No. 128.
3
BUITENLAND,
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
te Jaargang.
3)c SeicUc-he Sou/tornt
Bureau OUDE SINGEL, 54. LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
Maart
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent:
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiêngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Uit de Pers.
In nationalen geest.
De anti-rev. „Rotterdammer" schrijft:
„Bij de tegenwoordige pogingen
voor de handhaving van het nationale
karakter van het onderwijs op de open
bare school moet men, naar onze mee
ning .eenigermate voorzichtig zijn, en
niet verzeild raken in den gedachten-
gang der sociaal-democraten, die de
vraag zóó stellenmag een openbaar
onderwijzer sociaal-democraat wezen
en mag een sociaal-democraat open
baar onderwijzer zijn?
Ook van rechtsche zijde schijnt in
dien zin wel eens het vraagstuk te
zijn beschouwd.
Onzes inziens ten onrechte.
Van den aanvang af hebben wij dat
standpunt vermeden en doen verme
iden.
Naar politieke richting als zooda
nig behoort bij den openbaren onder
wijzer niet te worden gevraagd.
Of de soll.citant, of de onderwijzer
ant.-iev., Roomsen, christ.-Hist., libe
raal of socialist, gaat de Overheid
niet aan.
Maar wel gaat haar aan, of een
onderwijzer het op hare scholen te
geven onderwijs wenscht te geven in
nationalen zin, zooals de Overheid dat
verlangt.
Wil zulk een onderwijzer dat niet,
welnu, dan solliciteere hij niet, of ga
heen.
En is hij onderwijzer, en wenscht
hij niet in dien geest les te geven,
■dan worde hij, als de feiten vaststaan,
ontslagen".
„De Tijd" geeft hierbij eenig commen
taar, waarbij net blad zegt, zich op het
ee.ide standpunt te plaatsen, als de a.-r.
„Rotterdammer".
„Naar de politieke richting vragen
van. candidaten voor openbare betrek
kingen, ware in ons staatkundig leven
een nieuwigheid invoeren, dat even
zeer tegen als voor de nationale
en christelijke belangen kan aange
wend worden. Maar afgezien daarvan,
dit ondervragen schijnt niet in den
geest van onze wetgeving te ligen,
welke de gelijke berechting, van alle
staatsburgers bij benoemingen tot
openoare betrekkingen vooropstelt.
N.ettemin zou het dwaas, ja, onver
antwoorde ijk zijn, indien de gemeen
te ijke ove.heid, welke goed nationaal
onuerwijs 111 oet eischen, de opvoe
ding der jeugd ging toevertrouwen
aan personen, die, blijkens ingewon
nen information, met den socialis-
tischen geest besmet en als zoodanig
al zeer weinig geschikt zijn, om der
gelijk onderwijs te geven. Blijkt de on
derwijzer, n a zijne aanstelling, in
strijd te handelen met de hem van
Overheidswege opgelegde taak, dan
is zijn ontslag niet alleen gerechtvaar
digd maar ook geboden".
Nu is in 'de laatste aflevering van „Stu
diën en Schetsen" door Mr. D. Fabius
o.a. het volgende geschreven, waarmede
„De Tijd" zegt het niet geheel eens te
zijn
„Een onderzoek naar de gezindheid
der onderwijzers vóór de benoeming
Keeft .Minister Heemskerk terecht af
gewezen. Onze wet rust op de ge
dachte dat verschil van richting niet
behoeft uit te komen in de school.
Daaruit volgt, dat men noo'it te vo
ren iemand om zijne richting mag uit
sluiten. Men kan in dezen alleen op
treden op grond van gebleken feiten
en feilen".
„De Tijd" teekent hierbij aan:
Een onderzoek lijkt ons volkomen
geoorloofd, ja, plichtmatig. Maar blind
weg, zonder eenig onderzoek, allerlei
poort onderwijzers binnen de gemeente
te halen, op gevaar af van de openbare
school aan de socialistische elementen
over te leveren dat kan noch de Mi
nister, noch de heer Fabius verlangen
of goedkeuren. Rust op de Besturen van
bijzondere christelijke scholen de plicht
om uit te zien naar christelijke on
derwijzers, de Gemeentebesturen, die
voor de belangen van "het „nationaal"
onderwijs te waken hebben, dienen hun
nerzijds alles in het werk te stillen, om
hunne school tegen, d.e invasie vap,
anti-nationaalgezinde opvoeders te be
hoeden.
De tegenwerping van Mr. Fabius, dat
naar de opvatting des wetgevers, het
verschil van richting in de school niet
be hoeft uit te komen, lijkt ons geen
steekhoudend argument tegen dit be
toog. De vraag is, of wat niet „behoeft"
te gebeuren, en is ook deze „gedach
te" wel veel meer dan eene fictie?
f e i t e 1 ij k, in vele gevallen, althans ook
niet gebeuren zal. Op psychologische
gronden en steunend op 'de leer der
ervaring, kunnen wij op deze gewichtige
en practische vraag moeilijk een gerust
stellend antwoord geven.
Frankrijk.
Dreigende staking van de spoorweg
arbeiders.
Minister Millerand heeft de afgevaar
digden van den bond van machinisten
en stokers van den Westerspoorweg ont
vangen en men is het bij dit onderhoud
eens geworden.
Dit was om zes uur 's avonds en om
2 uur 's morgens stemden de machinisten
opnieuw in beginsel voor de staking. De
machinisten waren n.l. niet tevreden met
de toezeggingen en zeiden dat zij hun
zakken vol beloften hadden. Terwijl ieder
het woord „staking" op de lippen zweefde
kwam de secretaris van het syndicaat
der spoorwegaibeiders en bracht den steun
van het syndicaat Met luide toejuichingen
werd deze tijding begroet.
Intusschen ried hij slechts op het gun
stige oogenblik te staken en tevoren alle
afdeelingen van den bond te waarschuwen,
opdat op hetzelfde oogenblik alle ver-
eenigde spoorwegarbeiders konden staken.
België.
De overstroomingen in België.
Over den watersnood in België schrijft
het „H. van Antwerpen".
De provincie Luik is tegenwoordig de
rampzaligste streek van geheel het land.
Men krijgt er tooneelen te zien, die hier
tot nu toe ongekend waren. En, ondanks
het droge weer zakte het water wan
hopig langzaam.
Te Jemeppe is de kerk nog altijd on
bereikbaar voor de geioovigen, want er
staat nog een meter water op den kerk
vloer.
De burgers, die iets op het gemeente
huis te verrichten hebben en de gemeen
tebeambten moeten in bootjes naar hun
ne bureelen varende geneesheeren be
geven zich op dezelfde wijze naar hun
ne zieken en een doode moest zelfs in
een roeiboot naar het kerkhof worden ge
voerd, nadat twee man de kist door het
water, tot aan de boot gedragen had
den.
In de rue des Mineurs staat het wa
ter niet minder dan 2.40 M. hoog.
Te Seraing is de toestand allerdroe
vigst. Duizenden werklieden zijn naar
huis gezonden, daar de fabrieken stil lig
gen.
In al de straten varen t>ootjes en vele
Luikenaars doen een uitstapje tot hier,
om van het zonderlinge schouwspel ge-
-tuige te zijn.
Van af de hoogten is de aanblikover-
schoon, maar treurig. De Maas heeft
niet alleen de oevers overstroomd, maar
is door de dalen tot achter de hoogten
doorgedrongen en langs alle zijden ont
waart men niets dan overgroote water
plassen. Men zou zeggen d,at heel de
vallei volgestroomd is.
De neutraliteits quaestie.
De afd. Amsterdam van den Bond van
R. K. Openbare Onderwijzers heeft, naar
„De Tijd" meldt, bij bespreking van de
neutraliteits-quaestie besloten, geen footie
te stellen, ten le omdat dit met het oog
op art 1 der statuten overbodig mag wor
den, maar ten 2e ook omdat geen motie
scherp genoeg kan afkeuren, wat op de
vergadering te Leiden door den heer Os-
sencforp over de neutraliteit der openbare
school is beweerd.
De „Klasseonderwijzer" meldt, dat in
een huishoudelijke vergadering van de af-
deeling Rotterdam van iden Bond van Ne-
derl. Onderwijzers de volgende motie met
overgroote meerderheid is aangenomen:
«D.P .afd. jfoi^rd^ii yag jdjgg Bofld yap
Nederl. onderwijzers, in hh. vergadering
bijeen, den 26sten Februari kennis geno
men hebbende van de circulaire van B.
en W. van Rotterdam d.d. 14 Februari j.l.
aaen de onderwijzers alhier
meent, dat in de wijze waarop tot heden
de onderwijzers hun plicht als onderwij
zer volgens weten verordening vervullen,
geen aanleiding voor B. en W. kan liggen
tot het uitvaardigen dier circulaire;
gelet op de clausules betrekking hebben
de op het optreden van de onderwijzers
buiten de school
van meening, dat-ook voor den onder
wijzer most worden gehandhaafd het
grondwettig recht om dn het openbaar,
zoowel op pedagogisch als politiek gebied,
zijn meening te uiten.
handhavende de punten van het pro-
ma van den Bond van Ned. onderwijzers
besluit voor de verwezenlijking daar
van in het belang van het onderwijs te
blijven ijveren."
Koninklijke Besluiten.
De heer C. Wieringa is met ingang
van 12 Maart, benosmd tot burgemeester
der gemeente Dantumadeel.
Benoemd tot commissaris van Rijks
politie F. A. Boombergen, thans commis
saris van po.itietder gemeente Delft
Mr. B. J. Zijlstra, te Arnhem, is
eervol ontheven van het geven van onder
wijs aan de Rijkshoogere land,- tuin- en
boschbouwschool te Wageningen.
Aangewezen is als afgevaardigde
der Nedetlandsche Regeering naar het in
Sept. te Brussel te houden XVI internatio
nale congres voor ti am wegen en locaal-
spoorwegen de heer mr. J. B. Peyrot, lid
van den Raad van Toezicht op de Spoor
wegdiensten.
Katholicisme en Zedelijkheid.
Onze tegenstanders, vooral de socia
listen, verwijten ons vaak zedelijke min
derwaardigheid.
Zij gronden hunne beweringen op ver
schillende statistieken en vooral de in
hun oog veelvuldige criminaliteit in het
Zuiden wordt geducht tegen ons uit
gespeeld.
Reeds Dr. Ariëns heeft in zijn niet
genoeg te prijzen vlugschrift over ^Cri
minaliteit en Drankmisbruk" de drog-
iedenen der tegenstanders weerlegd en
herhaaldelijk werd onzerzijds aange
toond, dat waar de invloed der Katio-
lieke Kerk tot haar volle recht komt,
een hoog staand zedelijk leven gecon
stateerd kan worden.
Niet, dat onder de onzen geen feilen
begaan worden, maar gunstig steken de
Katholieken af, waarover de Kerk haar
heilzame werking kan «doen gelden.
Niemand minder dan de Amster-
damsche correspondent van het liberale
hoofdoigaan „De Nieuwe Rotterdamsche
Courant" komt deze bewering bevesti
gen.
De schrijver is nagegaan de statisti
sche gegevens betrekking hebbende op
het zedelijk peil der bevolking van de
hoofdstad. Hij haalt daarbij cijfers aan,
die, ofschoon enkele jaren oud, „uiterst
leerrijk" zijn, zooals hij zelf erkent Daar
uit blijkt, dat van de 100 eerstge
borenen, die in 1901 ter wereld kwa
men, gemiddeld 26.4 binnen zes maan
den na het huwelijk werden gebore.i en
wel uit Katholieken 19,4, uit Protes
tanten 27,4, uit Israëlieten 29,5 en uit
gemengde huwelijken 43,1. En tusschen
6 en 9 maanden na het huwelijk 11.9;
zoodat totaal van de 100 eerstgebore
nen er ongeveer 39 vóór de eerste 9 maan
den van het'huwelijk ter wereld kwamen.
„Dat de Katholieken in dit
staat je het gun s tigs tis taan," zegt
genoemde correspondent, „houdt in a-
tuurlijk verband meteen meer
directen invloed der Kerk, in
vloed1, evenwel, die ook weer het hooge
percentage kan verklaren bij de gemeng
de huwelijken".
Wij zouden aan (de woorden van dit ci
taat afbreuk doen voor het te oommentari-
eeren. Laten onze tegenstanders er eens
aan denken, als zij met het verwijt van
de zedelijke minderwaardigheid der Katho
lieken weer aankomen.
Mgr. Giovanninf.
Bij dlö rectificatie, welke de Pauselijke
zaakgelastigde bij ons Hof gaf omtrent
de geruchten, die jomtrent hem in omloop
zijn gebracht, en'welke nadere opheldering
Mgr. Giovannini plaatste in de Nieuwe
Rotterdi. Crt" aan welk blad ook wij
Jjei MSJ
"Zeer zeker mag "het bevreemding wek
ken, dat door den pauselijken diplomaat
met voorbijgang van de katholieke pers,
met voorbijgang ook van de Haagsche bla
den en v. 't blad, hetwelk 't eerst aan de in
Den Haag veel besproken feiten open
baarheid heeft gegeven, de „N. R. Crt." in
dit geval toit spreekbuis werd gekozen.
Wat <len inhoud der afgelegde verkla
ring aangaat, wenschen wij alleen dit op
te merken, dat zij, zooa's ons met zeker
heid bekend is, op verre na niet de ge
heel e waarheid mededeelt. Vele feiten
zijn, helaas, in Den Haag en ook elders
al te zeer bekend, dan dat eenige illusie
omtrent ditpuntmogelijk zou we
zen. Bepaaldelijk zijn wij overtuigd, dat
de waarheid van het bericht omtrent het
de finitieve van het vertrek van Mgr.
Giovannini niet zal'worden gelogenstraft
En dan constateert „de Tijd", dat, blij
kens zeer betrouwbare, haar schriftelijk
toegezonden mededeelingen, op onzen Mi
nister van Buitenl. Zaken geen enkele
blaam mag geworpen worden. Zijn hou
ding ten opzichte van Mgr. Giovannini is
volkomen correct geweest en het is aan
zijn beleidvol optreden te danken, dat de
zaak zoo spoedden afdoende is opgelost
geworden.
De Prins Willem II.
Naar aariie.uing van net aezer dagen
gepuoliceerue be.tcnt, als zou in assuia-
ueuiskringen bet vergaan der „Pruis
Willem 11" vrijwel vasistaanj wordt uit
Amsterdam geme.d, dat de directie van
den Kon. W.-Indischen Mai.dienst deze
opvatting aisnog niet deelt. Hoewel de
ongerustheid natuurlijk toeneemt, acht
zij het nog altijd zeer wel mogelijk, dat
het vaartu.g bezuiden de Azoren rond
drijft, omdat d.t gedeelte der zee be
trekkelijk weinig bevaren wordt.
Het is hiermede geheel anders dan
met het Belgische schip, dat sin,ds 5
Februari vermist wordt en welks onder
gang thans als vaststaande wordt aan
genomen. Dit schip op de thuisreis
naar Antwerpen had fmmers een druk
bezochte route te volgen, zoodat de hoop
op behoud hier vee! vroeger moest wor
den opgegeven.
Het zoogenaamde smokkelschip.
De Spaansche minister van Buiten-
landsche zaken heeft verklaard, dat hij
niets afweet van een stoomboot onder
Nederlandsche vlag, die, met wapens
aan boord, door een Spaanschen torpedo
jager achtervolgd en aan de Marokkaansche
kust gestrand zou zijn.
En aangezien men in Nederland ook
den naam Lorbygreen, dien dat schip
heette te dragen, niet kent, ziet het er
naar uit, alsof het heele bericht een
verzinsel is.
LEIDEN, 3 Maart.
De milicien J. G. Veenenbos van
het 4e Regiment-lnfanterie is bij beschik
king van den Minister van Oorlog toe
gelaten tot een verbintenis als adspirant-
reserve-officier van Gezondheid bij het
7e Regiment-lnfanterie.
Op Dinsdag 8 Maart a. s. zal aan
den muzikant P. A. Smeele van het 4e
Regiment-lnfanterie alhier de bronzen
medaille worden uitgereikt wegens twaalf
jarigen militairen dienst.
BODEGRAVEN. J. Sterk, C. Zaal en
R. van Egdoom uit deze gemeente zijn
den len Maart j.l. als milicien ingedeeld
bij het 4e Regiment-lnfanterie in garnizoen
te Gouda.
HILLEGOM. Met „Staatscourant" no.
52 zijn verzonden de koninklijk goedge
keurde statuten van de Vereeniging Mid
denstand, alhier.
Loonactie. Door de federatie
der drie bloemist-werklieden vereenigin-
gen alhier werd per circulaire, wegens
opheffing der patroonsvereeniging was
officiéél contract verbroken, gevraagd de
volgende loonregeling: 3 maanden 11 gld.
6 maanden 10 gld. en 3 maanden 9 gld.
wekelijks. De federatie wachtte van de
patroons daarop antwoord van 1 Maart
jl. terwijl zij voor die patroons welke eerst
samenspreking verlangden des avonds van
den 22ste Februari een bijeenkomst hiel
den. Op deze vergadering verschenen
slechts twee patroons, terwijl van de an
deren door de federatie niets vernomen
werd. Thans zal de federatie tot nadere
besprekingen op Vrijdagavond a.s. in de
groote zaal van „Flora" een vergadering
voor alle bloemistwerklieden en patroons
houden.
Terecht. Het rijwiel, dat de vo
rige week aan de jongejuffrouw v. G.t
alhier te Haarlem werd ontstolen is weer
terecht. Het werd opgespoord hoewel het
al in de tweede hand was overgegaan.
LEIMUIDEN. Dinsdagavond omstreeks
half 8 bevonden zich op den Woudschea
dijk alhier, een tweetal kooplui ia
pluimvee, die na waarschijnlijk gedane
goede zaken, wel wat te veel aan Bacchus
hadden geofferd. De heer J. G. N. vaa
hier, die zich met zijn rijwiel naar het
dorp wilde begeven, wisten zij zoodanig
te hinderen, dat hij in het water terecht
kwam. Hij wist zonder hulp weder op
het droge te komen.
Het is niet buitengesloten, dat hief
opzet in het spel was.
L1SSE. Dinsdagavond werd in 't
Bondsgebouw alhier een gecombineerde
vergadering gehouden door de besturen
van de Bloemistwerklieden Vereeniging
„St. Isidorus" en van Patrimonium, op
welke vergadering tevens de Patroons in
het bloembollenbedrijf waren uitgenoodigd
om door onderling overleg te trachten
eenige verbetering in de arbeidsvoorwaar
den te krijgen.
De leiding der vergadering was in
handen van den heer C. G. van der
Aardweg, Voorzitter van „St. Isidorus"
die zeer op uitstekende wijze van zijnen
taak kweet.
Daar echter niet alle patroons tegen
woordig waren, zal nader worden bespro
ken hoe verder zal worden gehandeld
ter bereiking van dit doel.
Gisteren herdacht de werkman P.
Sonderwijk, den dag dat hij 25 jaar
geleden in dienst trad bij de Firma
Guldemond Zn., bloemist alhier.
Deze dag is voor den jubilaris niet
ongemerkt voorbij gegaan.
Van zijn Superieuren gewerd hem een
gouden horloge met ketting.
Het meisje uit het Vincentiushuis,
alhier, dat bij het tramongeluk van
verleden najaar beide beentjes werden
afgereden en sedert dien werd verpleegd
in het Academisch Ziekenhuis te Leiden,
is thans vandaar in het Vincentiushuis
alhier .teruggekeerd.
Binnen eenigen tijd zal zij worden
voorzien van kunstbeenen.
Allerwege ziet men bij den bollen-
kweekers alhier, het dek van de
Hyachinten verwijderen en geheel schoon
maken. Het frissche groen dat daardoor
te voorschijn komt, geeft ons weder
een prachtig voorjaarsgezicht.
NOGRDWIjK-BINNEN Uitgenoodigd
door de besturen 'der afdeelingen Noord-
wijk, der Alg. Ver. v. B. Cultuur enhet
Holl. Bloem lew eekers Genootschap heeft
de heer Beun' i Van Sassenheim gisteren
avond eene gehouden over Planten
ziekte,! n Cafe „net Fortuin" welke lezing
druk was bezocht, vooral door werkliedea
De Voorzitter der afd. v. Bl.-cultuur,;
opent de bijeenkomst en spreekt den
wensch uit dat dezen avond voor een ieder
doch in 't bijzonder voor de werklieden
goede vruchten moge afwerpen. Hij dankt
de heeren, die "het initiatief hebben geno
men en ook die welke door het circulaieren
der inteekenlijsten de financieën hebben
bijeengebracht.
Toen die heer Beumer 't podium had
bestegen splitste hij „Plantenziekte" in
twee deelen, n.l. beschadiging en ziekte.
Over beschadiging moeten wij zeer kort
zijn. Dat ratten, muizen, hazen, konijnen
en dergelijke veel schade aan de bo ge
wassen aanrichten, is 'n ieder bekend, ooltf
hoe deze lastige bezoekers te verwijderen,
over koperworm gewerd ons (voor de
meesten) een nieuw gezichtspunt, deze
worden door de mollen gaarne opgepeu
zeld, dus, waar koperworm is moet ook
een mol zijn.
De behandeling van „oud-ziek" in Hy
acinthen welke hiertusschen werd gelasfy
opende ook generlei nieuwe gezichtspun
ten, alleen, dit is misschien minder bekend^,
dat oud-ziek in de grond ook groote scha
de kan toebrengen aan tulpen. Deze kwaal!
komt ook veel te Rijnsburg in de uien
voor.
Dat de vorst ons ook groote schade
kan berokkenen zullen zich zeer velen her
inneren van eenige jaren terug. Dat een
natte grpqcj beter lyv&arbprg geeft ypor de
