral ook over den ontrouw on
zer bondgenooten.
TocH laten wij verstandig en voor
zichtig zijn'.
Is vrees een slechte raadgeefster, -
toorn; is een niet minder slecht raads
man
Wij zullen verstandig doen, met er een
voudig maar een paar nachtjes over te
slapen. Eu wanneer wij dan van onze eer
ste verontwaardiging bekomen zijn, zul-
binnen en Reginald bleef op straat staan.
Hij meende van uit de verte te zien'
dat het jon'ge meisje hem een teeken van
vrien'dsdiap gaf. En hij bleef verschei
dene minuten voor de deur en de ves
tibule staan, waardoor zij verdwenen w;as(
alsof hij verwachtte dat zij terug zou1
keereW.
Een rijtuig met reizigers naderde van'
de an'dere zijde van het plein. Hij week
terug, en' verwijderde zich in de richting
van het centrum der stad. met kloppend
hart, 'diep geschokt. Hij verzette zich te
gen het zachter gevoel dat in hem op
kwam; hij hoordie stemmen die spraken:
„Uw vader heeft u verloochendu\ve
moeder weent, en Redhall is verloren.
Ge hebt slechts te vluchten'. Het werk
van' liefde, voor lï eri door u gebouwd,
uw ouders, uw, vrienden, uW, kameraad
schap, |de band van uw huis, de vijver,
die voor anderen mét lelies getooid zal
zijn; tot de kleine vosjes,- die ^nderen
zullen; vangen, alles is door u opgeof
ferd, alles. Onverstandige, die dat ge-
heele fortuin! van liefde, waar uw, jeugd
door bloeide,- hebt veracht."- Maar hij
herhaalde terwijl hij door 'de strate!n(
liep: „Ik heb wel gedaan. Ik wil mijn
yerdrjet fliet jneef teilen. go,d heeft fdat
len wij met keol hoofd en klaren blik eens
nagaan, wat ons in Leiden verder te doen
staat.
't Is zeer gemakkelijk en, wij erken
nen 't gaarne, ook volkomen begrijpelijk!
-■dat op dit oogenblik veel katholieke
kiezers zeggen: wij moeten onze bond
genooten nu maar eens laten voelen, dat
zij niet buiten ons kunnen.
Maar vóór wij zulk een besluit nemen,
zullen we, wat kalmer geworden, eens
moeten overwegen, wat van zulk een
sluit de practische gevolgen zijn, ge
volgen, Idie ook verder kunnen reiken
dan alleen binnen de grenzen van Leiden.
Omdat een aantal Protestantsche kie
zers zeer dom handelen, behooren wij dat
voorbeeld nog niet te volgen, 't Is niets
geen kunst om in een baloonige bui
de ruiten stuk te slaan. Maar een knap
man, die ze weer heel maakt 1 En met
kapotte ruiten blijft toch jiiemand graag
langen tijd zitten.
Dit zijn zoo maar lenkele overwegingen
neergeschreven op den avond Zelf van den
herstemmingsdag.
.Wij zelf willen ook eerst nog wel eens
een paar dagen wachten eer wij een de
finitief oordeel uitspreken.
Overhaasting jLs hier niet geboden. In
tegendeel voor een eind-oordeel willen
wij een kalmer oogenblik en rustiger
stemming afwachten.
Alleen, en dit is een conclusie, die
thans reeds te maken valt: de uitslag der
herstemming is ons een bittere te
leurstelling geweest.
Ten slotte mogen wij dit artikel niet ein
digen, zonder een eere-saluut te hebben
gebracht aan den gevallen candidaat. We
derom heeft hij zich jZeer tegen zijn zin,
toch beschikbaar willen stellen. Hij had
waarlijk een beter lot verdient!
Maar een troost is de zijne: hij is eer
vol gevallen. Met geen enkel giftig wa
pen is voor hem gestreden. Geen valsche
citaten zijn voor de bestrijding van zijn
tegenstander gebruikt. Met open vizier
en niet met anonieme strooibiljetten, heb
ben wij voor hem gestreden.
Hij viel, maar met eere.
Of thans zijn tegencandidaat evenzeer
het bewustzijn in zich omdraagt, dat hij
even eervol zijn overwinning heeft be
haald.
Wij vermoeden, dat de heer Paul wan
neer hij bedenkt, dat hij zijn overwinning
alleen te danken heeft, aan 't antipapisme,
dat in de laatste dagen door anonieme
geschriften ien jzelfs naar ons verzekerd
werd, door dominé's op den kansel, is
opgewekt misschien verheugd is over zijn
zegepraal maar toch met eenige schaamte
moet terugblikken pp de middelen, waar
mee die overwinning werd behaald.!
Wij achten oen eervolle nederlaag altijd
nog beter dan zulk een overwinning.
Zuidholland.
De juitslag van de gisteren gehouden
Herstemming is als volgt
voor mij geteld. Het zou mij verzwakken'.
Weg met u." En'een andere nieuwe stem,
machtig als alle andere te samen, sprak
tot hem„Marie was nog vrij, en gij hebt
er niet aan gedacht. Marie was vrij, vrij,
vrij." Ach wat geleek hij weinig op die
drukke of nieuwsgierige wandelaars, op
dehgene, die hij gisteren was, of nog he
denmorgen. Hij ging over het Corso,
over het plein' van Venetië, en verder
door de kleine straten, die rondom' het
Forum Ïoopen'. Niets boezemde hem meer
belang in, geen beeld drong van zijne
oogeh' tot zijn ziel door. Dood was voor
hem de stad, dood de herinneringen, die
zich' voor ons verheffen, wanneer >vi|
langs de wegen voortschrijden.
Zijn ontroering scheidde hem van de
menigte, die zich rondom hem bewoog,
van' de paleizen, de fonteinen, van alles
rondom hein, wat hij kende en niet kende.
Van haar alleen was ^ijn hart vervuld,
zij alleen was voor hem de Wereld, zij
alleen vormde en vernietigde in een en
kel oogenblik, visioenen die duidelijker,
tastbaarder vorm aannamen, die hem een
verleden van tranen voor den geest rie
pen. Nu was Marie vrij, Marie, door wie
hij zich had kunnen laten beminnen, en
zij was .onverschillig vopr hem. Mariet die
LEIDEN. Aantal kiezers 6830. Geldi-
ge stemmen' 4800. Hiervan verkregen J.
A. Bots (R. K.^2147; H. Paul (U. U*
aftr.) 2653.
DORDRECHT. Aantal kiezers^ 67701
Uitgebrachte geldige stemmen 5259.
Hiervan bekwamen E. J. van 'der Gijp!
Baren'dregt (U. L. aftr.) 2330; dr. Th.
Stoop (S. D. A. P.) 869; H. J. Wb
chers (U. L.) 3268 en' D. Wisboom Vei
stegen (A. R.) 2256. i
Zoodat gekozen zijn de lïeeren E. J,
van der Gijp Baren dregt (Lib. aftr.) eq'
H. J. Wichers (Lib.)
GORINCHEM. Aantal kiezers 6686.
Uitgebrachte stemmen 5452. Hiervan be
kwamen H. Baggerman (A. R.) 2360Ï
Mr. A. C. Visser, van Ijzen doorn (V.,
L. aftr.) 3092.
Zoodat gekozen is mr. A. C. Visser
vari Ijzen doom (V. L. aftr.)
's GRAVENHAGE. Aantal kiezers,
35257. Uitgebrachte ^temmen 19826.
Hiervan bekwamen A. Deking Dura (V.
L.) 8302. W. P. G. Helsdingen (S.Dj."
A.P.) 3450. Mr. j. J. Henny (V. L.) 8080
L. Hoejenbos (S.D.A.P.) 3614), Prof.
Dr. J. Kraus (U. L. aftr.) 8915; K. te*
Laan (S.D.A.P.) 4020. Dr. C. Lely (U.-L.
Aftr.) 8920, Mr. J. Limburg (V.-D. Aftr.)
8901, Mr. JE. baron Mackay (C.-H.)
8269, C. van der Voort van Zijp (A.-R.)
7962.
Zoodat gekozen zijn de heeren A. De-
king Dura (V.-L.) Dr. Kraus (U. L.)
aftr.) en' Mr. JE. Mackay (C.-H.)
ROTTERDAM I. Aantal kiezers 10,275,
Uitgebrachte stemmen 6354. Uitgebracht
zijn op A. W. Heijkoop (S. D. A. P,
2830; mr. C. F. A. Hoogeweegen (R.-K.),
3057; H. Spiekman (S. D. A. P.) 3014; J,
Valk Jr. (A.-R.) 3274.
Zoodat gekozen zijn de heeren mr. O,
A. Hoogeweegen (R.-K.) en J. Valk Jr,
(A.-R.)
ROTTERDAM III. Aantal kiezers 5587,
Uitgebrachte stemmen 4048. Uitgebracht
zijn op L. Hoejenbos (S. D. A. P.) 241
G. J. de Jongh (Lib.) 2029; A. A. J,
Margrij (R. K.) 1723A. Plate (Lib. aftr.)
2100.
Zoodat gekozen zijn de heeren G. J<
de Jong (Lib.) en A. Plate (Lib. aftr.)
ROTTERDAM V. Aantal kiezers 7812,
Uitgebrachte stemmen ,4775. Uitgebracht
zijn op mr. S. J. L. van Aalten Jr. (V.D.).
1644; P. R. Mees (Vrijz. aftr.) 1653;
Spiekman (S. D. A. P) 1181; H.. G. M,
van der .Vijver (R. K.) 204.
Het eindresultaat van de Statenverkie
zingen in onze provincie is een verster
king van de rechtsche meerderheid. De
Christelijke partijen winnen 4 zetels, n.L
2 in Rotterdam I, één in Rotterdam Vj
en één in 's-Gravenhagezij worden inge
nomen door twee katholieken, een anti-re
volutionair en een christelijk-historisclie^
Ondanks den steun der liberale kiesveree-
niging konden de socialisten in Rotterdam'
I de meerderheid niet behalen 'en heeft bij
deze verkiezing nog geen sociaal-demo
craat zijn intrede in de Staten gedaan^
Dat den .Haag een C. H. koos, is te
danken aan de door ons gevolgde taktiek
om minder candidaten te stellen,- dan er
zetels vacant zijn. Toch was deze uitslag
niet te voorzien geweest. Dat Rotterdam'
III, Gorinchem en Dordrecht hun ldbera-
hij nu moest verlaten.
Een soort van toorn bezielde hem, dti'
opwinding van den strijder die niet oVer-
wonhen wil worden en voor wie de eer
ste overwinning nog komen moet. Hij
had zoo snel geloopen ,dat zijn wangen
en Hjn voorhoofd vuurrood en bezweet
waren. Hij bleef staan voor het moeder
huis der abdij van' Sint Anselmus, waar,>
het college van' de orde der Benedictijn
nen is. De portier herkende hem, en Re
ginald was er verheugd over, zoozteeil
had hij behoefte aan sympathie. En hij
dacht terug aan dien ouden tuinman, in'
Engeland, in den nacht van zijn balling-"
schap.
Is Dom Austin' Vivian hier?
Neen.
Jammer. Ik Had hem willen spre-*
ken'. Ik zal kort voor den Angelus te*
rugkómen'.
Hij is niet te Rome, zeide de broe
der, terwijl hij zich neerboog. Hij is voor
eenige dagen naar buiten ontboden. Hier,
is een brief, dien bij U heeft geschre
ven1, i i i
1
(Wordt vervolgd)".
