BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Ie Jaargang.
No. 177.
9e fceicbeJie Soivtcmt
Bureau OUDE SINGEL. 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Zomerdienst.
Zoolang de voorraad strekt, zijn
de boekjes, bevattende de volledige
Dienstregeling voor Leiden en
Omstreken, verkrijgbaar a 27. cent
bij de agenten en aan het Bureau.
DE ADMINISTRATIE.
Frankrijk.
Bij' die receptie van Paulhan door de
Fransche automobielclub', bij welke ver
schillende ministers tegenwoordig !wa-
ren, zei-de de minister van porlog, na
dat hij warme hulde had gebracht iaajn!
Paulhan „Wij denken er niet aan de be
stuurbare luchtschepen -op te geven', daar
twij van meening zijn, dat deze sche
lpen, bestuurd door bekwame handen als
die vain Paulhan, in staat zijn de groot
ste diensten aan het leger te bewijzen,.
De lange, prachtige pvertocht vad
Paulhan geeft reden om er met zeker
heid op te rekenen;, dat spoedig de tijd
!zal komen dat het systeem „zwaarder
jdan de lucht" zulke vorderingen heeft
gemaakt, dat het eveneens zal kunnen
mededingen.
„Groote diensten aan het leger". Dat
belooft wat voor een modernen' oorlog.
Duitschland.
De strijd in de bouwvakken gaat in
Duitschland steeds voort, meer offers te
yragen.
Eigenaardig, dat ook in dezen oorlog
de cijfers, zooals die door beide partijen
worden gegeven, zeer sterk van elkaar
verschillen. De arbeiders doen uitkomen,
dat de uitsluiting lang niet algemeen is;
de werkgevers daarentegen schermen met
groote getallen en vertellen, dat dagelijks
nieuwe firma's toetreden tot hun bond;.
Zij doen zelfs de stations controleeren,
om na te gaan, wie nog bouwmateriaal
ontvangt en wie het levert
In een door het hoofdbestuur van het
Duitsche werkgeversverbond te Berlijn
gehouden vergadering is vastgesteld, hoe-
vele arbeiders, op het oogenblik uitgeslo
ten waren. Het bleek, dat er 186.500 man
gedaan hadden gekregen. De vergadering
nam verder een motie aan, het voorne
men uitsprekende om den opgedrongen
strijd tot een zegevierend ^jcde te bren
gen, en dank zeggende voor den steuji
van de twee groote fabrikanten-vereeni -
gingen.
1 Italië
Sinds eeniige dagen vertoeft de vorst
van Monaco te Rome. Hoewel logeeren1-
ide in het Grand Höt&l, wordt hij door de
koninklijke familie en de I,taliaansche
regeering met de grootste .eerbewijzenl
.overstelpt. 't Is dan ook voor het Quiri
naal een niet gering buitenkansje, idat
een katholiek Staatshoofd naar Rome
kwam. Sinds- 1870 kunlnen als zooda
nige beleefdheid slechts worden geboekt
1de komst van keizer Pedro van Brazilië
in 1871, die het eigenlijk niet zoo kwaad
bedoelde, en het geruchtmakende bezoek
van president Loubet in 1904, dat wel
degelijk een manifestatie tegen het Vati-
caan beteekende:
Twee jaar geleden zou de vorst van
jMonaco reeds te Rome zijln! gekomen'
ondier het voorwendsel dat hij in het
Collegium Romanum voor het Aardrijks
kundig Genootschap een lezing houden
moest over 'de nieuwste ontdekkingen
pp het gebied der oceanographie.
Maar toen liet grins Albert zich van
Idit voornemen nog bijtijds afbrengen
door diplom itieke vertoogen van het Va-
ticaan. Nu eJiter schijnt dezelfde katho-
lielce vorst deze bezwaren weinig of niet
te rekenen,, ofschoon ze Werkelijk zijn
geweten raken, daar hij in flagranten
strijd met den ui tdru lek el ijken wil van
)den H. Stoel, die zulk een bezoek als
Voor zich beleedigend opvat, de -reis
(naar Rome heeft aanvaard.
De prins zal natuurlijk op het Vaticaan
hiet verschijnen, zou er, als hij 't probeer
de, allicht de deur geslotqn, vinden. Men
verwiacht dam ook een aan de mogendhe
den gearichte nota der Staatssecretarie,
waarbij tegen deze hoogst onhoffelijke
daad ernstig zal worden opgekomen.
Hoe 't vervolgens zal gaan' met de lega
tie, welke het vorstendom „Monaco nog
bij den H. Stoel onderhoudt, ofschoon
de Paus er wederkeerig geene heeft te
Monte Carlo, is een groote vraag.
Oostenrijk.
Zaak-Hofrichter.
Luitenant Hofrichter, die nu sedert 22
November 1909 in de gevangenis zit on
dier beschuldiging van poging tot vergif
tiging op ben officieren van den staf,
heeft eindelijk bekentenissen gedaan, ge
zien de verpletterende bewijzen, die in
den laatsten tijd tegen ihem aan 't licht
waren gekomen. Zijne vrouw, wier rol ta
melijk verdacht voorkomt, is ondervraagd
door den onderzoeksrechter.
Die ondervraging heeft zeer lang ge
duurd. Men verdenkt haar voor het mili
taire gerecht eene valsche verklaring te
hebben afgelegd. In overeenkomst met
het openbaar ministerie is er besloten dat
zjj voodoo pig ter beschikking van het
gerecht zal blijven, om het onderzoek te
De bekentenissen van Hofrichter hou
den alle bladen bezig. Men is zeer te
vreden dat er eindelijk licht is gekomen
en alle twijfel verdwenen is. Sedert ver
scheidene dagen was Hofrichter ten prooi
aan een hevigen tweestrijd en aan diepe
neerslachtigheid. De krankzinnigen-ge-
neesheeren, gelast met het onderzoek van
zijnen toestand, hadden hein volkomen
normaal en verantwoordelijk verklaard.
Toen besloot hij te bekennen.
Turkije.
De opstand in Albanië.
De toestand in Albanië is belangrijk
verbeterd door de verdrijving der op
standelingen uit het défilé van Katsjanik.
De vlucht der .opstandelingen en de be
zetting van; den bergpas en den spoor
weg door de Turksche troepen, die daar
door tevens de insluiting heeft verbro
ken, heeft bij de bevolking van Ipek en'
Djakova een volslagen verandering van
gezindheid te weeg gebracht. Hun lei
ders gaven de regeering de verklaring
dat zij haar geen andere moedelijkhe-
dien zouden berokkenen. In hoever hier
toe mag hebben medegewerkt het Za
terdag in Kodstantinopel bekend gewor
den plani, om de voornaamste in' |d©
hoofdstad wonende Albaneezen, onder
wie de bekende Ismaël Kemal, als gij
zelaars te arresteeren, is niiet na te gaan1.
In Stamboel acht men, na de over
winning van Thurgut Schefket-pasja, de
opstand der Alban'eezen voor geëindigd.
Nu de opstandelingen voor de troepen
gevlucht zijn, is de betoovering gebro
ken. Doch de ervaring leert, nu al sinds
eeuwen, dat de opstand dadelijk weer
uitbreekt, als de Turksche regeeringen1
in Albanië eenigen wettigen maatregel
willen inVoeren, of belastingen willen
heffen. Daar de moderne Turksche re
geering echter den vasten wil heeft in
Albanië hervormingen en geordende toe
standen in te voeren, zij zal er dan ook
rekeinin'g mede moeten houden, dat deze
weerspannige en rumoerige bevolking
die pogingen niet met inschikkelijkheid
zal begroeten. De regeering zal dus wel
kracht'ge troenenafdeelingen voortdu
rend in Albanië moeten legeren, onder
aanvoering van een vertrouwden en flin-
lcen commandant die in staat is de or
de te handhaven'.
In de Kamer werd het voorstel gedaan
een parlementaire commissie van onder
zoek naar Albanië te zendende Alba-
neesche afgevaardigde Jahia, beschul
digde de regeering de oorzaak te ziJ4
dat in Albanië broederbloed vergoten
is.
De grootvizier was niet aanWezig, zoo
dat de voorzitter der Kamer, onder pro
test der Albaneezen, de besprekingen
over dit voorstel moest schorsen1.
Minister Nelissen.
De „Nieuwe Courant" schrijft, dat Wet
thans wel als hoogste waarschijnlijkheid
mag worden aangenomen, dat de heer
Ne' ssen als minister van Justitie zal be
danken.
Het blad wijdt qnkele ^eer waarde
rende woorden aan den bewindsman en
merkt op, dat mr. Regout, Kamerlid voor
Helmond ,wel niet zal optreden, omdat
zijn broeder, mr. L. Regout, reeds zit
ting heeft in het kabinet.
De „Nieuwe Courant" schrijft jdan
„Van de directe gevolgen, welke het
heengaan van minister Nelissen zal heb
ben op den gang der wetgeving, noemen
wij slechts dit, dat het lot der drie be
kende, door minister Heemskerk in tde
Tweede Kamer verdedigde ontwerpen
betreffende de rechterlijke organisatie,
de bezoldiging en klassen-indeeling der
rechterlijke macht, de griffierechten enz.,
dientengevolge zeer onzeker wordt. De
Eerste Kamer toch heeft in haar Vrij-
dig j.l. verschenen Voorl. Verslag onom
wonden verklaard, dat zij deze ontwer
pen slechts wenjscht te behandelen met
den minister, die de verantwoordelijk
heid van de uitvoering te dragen zou
hebben, dus niet met minister Heems
kerk of een anderen minister ad interim.
Waar ook overigens de Eerste Kamer
een minimum van ingenomenheid met de
ontwerpen aan den dag legde en ze wei
nig urgent achtte, zal het in de eerste
plaats van de meening van den nieuwen
bewindsman afhangen, wat er ondanks
hun vergevorderd stadium van behande
ling, nog van terecht komt.
Indien nu mr. Loeff eens opnieuw!
als minister optrad, onder uitdrukkelijk
beding, dat zonder verwijl, voorzoover
van het kabinet afhangt, de door hem
ingediende administratieve rechtspraak
in haar geheel in openbare behandeling
werd gebracht!
Ned. R. K. Bond van Handels-,
Kantoor- en Winkelbedienden.
Op eene vergadering van R. K. Han
dels-, Kantoor- en Winkelbedienden, in
het gebouw St. Bavo, te Haarlem, werd
Donderdagavond j.l. eene afdeeling op
gericht van bovengenoemden Bond. Een
voorioopiig bestuur is gekozen, dlat op
de eerstvolgende vergadering concept
statuten en huishoudelijk reglement ter
goedkeuring zal voorleggen.
De iheer A. v. Hamersveldi, voorzitter
van den Bond, wenschte de aanwezigen
in welgekozen woorden geluk met de
oprichting. Hij spoorde aan vooral trouw
te blijven aan deze nieuwe vereeniging,
flinke propaganda te maken, en door hun
werkzaamheid de Katholieke bedienden
te overtuigen, dat in de R. K. Vakorgani
satie evengoed de belangen van de be
dienden behartigd worden.
Ten slotte gaf hij te kennen, dat het
hoofdbestuur van den Bond steeds bereid
gevonden zal worden steun te verleenen
waar zulks noodig is. De voorzitter van
dia Haarlemsche afdeeling van den NecL
R. K. Volksbond, mede ter vergadering
aanwezig, sprak nog een kort woord van
gelukwensoh, terwijl nij tevens hulde aan
het bestuur van den Bed Lenden bond1
bracht voor hare krachtdadige medewer
king. Het was voor de R. K. Vakorga
nisatie van kantoor- en winkelbedienden
een succesvollen avond. Het secretariaat
van die Haarlemsche afdeeling is geves
tigd K. Houtstraat 14rood.
Burgemeester Sweerts.
De Haagsche briefschrijver in „De
T ij d" bevestigt het bericht, volgens het
welk baron Sweerts op bevel van zijn
geneesheer zes maanden verlof zal moe
ten niernen'. Ondanks de schijnbare te
genspraak schrijft een medewerker van
het „Vad." zal intusschen de scherpzin
nige lezer integendeel een bevestiging
van mijn mededeeling gevonden hebben
in het bericht, dat de burgemeester aan
H. M. de Koningin in overweging heeft
gegeven, hem nliet voor een herbenoe
ming in aanmerking te laten komen, om
dat hij zes maanden met verlof moet en
hij een tijdelijke vervulling van zijn ambt
voor zoo langen tijd niet gewenscht
acht. Men heeft daarin uit den aard
slechts een beleefdheidsvorm te zieni.
Hij wil de regeering beduiden!, dat hij,
na zijn! herbenoeming, met verlof zal
gaan,.
LEIDEN, 3 Mei.
Gemeentelijke Kweekschool.
Aan de Gemeentelijke kweekschool'
voor onderwijzers ien! onderwijzeressen
zijn bevorderd:
Vm d« le PA&T die ge Messet
5. Mannelijke leerlingen nl.H. J. Bol
ster; I. Jasperse; J. Loebèr; A. Moe-
ne; P. G. Overduin en 16 Vrouwelijke
leerlingen n.l.G. J. J. AntonyH. H.
M. Berkeljon J. van Duuren S. A. Eg-
ginkM. H. S. van EwijckC. J. J. Ha-
zelhorstM. A. van der Hoorn J. W.
Koorenhof; J. S. M. de NieG. W. M.
NierickerC. C. van Nieuwenhuizen'
H. E. Schnütz; A. J. Staffleu; E. M.
Valk; J. G. van Waverem; S. W. West-
rik.
Niet bevorderd 1 manhielijke en' 4
vrouwelijke leerlingen1.
Van de 2e naar de 3e klasse: 4 man
nelijke leerlingen nl.J. F. H. A. de
la Court; C. J. Kloots; N. F. Kooistra;
W. A. Schuddeboom en 9 vrouwelijke
leerlingen nl.M. A. BoonM. Fruit-
man; P. J. Goedeljee; J. P. W. Groen;
C. P. A. LinckC. P. MontfoortA. A.
M. van ParreerenM. E. Slors H. de
Wilde.
Niet bevorderd 2 maminjelijke en' 4
vrouwelijke leerlingen.
Van de 3e naar de 4e klasse: 7 man
nelijke leerlingen nl.A. H. Bloem C.
E. de BoerA. A. L. van den Hoven
van GenderenN. E. HenriquezW.
MoeneV. de Reu; C. Stoof en 2 vrou
welijke leerlingen: J. M. J. M. Berkel
jon; J. A. H. Roeloffs.
Vereenvoudigde Spelling.
In een vergadering, uitgeschreven door
het voorloopig comité, om te dezer
stede te komen tot de oprichting van
de Vereeniging tot vereenvoudiging van
onze schrijftaal, heeft gisteravond prof.
dr. C. D. Hesseling, gesproken over het
onlangs verzonden advies van letterkundi
gen aan den minister van Binnenlandsche
■Zaken.
Spr. vond dit adres een model van die
vreemde redeneering, welke men ver
krijgt als men het gevoelsbezwaar tegen
de vereenvoudiging der schrijftaal (welk
bezwaar voorkomt uit het ongewone) lo
gisch wil gaan bewijzen.
De aigemeene fout van het adres is,
dat het niet onderscheidt spelling en taal.
Dit blijkt hieruit, dat gesproken wordt
van de gevolgen, welke de taal ondervin
den zal door die spelling. Spr. meent
echter dat de taal door de spelling niet
lijden zalde taal van tot vereenvoudiging
„bekeerden" is niet slechter geworden
na hun „bekeering". Na te hebben gewe
zen op de merkwaardig bonte rij van
onderteekenaars van het adres (van wel
ke Adema van Scheltema, die zelf- ver
klaarde dat „de onderscheiding tusschen
mannelijk en vrouwelijk het rythme be
derft, bovenaan staat!) en na te hebben
geconstateerd dat de Vereeniging tot ver
eenvoudiging, schrijvers en dichters in
woordkeus geheel vrij laat, ging spreker
eenige bijzonderheden van het adres na.
In alinea één noemde hij het een on
juistheid, dat „de Vereeniging ingrijpende
veranderingen in de taal wil invoeren."
Het zijn alle s p e 11 i n gkwesties welke
de handleiding der Vereeniging behan -
delt en slechts in het 9de punt van de
handleiding wordt gesproken van veran
dering, maar in s c h r ij ftaal, waarbij de
omschrijving dadelijk gevoegd wordt.
Volgens de adressanten is het beschaafde
Nederlandsch e en abstractie en onmo
gelijke norm. Hier echter komen zij in
conflict met De Vries en Te Winkel, wel
ke zelf verklaren, dat de door hen aange
brachte wijzigingen dienen om meer
overeenstemming te verkrijgen met de be
schaafde spreektaal. De Vereer'
Vereenvoudiging gaat dus hieri
de 'lijn van de Vries en Te W.n.
Spr. vraagt: in welke taal wordt on
derwijs gegeven enz. enz. Welke taal
spreken de adressanten zelf toch? Is dat
niet de beschaafde spreektaal? En deze
wordt door adressanten „arm" genoemd!
Is de beschaafde spreektaal geen norm?
Waarnaar richten zich dan toch b.v. de
kunstenaars onder de adressanten? Wat
is dan wel een norm? De schrijftaal,
zegt men. Maar welke schrijftaal die
van Ary Prins of die van Deyssel? Spr.
zegt: de beschaafde spreektaal is vaster
norm dan de steeds veranderende schrijf
taal. Tegen het 4de punt van het adres
merkt spr. het volgende op: Steeds meer
wetenschappelijke menschen bedienen
zich van de vereenvoudigde schrijftaal.
Ten onrechte zegt het adres dus dat
de vereenvoudigde taal dient tot „laag-bij-
de-grondsche nuttigheden."
Adressanten vreezen vooral als kunste
naars voor de vorm van de beschaafde
(aal. Spr. vindt dit vreemd voor kunste
naars, die deelnamen aan de beweging
van '80. De vereeniging tot vereenvoudi
ging vindt haar oorsprong in een psycho
logische beschouwing van de taal en 2e<
in de litteraire beweging van 1880. Kol-
lewijn's streven wortelt daarin! De ver
eenvoudiging wil de beginselen van die
beweging toejaassen op spelling en taal.;
■Zonderling is dus dat verwanten der 80-
ers nu protesteeren tegen.... hun eigen
beginselen
Als het adres nu zooveel onjuistheden
bevat, hoe dan de onderteekening te ver
klaren van zooveel geleerde mannen?
Spr. wijst er op, hoe gewoonlijk cir
culaires worden on derteek end. Men is
het eens met de hoofdstrekking en ziet
niet op de onderdeelen. Spr. gist nu dat
de adres-circulaire een ongelukkige for
muleering is van een waarschuwing. Als
men de beschaafde spreektaal tot vorm
verklaart is er gevaar dat men het ver
leden verwerpt en platheid opkomt. Als
een waarschuwing hiertegen in de circu
laire stond, zou spreker het er ook mee
eens zijn! Maar zooals nu het adres in
verwijten is ingekleed, gaat het geheel oin
buiten de Vereeniging tot vereenvoudi
ging!
Ook zou spreker gaarne eens vragen
wat de adressanten denken dat de Mi
nister doen kan. Geen Minister zal 75
pet. onderwijzers van overtuiging kun
nen doen veranderen! Men kan hen
dwingen de spelling van De Vries en F.
Winkel te onderwijzen maar niet iemand
toewijding geven om zijn onderwijs
vruchtbaar te maken, wanneer hij zelf
dit onderwijs als nutteloos beschouwt!
Kollewijin 'heeft het nog niet heelemaal
gewonnen, maar die Vries en F. Win
kel hebben geheel verloren
Hierna zette prof. .Hesseling uiteen
waarom een vereeniging noodig is, en 'ii
studentenafdeeling van die vereeniging.
De studentenvereenigmg der Vereeni
ging tot Vereenvoudiging van onze
schrijftaal werd later op den avond op
gericht.
15e Gezondheidscongres.
De ontvangst-commissie voor het al
hier te houden 15e Gezondheidscongres
heeft zich volgt geconstitueerd: de
heeren J. Korevaer, wethouder, voorzit
ter J. Pohlman, secretaris der gezond
heidscommissie, secretaris dr, D. A. dö
long, buitengewoon hoogleeraar, en mr.
A. J. Fokker, mr. P. E. Briët en dr.
C. F. T. J. Meuleman, leden, en de hee-
W. F. Verhey van Wijk, oud-lid van;
den gemeenteraad.
In de groote zaal van rD Stadsge
hoorzaal hielden gisteravond sociaal-
demokraten hun le Mei-betooging, waar
bij als spreekster optrad mevrouw Roland
Holst. Na afloop der vergadering ging
men in optocht met muziek en een paar
vaandHs door de stad. De liederen van
het e troepje socialisten werden ge
durig overstemd door het „Oranje boven"
der menigte.
De gewone maandvergadering van
de Maatschappij van Nederlandsche Let
terkunde zal worden gehouden op Vrij
dag 6 Mei a.s. 's avonds te 8 uren inl
een der localen van het Nutsgebouw. Als
spreker zal als dan optreden Profr. Dr.
J. Verdam. Vooraf zal behandeld worden,1
de voorbereiding der jaarvergadering inl
de maand Juni a.s. te houden.
De gisteren gehouden aigemeene
vergadering van aandeelhouders in de
N. V. Noordhollandsch Landbouwcrediet,
te Alkmaar, heeft de balans met de
winst- en verliesrekening goedgekeurd en
het dividend wederom bepaald op 6 pet
De heer jhr. mr. P. van Foreest, te
Heilo, werd als commissaris herkozen.
Uitslag der door Burg. en Weth. van
Leiden op heden Maandag 2 Mei 1910 ge
houden openbare aanbesteding van: „Het
verbeteren van walmuren in de gemeente
Leiden en het vernieuwen van een brug
in den Zijldijk in de gemeente Leider
dorp", in vier perceelen.
Ingeschreven was door:
Joh. Saras, Oudewetering f f
f5224, f2197.
Joh. Dietz, Leiden, f2243, f2030, f3980,
f3161.
H. van Dalen, Leiden, fffj
f 2488.
P. van Wijngaarden, Dordrecht, f
f—f—, f1978.
J. Verstoep, Gouderak, f1424,
f 3493.
