BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Ie Jaargang.
No. 144.
®e Sdicbelve Qowtmxt
Bureau OlIDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Qeïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
22
Maart
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
De Esperanto-beweging.
Voorzien van bisschoppelijke en ko
ninklijke goedkeuring zijn de Statuten
en het huishoudelijk reglement
van den Ned. R. K. Esperantisten-
bond „Nederlanda Ka to li co"
schenen en aan de leden toegezonden. De
bond is gevestigd te 's Hertogenbosdi ein|
stelt zich ten doello. het verbreiden
der wereldhulptaal „Esperanto" on
der de Katholiekenen 2o. dd beharti
ging der internationaal-katholieke belan
gen, in den meest uitgebreiden zin, door
middel van Esperanto.
De middelen, om bovengenoemd doel
te bereiken, zijna. het stichten van plaat
selijke afdeelingen, waar Esperanto be
oefend en onderwezen wordt; b. het ma
ken van propaganda in woord en ge
schrift; c. het verspreiden van katholieke
Esperantowerken, het oprichten eener bi
bliotheek en het steunen en oprichtetn
van lcath. tijdschriftend. het aanstellen
van personen, wier taak het is, inlichtin
gen te verstrekken omtrent den Bond; e.
het aanknoopen en onderhouden van be
trekkingen met buitenIandsdie vereenigiin-
gen van verwante strekking enz.
Verder nog vele bepalingen vooral van
huishoudelijkcn aard.
Zie zoo! Wie had kunnen denken voor
een jaar, dat zóó i ets mogelijk was in ons
vaderland. Voor korten tijd was „Espe
ranto" in ons land nog zoo goed als on
bekend, althans bij zéér velen!
„De bond telt nu reeds bijna 600 le
lden", aldus juicht „Ned. Kath." in de
laatste aflevering, „en in onze Bonds-
aderen bruischt het jonge leven, bezield
door het warmste katholicisme, begees
terd door de zege- en zegenrijke toekomst
van de „lingvo internacia", tuk op daden
van menschenmin, broederhulp en vrede
lievendheid. *En terwijl wij onzen bond
zienderoogen zien groeien in omvang en
belangrijkheid, aanschouwen wij ook de
steeds machtiger uitbreiding van Espe
ranto over de geheele wereld."
Wat een kostelijk vooruitzicht Het Rijk
van Christus uit te breiden, te verdedi
gen door middel van Esperanto."
Groot was het succes der predikatie,
welke o.a. Richardson in de wereld-hulp
taal voordroeg te Barcelona.
Doch het succes van het Esperanto is
„een succes, hetwelk wij niet verdiend
of verworven hebben, maar waarmede
de Alwijsheid onze daden goedgunstig
heeft willen bekronen." (Lutkie.)
Een gezaghebbend man op "taalkundig
gebied (die ook het Voiapük bestudeerd
heeft) getuigt: „Het stelsel van dr. Za-
menhof is inderdaad een wereldtaal,
alle andere zijn het slechts in naam. Wat
kan het ons schelen, of het stelsel nog
beter had kunnen zijn, als de wereld het
aldus, gelijk het thans is, maar aanvaar
den wil."
Hoe heerlijk, als de jeugd niet meer,
Zooals vroeger, zich behoeft af te tob
ben met Fransch, Engelsch, Duitsch enz.,
om wereldburger te worden en zijn za
ken te drijven!
Het is zeker, dat de Esperanto-bewe
ging op den duur slechts dan kan slagen,
als die taal op de scholen wordt inge
voerd. Daar nioet het dus heen!
„En la lingvo „Esperanto" ni vidas la
estontan lingvon(in Esperanto zien wij
de toekomstige wereldtaal.)
Daar zijn onder geloofsgenooten wel-
meenende vrienden, die de beweging te
genwerken, of negeeren, of weigeren te
steunen. In dien geest, kara leganto!
(waarde lezer), hoordet gij misschien
spreken, en hebt gij zelf gesproken. Kore
ili ridas (hartelijk lachten zij), zij haal
den minachtend de schouders op, die noch
van de taal, noch van de beweging iets
wisten, 't Is de vooraf berekende tegen-
Werking, die li ede re goede zaak, vooral
in den beginne, ondervindt, die ons niet
bevreemdt en nog vee! minder ontmoe
digt.
De H. Franciscus van Salis zegt: „Cion
per amo, nemion per forto", (d w. z.:
Alles door liefde, niets door geweld.) De
leuze van het Esp. Bondsorgaan geplaatst
boven het titelblad. Slechts misverstand
is oorzaak van krakeel! De bedoeling
is niet en nooit en kan nooit zijn, d e
nati.onale idiomen te verdrin
gen. Vrijmetselaars, anarchisten e. d.
hebben zich bij de Esperanto-beweging
aangesloten, beijveren zich naar vermo
gen, door dit middel het verderf te ver
breiden.
Daar zijn er bij, die hun invloed mis
bruiken op allerhande wijze, om de ons
vijandige zaak te dienen. Opgepast dus!
Ik wijs u slechts op brochures en tijd
schriften. Daartegenover staat: „Universa-
la Katholika Esperanta Biblioteko." Ook
Joden zijn de beweging bijgevallen, de
zulken, welke de oplossing van het Jood-
sche probleem in assimilatie zoeken.
Daarom het voor de hand liggende mid
del: een afzonderlijke organisatie van R.
K. Esperantisten. Zij is noodzakelijk
geworden, om geloofsgenooten te ont
trekken aan onheilzamen invloed van ver
derfelijke beginselen.
Derhalve: Antaüen amikoj (Voorwaarts
vrienden!) Laat ons dus werken, om „N.
K." te doen leven, groeien en bloei
en. Laat elk lid jaarlijks minstens één of
meer leden bijwinnen en pracfisch deel
nemen aan de werkzaamheden.
In het pas verschenen blad „Stem der
Pharmaceuten" (Sept 1909) las men:
„Esperanto heeft reeds zijn zuigelingen-
periode achter den rug. Thans na 20-jarig
bestaan, is het reeds een rijp organisme
geworden." Maar dat behoeft onderhoud
En: in die 20 jaren werd onze taal
levend en groeide zij aan, op de lippen
en onder de pen der Esperantisten, en
dit eiken dag meer en meer." (Ed. Privat
in zijn rede tijdens eht 5e Congres te
Barcelona.) Uw belangstelling is derhal
ve niet nutteloos, veel minder belachelijk.
Een „Universala Esperanto-Asocio" (U.
E. A.) heeft ten doel: het aanknoopen van
relaties op alle gebied, tusschen haar le
den door middel der wereldhulptaal ge
makkelijk te maken. Zij heeft leden ien
vertegenwoordigers in en buiten Euro
pa (in meer dan 23 landen.)
„La estonto estas nia" (De toekomst is
ons.) Nog even voor zijn dood gaf abbé
Peltier deze leuze in zijn „Espero Kato-
liko"
„Katolikismo per Esperanto,
„Esperanto per Katolikismo."
De Roomsche beginselen verdedigen en
tevens de wereldtaal verspreiden
Vivu Esperanto!
A b o n né.
V Slecht voorbeeld.
Een Zutfensche firma heeft onzen ge
meenteraad verzocht, dat voor werken
uitgevoerd onder beheer of namens de
gemeente uitsluitend Nederlandsche ce
ment zal worden verwerkt, mits prijs
en qualiteit aan die van buitenlandsche
fabrikaten evenredig is.
B. en Wl stellen voor op dit verzoek
afwijzend te beschikken en motiveeren
hun advies aldus:
„Het komt ons voor, dat dit verzoek,
aldus gesteld, eigenlijk weinig zin heeft.
Wij kunnen ons 'toch niet goed voorstel
len, welk belang aannemers er bij zouden
hebben om het door hen benoodigd'e
cement uit het buitenland te betrekken,
wanneer zij het even goe'd en voor den
zelfden prijs of nog goedkooper in het
land zelf kunnen krijgen. Hun eigenbe
lang zal er hen dan wet van zelf toe
leiden om het binnenlandsche fabrikaat
te gebruiken en een raadsbesluit om dit
te waarborgen schijnt ons daartoe over
bodig.
Mocht echter de bedoeling verder rei
ken en het streven ér op gericht zijn
om langs een omweg het gebruik van het
inlandsche fabrikaat te verzekeren, ook
wanneer dit niet met het buitenlandsche
kan concurreeren, dan zou naar wij mee-
nen de inwilliging van het verzoek een1
zeer bedenkelijk karakter aannemen. Im
mers dan zou de gemeente hier een eer
ste stap zetten op den weg der bescher
ming, dien zij o. i. nimmer behoort te
betreden."
De logica der redeneering van dit acht
bare college we moeten het beken
nen ontgaat ons.
Bijzonder, waar als vanzelf sprekend!
beweerd wordt, dat bij gelijlkheid van
prijs en kwaliteit aan het biniiehlan'dsch
fabrikaat de voorkeur zal worden gege
ven
De ondervinding heeft wel anders ge
leerd!
Overigens zien wij niet in, wat ter
wereld er tegen zou kunnen zijn, dat
de gemeente het goede voorbeeld' geven
zou om de inlandsche industrie te "ber
vorderen en te bevoordeelen.
Zelfs al ware in casqJiet büiten.lain1ds;^hl
cement al een ietsje lager in prijs of
een weinig beter van kwaliteit, dan zou,
dunkt ons, de gemeenteraad wijs en
vroed handelen door gebruik te doen ma-
kan van Nederlandsch fabrikaat.
Men wil en met recht dat de ge-
meentenaren hun inkoopen doen in de
gemeente.
En nu zou de gemeente zelve niet eens
kunnen besluiten om bij gelijkheid van
prijs en kwaliteit, bij voorkeur Neder
landsch fabrikaat te gebruiken!
Daargelaten nog het verkeerde van een
stelsel, dat weigert de inlandsche in
dustrie te beschermen, durven we dit
een slecht voorbeeld noemen.
SJIt de Pers.
Een bedenkelijke gloriedag.
Onder dit opschrift schrijft „het Huis
gezin"
De dag van gisteren in een glorie
dag geweest voor den heer Ossendorp.
Een door den Bond van Nederland
sche Onderwijzers te Amsterdam be
legde meeting heeft zich met den heer
Ossendorp solidair verklaard en hem ge
huldigd.
Voor den heer Ossendorp zijn die be
tuigingen van instemming stellig stree-
lend.
Maar voor de openbare school, waar
het den heer Ossenorp toch om te doen
moet zijn, is de manifestatie bedenke
lijk. i
Want het Leidsche oordeel is niet ver
zaakt, de Ossendorpsche uitspraak niet
getemperd, maar in haar vollen, duide-
1 ijken zin gehandhaafd, als het kon nog
verscherpt.
De gelegenheid, waarop van liberale
zijde reeds gehoopt werd' om den te
rugtocht te kunnen aanvaarden, is ver
zuimd, sterker, is willens en wetens ont
houden.
Het tafellaken is thans voorgoed door
gesneden.
De Bond wil den strijd.
De uitkomst van dezen strijd, met de
openbare school tot inzet, kan niet twij
felachtig zijn.
Wil men uit één voorbeeld den geest
der meeting en den geest der Os
sendorpsche openbare school leeren
kennen?
Een der onderwijzers-redenaars zei,
dat zij als het moet, de bijbelsche ver
halen aan de kinderen zullen vertellen,
maar ze dan zullen behandelen op de
manier zooals ze dat zouden doen met
het uiteenzetten der sprookjes, die aan
de wording van andere godsdiensten ten
grondslag liggen.
De vergadering juichte.
De woorden en de toejuichingen tee
kenen. j i l l. lil .1
Droeve verblinding
„Ik heb den moed
Wij lezen in „De Nederlander":
„Ik heb den moed obstructie te voe
ren", zeide de heer Schaper Vrijdag. En
hij voegde er bij: „Ik hoop, dat het niet
meer noodig zal zijn, dat deze waar
schuwing voldoende zal wezenmaar zij
zal dan ook ad rem zijn. Wat er van
moge komen in het land, hier sta ik en
ik ben bereid mij te verantwoorden. Ik
heb den moed van mijn overtuiging en
mijn daden. De heeren zullen stemmen.
Op dezen toon spieken de sociaal-de
mocraten in de Kamer. En wat hebben de
liberalen daartegen aan te voeren? Dur
ven ook zij een wil te uiten? Integendeel,
zij zijn bang voor schreeuwers als de so
ciaal-democraten, dat bleek in 1903, en
ook nu weder.
Alleen tegen de „clericalen" hebben zij
vijftig jaar lang „den moed" getoond. Die
maakten immers geen obstructie, die
scholden immers niet en bezigden geen
geweld. Voor zulke dingen gaat een fat
soenlijk liberaal vanzelf op zij. En dan
bukken zij liever voor hen, die alles dur
ven, zich voor geen enkel lid schamen,
onbeschaamd en onbeschoft het gezag
en de waardigheid van het Parlement ho
nen, en optreden op een wijze, die in
hun eigen vergaderingen al lang de deur
voor zulke „amokmakers" zou hebben
geopend om ze „er uit te gooien."-
De heeren socialisten profiteeren van
het gelijk recht voor allen, doch weten
ten slotte met de geweldmiddelen, die
geen andere partij bezigt, den wil eener
zeer kleine groep door te zetten. Daarmee
intimideeren zij de vreesachtigen, die, in
j>la*ts tqjvawcr hea te gaan staan,
met hen meestemmen, en juist aldus een
partijzaak maken van dingen, die met de
politiek niets te maken hebben.
Vandaar machteloosheid en wantrou
wen in de politiek.
De rechterzijde kenne daartegenover
haren plicht om voet bij stuk te houden
en eveneens als 't noodig is, te zeggen:
Ik heb den moed!
Huisvlij t-T entoonstelling.
Hoewel de Nath>nale Tentoonstelling
voor Huisvlijt, welke dezen zomer te
Scheveningen zal worden gehouden, een
nationale is en dat zonder meer bedoelt
de huisvlijt in Nederland te ontwikkelen
en te verbeteren, zal toch de buitenland-
landsche afdeeling, daaraan verbonden,
niet het minst interessante en zeker niet
het minst bezienswaardige deel der ten
toonstelling uitmaken. Deze buitenland
sche afdeeling is door haar aard1 alleen
dan ook reeds eenigszins bijzonderha
re producten worden niet ingezonden!
gewoon ter mededinging, doch vormen
voornamelijk collectiviteiten, welke ter
opluistering strekken en niet minder ter
leering van wat in andere landen wordt
Deze afdeeling is nog lang niet com
pleet. En hoewel niet elke verzameling;
op de Huisvlijttentoonstelling een plaats
zou vinden, en men ook op dat punt!
van deze tentoonstelling wil maken een«
keurcollectie, hoopt het Bestuur niette
min dat ieder in zijn genre wel wat vin
den kan, dat voor inzending meer dan)
geschikt is en het geheel aspect der
tentoonstelling zou opluisteren, opdat
deze onmisbare afdeeling aan de ver
wachtingen beantwoorde.
Aan deze buitenlandsche afdeeling
wordt veel zorg besteed en getracht
wordt daarin bepaaldelijk een beeld te
geven van wat door andere landen op
het gebied der huisvlijt wordt gedaan
en wordt verkregen. Reeds vroeger werd
gemeld dat Zweden schitterend zou zijn
vertegenwoordigd. Denemarken even
eens door de zorgen van zijn kunstvlijt
en huisvlijtvereenigingen. Noorwegen zal
officieel niet inzenden, in het land zelf
is dit jaar een Nationale .Tentoon
stelling voor Huisvlijt die zulk eene in
zending tegenhoudt, doch niettemin zal
een Nooiweegsche collectie niet ontbre
ken. Van Rusland hoopt men in het
Czaar-Peterhuisje een keusverzameling
te kunnen onderbrengen, en Rumenië zal
waarschijnlijk niet achterblijven. Door
kleine inzendingen zullen Engeland
Schotland, Frankrijk en een deel van!
Italië vertegenwoordigd zijn, terwijl door
particuliere hulp een en ander uit exo
tische landen aanwezig mag worden ver
wacht. Uit Duitschland zijn tal van par
ticuliere inzendingen aangekondigd1,
waaronder vooral mooi Neurenberger
werk en een kostbare collectie poppen.
En in Berchtengaden, gelegen bijna op
de uiterste grenzen van Beieren heeft
zich onder voorzitterschap van den direc
teur der Holzschnittschule, den heer Kin
del, zelfs een comité gevormd om inzen
dingen naar deze tentoonstelling te be
vorderen. Van uit Beieren zoowel als
uit Tyrol en Bohemen is iets te ver
wachten en pogingen zijn in het werk ge
steld om het mooie Kantwerk uit Oosten
rijk en Hongarije niet te doen ontbre
ken.
Onder de landen, die goed voor den
dag zullen komen, dient ook Spanje ge
noemd. Door bemiddeling van het infor
matie-bureau voor landbouw, nijverheid
ahndel en verkeer van het Spaansche
gezantschap te 's-Gravenhage, zijn ver
schillende inzendingen toegezegd ge
worden zoodat het land van de groote
kunst en van de meest antieke en roman-
tieke kunstwerken het land van kunst
volle huisvlijt en handwerk niet zal ont
breken. Lederwerk, als tasschen, boek
banden, bekleede doozen en dergelijke,
gestikte zijde, kant en kunstnaaldwerk
en andere artikelen van gebruik of ver
siering, zullen uit de verschillende pro
vinciën bijeen gebracht eene kostbare
collectie vormen.
Op eene bijzondere afdeeling van de
Nationale Tentoonstelling voor Huisvlijt
mag hier met een enkel woord wel de
aandacht van inzenders worden geves
tigd. ,Het is de IXe afdeeling van het
programma, de afdeeling der verzame
lingen, een werkelijke tak van huisvlijt
en eene veel beoefende huisvlijt, waar
voor het terrein zeer uitgestrekt is. Daar
zijn natuurhistorische verzamelingen van
schelpen en van fossielen, daar zijn ver
zamelingen yan insekten en naturaliën,
van vogels, bladeren en bloemendaar
zijn algemeene verzamelingen van zegels,
munten, handschriften, postzegels, brief
kaarten enz. en ten slotte de aquaria
en teffrWL
LEIDEN, 22 Maart.
Krachtens Koninklijke machtiging
bij beschikking van den Minister van
Oorlog is aan den reserve-korperaal A.
Massink van het 4e Regiment-Infanterie
uitstel verleend van opkomst voor her
halingsoefeningen tot in het jaar 1911.
De sergeant-instructeur der wiel
rijders J. P. Louwrier van het 4e Regiment-
Infanterie alhier wordt overgeplaatst bij
de le Compagnie Wielrijders te Nieuwer-
sluis en zal op 23 Maart met 11 miliciens
van dat Korps daarheen vertrekken.
De paardenarts 2e kl. E. A. R. E.
Baudet, van het 2e reg. huzaren, gede
tacheerd in de legerplaats bij Milligen,
wordt overgeplaats bij het 2e reg. veld-
art. alhier.
Vrijdag 1 April zal de afd. Leiden'
van de Maatschappij tot bevordering der
Toonkunst uitvoeren oncler leiding van;
den componist zelf Psaume LVII van Ch.
Tournemire. Verder zal nog ten gehoor e
gebracht worden Ein Deutsches Requiem
van Joh. Brahms, gedirigeerd door Dan.
de Lange. Solistenmevrouw A. Loman-
Lutkeman en Hendrik C. van Oort.
HAARLEM. Volgens een door den
burgemeester ontvangen bericht, zal H.
M. de Koningin waarschijnlijk op 26
Mei deze gemeente bezoeken.
HAARLEMMERMEER. Op 74-jari<
gen leeftijd is overleden de heer J. WL
Lantzendorffer, tot 1908 burgemeester
dezer gemeente. Hij wasde derde burge
meester en te voren burgemeester te II-
pendam. l
HAARLEMMERMEER. Een dertigtal
personen zijn van hier vertrokken om inf
het nieuwe werelddeel een bestaan te
zoeken.
HAZERSWOUDE. Heden morgen te
half vijf werd brand ontdekt in een'
schuur achter het huis van R. v. 't Riet
In het vroege morgenuur bracht dit heel
wat drukte te weeg. De schuur wparinl
o.a. een fiets, kruiwagens en verdere gei
reedschappen geborgen waren brandde
geheel af. De in de nabijheid liggende
brandkraan belette door een flinke wa-i
terstraal uitbreiding van het vuur.
HILLEGOM. In de vacature, ontstaan!
door het bedanken van den heer B. de
Vreede is de heer A. van der Vliet met
ingang van 1 April as., benoemd tot bodq
van het Ziekenfonds te Hillegom.
Ten nadeele van den heer A. Gul-
demond van de Hoofdstraat alhier, is uit
een ongesloten schuurtje een huurrijwiel
ontvreemd. Bij het sluiten van de schuul
kwam men tot de minder aangename
ontdekking, dat aan een voorgenomen
fietstochtje op den volgenden dag verhin
dering werd in den weg gelegd.
KATWIJK AAN DEN RIJN. Coor dg
benoeming van den heer W. Lagemaal
tot gemeentebode komt met 1 April dg
betrekking .van politieagent vacant.
KATWIJK. De milicien-verlofg. W.
Taat van het 4e regiment infanterie tg
Leiden, is als ziekendrager overgeplaats!
bij de 4de comp. hospitaalsoldaten.
LANGERAAR. Het vorige jaar zagefl
wij in een der geillustreerde bladen alt
merkwaardigheid een foto opgenomen'
van den kolossalen ram van den heer
J. C. van Rodenrijs, alhier. Thans wa
ren wij in de gelegenheid bij denzelf
den veehouder een pasgeboren lam tt
zien, dat het verbazende gewicht heeft
van 18 pond en dus meer dan driemaaj
zoo zwaar is als deze beestjes gewoon»
lijk zijn.
NOORDWIJK-BINNEN. Gisteravond
vergaderde in café Flora de afdeeling
Noordwijk van het H. B. G. De voorzittei
de hqec G. J. G. y. Parijs mocht mej